არქეოლოგიის დარგის ზოგადი მიმოხილვა

1. არქეოლოგია
ავტ: ფ. სიდამონიძე

2. ”ნიჩბით შეიარაღებული ისტორია”
მეცნიერების დარგი, რომელიც
კაცობრიობის ისტორიულ
წარსულს ნივთიერი კულტურის
ძეგლების მიხედვით სწავლობს.
არქეოლოგიური ძეგლები
ერთადერთი წყაროა
წინარეისტორიული
პერიოდის შესასწავლად.

3. რა არის არქეოლოგიური ძეგლი?
№ არქეოლოგიური ძეგლები
1 ნასახლარები
2 ნასოფლარები
3 ნაქალაქარები
4 სამარხები
5 საყოფაცხოვრებო ნივთები
6 მონეტები
7 სამკაულები
8 და სხვ.

4. ტერმინი „არქეოლოგია“
სიძველეთმცოდნეობის
მნიშვნელობით პირველად გამოიყენა
პლატონმა (ძვ. წ. IV ს.)
პლატონი
ძვ. წ. 427 – 347
ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კლასიკური
ხანის ბერძენი ფილოსოფოსი, სოკრატეს მოს
წავლე, არისტოტელეს მასწავლებელი,
ფილოსოფიური დიალოგების
ავტორი, ათენის აკადემიის დამფუძნებელი.

5. მე-19 საუკუნე - დიდი არქეოლოგიური
აღმოჩენების ეპოქა
სიძველეთა შესწავლა საგანგებო ყურადღების საგანი
გახდა ძველ რომში. რომაელმა პოეტმა და
მოაზროვნემ ლუკრეციუსმა პირველმა გამოთქვა
ჰიპოთეზა კაცობრიობის ისტორიაში
ქვის, ბრინჯაოსა და რკინის ხანის
მონაცვლეობის შესახებ (ეს ჰიპოთეზა 1836 წელს
დაასაბუთა დანიელმა არქეოლოგმა კ. თომსენმა).
რენესანსისა და მომდევნო ხანაში, განსაკუთრებით
კი XVIII საუკუნეში, გაცხოველდა ინტერესი
არქეოლოგიური სიძველეებისადმი. გაჩნდნენ
ანტიკვარი–კოლექციონერები, რომლებიც
აგროვებდნენ არქეოლოგიურ ძეგლებს.
დაიწყეს, ასევე, არქეოლოგიური გათხრების
წარმოება მეცნიერული თვალსაზრისით.

6. არქეოლოგია, როგორც მეცნიერება, მე-18/მე-
19 საუკუნეების მიჯნაზე ჩამოყალიბდა.
პომპეის ქუჩა
განსაკუთრებული მნიშვნელობა
ჰქონდა პომპეის გათხრებს, რომელიც
დაიწყო 1748 წელს და ფართო მასშტაბი
მიიღო XIX საუკუნეში.
XVIII საუკუნეში შეიქმნა პირველი
არქეოლოგიური საზოგადოებები.
დაარსდა სამეცნიერო არქეოლოგიური
ჟურნალები.
მსოფლიოს უდიდეს მუზეუმებში
თანდათანობით დაგროვდა დიდი
მნიშვნელობის არქეოლოგიური
კოლექციები.

7. არქეოლოგია დაკავშირებულია უამრავ სხვა
მეცნიერებებთან, კერძოდ
არქეოლოგია
ანთროპოლოგია
ქიმია ფიზიკა
გეოლოგია
ეთნოგრაფია პალეონტოლოგია
ბოტანიკა
ზოოლოგია

8. არქეოლოგია საქართველოში
სამთავროს სამაროვანი
არქეოლოგია საქართველოში XIX საუკუნეში ჩაისახა, თუმცა
არქეოლოგიურ გათხრებს ეპიზოდური ხასიათი ჰქონდა. არქეოლოგიურ
ძეგლთა თავმოყრისა და შესწავლის ცდები დაკავშირებულია 1852წელს
დაარსებულ კავკასიის მუზეუმთან (ამჟამად ს. ჯანაშიას სახ.
საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმი) და 1873 წელს დ.
ბაქრაძის ინიციატივით დაარსებულ კავკასიის არქეოლოგიის
მოყვარულთა საზოგადოებასთან. მიუხედავად არქეოლოგიური
გათხრების მცირე მასშტაბისა, XIX საუკუნის II ნახევარსა და XX
საუკუნის დასაწყისში საქართველოში მოხდა მნიშვნელოვანი
არქეოლოგიური აღმოჩენები: სამთავროს სამაროვნისა და საჩხერის
ყორღანული სამარხების გათხრები, ყაზბეგის განძის, ახალგორის
განძის პოვნა და სხვა გათხრებისა და შემთხვევითი აღმოჩენების
შედეგადკავკასიის მუზეუმი არქეოლოგიურ ძეგლთა ერთ–ერთ უდიდეს
საცავად იქცა; დღესდღეობით მისი მემკვიდრეა სიმონ ჯანაშიას სახ.
სახელმწიფო საქართველოს მუზეუმი, რომელსაც 1936–1941 წლებში
გადაეცა თბილისში არსებული შოთა რუსთაველისა და მისი ეპოქის
მუზეუმის ფონდები. მდიდარი არქეოლოგიური ფონდებია
საქართველოს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმშიც (დაარსდა 1934 წ.),
რომელსაც გადაეცა საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოების
მუზეუმის, საეკლესიო მუზეუმისა(დაარსდა 1889 წ.) და თსუ–ს
ხელოვნებათმცოდნეობის კაბინეტთან არსებული სიძველეთა
მუზეუმის(1925–1930 წწ.) ფონდები.

9. პირველი ევროპელები
მზია და ზეზვა
საქართველოს არქეოლოგიური მასალის დიდი ნაწილი თავმოყრილიათბილისის,
ბათუმის, გორის, ზუგდიდის, თელავის, ქუთაისის ისტორიულ–ეთნოგრაფიულ სახელმწიფო მუზეუმებში,
აგრეთვე ახალციხის, მარტვილის, გურჯაანის, მესტიის, მცხეთის, რუსთავის, ფოთის,
ცხინვალის, ხონის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმებში. საქართველოს თითქმის ყველა კუთხეში გამოვლინდა
მრავალი მნიშვნელოვანი ძეგლი, პალეოლითიდან გვიანდელ შუა საუკუნეებამდე. მსოფლიოსათვის ცნობილი
გახდა დმანისის აღმოჩენები, ასევე, იაშთხვაში აღმოჩენილი აშელის
ეპოქის ძეგლი, წონის, კუდაროს,ჯრუჭალას და სხვა პალეოლითური ხანის მღვიმეები, ზედა პალეოლითური
მღვიმე–ნამოსახლარები: დევის ხვრელი, საკაჟია და სხვა; აგრეთვე ქვემო ქართლში გამოვლენილი შულავრის
ენეოლითური კულტურა. ადრინდელი ბრინჯაოს ხანის თრიალეთის ყორღანული კულტურის ძეგლების
აღმოჩენასა და შესწავლას დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა არა მარტო საქართველოს, არამედ წინა აზიის
არქეოლოგიისათვის.

10. ჰაინრიხ შლიმანი და მისი აღმოჩენილი
ტროა

11. მაგრამ, საკმარისია კი მხოლოდ აღმოჩენები?

12. ხოლო როგორ ვაიძულოთ ნამტვრევები -
ალაპარაკდნენ - გთავაზობთ,
გამოვიყენოთ ადგილობრივი
მხარეთმცოდნეობის მუზეუმის რესურსი.
ჩავერთოთ პროგრამაში:
”სახალისო არქეოლოგია”

13. ტაში.
მქუხარე აპლოდისმენტები.