De Maritieme Academie Harlingen, in de volksmond zeevaartschool genoemd, is een vmbo/mbo-school voor binnen-, kust- en zeevaart. Het is een kleinschalige school met 575 leerlingen, waar leren en werken hand in hand gaan. Wat is er zo bijzonder aan deze school? En hoe functioneert de medezeggenschap?

1. 4 MR magazine, nummer 4, mei 2017
Vergaande betrokkenheid op Maritieme Academie Harlingen
‘LEERLINGEN STELLEN
VAAK GOEDE VRAGEN’
De Maritieme Academie in Harlingen, in de volksmond zeevaartschool
genoemd, is een vmbo/mbo-school voor binnen-, kust- en zeevaart.
Het is een kleinschalige school met 575 leerlingen, waar leren en wer-
ken hand in hand gaan. Wat is er zo bijzonder aan deze school? En
hoe functioneert de medezeggenschap? Frederik Smit
H
et gebouw van de Maritieme
Academie Harlingen lijkt een
beetje op een schip. En als je
binnenkomt wordt dit nog eens versterkt
door de inrichting met scheepsattributen,
een kombuis en slaapkooien voor de leer-
lingen. Arjen Mintjes is al 18 jaar direc-
teur van de school, die binnenkort 200
jaar bestaat. Daarvoor heeft hij 20 jaar
gevaren in de zeilende passagiersvaart, in
de binnenvaart en de zeevaart en daar
zijn brood mee verdiend. Mintjes vertelt
over zijn bijzondere school: ’De helft van
de leerlingen kiest voor de binnenvaart
en andere helft voor de kust- en de zee-
vaart. Om een goede keuze te kunnen
maken, zijn ze verplicht deel te nemen
aan een zeilreis over zee met een “tall
ship”, een groot zeilend opleidingsschip.
Dan ervaren ze of ze het wel aankunnen
om op een heftige, ruige zee te varen.
Het is best pittig om voor je beroep op
zee te varen.Vanaf de derde klas zijn de
leerlingen intern. Dat is alvast een voor-
proefje voor later als ze gaan varen en
voor kortere of langere tijd van huis zijn.
Overigens hebben de meeste leerlingen
zelf geen varende ouders. De vmbo-leer-
lingen wonen in twee- en driepersoons-
kamers, de mbo’ers hebben een eigen ka-
mer. Er is een grote recreatiezaal en een
restaurant voor de dagelijkse maaltijden.
De bootslieden, dat zijn de groepsleiders,
organiseren allerlei activiteiten voor de
leerlingen. De school is ook een belang-
rijke oefenplaats om de sociale vaardig-
heden te leren die je nodig hebt om op
een paar vierkante meter met anderen
samen te leven. Zo leren ze zich sociaal
op te stellen, hun eigen mening te vor-
men en die van anderen te respecteren,
conflicten op te lossen en zich te ontwik-
kelen tot verantwoordelijke bemannings-
leden. De leerlingen moeten elke dag
Een bootsman ondersteunt
de zeeliedenraad
Zeevrouwen
Wereldwijd is naar schatting maar zo’n 2 procent van de 1,25 miljoen zeevaren-
den vrouw. Bij de Nederlandse koopvaardij kwam 20 jaar geleden de eerste vrou-
welijke kapitein aan het roer. Het percentage vrouw bij de Nederlandse marine is
zo’n 10 procent. In Harlingen volgen maar 15 meisjes de opleiding en één daar-
van zat tot voor kort in de zeeliedenraad; ze zit echter niet meer op school (Denise
Tuit, zie foto). De voorzitter van de mr is ook een vrouw (SytskeWeistra).

2. 5MR magazine, nummer 4, mei 2017
>
hun kamer en het bijbehorend sanitair
opruimen en schoonmaken.’
Daarnaast kunnen leerlingen deelnemen
aan het International Award forYoung
People programma. Het uit Groot-Brit-
tannië overgewaaide programma leert de
deelnemers grenzen te verleggen om hun
zelf gestelde doel te bereiken op het ge-
bied van sport, maatschappelijk vrijwilli-
gerswerk en talentontwikkeling. Aan het
eind gaan de leerlingen met z’n allen op
expeditie. Daarnaast gaan de jongeren in
een team op expeditie in een voor hen
onbekende omgeving.
Zeer betrokken
De medezeggenschapsraad van de Ma-
ritieme Academie bestaat uit vier perso-
nen: een leraar, een medewerker van de
administratie, een ouder en een leerling.
Sytske Weistra, docente economie en
voorzitter van de mr: ’Dit is een school
met een 24-uurs dynamiek, want de
leerlingen zijn dag en nacht aanwezig.
Dat zorgt ervoor dat je heel betrokken
bent bij het wel en wee van de leerlingen
en de gang van zaken op school. Onze
directeur heeft een sterke wil, vaart
graag een eigen koers, maar staat geluk-
kig ook open voor een andere blik. Ik wil
als mr-voorzitter geen flater slaan en be-
reid me dus goed voor om beslagen ten
ijs te komen bij vergaderingen. Ik ver-
diep me in wet- en regelgeving en zoek
achtergrondinformatie bij de agenda-
punten.’ Weistra benadrukt dat de hele
mr z’n taak zeer serieus opvat en ook de
achterban regelmatig raadpleegt over
belangrijke onderwerpen. ‘We zijn er
niet alleen om de directeur en het ma-
nagementteam te controleren, maar ko-
men ook met eigen voorstellen. En we
stemmen niet in met beleidsvoorstellen
als we er niet achter staan. Dat vindt het
managementteam natuurlijk niet leuk,
maar de leden vatten dat meestal heel
sportief op.’
Pieter-Jan Rodenburg (14 jaar) is vorig
jaar door de leerlingen gekozen om zit-
ting te nemen in de mr. Pieter-Jan is de
eerste in de familie die vaart en zijn
De zeeliedenraad met van links naar rechts:Thijs de Boer, Sebas du Pau, Jonathan Stekelenburg, Jersey Stuut, Dylan Engel, Jarno Keuning,
Frank Klok, Daan Roos en DeniseTuit.
Sollicitatiecommissie
De leerlingen hebben op de school al bijna vijftien jaar zitting in de sollicitatie-
commissie bij de aanstelling van nieuwe docenten. Directeur Mintjes: ‘Daar zijn
we heel tevreden over, omdat ze vaak een verrassende eigen kijk hebben en goede
vragen stellen. Bijvoorbeeld aan een sollicitant die nogal stijfjes overkwam: ‘Kunt
u ons ook een mop vertellen? Want we houden hier wel van humor.’

3. 6 MR magazine, nummer 4, mei 2017
droom is schipper te worden van een ei-
gen binnenvaartschip. ‘In de mr stel ik
vragen over dingen die de leerlingen be-
langrijk vinden, zoals een verbetering van
de wifi op school. Om te weten wat leer-
lingen willen verbeteren, ben ik ook aan-
wezig bij de vergaderingen van de zeelie-
denraad, dat is de leerlingenraad van
onze school. De bedoeling is dat ik de
komende jaren in de mr blijf, want dat
scheelt namelijk heel veel inwerktijd.’
Heel fel
De zeeliedenraad bestaat uit elf leerlin-
gen die niet alleen (school)feesten orga-
niseren, maar ook maandelijks met de
schoolleiding overleggen over de school-
regels omschreven in het leerlingensta-
tuut, de huisvesting, het onderwijsaan-
bod, hoe de school de kwaliteit van het
onderwijs bewaakt en de toekomstplan-
nen van de school. Mintjes: ‘Ze zijn soms
heel fel als ze vinden dat het beter kan.
Iedereen, dus ook het personeel, kan met
Gezagvoerder
Een kapitein is aan boord van een schip de gezagvoerder en daarmee de eindver-
antwoordelijke. Hij of zij houdt contact met het personeel en legt verantwoording
af bij de autoriteiten en de rederij wanneer schepen van een onderneming onder
een gemeenschappelijke naam in de vaart worden gebracht. Bij kleinere schepen
en vissersschepen wordt de kapitein meestal schipper genoemd. De Nederlandse
wet kent de gezagvoerder op een schip allerlei bevoegdheden toe, waaronder hulp-
officier van justitie: als zodanig kan de gezagvoerder strafbare feiten vastleggen,
personen (laten) arresteren en geldboetes aan opvarenden opleggen. De verhou-
dingen tussen de gezagvoerder en z’n bemanning zijn de afgelopen jaren sterk
veranderd en zijn niet meer zoals de Amerikaanse schrijver Jack Cavanaugh be-
schreef hoe dat een paar eeuwen geleden toeging: ‘Aan boord van mijn schip be-
staat geen recht of onrecht. Er bestaan slechts twee dingen: plicht en muiterij. Al-
les wat je opgedragen wordt, is plicht. Iedere plicht die je niet vervult is muiterij.’
De inspraak van werknemers op schepen bleef echter wel een gunst in plaats van
een recht. Eind 2013 heeft de Europese Commissie voorgesteld dat zeevarenden
dezelfde arbeidsrechten moesten krijgen als werknemers aan de wal. Zij zouden
onder andere toegang moeten krijgen tot overleg via ondernemingsraden en onder
de bestaande sociale EU-regels vallen. In januari 2017 is een wetsvoorstel bij de
Eerste Kamer ingediend om de arbeidsvoorwaarden en de medezeggenschap van
de zeevarenden binnen de onderneming te verbeteren en de gelijke behandeling
van zeevarenden in alle lidstaten te bewerkstelligen.
Het modernste instructieschip voor de binnenvaart van Europa.
ideeën en vragen bij de zeeliedenraad te-
recht. Een bootsman ondersteunt de
raad.’
Dylan Engel (15 jaar) heeft zitting in
deze zeeliedenraad. Hij vertelt: ’Ik zit op
een hele fijne school. Ik houd vooral van
de praktijklessen binnenvaart op het 56
meter lange motorschip Prinses Máxi-
ma. Dat is het modernste instructie-
schip van Europa. Het geeft een gewel-
dig gevoel om daar in de stuurhut aan
het roer te staan. Ik ben gek op motoren,
lassen en dat soort dingen. Dat kan hier
allemaal.’ Dylan schreef een sollicitatie-
brief waarom hij zich beschikbaar stelde
voor de zeeliedenraad. ‘Ik leer er veel,
zoals voor je mening uitkomen en verga-
deren.We hebben als zeeliedenraad al
veel bereikt: er is een voetbalveld geko-
men en we krijgen betere vloerbedek-
king in de huisvesting.’
Sebas du Pau (16 jaar) is ook lid van de
zeeliedenraad. Sebas: ‘Ik heb m’n draai
nu gevonden op deze school, maar het
was in het begin wel wennen om alleen
in de weekenden naar huis te gaan. Als
je als leerling hier langer zit, krijg je
meer “personal space”, een grotere ka-
mer, en dat is heel fijn. Ik heb gekozen
voor de binnenvaart, omdat ik niet voor
de zeevaart in de wieg ben gelegd. Ik
word namelijk gelijk zeeziek als we bui-
tengaats zijn. Zoals vorige week toen we
met de Christian Radich, een grote drie-
master, over de Noordzee naar Dene-
marken voeren. Het stormde en er wa-
ren wel acht meter hoge golven. Ik was
zo blij dat we weer in een haven waren
en ik weer gewoon rechtuit kon lopen.’
Sebas vindt het belangrijk dat leerlingen
serieus worden genomen. ‘We moeten
kunnen meepraten over alles wat we be-
langrijk vinden.’

4. 7MR magazine, nummer 4, mei 2017
M-team
Naast de zeeliedenraad kent de school
ook nog het M-team, voluit het mediati-
on-team, bestaande uit leerlingen en een
groepsleider van de huisvesting. Het
team bemiddelt bij conflicten. Mintjes:
‘Leerlingen moeten ook hiervoor eerst
solliciteren.We benaderen conflicten
met “herstelrecht”. Dit is geen echt
recht in die zin dat er wetboeken over
geschreven zijn, maar een stroming bin-
nen de rechtsgeleerdheid die niet de da-
der, maar het slachtoffer centraal stelt.
Het doel is het “slachtoffer” genoegdoe-
ning te bieden. De rol van het M-team
is om beide partijen aan het woord te
laten en ze naar elkaar te laten luisteren.
Het moet duidelijk worden wat er speelt,
hoe mensen zich daarbij voelen en hoe
de relatie hersteld kan worden, bijvoor-
beeld door schade financieel te vergoe-
den. Afgesproken wordt wat daar voor
nodig is en wie daar eventueel bij kan of
moet helpen. Het uiteindelijke doel is
dat leerlingen en medewerkers in staat
zijn conflicten aan te zien komen, esca-
laties leren voorkomen en ruzies kunnen
oplossen. Deze vaardigheden werken
preventief en dragen zo bij aan een pret-
tig schoolklimaat.’
Ouders
Op school functioneert ten slotte ook
nog een ouderraad. Deze raad bestaat
uit geïnteresseerde ouders. De raad
komt om de zes weken bijeen om met
een vertegenwoordiger van de schoollei-
ding van gedachten te wisselen over ac-
tuele onderwerpen en heeft een advise-
rende rol. De ouderraad fungeert als
klankbord van de oudervertegenwoordi-
ger in de mr. < Dr. Frederik Smit is onderzoeker
en adviseur onderwijs, https://
frederiksmit.nl.
• Jack Cavanaugh (1995). The
colonists. Victor Books, Illinois.
• http://www.orinformatie.nl/
blog/2013/11/19/ook-matroos-
heeft-recht-op-ondernemings-
raad/
• https://www.eerstekamer.nl/
wetsvoorstel/34664_wijziging_
wet_op_de_europese
• ondernemingsraden in ver-
band met het omzetten van de
richtlijn zeevarenden in Neder-
landse wetgeving
De M-raad met van links naar rechts: Vincent Somna, MarkWiggers, Maximus Rauwerda en Iris Stremler.