Εισαγωγικό μάθημα στην Ιστορία Β'Λυκείου ( Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη)

1. 1
ΙΣΤΟΡΙΑ Β’ΛΥΚΕΙΟΥ (ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ)
Α’ ΕΝΟΤΗΤΑ
Α. ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
Τι παρατηρείτε κοιτάζοντας τα γεωγραφικά
όρια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας;
Β.Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ
 Βασιλεία.
 Δημοκρατία (509π.Χ)
 Σειρά από εμφύλιους πολέμους (τέλη 2ου αιώνα π.Χ. –τέλος 1ου αιώνα π.Χ.)
 Στα χρόνια του στρατηγού Ιούλιου Καίσαρα το ρωμαϊκό κράτος κατέκτησε ολόκληρη τη
νοτιοδυτική Ευρώπη
 Τέλη 1ου αιώνα : Μοναρχικό πολίτευμα
 Με το πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε σε Αυτοκρατορία.
1. Πώς εξηγείτε την μετεξέλιξη του πολιτεύματος σε Αυτοκρατορία, λαμβάνοντας υπόψιν
σας τα πιο πάνω γεγονότα;
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Συμπληρώστε τα κενά με τα ανώτερα πολιτειακά αξιώματα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
και τις κοινωνικές τάξεις.
Συγκεντρώνει απολυταρχικά στο πρόσωπό
του την εξουσία
Έχουν πολιτική και στρατιωτική εξουσία
Σύνολο αξιωματούχων που συμβουλεύουν
τον αυτοκράτορα
Παλιές οικογένειες πλούσιων γαιοκτημόνων
Πολίτες δεύτερης κατηγορίας ( ακτήμονες)

2. 2
ΙΣΤΟΡΙΑ Β’ΛΥΚΕΙΟΥ (ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ)
Γ. Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Αφού μελετήσετε την πιο κάτω ιστορική πηγή, και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις,
απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν :
(Ο Αγέλαος) είπε πως ποτέ δεν πρέπει να πολεμούν οι Έλληνες μεταξύ τους, αλλά να χρωστούν
μεγάλη χάρη στους θεούς, αν μπορούσαν, με μια σκέψη και δένοντας τα χέρια, όπως αυτοί
που περνάνε ποτάμια, να αποκρούουν τις επιθέσεις των βαρβάρων σώζοντας τον εαυτό τους
και τις πόλεις τους. Αν όμως αυτό είναι εντελώς αδύνατον, έλεγε με έμφαση, τουλάχιστον
τώρα έπρεπε να συμφωνήσουν και να φυλάγονται λαμβάνοντας υπόψη τους ισχυρούς
στρατούς και το μεγάλο πόλεμο που είχε αρχίσει στη Δύση. Γιατί είναι φανερό στον καθένα,
που και λίγο ανακατεύεται με την πολιτική, ότι, είτε ο Καρχηδόνιοι νικήσουν τους Ρωμαίους
είτε οι Ρωμαίοι τους Καρχηδόνιους, είναι φυσικό να μην περιοριστούν οι νικητές με κανέναν
τρόπο στην κυριαρχία της Ιταλίας και της Σικελίας, αλλά να έρθουν στην Ελλάδα και να
προσπαθήσουν να επεκτείνουν τα σχέδιά τους και την εξουσία τους… Δεν πρέπει να περιμένει
να σταθούν πάνω από την Ελλάδα τα νέφη που συσσωρεύονται στη Δύση…
Πολύβιος, Ε. 104. 1-3, 10 (μετ. Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου
Γ1. Ποιό γεγονός προέβλεψε ο Αγέλαος, σύμφωνα με τον ιστορικό Πολύβιο;
______________________________________________________________________________
Γ2. Ποια στάση τηρεί ο συγγραφέας απέναντι στη Ρωμαϊκή επέκταση; Πώς την χαρακτηρίζει;
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Γ3. Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι ενδιέφερε τους Ρωμαίους η κατάληψη της Ελλάδας;
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Γ.4 Ποια κατάσταση επικρατούσε στην Ελλάδα που ήταν ευνοϊκή για τους Ρωμαίους;
_____________________________________________________________________________
Δ. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΚΜΗΣ ΤΗΣ ΡΩΜΑΪΚΉΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Πώς ονομάστηκε και γιατί;_______________________________________________________
Ποιους αιώνες διήρκεσε;__________________
Ε. Η ΡΩΜΑΪΚΉ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΚΛΟΝΙΖΕΤΑΙ- ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΤΡΑΡΧΙΑΣ
Παρατηρήστε τις εικόνες της επόμενης σελίδες και προσπαθήστε να υποθέσετε πιθανά
προβλήματα που αντιμετώπιζε η αυτοκρατορία τον 3ο αιώνα μ.Χ.

3. 3
ΙΣΤΟΡΙΑ Β’ΛΥΚΕΙΟΥ (ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ)
Εσωτερικά Προβλήματα Εξωτερικά προβλήματα
Ε. ΠΡΩΤΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ- ΤΕΤΡΑΡΧΙΑ
Αυτοκράτορας : _____________________
Αλλαγή στη διακυβέρνηση :
__________________________________________________________________________
Διοικητικοί άρχοντες των δύο περιφερειών της Δύσης: _____________________________
Διοικητικοί άρχοντες των δύο περιφερειών της Ανατολής : ___________________________
Ποιος επικρατεί από τους δύο στη Δύση και ποιος στην Ανατολή;________________________

4. 4
ΙΣΤΟΡΙΑ Β’ΛΥΚΕΙΟΥ (ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ)
Β . ΕΝΟΤΗΤΑ
Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (4ΟΣ-5ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ)
 Ο Κωνσταντίνος Α΄ και η ισχυροποίηση της Ρωμαϊκής Ανατολής (324-337)
Διαβάστε προσεκτικά τις πιο κάτω πηγές και απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:
 [… ο Κωνσταντίνος] μέσα σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα περίπου δεκαπέντε
ετών πήρε δύο αποφάσεις, καθεμιά από τις οποίες θα άλλαζε το μέλλον του
πολιτισμένου κόσμου. Η πρώτη απόφαση ήταν να υιοθετήσει ως επίσημη θρησκεία της
Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το Χριστιανισμό – που μόλις πριν από μία γενιά είχε γνωρίσει
τους πλέον απηνείς διωγμούς. Η δεύτερη ήταν να μεταφέρει την πρωτεύουσα αυτής
της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στην πόλη που έκτιζε, εκεί όπου άλλοτε υπήρχε το
παλαιό Βυζάντιο, και η οποία έμελλε να μείνει γνωστή στην ιστορία, για τους
επόμενους δεκαέξι αιώνες, με το όνομα Κωνσταντινούπολη. Αυτές οι δύο αποφάσεις
και μαζί οι συνέπειές τους είχαν ως αποτέλεσμα να θεωρηθεί ο Κωνσταντίνος – με
εξαίρεση το Χριστό, το Βούδα και τον προφήτη Μωάμεθ – ως ο άνθρωπος με τη
μεγαλύτερη επιρροή σε ολόκληρη την ιστορία.
(J. J. Norwich, Βυζάντιο, Οι πρώτοι αιώνες, σ. 22)
Β. 1 Για ποιο λόγο ο J.Norwich θεωρεί τον Μ. Κωνσταντίνο ως μια προσωπικότητα με τεράστια
επιρροή σε ολόκληρη την παγκόσμια ιστορία; Να εξηγήσετε με αναφορά στις αποφάσεις που
πήρε κατά τα πρώτα δεκαπέντε χρόνια της διακυβέρνησής του.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
 Ίδρυση της Κωνσταντινούπολης - το νέο διοικητικό κέντρο του Βυζαντίου:
Όταν ο Κωνσταντίνος νίκησε τον Λικίνιο Αύγουστο και έμεινε μονοκράτορας (324), αποφάσισε
να ιδρύσει ένα νέο διοικητικό κέντρο στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου.
Ο Κωνσταντίνος, με τη μεγαλοφυΐα του, εκτίμησε όλες τις οικονομικές, πολιτικές και
εκπολιτιστικές δυνατότητες της πόλης. Πολιτικά η Κωνσταντινούπολη, ή όπως συχνά λεγόταν η
«Νέα Ρώμη», είχε εξαιρετικές δυνατότητες αντίστασης κατά των εξωτερικών εχθρών, διότι,
ενώ ήταν απρόσιτη από τη θάλασσα, από την ξηρά προστατευόταν με τείχη. Οικονομικά είχε
κάτω από τον έλεγχό της όλο το εμπόριο της Μαύρης Θάλασσας με το Αιγαίο και τη Μεσόγειο,

5. 5
ΙΣΤΟΡΙΑ Β’ΛΥΚΕΙΟΥ (ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ)
πράγμα που την έκανε εμπορικό μεσολαβητή ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία. Τελικά, από
εκπολιτιστική πλευρά, η Κωνσταντινούπολη είχε την εξαιρετική δυνατότητα να βρίσκεται κοντά
στο πιο αξιόλογα κέντρα του ελληνικού πολιτισμού, τα οποία κάτω από την επίδραση του
Χριστιανισμού συνετέλεσαν στη δημιουργία ενός νέου πολιτισμού: του χριστιανο-ελληνο-
ρωμαϊκού ή «Βυζαντινού» πολιτισμού.
(A. Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, σ. 83)
B2. Για ποιους λόγους η Κωνσταντινούπολη κρίθηκε ως μια καλή επιλογή ώστε να
αποτελέσει το διοικητικό κέντρο ( πρωτεύουσα) της Αυτοκρατορίας; Να αναφέρετε τρεις
λόγους.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

6. 6
ΙΣΤΟΡΙΑ Β’ΛΥΚΕΙΟΥ (ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ)
Β3. Διακρίνετε κάποια θρησκευτικά σύμβολα στο
νόμισμα;______________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Τι δείχνει η επιλογή του Κωνσταντίνου να τα
απεικονίσει στο νόμισμά
του;__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Β4 «Όταν εγώ ο Αύγουστος Κωνσταντίνος και εγώ ο Αύγουστος Λικίνιος ευτυχήσαμε να
συναντηθούμε στο Μεδιόλανο και συζητήσαμε όλα όσα είναι σχετικά με το κοινό συμφέρον,
αποφασίσαμε ότι, (…) έπρεπε πρώτα να ρυθμίσουμε εκείνα που έχουν σχέση με την ευλάβεια
και το σεβασμό προς το θείο’ δηλαδή να δώσουμε και στους χριστιανούς και σ’ όλους τους
άλλους την ελευθερία που θέλουν, ώστε οποιαδήποτε θεότητα και οποιαδήποτε ουράνια
δύναμη υπάρχει, να είναι ευνοϊκή σ’εμάς και σε όλους, όσοι βρίσκονται κάτω από την εξουσία
μας.Έτσι λοιπόν, αφού σκεφτήκαμε καθαρά και σωστά, καταλήξαμε στην απόφαση, να μην
εμποδίζεται κανένας απολύτως να ασπάζεται τη λατρεία και τη θρησκεία των χριστιανών και
ακόμη να δοθεί στον καθένα η δυνατότητα να αφιερώσει τον εαυτό του σ’εκείνη τη θρησκεία,
που νομίζει ότι του ταιριάζει καλύτερα.»
Ευσέβιος, Εκκλησιαστική ιστορία, Χ,Ω,4-5.
Β.4 (α)Πώς ονομάστηκε η πιο πάνω συμφωνία ανάμεσα στον Κωνσταντίνο και τον Λικίνιο και τι
προνοούσε;____________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
(β) Ποια σημασία είχε πιστεύετε η απόφαση τους αυτή και σε ποιο πρόβλημα εσωτερικό θέτει
τέρμα;________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Αργυρό νόμισμα με το,
σύμβολο της εκχριστιανισμένης
ρωμαϊκής οικουμένης .
Μόναχο, Νομισματική Συλλογή.

7. 7
ΙΣΤΟΡΙΑ Β’ΛΥΚΕΙΟΥ (ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ)