Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Destaque
Destaque (12)
Semelhante a Geez 1
Semelhante a Geez 1 (20)
Geez 1
- 1. በ ዲያ ቆ ን ደ ሴ ቀ ለ ብ ካ ቲ ት 1993 ዓ .ም አ ዲስ አ በ ባ 1
- 2. በ ስ መ አ ብ ወ ወ ል ድ ወ መን ፈ ስ ቅ ዱ ስ አ ሐ ዱ አ ም ላ ክ የ ግ እ ዝ ቋ ን ቋ እ ድ ገ ት ከ የ ት ወ ዴት ? መቼ ም ቢ ሆ ን እ ን ዲት ሃገ ር የ ራሷ የ ሆነ ው ባ ህ ሏ / ሥር ዓ ቷ / የ ሚያ ኮ ራ ት ና ማን ነ ቷ ን ም የ ሚያ ን ጸ ባ ር ቅ በ መሆ ኑ ል ት ጠ ብ ቀ ውና ከ ት ወ ል ድ ወ ደ ት ውል ድ ል ታ ስ ተ ላ ል ፈ ው የ ባ ለ ቤ ት ነ ት ግ ዴታ ዋ ነ ው ፡ ፡ በ መሆ ኑ ም ሀ ገ ራ ች ን ኢ ት ዮ ጵ ያ ን ለ ጥ ቁ ር ሕ ዝ ቦ ች መኩ ሪ ያ እ ን ድ ት ሆ ን ያ ደ ረ ጋ ት የ ል ጆ ቿ ሀ ገ ር ወ ዳ ድ ነ ት ና ጀ ግ ን ነ ት ን የ ተ መላ ው ባ ህ ሏ ብ ቻ ሳ ይ ሆ ን የ ሃ ይ ማኖ ት ፣ የ ሥነ ፊ ደ ል ሀ ገ ር መሆ ኗ ም መጻ ሕ ፍ ተ ታ ሪ ክ ን ባ ነ በ ቡ ሊ ቃ ውን ት አ ን ደ በ ት ብ ቻ ሳ ይ ሆ ን በ ማዳ መጥ ት ውፊ ት / ር ክ ክ ብ / ለ ኅ ብ ረ ተ ሰ ቡ ኀ ቡ እ ያ ል ሆ ነ ነ ገ ር መሆ ኑ ነ ው ፡ ፡ በ ተ ጨማሪ ም ሀ ገ ራ ች ን ኢት ዮ ጵ ያ የ ዘ መና ት ዑ ደ ት ስ ፍ ር ቀ ምራ የ ራ ሷ ን አኀዝ ያ ደ ላ ደ ለ ች አ ፍ ሪ ካ ዊ ት እ መቤ ት ና ት ብ ን ል ጽ ል መት ሊ ጋ ር ደ ው የ ማይ ች ለ ው ገ ሀ ድ ነ ው፡ ፡ ይ ሁን እ ን ጂ እ ኛ ልጆቿ የ ትና ን ቱን ለ ዛ ሬ ማበ ር ከ ት ያ ል ቻ ል ን ይ መስ ላ ል ፡ ፡ ለ ዚ ህ ም ነ ው ት ና ን ት የ ኢ ት ዮ ጵ ያ መሠ ረ ተ ቋ ን ቋ የ ነ በ ረ ው የ ግ እ ዝ ቋ ን ቋ ከነ በረበት የ ብ ሔራ ዊ ና የ ውል ቋ ን ቋ ነ ት ይ ቅ ር ና ዛ ሬ ዛ ሬ የ ት ገ ባ ሊ ባ ል የ ሚያ ሳ ፍ ር ሆ ኗ ል ፡ ፡ አበው ለ ብ ዙ ዘ መና ት ይ ህ ን ቋ ን ቋ በ ዜ ማ ቤ ቱ ፣ በ ቅ ኔ ቤ ቱ በ መጻ ሕ ፍ ት ቤ ቱ እ ን ዳ ል ተ ጠ ቀ ሙበ ት ሁሉ ዛ ሬ ግ ን የ አ በ ው ያ ለ ህ ብ ን ል አ ይ ደ ለ ም መግ ባ ባ ት ይ ቅ ር ና ገ ና ተ ማሪ ው እ ን ኳ ን ከ ማለ ዳ ው “ኦ ኾ ” /እ ሽ / በ ማለ ት ፈ ን ታ “ኦ ኬ ” ቢ ል ይ ቀ ድ መዋ ል ፡ ፡ ይ ህ ግ ን #የ ቆ ጡን አ ወ ር ድ ብ ላ የ ብ ብ ቷ ን ጣለ ች ; ሳ ያ ሠ ኝ አ ይ ቀ ር ም ፡ ፡ እ ን ደ ሚታ ወ ቀ ው የ ኢ ት ዮ ጵ ያ ታ ሪ ክ መረ ጃ ስ ነ ሐ ውል ቶ ች የ ተ ሸ ከ ሙት የ ግ እ ዝ ቋ ን ቋ ሥነ ጽ ሑፍ የ ሀ ገ ራ ች ን ን ጥ ን ተ ታ ሪ ክ የ ሚያ ስ ረ ዳ መሆ ኑ ን ታ ሪ ክ ይ መሰ ክ ራ ል ፡ ፡ የ ግእዝ ተፎካ ካ ሪ የ ነ በ ረ ው የ ሳ ባ ዊያ ን ቋ ን ቋ ም በ ግ እ ዝ ተልቆ / ተበ ልጦ / ግ እ ዝ የ ኢት ዮ ጵ ያ ነ ገ ሥታ ት ሊ ቃ ውን ት ኅ ብ ረ ተ ሰ ብ መግ ባ ቢ ያ ከ መሆ ኑ ም አ ል ፎ ከ ሀ ገ ር ውጭም ኢ ት ዮ ጵ ያ ሀገ ረ ፊ ደ ል ፣ ሀ ገ ረ አ ሚን መሆ ኗ ን ያ ስ መሰ ከ ረ ል ሳ ን ነ በ ር ፡ ፡ የ ሆ ነ ው ሆ ኖ ቀ ድ ሞ ከ 7 ኛ ው መቶ ክፍለ ዘ መን ጀ ምሮ እ የ ተ ጠና ከ ረ መ ሄ ዱ በ ሚነ ገ ር ለ ት በ አ ማር ኛ ቋን ቋ መሆ ኑ ቀርቶ በ ቤ ተ ክ ር ስ ቲ ያ ን ና በ ተ ወ ሰ ነ ው የ ኅ ብ ረ ተ ሰ ብ ክ ፍ ል ዘ ን ድ እ የ ተ ገ ደ በ መጣ ፡ ፡ እ ን ዲ ያ ውም በ ተለ ይ በ ዘ መነ ዓ ምደ ጽ ዮ ን / ከ 13ዐ 7-1337 ዓ .ም ./ የ ን ጉ ሡ ገ ድ ል ሁ ሉ የ ሚጻ ፈ ው በ ተ ሰ ባ በ ረ አ ማር ኛ መሆ ኑ ግ ል ጽ ነ ው፡ ፡ ለ አ ብ ነ ት ያ ህ ል የ ሚከ ተ ለ ውን ማየ ት ይ ቻ ላ ል ፡ ፡ ሐ ር ል ኛ ዓ መደ ጽ ዮ ን 2
- 3. መላ ለ ሸ የ ወ ሰ ን ወ ሀ እ ን ዳ መሰ ን መላ ላ ሽ የ ወ ሰ ን ከ ወ ጅ ዜ ብ ደ ና ን ከ ገ ን ዝ ጠጠን ምን ቀ ረ ህ በ ወ ሠ ን ከ ድ ያ አ ምኖ ን በ ተ ጨማሪ ም በ ዓ ፄ ይ ስ ሐ ቅ / ከ 14ዐ 7-1422 ዓ .ም ./ ጊ ዜ ለ ን ጉ ሡ የ ሚቀ ር ቡ ት መወ ድ ሶ ች ከ አ ማር ኛ ው ላ ይ ያ ተ ኮ ሩ ይ ም ስ ላ ሉ ፡ ፡ ለ ም ሳ ሌ ያ ህ ል ገ ጽ ዥን ይ ስ ሐ ቄ ገ ጽ አ ር ያ ም ይ መስ ል አ ን ቀ ጽ እ ሳ ት ይ መስ ል ብ ቁ ጽ ከ መ መደ ል ው ል ጽ ሉ ጽ ገ ጹ እ ን ዲያ ስ ደ ነ ግ ጽ እ ስ ራ ኤ ላ ዊ መደ ን ግ ጽ ማን አ የ ህ ገ ጽ በ ገ ጽ እ ነ ዚ ህ ግ ጥ ሞ ች ግ ን እ ን ደ ም ና ያ ቸ ው ሙሉ በ ሙሉ አ ማር ኛ አ ል ነ በ ሩ ም ፡ ፡ ለ ዚ ህ ም ነ ው ግ ዊ ዲ የ ተ ባ ለ ው የ ታ ሪ ክ ተ መራ ማሪ “ ግ እ ዝ -አ ማር ኛ ” ጽ ሑፎ ች ብ ሎ የ ሚጠ ራ ቸ ው፡ ፡ በ እ ር ግ ጥ ከ አ ማር ኛ ው ላ ይ ግ እ ዝ መደ መር ለ አ ሁ ኑ ት ውል ድ ም የ ቋ ን ቋ ጣ ዕ ም የ ሥነ ጽ ሑፍ ቃ ና መሆ ኑ አ ወ ን ታ ዊ ም ላ ሽ አ ለ ው፡ ፡ ያ ም ሆ ኖ ግ ን ብ ዙ ሊ ቃ ውን ተ ቤ ተ ክ ር ስ ቲ ያ ን የ ጽ ሕ ፈ ት ሥራ ቸ ውን ብ ራ ና ዳ ም ጠ ው ቀ ለ ም በ ጥ ብ ጠ ው ይ ጠ ቀ ሙበ ት የ ነ በ ረ ው በ ዚ ህ ቋ ን ቋ መሆ ኑ ን አ ላ ገ ደ ውም ፡ ፡ እ ን ዲ ያ ውም በ ዘ መነ ዘ ር ዓ ያ ዕ ቆ ብ / 1426-146ዐ ዓ .ም ./ መስ ፋ ፋ ት የ ነ በ ረ በ ት የ ሥነ ጽ ሑፍ እ ድ ገ ት ግ እ ዙን የ ሙጥ ኝ ያ ለ ነ በ ር ፡ ፡ በ ኋ ላ ም ቢሆን በዓፄ ሱ ስ ን ዮ ስ / ከ 1599-1624 ዓ .ም ./ የ ሃ ይ ማኖ ት መለ ወ ጥ ም ክ ን ያ ት ጋ ር ተ ያ ይ ዞ ኢ የ ሱ ሳ ውያ ን ( Jesuites)ጉ ል ህ ች ግ ር ደ ር ሶ ባ ት የ ነ በ ረ ች ውን የ ሮ ማ (ስ ፔ ን ) ካ ቶ ሊ ክ “ቤ ተ ክ ር ስ ቲ ያ ን “ ተ ከ ታ ዮ ች ን ቁ ጥ ር ለ ማበ ር ከ ት ሲ ሉ በ አ ማር ኛ በ መጻ ፍ ወ ረ ቀ ቶ ች ን ለ መበ ተ ን ቢ ሞ ክ ሩ ም የ አ ን ድ ባ ሕ ር ይ አ ማኝ የ ሆ ነ ው አ ፄ ፋ ሲ ል / ከ 1624-1674ዓ .ም / በ መን ገ ሥ የ ም እ መና ኑ ን ፍ ጹ ም ቀ ና ዒ ነ ት ብ ሎ ም የ ኢ የ ሱ ሳ ውያ ን ከ ኢ ት ዮ ጵ ያ ም ድ ር መውጣ ት ለ ል ሳ ነ ግ እ ዝ እ ን ደ ገ ና መወ ለ ድ መስ ፋ ፋ ት ሆ ነ ለ ት ፡ ፡ ብዙም መጻ ሕ ፍ ተ ግ እ ዝ ተ ደ ረ ሱ ፡ ፡ የ ቅ ኔ እ ድ ገ ት ም ታ የ ፡ ፡ ከ ዓ ፄ ፋ ሲ ል በ ኋ ላ ም ነ ገ ሥታ ቱ ታ ላ ቅ ተ ሳ ት ፎ አ ቸ ውን አ በ ር ክተዋል፡ ፡ ስ ለ ሆነ ም ዓ ፄ ኢያ ሱ አ ድያ ም ሰ ገ ድ/ ከ 1674-1699 ዓ .ም ./ እ ና ሌ ሎ ች ም ነ ገ ሥታ ት የ ማይ ጠ ፋ ስ ማቸ ውን በ ል ቡ ና ች ን ቀ ረ ጸ ው አ ል ፈ ዋ ል ፡ ፡ 3
- 4. ዳ ግ መኛ የ 16ኛ ው እ ና የ 17ኛ ው ክ ፍ ለ ዘ መና ት ቁ ስ ል አ ል ሽ ር ብ ሎ እ ን ደ ገ ና በ መሳ ፍ ን ቱ ዘ መን / ከ 1777-1845 ዓ .ም / ሀ ገ ሪ ቱ እ ር ስ በ ር ሷ በ ፖ ለ ቲ ካ ና በ ሃ ይ ማኖ ት ድ ል ቅ ል ቅ ስ ት ዋ ጥ ሀ ገ ር ን አ ን ድ ማድ ረ ግ ይ ች ል የ ነ በ ረ ውን ነ ገ ረ -ሃ ይ ማኖ ት ለ መረ ዳ ት ለ መወ ሠ ን ሊ ቃ ውን ቱ የ ግ እ ዝ ን መጻ ሕ ፍ ት ማገ ላ በ ጥ ግ ድ ሆ ነ ባ ቸ ው፡ ፡ የ መነ ጋ ገ ሪ ያ / የ መከ ራ ከ ሪ ያ / ም ሥጢራ ቸ ው የ ሆ ነ ው ቅ ኔ ም ለ ል ሳ ነ ግ እ ዝ መስ ፋ ፋ ት ጠ ቀ መ፡ ፡ የ አ ብ ነ ት ት ም ህ ር ት ቤ ቶ ች ም ተስ ፋፉ፡ ፡ ፍ ጹም የ ሆነ አ ን ድነ ት ም ታዬ ፡ ፡ ዛ ሬስ የ ሃ ይ ማኖ ት ውዝ ግ ቡ ን የ ሚፈ ቱ ት የ ተ ኞ ቹ እ ውን መጻ ሕ ፍ ት ይ ሆ ኑ ? በ እ ር ግ ጥ ዛ ሬ ግ እ ዝ ያ ወ ቀ ው ሁ ሉ ነ ገ ረ ሃ ይ ማኖ ት ን ተ ረ ዳ ማለ ት አ ይ ደ ለ ም ፡ ፡ የ ሚማረ ውም ለ ሕ ይ ወ ት / ለ ፍ ቅ ር /ወ ይ ም ታ ሪ ክ ን ለ ማወ ቅ ላ ይሆን ይችላ ል፡ ፡ ነ በ ር ኩ ለ ማለ ት ና ክ ዶ ለ ማስ ካ ድ እ ን ዲ መቸ ው የ ሚያ ስ ብ ም አ ይ ጠ ፋ ም ና ፡ ፡ በ የ ዋ ህ ነ ት መማር ግ ን በ አ ማና ውያ ኑ አ በ ው ቀ ር ቷ ል ፡ ፡ እ ን ግ ዲ ህ ለ ግ እ ዝ ቋ ን ቋ መዳ ከ ም ዐ ቢ ይ ም ክ ን ያ ት የ አ ማር ኛ መተ ካ ት ብ ቻ ሳ ይ ሆ ን ለ ቋ ን ቋ ው የ ሚሰ ጠ ው ት ኩ ረ ት መላ ላ ቱ የ ማያ ወ ላ ውል ም ክ ን ያ ት መ ሆ ኑ ነ ው፡ ፡ ዝ ም ብ ሎ ግ ን ቅርስ ቅርስ ማለ ት ብ ቻ ዋ ጋ የ ለ ውም ፡ ፡ “ ባ ዶ ብ ራ ና ” ካ ል ተ ነ በ በ ምን ሊ ሠ ራ ል ን ፡ ፡ በ ተ ጨማሪ ም መን ግ ስ ት ም ሆ ነ ማን ኛ ውም አ ካ ል ግእዝ የ ቤተክ ር ስ ቲያ ን ብቻ ሳ ይሆን የ ኢት ዮ ጵ ያ ቅርስ መሆ ኑ ን ሊገ ነ ዘ በ ው ይ ገ ባ ል ፡ ፡ ቤተ ክ ህ ነ ት ም ብት ሆን የ እነ ቅ ዱስ ያ ሬ ድ የ ዜ ማ መጻ ሕ ፍ ት እ ነ ድጓ ፣ የ ዚ ቅ ቀ ለ ማት የ እ ነ አ ባ ጊ ዮ ር ጊ ስ መጻ ሕ ፍ ት ፣ እነ ሰ ዓ ታ ት በ ሌ ላ ቋ ን ቋ ሊ ዜ ሙ “ ይ ቻ ል ” ይ መስ ል ለ ግ እ ዝ የ ሚሰ ጠ ው እ ን ክ ብ ካ ቤ ያ ሳ ዝ ና ል ፡ ፡ ድ ሮ ድ ሮ የ ቆ ሎ ተ ማሪ ለ ም ኖ ከ ፈ ዳ ውን ፣ ቅ ሉን ፣ ዳ ዊ ቱ ን አ ን ግ ቦ የ ሚነ ጋ ገ ረ ው በ ዚህ ቋን ቋ ነ በር፡ ፡ እ ን ደዛ ሬው ግን ለ ወደ ፊ ቱ አ ይ ደ ለ ም የ ሚነ ጋ ገ ር አ ባ ባ ሉን የ ሚያ ጠ ና / የ ሚቀ ጽ ል /፣ በ ደ ን ብ ቅ ኔ የ ሚቀ ኝ ይ ቅ ር ና ዳ ዊ ቱ ን አ ጣ ር ቶ መ ድ ገ ሙም ራ ሡ ያ ጠራ ጥ ራ ል ፡ ፡ በ እ ር ግ ጥ በ አ ን ዳ ን ድ የ ገ ጠር ቦ ታ ዎ ች የ ሚያ ስ ተ ም ሩ ብ ዙ የ ሊ ቃ ውን ት በ ረ ከ ቶ ች ቢ ኖ ሩ ም ነ ገ የ ሚተ ካ ው ግ ን ከ ግ እ ዝ ይ ል ቅ ጣ ሊ ያ ን ኛ ፣ እ ን ግ ሊ ዝ ኛ ፣ ፈ ረ ን ሳ ይ ኛ ብ ቻ ቢ ማር የ ሚያ ተ ር ፈ ው ይ መስ ለ ዋ ል ፡ ፡ ይህ ግን “ አ ባ ቱ ን አ ያ ውቅ አ ያ ቱ ን ይ ና ፍ ቅ ” ያ ሠኛ ል ፡ ፡ ም ን ጭ መጻ ሕ ፍ ቱ በ ግ እ ዝ የ ሆ ነ ው የ ሀ ገ ራ ች ን ታሪ ክ ን ስ አ ን ባ ቢና ተ ር ጓ ሚ ማን ይ ሆ ን ?በ ዚ ህ እኮ ነ ው የ ሀ ገ ራችን ን ታሪ ክ ለ ማወ ቅ የ ውጭ መጻ ሕ ፍ ት ላይ ጥገ ኛ የ ም ን ሆ ነ ው፡ ፡ አ ን ባ ቢ ውና ተ ር ጓ ሚው አ ላ ዋ ቂ ከ ሆ ነ ደ ግ ሞ ታ ሪ ከ ሀ ገ ር ቅ ድ ምና ሀ ገ ር በ ምል ዑ ልብ የ ማይ መ ሰ ከ ር በ ት ይ መስ ላ ል ፡ ፡ የ ሚገ ር መው ግን ብዙዎ ቹ የ ግእዝ መጽ ሐ ፎ ቻ ች ን በ ፈ ር ን ጆ ቹ ላ ይ የ ማ ያ ል ቅ ፍ ቅ ር ን አ ሳ ድ ረ ውባ ቸ ው ቋ ን ቋ ውን እ ስ ከ ሃ ም ሳ ዓ መት ድ ረ ስ ሲ ያ ጠ ኑ እ ኛ ግ ን “ የ ሞ ተ ቋ ን ቋ ” አ ን ለ ዋ ለ ን ፡ ፡ ቋ ን ቋ ው ሞ ተ ከ ማለ ት ግ ን 4
- 5. ታሪ ከ ሀገ ር ቅ ድ ምና ሀገ ር ሞተ ብን ል ሳ ይሻ ል አ ይ ቀ ር ም፡ ፡ ቢያ ን ስ ቢያ ን ስ በ ቤ ተ ክ ር ስ ቲ ያ ን ለ ካ ህ ና ቱ የ ም ስ ጋ ና ቸ ው አ ን ደ በ ት ግ እ ዙ ነ ውና ፡ ፡ እ ን ግ ዲ ህ እ ና ጠ ቃ ለ ውና ማን ኛ ውም ክ ፍ ል / አ ካ ል / ይ ህ ቋ ን ቋ በ ጥ ን ቱ ም ሆ ነ በ አ ዲ ስ መል ክ እ ን ዲ ያ ድ ግ ጥ ረ ት ቢ ደ ረ ግ ፤ የ ቅ ኔ መም ህ ራ ኑ ም የ ግ እ ዝ መም ህ ራ ኑ ም ም ን ም እ ን ኳ ን የ ኑ ሮ ች ግ ር ቢ ኖ ር ም ለ ራ ስ የ ሚስ ማማ ቦ ታ ን ከ መም ረ ጥ ለ ተ ማሪ ዎ ች የ ሚስ ማማ ቦ ታ ን መር ጦ በ ገ ጠ ር ም ቢ ሆ ን ማስ ተ ማር ይ ኖ ር ባ ቸ ዋ ል ፡ ፡ የ ቋ ን ቋ ም ሁ ራ ን ም ለ ዚ ህ እ ድ ገ ት አ ስ ተ ዋ ጽ ዖ ማድ ረ ግ ይ ጠ በ ቅ ባ ቸ ዋ ል ፡ ፡ ይህ ካ ል ሆነ ግን በ መካ ከ ለ ኛ ው ክ ፍ ለ ዘ መን ላ ይ የ ጥን ቱ ሰ ዋ ስ ው ( Classical Grammar) ይ ም ጣ ል ን ፣ ይ መለ ስ ል ን ፤ መካ ከ ለ ኛ ው ክ ፍ ለ ዘ መን የ ጨለ ማ ዘ መን ነ ው እ ያ ሉ እ ን ዳ ማረ ሩ ት ሮ ማውያ ን ና ግ ሪ ካ ውያ ን እ ን ዳ ን ሆ ን ያ ስ ፈ ራ ል ፡ ፡ ስ ለ ሆ ነ ም ሥር ወ ቃ ላ ት ን ለ መመር መር ሰ ወ ስ ውን ለ መለ የ ት ግእዝ ማወ ቅ ይ ጠበ ቅ ብ ና ል ፡ ፡ ለ ዚህ ም ታላ ላ ቅ ደ ራሲያ ን ምስ ክ ሮ ች ና ቸ ው፡ ፡ በ ተረ ፈ ግን ሁላ ች ን ም የ ታሪ ክ ፣ የ ሀገ ር፣ የ ወ ገ ን ፣ የ ቅ ር ስ ባ ለ አ ደ ራ ዎ ች መሆ ና ች ን ን አ ን ዘ ን ጋ ፤ እ ን ቅ ል ፉ ም ይ ብ ቃ ን ፡ ፡ ›` ስ ƒ 1. S^QÁ” UÉw }¨<LÖ eV‹ /Pronouns/ 1.1 ’v` ›”kê /Verb to be/ 1.2 Y`¯} ®[õ} ’Ñ` uUdK? ØÁo−‹ 2. ›SM"ቾ ‹/Demonstratives/ ØÁo−‹“ ሠ LU /Conversation/ 3. ¾Óእ ´ Y`¯} ”vw /Pronunciation/ 4. ¾”vw ¯Ã’„‹ /Reading Types/ 5. ¾”vw UM¡„‹ ƒ¨<¨<p 6. ÓY ›`°eƒ /Root verbs/ `v Óe /Tense, Nouns and Adjective formation/ ¾›”Ç”É QÑ ¨Ø Óf‹ ›"H@É 7. ›Ñvx‹ /Prepositions and Conjunctions/ 5
- 6. ŸÓe Là ¾T>Á`ñ ›Ñvx‹ Ÿ²”É ›”kê Là ¾T>Á`ñ ›Ñvx‹ “ K?KA‹ }eTT> nLƒ ²' ”}' K'K 8. }¨<dŸ Óe /Adverb/ 9. ›K< −‹/Negation Maker/ ØÁo−‹“ ”ÓÓ` 10. ›Ñ“³u= ›çó−‹ /Possessive/ “ eV‹/Nouns/ 1®.1 ›Ñ“³u= }¨<LÖ eV‹/Possessive Pronouns/ 1®.2 ¾›”Ç”É ›Ñ“³u= ›çó−‹ ´`´`“ ¾”®<e ›”kê ´`´` 1®.3 }Öni }¨<LÖ eU 1®.4 #u$ uS^QÁ” c=[v /Verb to have in pronoun/ 1®.5 vKu?ƒ }¨<LÖ eU /Subjective pronouns/ 1®.6 }du= }¨<LÖ eU /Objective Pronouns/ 1®.7 ¾T>Áu²< òÅLƒ ØÁo−‹“ ”ÓÓ` 11. Ñu=` }Ñwa /Direct and indirect Object/ 12. pêM /Adjective/ ØÁo−‹“ ”ÓÓ` 13. "M›Ã ›”kê ¾ƒ”u=ƒ ¨ÃU ÁG<” Ñ>²? 14. ƒ ³´ ›”kê 15. ›` eƒ Ÿ”®<e ›”kê “ ²”É ›”kê 16. x´ ›”kê ØÁo−‹ 17. ¾ዐ ቢ à ›”kê `v S”ÑÉ “ ›Ue~ ›°TÉ ØÁo−‹ 18. #Ãu?$ ›K ØÁo−‹ 19. ’ÖL Óe'²`“ ’v` /Dictionary/ “ lØa‹ /Numerals/ 6
- 7. 1. S^QÁ” UÉw }¨<LÖ eV‹ /Pronoun/ S^QÁ” TKƒ #S]−‹$ TKƒ c=J” uÓእ ´ s”s ›e` (1®) ¾T>J’< }¨<LÖ eV‹ (S^QÁ”) ›K<::እ ነ ር ሱ ም 1. .. ›’ ’@ 2. ›”} ›”} 3. ›”ቲ ›”ˆ 4. ¨< ~ c< 5. à + dD 6. ”Q’ — 7. ›”ƒS< “”} (Kp`w ¨”Ê‹) 8. ›”ƒ” “”} (Kp`w c?„‹) 9. ¨ „S< ’²=Á (K¨”Ê‹) 10. ¨< „” ’²=Á (Kc?„‹) S^QÁ” u®[õ} ’Ñ` kÅሰ (kÇTà ›”kê Past tense) ,›ScÑ’ 1. ›’ kÅeŸ< 6 ”Q’ kÅe’ 7
- 8. 2. ›”} kÅeŸ 7 ›”ƒS< kÅeክ S< 3. ›”+ kÅስ ኪ 8 ›”ƒ” kÅeክ ” 4. ¨< ~ kÅc 9 ¨ „S< kÅc< 5. à + kÅሰ ƒ 1® ¨ „” kÅሳ ¾Óc< ¾SÚ[h òÅM #Ÿ$ŸJ’ Á”’< SK¾ƒ ›Kw”:: UdK? cበ Ÿ wKA ›’ cuŸ< (#ኩ $ይ ጠ ብ ቃ ል ) ÃLM ”Í= cuŸ<(#ኩ $ ይ ላ ላ ል ) ›ÃMU eK²=I TØup ›Kw” TKƒ ’¨<:: 1.1 ’v` ›”kê (Verb to be) ¨< ~, ’¨<'’u`'’i'’I'“‹G< à +,“ƒ'’u[‹ ¨< „S< ( S<”~), “ቸ ¨<'’u (K¨”Ê‹) ¨ „” (እ T”~),“†¨<'’u (Kc?„‹) UdK?' ›’ ¨< ~ õ•ተ êድ p ›”+ ው ~ }eóG< K›ÇU ›”} ው ~ u?³ Ÿ<K< ¯KU T`ÁU à + SW[} Qèት ä¨<KAe ¨â?Øae SUI^” ¨< „S< cKAT@ ¨›?Mdu?Ø pÆdƒ ¨< „” 1.2 Y`¯} ®[õ} ’Ñ` uUdK? Q´p›?M ’u=à • Q´p›?M ’u=à ¨< ~ • ’u=à ¨ ~ Q´p›?M • ›¢/›ÃÅKU/ ’u=à Q´p›?M #¨< ~$ KT>K¨< ›−” ›K< ¨< #›¢$ ’¨<:: ¾T>Ÿ}K<ƒ Ÿ S^QÁ” ŸÓf‹ Ò` ›³UÉ/›e}íU`/ 1. ›”ƒ” G ’u`Ÿ< 2. ¨< ~ K uL°’ 3. ›’ N R`Ÿ= 4. ¨< „” S çK¿ 5. à + W ቀ ተ M¡” 8
- 9. [ Sꛃ c •U¡S< g ሖ^ k uM® ¨MØ %u Md’ ›UH^ (¨Å ›T`— SMe) 1. ”Q’ R`’ %u አ ¡c<U ¨Le 2. ›”+ ው ~ Sw`H” 3. T`ÁU ¨KŃ ¨MÇ ²uŸ<^ 4. ›”} ¨›’ cTእ ’ nK Ó²=›wሔ@` 5. እ KS’</›’T”/ ¨< „S< ²R %u ÑÇSc=“ ¨Å Ó ´ SMe /¨MØ %u Md’ Ó ´/ 1. ¨Å çKAƒ u?ƒ H@É”፡ ፡ 2. ’@ ’˜ ¨Å u?}¡`e+Á” ¾H@ÉŸ<፡ ፡ (²,¾) 3. ’`c< uQw[ƒ }kSÖ፡ ፡ (%u<[,u%w[ƒ) 4. „Te እ ና â?Øae SUI^” “†¨< :: 5. T`ÁU É”ÓM ¾›a” u}` (uƒ`,ብ ት `) “ƒ :: 6. ›”} ¾¡`e„e” ¨”Ñ@M cuክ ህ :: 7. ›”} cvŸ= ›ÃÅKIU፡ ፡ ›e}"¡KI éõ (èOõ uY`¯} cªስ ¨<) UdK?/N²’/ T`ÁU ›S}cpK ¡`e„e/%²’ƒ T`ÁU ›S}cpK ¡`e„e/ 1. /•S/›”} L°K ›^ƒ/አ ል Ò/ 2. /R[/ ›”ƒ” %u Åw[êÑ@ 3. /qS/ T` ¨T`ÁU pÉS u?} SpÅe 4. /%Å[/ õ_ êድ p ¨<ስ } u?} አ `É ƒ/}T]−‹ 5. /›`SS/ T>"›?M ›S }cpK ›UL¡ 6. /}ðYሀ / éÉn” u Ó²=›wሔ@` 2. ›SM"‹ /Demonstratives/ 1. S^QÁ” ÁM“†¨< G<K< ›SM"„‹ K=J’< ËLK<:: ¾T> ¨lƒ Ó” ”ÅT>Ÿ}K¨< uUXK? k`uªM' }¡K T`ÁU R[ %u Åw[ S”¡^ƒ ¨< ~ R[ %u Åwረ K=v•e ¨< ~ w c= R[ %u ÅTeq à + ¨Kት uM®ት %we} 9
- 10. ¨< „S< ውK<É › S ƒ`ÕT@ SéQõƒ ¨< „” ›”eƒ cÑÇ K Ó²=›wN?` ›ULŸ ›=ƒÄåÁ ¨< „” ›ªMÉ uM¯ Iwe} S<”~ ¨<K<É ›”uu< ¨”Ñ@K ÄN”ስ T”~ ›”eƒ cÑÇ K Ó²=›wN?` ›ULŸ ›=ƒÄãÁ ’ÖL w²< ¨< ~ Á (that) ¨< „S<( S<”~) ’²=Á(those) à + Áˆ # ¨< „”( T”~) # • ’²=I G<K< ¾p ¨ÃU uኅ K=“ ÁK” ’Ñ` ÁSK¡ K<:: 2. ´”+ w c= R[ %u ›=¾dK?U ' ÃI c¨< ¨Å ›=¾ሳ K?U H@Å፡ ፡ ´ w c= R[ %u ›=¾dK?U ' ³+ w c=ƒ Sꛃ U Åwረ x` ' È c?ƒÄ ŸÅw[ x` S׋፡ ፡ ³ w c=ƒ Sꛃ U Åw[ x` ' K< cw R %u Åw[ Ÿ`u? Óሸ ” ' ’²=I c−‹ ¨Å Åw[ Ÿ`u? H@Æ L Å“ÓM pÆdƒ T”~ ' ’²=I Å“ÓM pÆdƒ “†¨< ’ÖL w²< ´'´”~ ÃI (This) K< ’²=I(These) ³ ' ³+ Ë # L ’²=I # • ’²=I G<K< ¾p`w” ’Ñ` ÁSK¡ K<:: 3. ´Ÿ< SUI[ p’@ ¨< ~ , Á c¨< ¾p’@ SUI` ’¨< :: ´”~ # ”ƒŸ< ¨Kƒ %} S<c? ይ እ ቲ Áˆ MÏ ¾S<c? Iƒ “ƒ ” ¡+ አ e"K T`ÁU ይ እ ቲ MŸ< cw ›=ƒÄጵ Á©Á” ¨< „S< ’²=Á c−‹ ›=ƒÄãÁ¨<Á” “†¨<:: M¡~ M¢” Å“ÓM Sêኣ UÑÇU ’²=Á Å“ÓM ከ ÑÇU SÖ<:: M¡„” ’ÖL w²< ´Ÿ<'´¡~ (´KŸ<),ያ (That) MŸ< ' M¡~ , ’²=Á (Those) ”ƒŸ< ' ” ¡+ , Áˆ Mኮ ”' M¡„” , ’²=Á • ’²=I ÅÓV ”Å }^ lØ` ›”É ¾p ’Ñ`” ÁSK¡ K<:: SMSÍ ›³UÉ (›e}íU` ፣ ›e}³UÉ) 10
- 11. 1. ´Ÿ< ›. R[ƒ 2. ¨< ~ u. kÅeŸ= 3. ›” ¡+ [. Sጽ ኣ 4. M¡~ Å. ’u 5. à + G. cÑÉŸ= 6. K< K. ሖ ር ’ 7. L N. ›”uw¡S< 8. ´¡~ S. kÅc 9. ´”~ W. N`ክ ” 1®. Mኮ ” 11. MŸ< 12. S<”~ 13. ´ ¾T>Ÿ}K<ƒ” ¨Å Ó ´ }`Ñ<U፤ ð¡`(}`Ñ<U) %u Md’ Óእ ´ 1. Á‹ MÏ q”Ð “ƒ፡ ፡ 2. ’²=Á ›?Mdu?Ø“ T`ÁU “†¨<፡ ፡ 3. Á ¾¨”Ñ@M }T] ’¨<፡ ፡ 4. ÃI SêNõ ›Ç=e ’¨<፡ ፡ 5. ’²=I ¾¡`e„e ›ÑMÒÄ‹ “†¨<፡ ፡ cLU ö %Å`Ÿ %<¾ Ó²=›wN?` Ãሰ vQ ( ”ȃ ›Å`¡ ¨”ÉT@) ( Ó²=›wN?` ÃSeÑ”) ƒUI`ት ö ¨< ~ W“à ¨< ~ (ƒUI`ƒ ”ȃ ’¨<) (Ø ’¨<) Tእ ዜ ¨< ~ ²ðçU¡S< ð}“¡S< ²ዮ U ¨`ኅ (SŠ ’¨< ð}“‹G<” ¾Ú[d‹G<ƒ) (¾³_ ¨`) uêvQ ›Ã‚ ሖ `ከ ¨< ~ ²›=[¡wŸ<ከ %u Ÿ’>X u?} ¡`e+Áን (uTKǨ< ÁLÑ–G<I ¾ƒ H@ÅI ’¨<) (¨Å u?}¡`eƒÁ”) ›ን c uêvQ %u u?} Uግ w/ካ ፌ ¨< ~ ²R`Ÿ< Ó²= Ãv`Ÿ Ÿ<” ƒÑ<I ( ’@e uTKÇ ¨Å "ô ’u` ¾H@ÉŸ<ƒ) (Ñ@ Ãv`¡I ƒÑ<I G<”) eU›ኒ ዳ °ሙ መ ’< SH[ ዮ U uÃ’ ’Ñ[ T`ÁU 11
- 12. (eT˜ ”Í= ³_ T” ›e}T[) (eK ’Ñ[ T`ÁU) u¾’ U”ƒ ¨ KA~ ewNƒ (eKU”) (›− UeÒ“ Kc< ÃG<”) Ÿ<K< cw› u?ƒŸ' UŸ'›u<Ÿ'›%<Ÿ'ዳ ኅ “ ¨< „S< ኦ J KŸ<M’ (G<K<U u?}cx‹I ÅI“ “†¨<) ( g= KG<L‹”) uM W“à Uc?ƒ Ñ@cU ”ƒ^Ÿw (uM SM"U Uiƒ ’Ñ ”Ñ“˜) 3. ¾Óእ ´ Y`¯} ”vw ( Pronounciation) ¾Óእ ´ Y`¯} ”vw ስ U”ት “†¨< :: ’`c<U፡ - 1. T”dƒ 5. T“uw 2. S×M 6. ›KT“uw 3. TØup 7. SªØ 4. TLLƒ 8. SlÖ` “†¨<፡ ፡ 1. T”dƒ : ÃI Y`¯} ”vw ¾nK< SÚ[h òÅM dÉe ŸSJ” ¾}K¾ J• nK< uŸõ}— ÉUî ¾T>’Ñ` ¨ÃU ¾T>’uw TKƒ ’¨< :: K²=IU ’¨< G<K<U ¾Óe ›Ã’„‹ uŸõ}— ÉUî ¾}’uu< }’ሽ “†¨< ¾T>vK<ƒ :: UdK? ’u[ , }kSÖ Nu’ , ስ Öን }²Ÿ[ኒ , ›e ¨<c˜ ¨< ~ , ’¨<'’u`' c<& “†¨< ¨²}[ð :: ›”eƒ R^ , c?„‹ N?Æ Ãግ በ a , ÃY^¨< ÁØUq , ÁØUk¨< 2. S×M (}×Ã) ፡ ÃI Y`¯} ”vw SÚ[h¨< dÉe J• ¾TÃ’d TKƒ ’¨< :: UdK? T`ÁU ' T>"›?M'›=¾c<e ¡`e„e'u?} S”Óሥƒ'pÉeƒ፣ SpÅe ¨²}[ð፡ ፡ 3. TØup : ÃI Y`¯} ”vw ŸnK< ¨<eØ ¾T>Öwp òÅM •a nK< Öwq ”Ç=’uw ¾T>ÁÅ`Ó ’¨< :: UdK? kÅሰ , ›Sሰ Ñ’ 12
- 13. cwN , ›SWÑ’ }²ከ a , ›e ውc¨< ’ç[ , }SKŸ} 4. TLLƒ : ÃI Y`®} ”vw unK< ¨<eØ ¾T>Öwp òÅM dÕ`“ ”vu<U LM„ c=’uw ’¨< :: UdK?: k}K , ÑÅK ’u[, }kSÖ (•[) ›Uለ ከ ,አ መለ ከ Ñw[, ðÖ[ (W^) ðÖ[, ðÖ[ (u›T`—¨< ÃÖwnM) 5. T“uw : ÃI Y`¯} ”vw G<Kƒ ¨ÃU Ÿ²=Á uLà ¾J’< nLƒ ”Å ›”É J’¨< c=“uu<“ ”፣ u” ¨ÃU ¾” c=ÁSÖ< ’¨< :: UdK? u?}¡`e+Á” , ¾¡`e+Á” u?ƒ u?}SpÅe , ¾TSስ Ñ— u?ƒ ƒUI`} HÃT•ƒ ,¾HÃT•ƒ ƒUI`ƒ É”ÓK S<c? Wሥ^} Ñw`›?M ²?“ YLc? ¨<Çc? T`ÁU Ø®<S Md” ¨MÅ ›=¾c<e }ªQÊ nM ²?“ u?}¡`e+Á” 6. ›KT“uw : ÃI Y`¯} ”vw G<Kƒ ¨ÃU Ÿ²=Á uLà ¾J’< nLƒ ^d†¨<” ‹K¨< c=’uu< ¨ÃU ›”ዱ L”Æ ›ÔLTi c=Jን ’¨< :: UdK? pÆe ›UL¡ ÃvLM ”Í= pÆሰ ›UL¡ ›ÃvMU :: É”ÓM T`ÁU Sጽ › ¨M-¨MÉ S× ä¨<KAe Nª`Á 13
- 14. 7. SªØ : SªØ TKƒ ŸnK< ¨<eØ ÁK òÅM ”Ç=G< dÃÔL u¨<eÖ ªm’ƒ ¾T>’uw ’¨< :: Ÿ²=I Là Te}ªM ÁKw” òÅK< uêOõ Ñ>²? Ó” Y`¯~” Öwq ÃíóM :: UdK?: ¨Ã” (wan)}wKA ”Í= ¨Ã” (wayyin) }wKA ›Ã’uwU :: É”ÓM- Ÿ²=I Là ” }¨<×K‹ Ñw` - Ÿ²=I Là ÅÓV w }¨<×K‹:: YK²=I Ñw` vKG<Kƒ kKU ’¨< :: ›?Md° Ÿ²=I Là ÅÓV ዕ ƒª×K‹:: `Ÿ<e Ÿ< }¨<×K‹:: Ÿ²=I Là w²<¨<” Ñ>²? ¾T>ªÖ<ƒ kKV‹ c=J’< SªØ“ ›KSª×†¨< Ó” ”Å ”vu<“ ”Ń`ÕT@¨< ÃKÁÁM:: 8. SlÖ` : ÃI Y`¯} ”vw u›”É nM ¨<eØ ¾T>Ñ–< òÅLƒ” ÁKU”U SªØ T”uw TKƒ ’¨<:: UdK?: ¨< ~ ŸT>K¨< nM G<K<U òÅLƒ Ã’uvK< ”Í= dÉc eKJ’‹ w‰ ¾UƒªØ ›ÃÅK‹U:: à + 'SL ¡ƒ'T`ÁU 'T°ŸM ' Iƒ 'ƒTMU' ÄN”e 'አ ጽ ፋ ` (Øõa‹) ስ እ `ƒ (ìÑ<`) '›?MÁe 'wN?` (GÑ`) S<”~' ewNƒ' Nª`Áƒ' SéQõƒ ( I ƒqÖ^K‹) Ÿ ’²=I Y`¯ተ ”vx‹ u}ÚT] K?KA‹U ›K<:: KUdK? ¨Çm“ cÁõ G. ¨Çm፡ - ¾U”K¨< Y`¯} ”vw ¾nK< SÚ[h òÅM "°w፣ dMe ፣ ^w° ኀ Ue“ dw° J• ¾TÃ’d “ nK< c=’uw ¾SÚ[h¨<” òÅM uSÁ´ ”Ç=¨Ép ¾T>ÁÅ`Ó ¾Y`¯} ”vw ¯Ã’ƒ ’¨<:: UdK? %u?G< ¨Åc< ¾²=I nM ¾SÚ[h òÅM G< "°w c=J” ¨Çm ’¨<:: ’Ñ` Ó” ›”Ç”É M¿’„‹ ”ÇK< T¨p ÁeðMÑ“M::KUdK? ¨< ~ ¾T>K¨< ’v` ›”kê }’g ”Í= ¨Çm ›ÃÅKU:: ”Ç=G<U Óf‹ uƒ°³´U J’ uNLò c=SÖ< ¨Çm “†¨< TKƒ ›”‹MU:: 14
- 15. KUdK? R, N?Æ ¨ÃU O, N=Æ w”MU }’ሽ ”Í= ¨Çm ›ÃÅKU:: Kሣ Me UdK? ŸÃc= wእ c= Sª+ SH] ¨²}ር ð c=J’< Óe ŸJ’ Ó” ›Ã¨ÉpU፡ ፡ UdK? c›K= K’ pÉeƒ Ÿ²=I Là c›K= ¾T>K¨< nM ¨Çm ›ÃÅKU K^w° UdK? አንበሳ፣ ዜና ፣ ወዘ ተረ ፈ ከ ዚህ ላ ይም በግስ የ ሚነ ገ ር ከ ሆነ አ ይ ወ ድ ቅ ም፡ ፡ ለ ም ሳ ሌ እ ላ አ ን ስ ት ሖ ራ /እ ነ ዚ ያ ሴ ቶ ች ሔዱ / ከ ዚ ህ ላ ይ « ሖ ራ » የ ሚለ ው ይ ነ ሳ ል እ ን ጂ አ ይ ወ ድ ቅ ም፡ ፡ ለ ኀ ም ስ ም ሳ ሌ ውዳ ሴ ፣ ቅ ዳ ሴ ፣ ይ ባ ቤ ፣ ወ ዘ ተ ረ ፈ ለ ሳ ብ ዕ ም ሳ ሌ ዶ ር ሆ /ዶ ሮ /፣ መን በ ሮ ፣ ቀ ቲ ሎ ት / ን ዑስ አ ን ቀ ጽ የ ሆ ኑ ት ሁ ሉ ወ ዳ ቂ ና ቸ ው፡ ፡ በ ተ ጨማሪ ቦ ዝ አ ን ቀ ጽ የ ሆኑ ወዳ ቂ ዎች እ ን ዳ ሉ ም ማወ ቅ ያ ስ ፈ ል ጋ ል ፡ ፡ ነ ገ ር ግ ን በ ግ ስ ት ዕ ዛ ዝ ወይም ዘ ን ድ አ ን ቀ ጽ የ ሆኑ ት ሊ ነ ሱ እ ን ደ ሚች ሉ መገ ን ዘ ብ ያ ስ ፈ ል ጋ ል ፡ ፡ 5. የ ን ባ ብ ም ል ክ ቶ ች የ ማን ሳ ት ም ል ክ ት የ መጣ ል ም ል ክ ት የ ማጥ በ ቅ ም ል ክ ት አ ን ዳ ን ድ የ ግ እ ዝ ግ ሶ ች የ ሚጠ ብ ቅ ድ ም ፅ ሲ ኖ ራ ቸ ው ግ ማሾ ቹ የ ላ ቸ ውም ፡ ፡ ም ሳ ሌ ፣ ቀ ተ ለ -- ገ ደ ለ ፣ ቀ ደ ሰ -- አ መሰ ገ ነ ት ውውቅ ሰ ላ ም ለ ከ አ ኁየ ወ ሰላም ለከ (ሰ ላ ም ላ ን ተ ይ ሁ ን ወ ን ድ ሜ) (ሰ ላ ም ላ ን ተ ም ወ ን ድ ሜ) መኑ ስ ም ከ እ ኁ የ ወ ል ደ ገ ብ ር ኤ ል ውእ ቱ ስ ም የ (ስ ም ህ ማን ነ ው ወ ን ድ ሜ) (ስ ሜ ወ ል ደ ገ ብ ር ኤ ል ነ ው) ወ መኑ ስ መ አ ቡ ከ ገ / ማር ያ ም ውእ ቱ ስ መ አ ቡ የ (ያ ባ ት ህ ስ ም ማን ነ ው) (ያ ባ ቴ ስ ም ገ /ማር ያ ም ነ ው) እ ስ ፍ ን ቱ አ ዝ ማኒ ከ እ ሥራ ወ አ ሐ ዱ (ዕ ድ ሜህ ስ ን ት ነ ው) (ሀ ያ አ ን ድ ) እ ም አ ይ ቴ መጻ እ ከ እም ጎ ጃም (ከ የ ት መጣ ህ ) (ከ ጎ ጃ ም ) ግ ብ ር እ ፎ ውእ ቱ ሚመ ኢ ይ ብ ል 15
- 16. (ሥራ እ ን ዴ ት ነ ው) (ም ን ም አ ይ ል ) እ ስ ኩ ነ ዓ ነ ሑር ኀ በ ቤ ተ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ት ፍ ስ ሕ ት የ ውእ ቱ እ ስ ኪ ና ወደ ቤተክ ር ስ ቲያ ን እ ን ሂ ድ (ደ ስ ታ ዬ ነ ው) ሕ ይ ወ ት እ ፎ ውእ ቱ ሠ ና ይ ውእ ቱ (ሕ ይ ወ ት እ ን ዴ ት ነ ው) (ጥ ሩ ነ ው) አ ሉ አ ብ ያ ፂ ከ ውእ ቶ ሙ እወ (እ ነ ዚ ህ ጓ ደ ኞ ች ህ ና ቸ ው) (አ ዎ ) አ ይ ቲ ብ ሔሮ ሙ (ዝ እ ም ሲ ዳ ሞ ወ ዝ ኩ ሰ እ ም ወ ሎ ) (የ ት ነ ው ሀ ገ ራ ቸ ው) (ይ ህ ከ ሲ ዳ ሞ ነ ው ያ ደ ግ ሞ ከ ወ ሎ ) ት ት ሜህ ር ኑ ት ም ህ ር ተ ዘ መነ ዌ እ ወ እ ት ሜሀ ር አ ነ ት ም ህ ር ተ ዘ መነ ዌ (የ ዘ መና ዊ ት ም ህ ር ት ት ማራ ለ ህ ) (አ ዎ የ ዘ መና ዊ ት ም ህ ር ት እ ማራ ለ ሁ ) አ ይ ቴ ውእ ቱ ቤ ተ ት ም ህ ር ት ከ 6 ኪ ሎ ውእ ቱ ቤ ተ ት ም ህ ር ት የ (ት ም ህ ር ት ቤ ት ህ የ ት ነ ው) (6 ኪ ሎ ነ ው ት ም ህ ር ት ቤ ቴ ) ስ ፍ ነ አ መተ በ ጻ ሕ ከ ሰ ል ሰ አ መተ በ ጻ ሕ ኩ (ስ ን ተ ኛ ዓ መት ደ ረ ስ ክ ) (3 ዓ መት ሆ ኖ ኛ ል ) ተ አ ም ር ኑ ት ም ህ ር ተ ሃ ይ ማኖ ት ከ ወ ሀ ገ ር ከ ም ን ት ውእ ቱ ት ም ህ ር ተ ሀ ገ ር የ (የ ሀ ይ ማኖ ት ህ እ ና የ ሀ ገ ር ህ ን ት ም ህ ር ት ታ ውቃ ለ ህ ) (የ ሀ ገ ሬ ት ም ህ ር ት ም ን ነ ው) ን ባ ብ፣ ድጓ ፣ ጾ መ ድጓ ፣ ግ እ ዝ ፣ ቅ ኔ ይት በ ሀ ሉ ለ እ ሉ ሰ አ እ ምሮ ሙ ቀ ዲ ሙ (ን ባ ብ ፣ ድ ጓ ፣ ጾ መ ድ ጓ ፣ ይ ባ ላ ሉ ) እ ነ ሱ ን ቀ ድ ሞ አ ውቃ ቸ ዋ ለ ሁ በ ል እ ግ ዚእ የ ሀ ብከ ጽ ን አ ቶ ወይክ ስ ት ለ ከ አ ሜን (በ ል ጌ ታ ፅ ና ት ን ይ ስ ጥ ህ ይ ግ ለ ፅ ል ህ ም ) (ይ ሁ ን ይ ደ ረ ግ ል ኝ ) ግ ሥ አ ር ዕ ስ ት (Root Verbs) የ ግ ሥ አ ር ዕ ስ ት ማለ ት ለ ሌ ሎ ች ግ ሶ ች መሠ ረ ት በ መሆ ን የ ሚከ ተ ሏ ቸ ው ግ ሶ ች የ እ ነ ር ሱ ን የ አ ወ ራ ረ ድ ባ ህ ሪ የ ሚከ ተ ሉ እ ና በ አ ቀ ማመጣ ቸ ው የ ሚመስ ሏ ቸ ው ና ቸ ው፡ ፡ ይ ሁ ን እ ን ጂ እ ነ ዚ ህ ሁ ሉ ግ ል ፅ የ ሚሆ ኑ ት በ ዝ ር ዝ ር ሥን መለ ከ ታ ቸ ው በ መሆ ኑ በ መጀ መሪ ያ ግ ር ሊ ለ ን አ ይ ገ ባ ም ፡ ፡ የ ሆ ነ ው ሆ ኖ ለ ግ ስ ር ባ ታ መሠ ረ ት መሆ ና ቸ ውን መዘ ን ጋ ት የ ለ ብ ን ም ፡ ፡ የ ታ ወ ቁ ት የ ግ ስ አ ር ዕ ስ ታ ት ስ ም ን ት ና ቸ ው፡ ፡ እ ያ ን ዳ ን ዳ ቸ ውም የ የ ራ ሳ ቸ ው ሠ ራ ዊ ት አ ላ ቸ ው፡ ፡ 1. ቀ ተ ለ 3. ገ ብ ረ 5. ባ ረ ከ 7. ብ ህ ለ 2. ቀ ደ ሰ 4. አ እ መረ 6. ሤ መ 8. ቆ መ 16
- 17. 6.1 እ ር ባ ግ ስ (Tense and Nouns formation, including Adjectives) በ መጀ መሪ ያ ግ ን አ ን ድ በ አ ን ድ የ ስ ም ን ቱ ን ግ ሶ ች ቀ ለ ማት ብ ዛ ት ና ዓ ይ ነ ት አ ን ባ ቢ ው ማስ ተ ዋ ል ይ ገ ባ ዋ ል ፡ ፡ 1. ቀ ተ ለ ፍ ፁም ግ እ ዝ ሆኖ የ ላ ላ 2. ቀ ደ ሰ ፍ ፁ ም ግ እ ዝ ሆ ኖ የ ጠበ ቀ 3. ገ ብ ረ ግ እ ዝ ሳ ድስ ግ ዕ ዝ ሆኖ የ ላ ላ 4. አ እ መረ ግ እ ዝ ሳ ድስ ግ ዕ ዝ ሆኖ የ ላ ላ 5. ባ ረ ከ ራብዕ ግ ዕ ዝ ግ ዕ ዝ ሆኖ የ ላ ላ 6. ሤ መ ኀ ምስ ግ እ ዝ ሆ ኖ የ ላ ላ 7. ብ ህ ለ ሳ ድስ ሳ ድስ ግ ዕ ዝ ሆኖ የ ላ ላ 8. ቆ መ ሳ ብዕ ግ እ ዝ ሆኖ የ ላ ላ ማን ኛ ውም የ ቀ ዳ ማይ አ ን ቀ ፅ ግ ስ ሁ ሉ ተ ነ ሽ መሆ ኑ ን በ ሥር ዓ ተ ን ባ ብ ላ ይ አ ይ ተ ና ል ፡ ፡ 1. ቀ ተ ለ ---- ገ ደ ለ ( past tense - ሐ ላ ፊ ) / ቀ ዳ ማይ አ ን ቀ ፅ / ይ ቀ ት ል --- ይ ገ ድ ላ ል (future- ካ ል አ ይ --- ት ን ቢ ት ወ ይ ም Present Tense - ያ ሁ ን ጊዜ) ይ ቅ ት ል ---- ይ ገ ድ ል ዘ ን ድ / ዘ ን ድ አ ን ቀ ፅ / ቀ ቲ ል / ቀ ቲ ሎ ት / -- መግ ደ ል / to kill ( infinitive) ን ዑ ስ አ ን ቀ ፅ / ቀ ታ ሊ -- የ ገ ደ ለ / ቅ ጽ ል --Adjective ቀ ታ ል ያ ን --- የ ገ ደ ሉ /ወ ን ዶ ች / / ቅ ጽ ል ሲ በ ዛ / ቀ ታ ሊ ተ --- የ ገ ደ ለ ች / ለ ሴ ት ቅ ጽ ል ሲ ሆ ን ቀ ታ ል ያ ት --- የ ገ ደ ሉ / ለ ብ ዙ ሴ ቶ ች ቅ ጽ ል ሲ ሆ ን / ቅ ቱ ል ---- የ ተ ገ ደ ለ / ቅ ጽ ል -- Adjective/ ቀ ታ ሊ ----ገ ዳ ይ / ስ ም ሲ ሆ ን / ቀ ት ል --- ውጊ ያ / ጥ ሬ ዘ ር / ቅ ት ለ ት --- አ ገ ዳ ደ ል / ሳ ቢ ዘ ር / በ ቀ ተ ለ ም ሳ ሌ እ ን ሰ ራ ና ሌ ሎ ች ን እ ን ዴ ት እ ን ዳ ሚወ ር ዱ ካ የ ን በ ኋ ላ ሌ ሎ ች ን በ ራ ሳ ች ን መሥራ ት እ ን ች ላ ለ ን ፡ ፡ ምሳ ሌ ፡ አ ነ ቀ ተ ል ኩ -- እ ኔ ገ ደ ል ኩ አ ነ እ ቀ ት ል --- እ ኔ እ ገ ድ ላ ለ ሁ አ ነ እ ቅ ት ል --- እ ገ ድ ል ዘ ን ድ / ዘ ን ድ አ ን ቀ ፅ / 17
- 18. አ ነ እ ቅ ት ል --- ል ግ ደ ል / ት ዕ ዛ ዝ / አ ን ተ ቀ ተ ል ከ --- አ ን ተ ገ ደ ል ክ አ ን ቲ ቀ ተ ል ኪ ---- ገ ደ ል ሽ አ ን ተ ት ቀ ት ል --- አ ን ተ ት ገ ድ ላ ለ ህ አ ን ቲ ት ቀ ት ሊ --- ት ገ ድ ያ ለ ሽ አ ን ተ ቅ ት ል ----- አ ን ተ ግ ደ ል አ ን ቲ ት ቅ ት ሊ ---- ት ገ ድ ይ ዘ ን ድ ን ህ ነ ቀ ተ ል ነ --- ገ ደ ል ን አ ን ቲ ቅ ት ሊ --- ግ ደ ዬ ን ህ ነ ን ቀ ት ል --- እ ን ገ ድ ላ ለ ን አ ን ት ን ቀ ተ ል ክ ን --- ገ ደ ላ ች ሁ /ሴ / ን ህ ነ ን ቅ ት ል --- እ ን ገ ድ ል ዘ ን ድ አ ን ት ን ት ቀ ት ል ---- ት ገ ድ ላ ላ ች ሁ / ሴ / ን ህ ነ ን ቅ ት ል --- እ ን ግ ደ ል አ ን ት ን ት ቅ ት ል ---- ት ገ ድ ሉ ዘ ን ድ /ሴ / አ ን ት ሙ ቀ ተ ል ክ ሙ ---ገ ደ ላ ች ሁ /ወ / አ ን ት ን ቅ ት ል ---- ግ ደ ሉ /ሴ / አ ን ት ሙ ት ቀ ት ሉ ----ት ገ ድ ላ ላ ች ሁ /ወ / ውእ ቶ ሙ ቀ ተ ሉ --- ገ ደ ሉ /ወ / አ ን ት ሙ ት ቅ ት ሉ ---ት ገ ድ ሉ ዘ ን ድ /ወ / ውእ ቶ ሙ ይ ቀ ት ሉ ----ይ ገ ድ ላ ሉ /ወ / አ ን ት ሙ ቅ ት ሉ ---- ግ ደ ሉ /ወ / ውእ ቶ ሙ ይ ቅ ት ሉ --- ይ ገ ድ ሉ ዘ ን ድ /ወ / ውእ ቱ ቀ ተ ለ --- ገ ደ ለ ውእ ቶ ሙ ይ ቅ ት ሉ ---- ይ ግ ደ ሉ /ወ / ውእ ቱ ይ ቀ ት ል ----- ይ ገ ድ ላ ል ይ እ ቲ ቀ ተ ለ ት ---- ገ ደ ለ ች ውእ ቱ ይ ቅ ት ል ---- ይ ገ ድ ል ዘ ን ድ ይ እ ቲ ት ቀ ት ል --- ት ገ ድ ላ ለ ች ውእ ቱ ይ ቅ ት ል ---- ይ ግ ደ ል ይ እ ቲ ት ቅ ት ል --- ት ግ ደ ል ዘ ን ድ / ሴ / ውእ ቶ ን ቀ ተ ላ --- ገ ደ ሉ /ሴ / ይ እ ቲ ት ቅ ት ል --- ት ግ ደ ል ውእ ቶ ን ይ ቅ ት ላ ---- ይ ገ ድ ላ ሉ /ሴ / ውእ ቶ ን ይ ቅ ት ላ --- ይ ገ ድ ሉ ዘ ን ድ /ሴ / ውእ ቶ ን ይ ቅ ት ላ --- ይ ግ ደ ሉ /ሴ / ማስ ታ ወ ሻ ፣ ሀ . የ ት ን ቢ ት ( future) እ ና የ አ ሁ ን ጊ ዜ ( Present) በ ግ እ ዝ አ ን ድ ዓ ይ ነ ት የ ግ ሥ አ ወ ራ ረ ድ / አ ገ ባ ብ / አ ላ ቸ ው፡ ፡ ለ . ዘ ን ድ አ ን ቀ ጽ ና ት ዕ ዛ ዝ አ ን ቀ ጽ ም እ ን ዲ ሁ አ ን ድ ዓ ይ ነ ት ና ቸ ው፡ ፡ ሐ . የ እ ግ ዝ ግ ሶ ች ር ባ ታ ቸ ውን የ ሚጀ ም ሩ ት በ ቀ ዳ ማይ አ ን ቀ ጽ (past) ነ ው፡ ፡ ቀ ተ ለ ን የ ሚመስ ሉ ግ ሶ ች ነ በ ረ ፣ ወ ረ ደ ፣ ወ ዘ ተ ና ቸ ው፡ ፡ ነ ገ ር ግ ን አ ወ ራ ረ ዳ ቸ ው ከ ቀ ተ ለ ሊ ለ ዩ ስ ለ ሚች ሉ ማስ ተ ዋ ል ያ ስ ፈ ል ጋ ል ፡ ፡ ምሳ ሌ ወ ረ ደ ፣ ይ ወ ር ድ ፣ ይ ረ ድ 2. ቀ ደ ሰ -- አ መሰ ገ ነ 3. ገ ብ ረ --- ሠ ራ ፣ ፈ ጠ ረ ይ ቄ ድ ስ --- ያ መስ ግ ን ይ ገ ብ ር --- ይ ሠ ራ ል ይ ቀ ድ ስ ---- ያ መሰ ግ ን ዘ ን ድ ይ ግ በ ር ---- ይ ሠ ራ ዘ ን ድ ይ ቀ ድ ስ ---- ያ መስ ግ ን ይ ግ በ ር ---- ይ ሥራ ቀ ድ ሶ / ቀ ድ ሶ ት / --- ማመስ ገ ን ገ ቢ ር /ገ ቢ ሮ ት / --- መሥራ ት 18
- 19. ቀ ዳ ሲ ---- ያ መሰ ገ ነ ገ ባ ሪ ---- የ ሠ ራ ቀ ዳ ስ ያ ን ---- ያ መሰ ገ ኑ ገ ባ ሪ ያ ን ---- የ ሠ ሩ ቀ ዳ ሲ ት --- ያ መሰ ገ ነ ች ገ ባ ሪ ት ---- የ ሠ ራ ች ቀ ዳ ስ ያ ት --- ያ መሰ ገ ኑ / ሴ / ገ ባ ሪ ያ ት ---- የ ሠ ሩ /ሴ / ቅ ዱ ስ --- ም ስ ጉ ን ግ ቡ ር ---- የ ተ ሠ ራ ቀ ዳ ሲ --- አ መስ ጋ ኝ ገ ባ ሪ ---- ሠ ሪ ቅ ዳ ሴ --- ም ስ ጋ ና ግ ብ ር ---- ሥራ መቅ ደ ስ --- ማመስ ገ ኛ ግ ብ ረ ት ---- አ ሠ ራ ር / አ ደ ራ ረ ግ / ቅ ድ ስ ት ---- የ ተ መሰ ገ ነ ች ም ግ ባ ር ----- በ ጎ ሥራ ተ ግ ባ ር --- ሥራ እ ን ደ ቀ ደ ሰ የ ሚረ ቡ ግ ሶ ች ሰ ብ ሐ ፣ ጸ ለ የ ና ቸ ው፡ ፡ እ ን ደ ገ ብ ረ የ ሚረ ቡ ግ ሶ ች ሠ ም ረ ፣ ኀ ብ ረ ፣ ነ ጽ ሐ ወ ዘ ተ . . . ና ቸ ው፡ ፡ 4. አ እ መረ --- አ ወ ቀ 5. ባ ረ ከ --- ባ ረ ከ የ አ ም ር ---- ያ ውቃ ል ይ ባ ር ክ --- ይ ባ ር ካ ል ያ እ ም ር ---- ያ ውቅ ዘ ን ድ ይ ባ ር ክ --- ይ ባ ር ክ ዘ ን ድ ያ እ ም ር --- ይ ወ ቅ ይ ባ ር ክ --- ይ ባ ር ክ አ እ ም ሮ / አ እ ም ሮ ት / --- ማወ ቅ * ባ ር ኮ / ባ ር ኮ ት / --- መባ ረ ክ አ እ ማሪ --- ያ ወ ቀ ባ ራ ኪ ---- የ ባ ረ ከ አ እ ማር ያ ን --- ያ ወ ቁ /ወ / ባ ራ ክ ያ ን --- የ ባ ረ ኩ አ እ ማሪ ት --- ያ ወ ቀ ች ባ ራ ኪ ት ---- የ ባ ረ ከ ች አ እ ማር ያ ት --- ያ ወ ቁ /ሴ / ባ ራ ክ ያ ት --- የ ባ ረ ኩ /ሴ / እ ሙር --- የ ታ ወ ቀ ቡ ሩ ክ --- የ ተ ባ ረ ከ አ እ ማሪ --- አ ዋ ቂ ባ ራ ኪ ---- የ ሚባ ር ክ ማእ ም ር ---- የ ሚያ ውቅ ቡ ራ ኬ ----ቡ ራ ኬ አ እ ም ሮ --- እ ውቀ ት በ ረ ከ ት --- በ ረ ከ ት አ እ መረ ን የ ሚመስ ሉ ፣ አ ጥ ረ የ ፣ አ መን ተ ወ ፣ አ መክ ነ የ ፣ አ መድ በ ለ ና የ መ ሳ ሰ ሉ ት ና ቸ ው፡ ፡ እ ን ደ ባ ረ ከ የ ሚረ ቡ ማህ ረ ከ ፣ ፃ መወ ፣ ሳ ቀ የ ፣ ወ ዘ ተ . . . የ መሳ ሰ ሉ ት ና ቸ ው፡ ፡ 6. ሤ መ ---ሾ መ 7. ብ ሀ ለ --- አ ለ ይ ሠ ይ ም ---ይ ሾ ማል ይ ብ ህ ል --- ይ ላ ል 19
- 20. ይ ሢም --- ይ ሾ ም ዘ ን ድ ይ ብ ሃ ል --- ይ ል ዘ ን ድ ይ ሢም ---- ያ ሹ ም ይ ብ ሃ ል ---- ይ በ ል ሠ ይ ም / ሠ ይ ሞ ት / --- መሾ ም * ብ ሂ ል / ብ ሂ ሎ ት /----ማለ ት ሠ ያ ሚ --- የ ሾ መ ባ ህ ሊ ---- ያ ለ ሠ ያ ም ያ ን --- የ ሾ ሙ ባ ህ ል ያ ን --- ያ ሉ ሠ ያ ሚት --- የ ሾ መች ባ ህ ሊ ት --- ያ ለ ች ሠ ያ ም ያ ት --- የ ሾ ሙ /ሴ / ባ ህ ሊ ያ ት --- ያ ሉ /ሴ / ሥዩ ም ---- የ ተ ሾ መ ብ ሁ ል --- የ ተ ባ ለ ሠ ያ ሚ ----ሿ ሚ ባ ሃ ሊ ---- የ ሚል ሢመት --- ሹ መት ባ ህ ል --- አ ባ ባ ል ሤ መ ን የ ሚመስ ሉ ጌ ሰ ፣ ዜ ነ ወ የ መሳ ሰ ሉ ት ና ቸ ው፡ ፡ ብ ህ ለ ን የ ሚመስ ሉ ጥ ቂ ቶ ቹ ውህ ዘ ፣ ሥህ ወ ፣ ጥ ዕ የ ና ቸ ው፡ ፡ 8. ቆ መ --- ቆ መ ይ ቀ ውም --- ይ ቆ ማል ይ ቁ ም ----- ይ ቆ ም ዘ ን ድ ይ ቁ ም --- ይ ቁ ም ቀ ዊ ም / ቀ ዊ ሞት / --- መቆ ም ቀ ዋ ሚ ---- የ ሚቆ ም ቀ ዋ ም ያ ን ---- የ ሚቆ ሙ ቀ ዋ ሚት ----- የ ም ት ቆ ም ቀ ዋ ም ያ ት ---- የ ሚቆ ሙ /ሴ / ቅ ውም --- የ ሚቆ ም ቀ ዋ ሚ ---- ቋ ሚ ቂ መት ---- ቁ መት ቆ መ ን የ ሚመስ ል ሖ ረ ፣ ሞር ቅ ሐ / ላ ጠ / ወ ዘ ተ . . . ና ቸ ው፡ ፡ ማስ ታ ወ ሻ ፣ የ ቆ ሙ፣ የ ቆ መች ፣ ያ መሰ ገ ኑ ፣ ያ መሰ ገ ነ ች የ ም ን ለ ው ግ ሡ በ ቀ ዳ ማይ / በ ሃ ላ ፊ / ስ ለ ረ ባ እ ና ቅ ጽ ሎ ች እ ን ደ መሆ ና ቸ ው ሁ ሉ “ የ ” የ ሚለ ውን ፊ ደ ል ለ ማመል ከ ት ነ ው እ ን ጂ ም ን ጊ ዜ ም ለ ሃ ላ ፊ ወ ይ ም ለ ት ን ቢ ት ተ ብ ሎ ቅ ጽ ል ን መከ ፋ ፈ ል አ ይ ደ ለ ም ፡ ፡ ዘ ቆ መት ስ ን ል ም ት ር ጉ ሙ ቀ ዋ ሚ ከ ሚለ ው ጋ ር አ ን ድ ነ ው፡ ፡ የ ቆ መች ፣ ቋ ሚ ማለ ት ነ ውና ፡ ፡ 6.2 ሕ ገ ወ ጥ አ ካ ሄ ድ ያ ላ ቸ ው ግ ሶ ች ፡ ፡ (Irregular Verbs) ቀ ዳ ማይ ካ ልአ ይ ዘንድ ትእ ዛ ዝ 20
- 21. ወ ሀ በ / ሰ ጠ/ ይ ውህ ብ ፣ ይ ሁ ብ የ ሀብ የ ሀብ ክ ህ ለ / ቻለ / ይክ ል / ይክ ህ ል/ ይክ ሀ ል ይክ ሀ ል ብህ ለ / አ ለ / ይብል ይበ ል ይበ ል ይቤ / አ ለ / ይ ብል ይበ ል ይበ ል ርእየ /አየ / ይር ኢ ይር አ ይ ይር ኢ / ይር እ ዪ/ ወድቀ / ወደ ቀ / ይወድቅ ይደቅ ይደቅ ድ ር ጊ ቱ በ መካ ሄ ድ ላ ለ ( Continuous)ነ ገ ር መጠ ቀ ም የ ም ን ች ለ ው በ ካ ል አ ይ ነ ው ም ሳ ሌ ፣ ይ መጽ እ ውእ ቱ እ ን ዘ ይ መጽ እ ውእ ቱ (እ የ መጣ ነ ው ሊ መጣ ነ ው) 7. አ ገ ባ ቦ ች (Prepositions and Conjunctions) 1. አ ቢ ይ አ ገ ባ ብ ፣ አ ገ ባ ቦ ች ማለ ት ብ ቻ ቸ ውን ሊ ነ በ ቡ የ ማይ ች ሉ መስ ተ ዋ ድ ዶ ች ና ቸ ው፡ ፡ እ ነ ዚ ህ ም እ ስ መ ፣ አ ም ጣ ነ ፣ አ ኮ ኑ / Since, because, for/ እ መ / ቢ ሆ ን ም /፣ እ ስ ከ ፣ እ ን ዘ / ሲ ፣ ስ / አ መ / ጊ ዜ / ሶ በ / ጊ ዜ / አ ን ተ ፣ ዘ ፣ እ ለ /የ / ወ /እ ና / የ መሳ ሰ ሉ ት ና ቸ ው፡ ፡ 2.ደ ቂ ቅ አ ገ ባ ብ ውስ ተ / ውስ ጥ /፣ ም ስ ለ /ጋ ር / ዓ ዲ /ገ ና /፣ እ ን ከ / ከ ን ግ ዲ ህ / 3. ን ዑ ስ አ ገ ባ ብ ፣ እ ም /ን /፣ በ ፣ ለ ፣ ን 7.1 ግ ስ ላ ይ የ ሚያ ር Õ አ ገ ባ ቦ ች / ተ ስ ማሚ ቃ ላ ት / ሀ . ከ ቀ ዳ ማይ ና ከ ካ ል አ ይ አ ን ቀ ጽ ላ ይ ብ ቻ የ ሚያ ር ፉ አ ገ ባ ቦ ች ም ሳ ሌ ሶ በ ፣ አ መ፣ ጊ ዜ ሶ በ ፣ ሰ ዓ ተ ፣ ዕ ለ ት --- ጊ ዜ እ ም ጣ ነ ፣ አ ኮ ኑ ፣ እ ስ መ --- እ ና ፣ ስ ለ እንዘ እመ ዘ ፣ እንተ አ ምሳ ለ ህየ ንተ አርአያ መጠ ነ ከመ 21
- 22. ኀ በ ፣ መን ግ ለ ሶ በ ተ ሰ ቅ ለ ክ ር ስ ቶ ስ ጸ ል መ ፀ ሐ ይ --- ክ ር ስ ቶ ስ በ ተ ሰ ቀ ለ ጊ ዜ ፀ ሐ ይ ጨለ መ፡ ፡ ይወድቅ ይት ነ ሳ እ ዛ ቲ ብእ ሲት እ ን ተ ወለ ደ ት ወል ደ እ ኅ ት የ ይ እ ቲ /ያ ቺ ወ ን ድ ል ጅ የ ወ ለ ደ ች ሴ ት እ ህ ቴ ና ት / አ በ ው እ ለ መሀ ሩ ሃ ይ ማኖ ት ቅ ዱ ሳ ን ውእ ቶ ሙ ተ ነ በ ዩ ነ ቢ ያ ት ከ መ ይ ት ወ ለ ድ ክ ር ስ ቶ ስ -- ነ ቢ ያ ት ክ ር ስ ቶ ስ እ ን ዲ ወ ለ ድ ት ን ቢ ት ተ ና ገ ሩ አ መ ይ መጽ እ ክ ር ስ ቶ ስ በ ግ ር ማ መን ግ ስ ቱ ት ር ዕ ድ ም ድ ር ህ የ ን ተ ክ ብ ረ ጴ ጥ ሮ ስ ከ ብ ረ ጳ ውሎ ስ ር እ ዩ መጠ ነ ገ ብ ረ ላ ቲ ተ አ ም ረ ውእ ቱ ይ ስ ሐ ቅ እ ን ዘ ት በ ኪ እ ህ ቱ ያ ነ ግ ህ እ ን ዘ ኢ ይ ነ ውም እ ፎ ታ ነ ብ ብ እ ን ዘ ኢ ት ሜሀ ር እ ፎ ኑ ይ ከ ውን ሊ ተ ዝ ን ቱ እ ን ዘ ኢ የ አ ም ር ብ እ ሴ ኖ መ ወ ል ድ የ አ ምጣነ ደ ክ መ ሰ ብ ሐ አ ቡ የ ፈ ጥ ሪ ሁ አ ኮ ኑ ሰ ምዐ ጸ ሎቶ ጸ ል መ ፀ ሐይ ሶ በ ክ ር ስ ቶ ስ ተ ሰ ቅ ለ ጸ ል መ ፀ ሐይ አ መ ክ ር ስ ቶ ስ ተ ሰ ቅ ለ ይ ት ፌ ስ ሑ ጻ ድ ቃ ን አ መ ክ ር ስ ቶ ስ ይ መጽ እ ተ ሐ ዝ ን እ ም አ መ ወ ል ዳ ይ መውት ዛ ቲ ብእ ሲት እ ን ተ ወል ደ ት ወል ደ እ ኅ ት የ ይ እ ቲ አ በ ው እ ለ ሃ ይ ማኖ ተ መሀ ሩ ቅ ዱ ሳ ን ውእ ቶ ሙ አ በ ው እ ለ በ ሌ ሊ ት ይ ተ ግ ሁ ይ ነ ውሙ በ መዓ ል ት ር ኢኩ ብእ ሴ እ ን ዘ በ ጾ ም ይ በ ል ዕ ውእ ቱ ይ ስ ሐ ቅ እ ን ዘ እ ኅ ቱ ት በ ኪ ከ ዘ ን ድ አ ን ቀ ጽ ላ ይ የ ሚያ ር Õ አ ገ ባ ቦ ች እ ና ሌ ሎ ች ም ከ ነ ዝ ር ዝ ራ ቸ ው ምሳ ሌ ከ መ --- እ ን ደ ፣ ል ፣ ዘ ን ድ / ከ ዘ ን ድ አ ን ቀ ጽ ጋ ር / እ ም ቅ ድ መ / አ ፍ ራ ሽ / ሳ / ሳ ይ መጣ ፣ ሳ ይ ሄ ድ ፣ . . . / እ ን በ ለ / አ ፍ ራ ሽ / ሳ / ሳ ይ መጣ ፣ ሳ ይ ሄ ድ ሖ ረ ኀ በ አ ሕ ዛ ብ ከ መይ ን ግ ር ም ሕ ረ ቶ ለ እ ግ ዚ አ ብ ሔር አ ም ላ ክ ነ 22
- 23. 1. የ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ን ም ሕ ረ ት እ ን ዲ ነ ግ ር 2. የ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ን ም ሕ ረ ት ሊ ነ ግ ር 3. የ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ን ም ሕ ረ ት ይ ነ ግ ር ዘ ን ድ ጸ ል ዩ ኀ ቤ ሁ ከ መት ረ ክ ቡ ዘ ት ፈ ቅ ዱ መኑ ውእ ቱ እ ግ ዚ እ ከ መ ን እ መን ቦ ቱ እ ምቅ ድ መ ይ ት ወ ለ ድ አ ብ ረ ሃ ም ሀ ሎኩ አ ነ ነ በ ረ ት ዘ መና ት ብ ዙ ኃ ት እ ን በ ለ ታ እ ም ር ረ ኀ በ አ ገ ባ ቦ ች ን በ መዘ ር ዘ ር መጠ ቀ ም ይ ቻ ላ ል 1. እ ም -- ከ ፣ እ መኔ የ ---በ ኔ ፣ እ ም ኔ ክ ሙ------ከ እ ና ን ተ ፣ እ ም ኔ ሆ ሙ------ከ እ ነ ሱ 2. ም ሥለ --- ጋ ር ፣ ም ስ ሌ የ ----ከ ኔ ጋ ር ፣ ም ስ ሌ ክ ሙ----ከ እ ና ን ተ ጋ ር ፣ ም ሥሌ ሆ ሙ------ ከነ ሡጋር 3. በ እ ን ተ -- ስ ለ ፣ በ እ ን ቲ አ የ ----ስ ለ እ ኔ ፣ በ እ ን ቲ አ ክ ሙ----ስ ለ ና ን ተ ፣ በ እ ን ቲ አ ሆ ሙ--- ስ ለ እ ነ ሱ 4. ህ የ ን ተ --- ፈ ን ታ / ስ ለ /፣ ህ የ ን ቴ የ / ስ ለ ኔ ፈ ን ታ /፣ ህ የ ን ቴ ክ ሙ / ስ ለ እ ና ን ተ /፣ ህ የ ን ቲ አ ሆሙ/ ስ ለ እ ነ ሱ/ የ ሌ ሎ ች ተ ስ ማሚ ቃ ላ ት ት ር ጉ ማቸ ው ወ --- እ ና ወ --- ከ ግ ሡ ጋ ር የ ሚገ ባ በ ት ጊ ዜ አ ለ ው፡ ፡ ም ሳ ሌ ወ ሖ ረ ፤ ነ ገ ር ግ ን ግ ሡን ይ ለ ውጠ ዋ ል ማለ ት አ ይ ደ ለ ም ፡ ፡ ወ --- ም ወ --- በ ሁ ለ ት ግ ሦ ች መ ሃ ል ሲ ገ ባ የ ነ ገ ሩ ን አ ወ ን ታ ዊ ነ ት ይ ጠ ብ ቃ ል ወ ይ ም ያ ጎ ለ ብታል ፡ ፡ ም ሳ ሌ ፡ ተ ሰ ብ አ ወ ተ ሠ ገ ወ / ተ ሠ ብ አ ማለ ት ሰ ው ሆ ነ / / ተ ሠ ገ ወ ማለ ት ሰ ው ሆ ነ / ሂ --- ም / አ ና ኒ --- ት ራ ስ ማለ ት የ ን ባ ቡ ን ቃ ና ላ ለ ማበ ላ ሸ ት ም ሳ ሌ ውእ ቱ ኒ ኬ -- ውእ ቱ ኬ ነ ገ ር ግ ን እ ን ደ “ ም” ሊ ሆ ኑ ይ ች ላ ሉ ፡ ፡ አ ይ ፣ ም ን ት ፣ ሚ፣ ኦ -- በ ም ን ብ ሂ ል --- ማለ ት ም ን ታ ት / አ ያ ት / --- ም ኖ ች በ --- በ አ ይ --- ማና ቸ ው ለ -- ን ፣ የ አ ያ ት --- ማና ቸ ው መ፣ ሂ ፣ ኒ -- ም 23
- 24. አ ይ ቴ --- ወ ዴ ት ዮ ም ---- ዛ ሬ ማእ ዜ --- መቼ ወ ት ረ / ዘ ል ፈ / -- ሁ ል ጊ ዜ እ ፎ --- እ ን ዴ ት ዝ የ --- በ ዚ ህ ፣ በ ዚ ያ በ እ ፎ ---- ለ ም ን ህ የ --- በ ዚ ህ ፣ በ ዚ ያ አ ሌ ፣ አ ፣ ወ ይ -- ወ የ ና ሁ ፣ ነ ዋ -- እ ነ ሆ ባ ሕ ቱ -- ነ ገ ር ግ ን ነ የ -- እ ነ ሆ ኝ እ መ፣ አ መ --- ወ ይ ም እ ስ ኩ -- እ ስ ኪ እንጋ / እ ን ዳ ኢ / -- እ ን ጃ ዕ ን ቋ ዕ ፣ ጥ ቀ --- ስ ን ኳ አ መ፣ አ ሜን ፣ አ ሜን -- አ ሜን ሰ ፣ ሳ ፣ ስ --- ማ ነ ዓ --- ና ን ስ ቲ ት ፣ ሕ ዳ ጥ ፣ ሕ ቀ ---ት ን ሽ ሀ ብ ፣ ህ ን ባ -- እ ን ካ ጥ ቀ --- እ ጅ ግ አ ን ቢ ---- እ ም ቢ ፅ ሚተ --- ቀ ስ ብ ሎ አ ን ቋ ዕ --- እ ሰ ይ ፣ አ በ ጀ ቅ ድ ም --- ፊ ት ኩ ሉ --- ሁ ሉ እ ን ዘ ---- እ የ ፣ ሰ ፣ ሳ ፣ ስ እ መ -- ለ ፣ ባ ፣ ብ ዳ ዕ ሙ----አ ላ ፣ እ ን በ ለ --- ያ ለ ፣ ሳ ይ ቀ ር ባ ሕ ቱ -- እ ን ጂ ፣ ነ ገ ር ግ ን ዘ ፣ እ ን ተ ፣ እ ለ ፣ ለ የ ተባ ሉት እ ነ ዚህ አ ገ ባ ቦ ች ዘ ር ፍ አ ያ ያ ዥ ይባ ላ ሉ፡ ፡ ከ “ ለ ” ውጭ ያ ሉ ት ሦ ስ ቱ ዘ ር ፍ ደ ፊ ሊ ሆ ኑ ይ ች ላ ሉ ፡ ፡ የ ዘ ር ፍ ደ ፊ ም ሆ ነ የ ዘ ር ፍ አ ያ ያ ዥ ዓ ላ ማ “ የ ” የ ሚል ት ር ጉ ም ን ለ ማም ጣ ት ነ ው፡ ፡ ምሳ ሌ ፡ - በ “ ለ ” ሲገ ኝ በ “ ዘ ” ሲገ ኝ በ ተ ና ባ ቢ ሲገ ኝ ወ ል ዳ ለ ማር ያ ም ወ ል ድ ዘ ማር ያ ም ወ ል ደ ማር ያ ም (የ ማር ያ ም ል ጅ ) በ ተ ና ባ ቢ ጊ ዜ የ ተ ና ባ ቢ ው መሪ የ ሚሆ ነ ው ቃ ል መድ ረ ሻ ው ሳ ድ ስ እ ን ደ ሆ ነ / ወ ል ድ / ሳ ድ ሱ ወ ደ ግ እ ዝ ይ ለ ወ ጣ ል ፡ ፡ ይ ህ ሕ ግ ከ ተ ሳ ቢ ህ ግ የ ለ የ ው ተ ሳ ቢ ው የ ሚጎ ላ ድ ም ፅ ሲ ኖ ረ ው የ ተ ና ባ ቢ ው መሪ የ ሚነ ሳ ድ ም ፅ የ ሌ ለ ው በ መሆ ኑ ነ ው፡ ፡ የ ተ ና ባ ቢ ው መሪ ና ዘ ር ፍ እ ን ደ አ ን ድ ቃ ል አ ብ ረ ው መነ በ ብ አ ለ ባ ቸ ው በ ተ ና ባ ቢ ጊ ዜ ዘ ር Õ ም ን ም ለ ውጥ አ ይ ደ ር ስ በ ት ም ፡ ፡ 1. አ ብ ረ ሃ ም ብ እ ሴ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ውእ ቱ መኑ ውእ ቱ ጸ ሐ ፌ ት እ ዛ ዝ ዘ ን ጉ ሥ 24
- 25. 2. ሕ ግ - በ ተ ና ባ ቢ ጊ ዜ የ ተ ና ባ ቢ ው መሪ የ ሚሆ ነ ው ቃ ል መድ ረ ሻ ው ሣ ል ስ እ ን ደ ሆ ነ / ብእ ሲ፣ ጸ ሐፊ ፣ ወ ራ ሲ፣ ቀ ታሊ፣ ሰ ባ ኪ ወ ዘ ተ / 3. ሕ ግ - ሌ ሎ ች ቃ ላ ት የ ተ ና ባ ቢ መሪ ሲ ሆ ኑ ም ን ም ዓ ይ ነ ት ለ ውጥ አ ይ ደ ር ስ ባ ቸ ውም ፡ ፡ አናባቢ ደ ብተ ራ ዘ ኦ ሪ ት ደ ብተ ራ ኦ ሪ ት ሠረ ገ ላ ዘ ኤል ያ ስ ሠረ ገ ላ ኤል ያ ስ ዝ ማሬ ዘ መላ እ ክ ት ዝ ማሬ መላ እ ክ ት ውዳ ሴ ዘ ማር ያ ም ውዳ ሴ ማር ያ ም ዶ ር ሆ ዘ መስ ተ ገ ብ ር ዶ ር ሆ መስ ተ ገ ብ ር ከ በ ሮ ዘ ማኅ ሌ ት ከ በ ሮ ማኅ ሌ ት ዘ ርፍ አያ ያ ዥ ዘ ርፍ ደፊ ወል ድ ዘ ዮ ሐን ስ ዘ ዮ ሐ ን ስ ወ ል ድ ት ጉ ህ ውእ ቱ ቤ ት ዘ አ ቡ የ ዐ ቢ ይ ውእ ቱ ዘ አ ቡ የ ቤ ት ዐ ቢ ይ ውእ ቱ ዘ ር ፍ አ ያ ያ ዦች በ ስ ም ላ ይ ም ሳ ሌ ፣ ወ ል ድ ዘ አ ቡ ነ እ ኁ ነ ውእ ቱ እም እንተ ያዕ ቆብ አ ኃ ት እ ለ ዚ አ የ ሠ ና ይ ት አ ማን ቱ አ ኃ ት እ ለ የ ሁ ዳ የ ሐ ውራ ውሰ ተ ቤ ተ ም ኩ ራ ብ አ ኃ ው ዘ ዮ ሴ ፍ ፈ ያ ታ ውያ ን ውእ ቶ ሙ ግስ ላይ ተ ባ እ ታ ይ ነ ጠላ / በ ዚ ህ ጊ ዜ ጾ ታ ና ቁ ጥ ሩ እ ን ደ ላ ይ ኛ ው ይ ጠብ ቃ ል / አ ገ ባ ቦ ቹ ዘ ፣ እ ን ተ ፣ እ ለ የ ሚያ ር Õበ ት ግ ስ ግ ን ሁ ል ጊ ዜ ም ቀ ዳ ማይ አ ን ቀ ጽ ወ ይ ም ካ ል አ ይ አ ን ቀ ጽ መሆ ን አ ለ በ ት ፤ ሌ ሎ ች አ ን ቀ ጾ ች ላ ይ ም አ ያ ር Õም ፡ ፡ / ወ ል ድ ዘ ፣ ወ ል ድ ዘ መጽ አ ፣ ወ ል ድ ዘ ሞተ ፣ ወ ል ድ ዘ ይ መጽ እ ፣ ወ ል ድ ዘ ይ መውት ቤት ዘ ፣ ቤት ዘ ተ ሐን ጸ ፣ ቤት ዘ ይ ት ሐደ ስ አ ብ ዘ ፣ አ ብ ዘ መሀ ረ ወ ን ጌ ል ፣ አ ብ ዘ ይ ዴ ሉ እ ኁ ዘ ፣ እ ኁ ዘ ያ ፈ ቅ ር እ ኁ ሆ ፣ እ ኁ ዘ ይ ሜህ ር አ ነ ስ ታ ይ ነ ጠላ ወለ ት 1. እ ን ተ ፣ ወ ለ ት እ ን ተ ፈ ር ሀ ት ፣ ወ ለ ት እ ን ተ ት ሥሐ ቅ 25
- 26. 2.ዘ ፣ ወ ለ ት ዘ ፈ ር ሀ ት ፣ ወ ለ ት ዘ ት ሥሕ ቅ አ ዋልድ 1. እ ለ ፣ አ ዋ ል ድ እ ለ ይ ዘ ፍ ና ፣ አ ዋ ል ድ እ ለ ይ ሠ ን ያ ዘ ፣ አ ዋ ል ድ ዘ ይዘ ፍ ራ፣ አ ዋ ል ድ ዘ ይገ ብራ ማስ ታ ወ ሻ ሀ . “ ዘ ” የ ም ን ጠ ቀ መው ለ ነ ጠ ላ ና ለ ብ ዙ ቁ ጥ ር ሲ ሆ ን ፣ “ እ ን ተ ” ግ ን ለ ነ ጠ ላ ቁ ጥ ር እ ን ጂ ለ ብ ዙ አ ን ጠቀ ምበ ት ም፡ ፡ “ እ ለ ” ደ ግ ሞ ለ ነ ጠላ ቁ ጥ ር አ ይ ሆ ን ም፡ ፡ ለ . “ ለ ” ብ ዙ ጊ ዜ የ ሚያ ገ ለ ግ ለ ው በ ተ ጠ ቃ ሽ ነ ት ነ ው፡ ፡ ምሳ ሌ ፣ ቤ ታ ለ ሰ ሎሜ ወልዱ ለ አ ዳ ም • ዘ -- ውእ ቱ ም ሳ ሌ ዘ መጽ አ --- የ መጣ ተ ብ ሎ ይ ተ ረ ጎ ማል ፡ ፡ ስ ለ ዚ ህ ዘ ማሰ ሪ ያ ሊ ሆ ን ይ ች ላ ል ማለ ት ነ ው፡ ፡ 8. ተ ውሳ ከ ግ ስ ( Adverb) ተ ውሳ ከ ግ ስ ማለ ት ግ ስ ን የ ሚያ ጎ ለ ም ስ ማለ ት ነ ው፡ ፡ ለ ም ሳ ሌ በ እ ን ግ ሊ ዝ ኛ ው I came yesterday. I will come tomorrow የ ተ ሠ መረ ባ ቸ ው ቃ ላ ት ተ ውሳ ክ ግ ሶ ች ና ቸ ው፡ ፡ በ ግ እ ዙ ት ማል ም / ት ና ን ት / ፣ ጌ ሰ ም / ነ ገ / እ ና ዘ ል ፈ ፣ ወ ት ረ ፣ ዮ ም ተ ውሳ ከ ግ ሶ ች ና ቸ ው፡ ፡ ምሳ ሌ አ ነ እ መጽ እ ጌ ሰ ም አ ን ተ ት ገ ይስ ወት ረ ኀ በ ቤተክ ር ስ ቲ ያ ን በ ግ እ ዝ ቋ ን ቋ ሳ ድ ስ የ ሆ ኑ ት ን ቃ ላ ት በ መለ ወ ጥ በ ፣ ወ ደ ፣ ከ የ ሚሉ ት ን ቃ ላ ት ማም ጣ ት ይቻላ ል፡ ፡ ምሳ ሌ ዐ ር ገ ሰ ማየ ወ ደ ሰ ማይ አ ረ ገ ዐ ር ገ ውስ ተ ሰ ማይ ወ ሖ ረ ብ ሔረ ወደ ሀ ገ ር ሄ ደ ወ ሖ ረ ኀ በ ብ ሔሩ ሖ ረ ት ብ ሔረ ር ኁ ቀ ወደ እ ሩ ቅ ሀ ገ ር ሄ ደ ች ወ ሖ ረ ት ኀ በ ብ ሔር ር ኁ ቅ ማስ ታ ወ ሻ አ ን ድ ቃ ል ከ ተ ለ ወ ጠ ከ ጎ ኑ ያ ለ ው ተ ስ ማሚው ቃ ል ይ ለ ወ ጣ ል ፡ ፡ ስ ለ ዚ ህ የ መ ጨረ ሻ ፊ ደ ሎ ች ን በ መቀ የ ር ወ ደ ፣ በ ፣ ከ የ ሚል ት ር ጉ ም ል ና መጣ እ ን ች ላ ለ ን ማለ ት ነ ው፡ ፡ ም ሳ ሌ ሖ ረ ሀ ገ ረ -----ወ ደ ሀ ገ ር ሔደ ሖረ ኀ በ ሀ ገ ር ካ ዕ ብ ን ም ወ ደ ሳ ብ ዕ በ መቀ የ ር ወ ደ የ ሚል ቃ ል ማም ጣ ት እ ን ች ላ ለ ን ፡ ፡ 26
- 27. ምሳ ሌ ቤ ቱ ፣ ቤ ቶ ፣ ወ ሖ ረ ቤ ቶ ፣ ወ ደ ቤ ቱ ሄ ደ ፡ ፡ ስ ለ ዚ ህ የ ሚከ ተ ሉ ት ን በ ደ ን ብ ለ መገ ን ዘ ብ እ ን ሞ ክ ር ፡ ፡ ወ አ ኀ ዙ ኪ ያ ሁ ይ እ ተ ሰ ዓ ተ ------ ወ አ ኀ ዙ ኪ ያ ሁ በ ይ እ ቲ ሰ ዓ ት ይ ገ ብ ር ግ ብ ሮ መ ዓ ል ተ ወ ሌ ሊ ተ ---- ይ ገ ብ ር ግ ብ ሮ በ መዓ ል ት ወ በ ሌ ሊ ት ጸ ሊ ኀ በ አ ቡ ከ ሰ ማያ ዊ ኅ ቡ አ ---- ጸ ሊ ኀ በ አ ቡ ከ ሰ ማያ ዊ በ ኅ ቡ እ ውእ ቱ ሖ ረ ቤ ቶ ------ ውእ ቱ ሖ ረ ኀ በ ቤ ቱ ወ እ ን ዘ ይ ነ ብ ር ዐ ውደ ---- ወ እ ን ዘ ይ ነ ብ ር በ ዐ ውድ 9. አ ሉ ታ በ ግ እ ዝ ቋ ን ቋ አ ነ ጋ ገ ር አ ፍ ራ ሽ የ ሚሆ ኑ ፊ ደ ሎ ች አ ል ቦ ፣ ኢ ፣ አ ኮ ፣ ሐ ሰ ፣ ና ቸ ው፡ ፡ አ ል ቦ /“ N0” ለ ሚለ ው የ እ ን ግ ሊ ዝ ኛ ቃ ል ተ መሳ ሳ ይ ነ ው/ ት ር ጉ ሙም የ ለ ም ማለ ት ነ ው፡ ፡ ቦ -- አ ለ ፤ አ ል ቦ -- የ ለ ም ም ሳ ሌ ሀ . አ ል ቦ ዘ መድ በ ጊ ዜ መከ ራ --- በ መከ ራ ጊ ዜ ዘ መድ የ ለ ም ለ . አ ል ቦ ብ እ ሲ ዘ ይ ታ መን በ ዘ መን ነ ---- በ ዘ መና ች ን የ ሚታ መን ሰ ው የ ለ ም ሐ . ለ እ ሉ ነ ዳ ያ ን አ ል ቦ ሙ ዘ መድ --- ለ ነ ዚ ያ ድ ሆ ች ዘ መድ የ ላ ቸ ውም መ . ር ኅ ቡ ሕ ጻ ና ት ወ አ ል ቦ ዘ ይ በ ል ዑ --- ህ ፃ ና ት ተ ራ ቡ የ ሚበ ሉ ት ም የ ለ ም ሠ . አ ል ብ የ ዘ መድ ዘ እ ን በ ለ እ ግ ዚ አ ብ ሔር --- ያ ለ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ዘ መድ የ ለ ኝ ም ረ . አ ል ባ ቲ ውሉ ድ ለ ዛ ቲ ብ እ ሲ ት --- ለ ዚ ች ሴ ት ል ጆ ች የ ሏ ት ም ኢ / አ ሉታ/ ሀ . ኢ ተ መየ ጠ አ ቡ የ እ ም ዘ ሖ ረ --- አ ባ ቴ ከ ሔደ አ ል ተ መለ ሰ ም ለ . ዘ ሕ ሙም ብ እ ሲ ኢ በ ል ዐ እ ክ ለ ወ ኢ ሰ ት የ --- የ ታ መመው ሰ ው እ ህ ል አ ል በ ላ ም፤ አ ል ጠጣም ሐ . ዕ ቡ ይ ገ ብ ር ኢ ይ ምጻ እ ኀ ቤ የ መ. ገ በ ር ኩ ዘ ን ተ በ ኢ ያ እ ም ሮ ሠ. ኢታፍ ቅ ሩ ወ ር ቀ ወ ኢብሩ ረ ሰ ብአ ዓ ለ ም ረ . ኢ መላ ክ ወ ኢ ነ ቢ ይ በ ሳ ማና ዊ ት ዘ መን አኮ ሀ . አ ኮ አ ነ ዘ ገ በ ር ኩ ዘ ን ተ ግ ብረ ለ . አ ኮ ፍ ቁ ር የ ሰ ይ ጣን አ ላ ፀ ር የ ሐ. ዝ ን ቱ ረ ድእ አ ኮ ት ጉ ህ መ . አ ኮ ነ ቢ ይ ዘ ወ ረ ደ እ ም ሰ ማይ አ ላ ወ ል ደ አ ብ ም ል ማድ / መል መጃ / በ አ ወ ን ታ የ ተ ፃ ፉ ት ን ዐ ረ ፍ ተ ነ ገ ሮ ች ወ ደ አ ፍ ራ ሽ ለ ውጥ 27
- 28. ሀ . ቦ ሰ ላ ም በ ዘ መን ነ ለ . ቦ ኤ ል ያ ስ ሕይ ወት ዘ ያ ስ ት ፌስ ሕ ሐ . ቦ ደ ቂ ቅ ለ እ ምየ ወ ደ ግ እ ዝ መል ስ / ወ ል ጥ / ሚጥ / ኀ በ ል ሳ ነ ግ እ ዝ / 1. ብ ዙ በ መሄ ድ ደ ከ ም ኩ 2. አ ጆ ቼ ን ለ ጸ ሎ ት ወ ደ አ ን ተ እ ዘ ረ ጋ ለ ሁ 3. ወ ደ አ ን ተ በ ጮኹ ጊ ዜ ስ ማ 4. ይ ህ ን ያ ህ ል የ ም ታ ስ ብ ለ ት ማን ነ ው 5. እ ግ ዚ አ ብ ሔር ከ እ ኔ ጋ ር ከ ሆ ነ ች ግ ር የ ለ ም 6. ድ ን ግ ል ከ ግ ብ ፅ ተ መለ ሰ ች ወ ደ አ ማር ኛ መል ስ / ወ ል ጥ ኀ በ ል ሳ ነ አ ም ሀ ራ / 1. ወ ለ ደ ቶ ማር ያ ም እ ን ዘ ድ ን ግ ል ይ እ ቲ 2. ወ አ ጽ ገ ቦ ሙ እ ም በ ረ ከ ቱ ለ ር ኁ ባ ን 3. ስ ብ ሐ ት ለ መስ ቀ ለ እ ግ ዚ እ ነ ኢ የ ሱ ስ ክ ር ስ ቶ ስ 4. ኀ ደ ረ ላ ዕ ሌ ኪ ለ መድ ኃ ኒ ተ ዚ አ ነ አ ገ ባ ቦ ች ን እ የ ተ ጠ ቀ ም ክ በ እ ነ ዚ ህ አ ማካ ኝ ነ ት ዐ ረ ፍ ተ ነ ገ ር ሥራ / ግ በ ር ዐ ረ ፍ ተ ነ ገ ር / ሐለ የ / አ ሰ በ / ረ ገ መ / ረ ገ መ/ ምሴ ት / ምሽ ት / ተ ወ ከ ለ / ታ መነ / ረ ድአ / ረ ዳ ነ ዳይ /ደሀ/ በከየ /አለቀሰ/ ባ ዕ ል / ሀ ብ ታ ም/ ተለ ወ /ተከተለ / ን ዋ ይ / ገ ን ዘ ብ/ ክ ሳ ድ/ አ ን ገ ት / ከ ል ብ / ውሻ / እ ዝን / ጆሮ/ አ ጥረ የ / ገ ዛ / ስ ን / ጥር ስ / ጌ ሠ/ ገ ሠገ ሠ/ ን ዋም /እ ን ቅልፍ/ ደ ቂ ቅ / ሕፃ ን ል ጅ/ ሰ ከበ /ተኛ/ ገ ነ የ / አ መሠ ገ ነ / ሰ ዐ መ/ ሳ መ/ ቦ /አለ/ እለ/እነ / ዲ በ /ላ ይ / ህ የ / እ ዚያ / ወድቀ / ወደ ቀ / ዝየ / በ ዚህ / ጥ ቀ / በ ጣም / ምስ ያ ጥ / ገ በ ያ / ገ ብ ዐ /ገ ባ / ሓ ራ / ወ ታ ደ ር ፣ ጭፍ ራ ፣ / ነ ጠ ላ ፣ ብ ዙ / 28
- 29. በ ቅ ን ፍ ውስ ጥ ያ ለ ውን ግ ስ በ ቀ ዳ ማይ ፣ በ ካ ል አ ይ ፣ በ ዘ ን ድ አ ን ቀ ጽ በ ሚገ ባ ው ሁ ሉ አ ስ ተ ካ ክ ለ ውና ት ር ጉ ም ስ ጥ / ስ ጭ/ ሀ ብ ት ር ጓ ሜሆ ሙ ለ እ ሉ አ ና ቅ ፅ / ም ሳ ሌ ፣ ከ መ / ቀ ደ ሰ / 1. ከ መ ቀ ደ ሰ -- እ ን ዳ መሰ ገ ነ 2.ከ መ ይ ቄ ድ ስ --- እ ን ደ ሚያ መሰ ግ ን 3. ከ መ ይ ቀ ድ ስ ---- ያ መሰ ግ ን ዘ ን ድ ፣ ቢ ያ መሰ ግ ን ፣ እ ን ዲ ያ መሰ ግ ን ከ መ /ተ ሰ ቅ ለ / ሶ በ /ተሰ ቅለ / አ መ / ሰ ምዐ ት / አ ምጣነ / ገ ብ ራ / ሶ በ / መጽ አ / አ ም ጣ ነ / አ ክ ብ ር ክ ሙ/ እ ም ቅ ድ መ/ ተ ወ ል ዳ / እ ስ መ/ ፈ ፀ ም ከ / ከ መ /አ እ መር ነ / እ ስ መ / ሰ ማዕ ነ / እንበለ/በላእነ / እ ን ተ /አ ፍቀረ / እ ን በ ለ / ሰ ምዐ ት / እለ /ጸለዩ/ ዘ / ተ ቀ ብረ / እለ /ዜነ ዋ/ እ ን ዘ /በ ላ ዕ ከ / እ መ/ ነ በ ር ኪ / ከ መ / አ መን ኪ / አ መ/ ገ በ ር ክ ን / ለ ሚከ ተ ሉ ት ግ ሶ ች በ ካ ል አ ይ እ ና በ ት ዕ ዛ ዝ አ ስ ቀ ም ጥ / አ ን ብ ር ለ እ ሉ አ ና ቅ ጽ በ ካ ል አ ይ ወበ ትዕ ዛ ዝ / 1. ነ በ ረ 3. ነ ጸ ረ 5. ሖ ረ 7. ም ዕ ዘ 2. ሰ ብ ሐ 4. ተ ን በ ለ 6. ዜ ነ ወ 8. ወ ድ ቀ ን ግግር ሰ ላ ም ለ ከ ወል ድየ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ይ ሴ ባ ሕ ወ ሰ ላ ም ለ ከ አ ቡ የ ሰ ላ ም ላ ን ተ ይ ሁን ል ጄ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ይ መስ ገ ን ላ ን ተ ም ሰ ላ ም አ ባ ቴ አ ብ ያ ፂ ከ ፣ ሰ ብ አ ቤ ት ከ ዳ ኅ ና ውእ ቶ ሙ እ ወ አ ቡ የ ሎቱ ስ ብ ሐ ት ጓ ደ ኞችህ ፣ ቤተሰ ቦ ችህ ደ ህ ና ና ቸው አ ወ አ ባ ቴ ለ እ ር ሱ ምስ ጋ ና መጽ ሐ ፈ ጸ ሎ ት ብ ከ በ አ ማን የ ጸ ሎ ት መጽ ሐ ፍ አ ለ ህ በ እ ውነ ት ል ሳ ነ ግ እ ዝ እ ፎ ውእ ቱ ቀ ሊ ል ውእ ቱ የ ግ እ ዝ ቋ ን ቋ እ ን ዴት ነ ው ቀላል ነ ው ና ሁ ትትና ገ ር ጥቀ ን ስ ቲት ን ስ ቲት አ ሁ ን በ ጣም ት ና ገ ራ ለ ህ ትን ሽ፣ ትን ሽ ባ ሕ ቱ ምን ት ይ ገ ብ ር ለ ከ ይ ት ሔደ ስ መን ፈ ስ የ አ መ ሰ ማ እ ኩ በ እ ዝ ን የ ል ሳ ነ ግ እ ዝ 29
- 30. ነ ገ ር ግ ን ምን ያ ደ ር ግ ል ሀ ል የ ግ እ ዝ ቋ ን ቋ በ ሰ ማሁ ጊ ዜ መን ፈ ሴ ይ ታ ደ ሳ ል እ ን ከ ሰ ኩ ሉ ሰ ብ እ እ መይ ት ና ገ ር ሠ ና ይ ውእ ቱ ተ ስ ፋ የ ውእ ቱ እ ን ግ ዲስ ሁሉ ሰ ው ቢና ገ ረ ው ጥ ሩ ነ ው ተስ ፋየ ነ ው ና ሁ እ ለ መኑ ይ ት ና ገ ሩ ል ሳ ነ ግ እ ዝ ብ ዙ ኀ ን ውእ ቶ ሙ አ ኮ አ ነ ባ ሕ ቲ ት የ አ ሁ ን እ ነ ማን የ ግ እ ዝ ቋ ን ቋ ን ይ ና ገ ራ ሉ ብዙዎ ች ና ቸ ው እ ኔ ብቻ አ ይ ደ ለ ሁም ምን ት ት ቤ አ ን ተ እ ን ዘ ይ ት ና ገ ሩ ል ሳ ነ ግ እ ዝ ፍ ስ ሐ ፈ ድፈ ደ ሊተ ግ እ ዝ ሲ ና ገ ሩ አ ን ተ ምን ት ላ ለ ህ ደስ ታ በ ዛ ልኝ ማዕ ዜ ውእ ቱ ዘ ወ ጠ ኑ ለ ም ሂ ር በ ዝ ን ቱ አ መት መቼ ነ ው ለ መማ ር የ ጀ መሩ በ ዚ ህ አ መት እ ግ ዚ አ ብ ሔር ያ ር እ የ ነ ለ ፍ ሬ ሁ አ ሜን ለ ይ ኩ ን እ ግ ዚ አ ብ ሔር ፍ ሬ ውን ያ ሳ የ ን አ ሜን ይ ሁ ን ል ን አ ገ ና ዛ ቢ አ ጸ ፋዎችና ( Possessives) ስ ሞ ች አ ገ ና ዛ ቢ አ ጸ ፋ ዎ ች በ ስ ም መድ ረ ሻ እ ያ ረ ፋ ስ ሙ የ ሚመለ ከ ተ ው ነ ገ ር ለ ማን እ ን ደ ሆ ነ የ ሚያ ሳ ዩ ና ቸ ው፡ ፡ ም ሳ ሌ ፡ - እ ና ቴ ፣ እ ና ት ህ ፣ እ ና ቱ ፣ እ ና ቷ . . . በ ዓረ ፍተ ነ ገ ር ፡ - ማር ያ ም ድ ን ግ ል አ ም ነ ይ እ ቲ ወል ድኪ አ ድኀ ነ ዓ ለ መ አ ይቴ ተሰ ቅ ለ ወልዳ ወ ል ድ የ ት ጉ ህ ውእ ቱ በ ቃ ላ ት እ ም ፣ ጸ ሎ ት እ ና ቅ ዳ ሴ የ ሚባ ሉ ት ስ ሞ ች እ ን ዴ ት እ ን ደ ሚለ ወ ጡ ተ መል ከ ት ፡ ፡ አነ እ ምየ / እ ና ቴ / ጸ ሎት የ ቅ ዳ ሴየ አንተ እ ምከ ጸ ሎት ከ ቅ ዳ ሴከ አንቲ እ ምኪ ጸ ሎት ኪ ቅ ዳ ሴኪ ውእ ቱ እሙ ጸ ሎቱ ቅ ዳ ሴሁ ይእ ቲ እማ ጸ ሎታ ቅ ዳ ሴሃ አ ን ትሙ እ ምክ ሙ ጸ ሎት ክ ሙ ቅ ዳ ሴክ ሙ ን ሕነ እ ምነ ጸ ሎት ነ ቅ ዳ ሴነ አ ን ትን እ ምክ ን ጸ ሎት ክ ን ቅ ዳ ሴክ ን ውእ ቶ ሙ እ ሞሙ ጸ ሎቶ ሙ ቅ ዳ ሴሆሙ 30
- 31. ውእ ቶ ን እ ሞን ጸ ሎቶ ን ቅ ዳ ሴሆን ማስ ታ ወ ሻ የ ቃ ሉ መጨረ ሻ ፊ ደ ል ሳ ድ ስ ካ ል ሆ ነ ሁ ፣ ሃ ይ ላ ል ፡ ፡ ቅ ዳ ሴ ሁ ፣ ቅ ዳ ሴ ሃ እ ን ዲ ል ፡ ፡ የ ቃ ሉ መጨረ ሻ ፊ ደ ል ሳ ድ ስ ከ ሆ ነ ፊ ደ ሉ ን ለ ጊ ዜ ው መቀ የ ር ነ ው “ ጸ ሎ ቱ ፣ ጸ ሎ ታ እ ን ዲ ህ የ ሚሆ ነ ው ግ ን በ ስ ም ብ ቻ ነ ው፡ ፡ በ መስ ተ ዋ ድ ዶ ች ላ ይ ሆ ን ይ ች ላ ል ፡ ፡ አ ገ ባ ባ ች / መስ ተ ዋ ድ ዶ ች / እ ን ዴ ት እ ን ደ ሚለ ወ ጡ፣ ኀ በ = ወ ደ ፤ ዲ በ = ላ ይ . . . ኀ ቤየ / ወደ እ ኔ / ላ ዕ ሌየ / በ ላ ይ/ ከ ማየ / እ ን ደ ኔ / ታህ ቴ የ ኀ ቤከ ላ ዕ ሌከ ከ ማከ ታህ ቴ ከ ኀ ቤኪ ላ ዕ ሌኪ ከ ማኪ ታህ ቴ ኪ ኀ ቤሁ ላ ዕ ሌሁ ከ ማሁ ታህ ቴ ሁ ኀ ቤሃ ላ ዕ ሌሃ ከ ማሃ ታህ ቴ ሃ ኀ ቤነ ላ ዕ ሌነ ከ ማነ ታህ ቴ ነ ኀ ቤክ ሙ ላ ዕ ሌክ ሙ ከ ማክ ሙ ታህ ቴ ክ ሙ ኀ ቤክ ን ላ ዕ ሌክ ን ከ ማክ ን ታህ ቴ ክ ን ኀ ቤሆሙ ላ ዕ ሌሆሙ ከ ማሆ ሙ ታህ ቴ ሆሙ ኀ ቤሆን ላ ዕ ሌሆን ከ ማሆ ን ታህ ቴ ሆን 1ዐ .1 አ ገ ና ዛ ቢ ተ ውላ ጠ ስ ሞ ች /የ ኔ ፣ ያ ን ተ፣ ያ ን ቺ፣ የ ና ን ተ .../ 1. ዚ አ የ / እ ኔ /፣ የ ኔ ፣ የ ኔ ው 2. እ ን ቲ አ የ / እ ኔ /፣ የ ኔ ፣ የ ኔ ዋ ፣ የ ኔ ይ ቱ 3. እ ሊ አ የ / እ ኔ / ፣ የ ኔ ፣ የ ኔ ዎ ቹ አነ ዚአ የ እ ን ቲአ የ እ ሊአ የ አንተ ዚአ ከ እ ን ቲአ ከ እ ሊአ ከ አንቲ ዚአ ኪ እ ን ቲአ ኪ እ ሊአ ኪ ውእ ቱ ዚአ ሁ እ ን ቲአ ሁ እ ሊአ ሁ ይእ ቲ ዚአ ሃ እ ን ቲአ ሃ እ ሊአ ሃ ን ሕነ ዚአ ነ እ ን ቲአ ነ እ ሊአ ነ አ ን ትሙ ዚአ ክ ሙ እ ን ቲአ ክሙ እ ሊአ ክ ሙ አ ን ትን ዚአ ክ ን እ ን ቲአ ክን እ ሊአ ክ ን 31
- 32. ውእ ቶ ሙ ዚአ ሆሙ እ ን ቲ አ ሆሙ እ ሊአ ሆሙ ውእ ቶ ን ዚአ ሆን እ ን ቲ አ ሆን እ ሊአ ሆን ም ሳ ሌ 1፡ - በ ተ ና ባ ቢ እ መዚ አ የ ፣ የ እ ኔ እ ና ት ፣ አ በ ዚ አ ክ ሙ፣ የ እ ና ን ተ አ ባ ት ም ሳ ሌ 2፡ - በ ዘ ሲ ያ ያ ዝ ሐ መር ዘ ዚ አ ነ ፣ የ እ ኛ መር ከ ብ አ በ ው ዘ ዚ አ ነ አ ብ ር ሃ ም ወ ይ ስ ሐ ቅ ውእ ቶ ሙ ፣ የ እ ኛ አ ባ ቶ ች አ ብ ር ሃ ም ና ይ ስ ሐ ቅ ና ቸ ው፡ ፡ ማስ ታ ወ ሻ የ ዚ አ የ ፣ እ ን ቲ አ የ ፣ እ ሊ አ የ ም ን ጫቸ ው ዘ ፣ እ ን ተ ፣ እ ለ ከ ሚሉ ት ነ ው፡ ፡ ስ ለ ዚ ህ የ አ ገ ና ዛ ቢ ዎ ች ን ሙያ ለ መለ የ ት ወ ደ ኋ ላ በ መመለ ስ የ ዘ ፣ እ ን ተ ፣ እ ለ ሙያ ቸ ው ም ን እ ን ደ ሆ ነ መለ የ ት አ ለ ብ ን ፡ ፡ “ ዘ ” ለ ብ ዙ ም፣ ለ ነ ጠላ ም “ እ ለ ” ለ ብዙ “ እ ን ተ ” ለ ነ ጠላ ዘ ፣ አ ለ ፣ አ ን ተ፣ =የ 1ዐ .2 የ አ ን ዳ ን ድ አ ገ ና ዛ ቢ አ ፀ ፋ ዎ ች ዝ ር ዝ ር ካ ልእ = ሌላ ፣ ካ ልእ ከ / ሌላ ህ / ካ ልእ ኪ የ ሌላ ሽ ን ቀ ደ ም ት =/የ ቀ ድ ሞ ሰ ዎ ች /፣ ቀ ደ ም ት ክ ሙ / የ ቀ ድ ሞ ሰ ዎ ች የ ሆ ና ች ሁ እ ና ን ተ / ክ ል ኤ = ሁ ለ ት ፣ ክ ል ኤ ሆ ሙ / ሁ ለ ታ ቸ ው/፣ ክ ል ኤ ነ / ሁ ለ ታ ች ን / ክ ል ኤ ክ ሙ / ሁ ለ ታ ች ሁ / በ በ ይ ና ት = ( ከ ተ የ በ ይ ን ቤ ቱ / በ መካ ከ ል እ ር ስ በ ር ስ በ በ ይ ና ት / እ ር ስ በ ር ሳ ች ን / በ በ ይ ና ቲ ሆ ሙ / እ ር ስ በ ር ሳ ቸ ው/ በ በ ይ ና ቲ ክ ሙ / እ ር ስ በ ር ሳ ች ሁ/ ኩ ሎ = ሁ ሉ ፣ ኩ ሎ ሙ / ሁ ላ ች ው/ / ኩ ል ክ ሙ/ / ሁ ላ ች ሁ / ኩ ል ነ / ሁ ላ ች ን / ባ ሕ ቲ ት = ብ ቻ ፣ ባ ሕ ቲ ቶ ሙ / ብ ቻ ቸ ውን / ፣ ባ ሕ ቲ ት የ / ብ ቻ የ ን /፣ ባ ሐ ቲ ታ / ብ ቻ ዋ ን / አ መ = ጊ ዜ ፣ አ ሜሃ / በ ዚ ህ ጊ ዜ ፣ በ ዚ ያ ፣ ጊ ዜ ፣ ወ ዲ ያ ው/ ሶ በ = ጊ ዜ ፣ ሶ ቤ ሃ / በ ዚ ህ ጊ ዜ ፣ በ ዚ ያ ጊ ዜ ፣ ወ ዲ ያ ው/ ጊ ዜ =ጊ ዜ ፣ ጊ ዜ ሃ / በ ዚ ህ ጊ ዜ በ ዚ ያ ጊ ዜ ወ ዲ ያ ው/ ምሳ ሌ 32
- 33. ዘ ት ፈ ቅ ድ ለ ር እ ስ ከ ግ በ ር ለ ካ ል እ ከ = ለ ራ ስ ህ የ ምት ፈ ል ገ ው ለ ሌ ላ ው አ ድ ር ግ ፡ ፡ ሰ ማእ ክ ሙ ዘ ተ ብ ህ ለ ለ ቀ ደ ም ት ክ ሙ / ተ ብ ህ ለ = ተ ባ ለ / ቀ ደ ም ት ክ ሙ ሰ ገ ዱ ለ እ ግ ዚ አ ብ ሔር አ ም ላ ኮ ሙ ክ ል ኤ ሆሙሖሩ ወብል ዑ ኅ ብስ ተ ክ ሙ ተፋቀሩ በ በ ይና ቲክ ሙ ተ ማከ ር ነ በ በ ይ ና ቲ ነ ተ ሰ አ ሉ በ በ ይ ና ቲ ሆ ሙ / ተ ሰ አ ለ ፣ ተ ጠያ የ ቀ / ኩ ል ነ አ ግ ብ ር ተ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ን ሕ ነ መጽ ኡ ኩ ሎ ሙ ወ ሰ አ ሉ በ እ ን ተ ን ጉ ሦ ሙ ሑሩ ኩ ል ክ ሙ ኀ በ ቤ ት ክ ሙ ለ ክ ሙ ኩ ሎሙ ነ ቢ ያ ት አ ስ ከ ዮ ሐን ስ ተ ን በ ዮ መጻ እ ኩ እ ም ብ ሔር ር ኁ ቅ ባ ሕ ቲ ት የ ዝ ን ቱ ብ እ ሲ ነ በ ረ ውስ ተ ቤ ቱ ለ ባ ሕ ቲ ቱ ዘ በ ል ዐ ባ ሕ ቲ ቶ ይ መውት ባ ሕ ቲ ቶ የ ን ዑስ አ ን ቀ ጽ ዝ ር ዝ ር እ ን ደ አ ገ ና ዛ ቢ ሲያ ገ ለ ግ ል ቀ ቲ ል / ቀ ቲ ሎ ት / --መግ ደ ል ቀ ቲ ል የ = መግ ደ ሌ ቀ ቲ ል ክ ሙ = መግ ደ ላ ች ሁ ቀተለ = ገ ደለ ቀ ቲ ሎ ት የ = መግ ደ ሌ ቀ ቲ ሎ ት ክ ሙ = መግ ደ ላ ች ሁ ቀ ደ ሰ = አ መሰ ገ ነ ቀ ድ ሶ የ = ምስ ጋ ና የ ቀ ደ ሶ ክ ሙ = ማመስ ገ ና ች ሁ ገ ቢ ር / ገ ቢ ሮ ት / =መሥራ ት ቀ ድ ሶ ት የ = ምስ ጋ ና የ ቀ ድ ሶ ት ክ ሙ = ማመስ ገ ና ች ሁ ገ ብ ረ = ሥራ ገ ቢ ር የ = ሥራ የ ገ ቢ ር ክ ሙ = ሥራ ች ሁ ገ ቢ ሮ ት የ = ሥራ የ ገ ቢ ሮ ት ክ ሙ = ሥራ ች ሁ 1ዐ .3 ተ ጠ ቃ ሽ ተ ውላ ጠ ሥም ነ ጠላ ብዙ ሊተ = የ እ ኔ ፣ ለ እ ኔ ፣ ል ኝ ለነ = ለእኛ ለ ከ = ላ ን ተ፣ ልህ ለ ክ ሙ= ለ እ ና ን ተ ላ ቹ ሁ ለ ኪ = ላ ን ቺ፣ ልሽ ለ ክ ን = ለ እ ና ን ተ / ለ ሴት/ ላ ቹሁ ሎ ቱ /ሎ / = ል ፣ እ ር ሱ ሎ ቶ /ሎ ቶ ሙ/ሎ ሙ = ለ እ ነ ር ሱ / ለ ሴ ት / ብየ = በ ኔ ፣ ብኝ ፣ አ ለ ኝ ብነ = በ እ ኛ ብን አ ለ ን ብከ = በ አ ን ተ ፣ አ ለ ህ ብክ ሙ= በ እ ና ን ተ ፣ ባ ች ሁ ፣ አ ላ ች ሁ ብኪ = በ አ ን ቺ አ ለ ሽ ብክ ን = በ እ ና ን ተ ፣ ባ ች ሁ አ ላ ቹ ሁ ቦ ቱ/ቦ /= በ ት አ ለ ው፣ በ እ ር ሱ ቦ ኑ / ቦ ቶ ሙ/ = አ ላ ቸ ው፣ አ ላ ች ህ ባ ቸ ው/ 33
- 34. ባ ቲ/ባ /= ባ ት ቦ ን / ቦ ቶ ን / = አ ላ ቸ ው፣ አ ላ ች ህ ፣ ባ ቸ ው ላ ቲ=ለ እ ር ሷ ሎሙ = ለ እ ነ ር ሱ / ለ ወ ን ዶ ች / ፣ ባ ቸ ው ምሳ ሌ ፍ ታህ ሊተ ወ ተ በ ቀ ል በ ቀ ል የ ል በ ን ፁ ሐ ፍ ጥ ር ሊተ ሰ ላ ም ለ ከ ኦ ሚካ ኤ ል መል አ ከ አ ድ ኅ ኖ ሰ ላ ም ለ ኪ እ ን ዘ ን ሰ ግ ድ ን ብለ ኪ ሎቱ ስ ብ ሐ ት አ ምጽ ኡ ላ ቲ አ ምሐ ለ ድ ን ግ ል ብ የ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ዘ የ ዐ ቀ በ ኒ መጻ እ ብ የ ሞት አ መ ነ በ ር ኩ በ ኃ ጢአ ት ኦ ጎ ል ያ ድ አ ይ ቴ ኑ ት በ ውእ እ ስ መ በ ጽ ሐ ብ ከ ዳ ዊ ት ብኪ ግ ር ማ ራእ ይ ዘ የ ዐ ቢ ወተቀ ትለ ባ ቲ ወልዳ ለ አ ዳ ም ወ ተ ሰ ቅ ለ ባ ቲ ወ ል ዳ ለ ማር ያ ም ተ አ ገ ሠ ለ ነ ኩ ሎ ኃ ጢያ ተ ነ ሰ አ ሊ ለ ነ ቅ ድስ ት ሰላም በክሙ 1ዐ .4 ቦ / አ ለ / በ መራ ሕ ያ ን ሲ ረ ባ / Verb to have/ ብየ = አ ለ ኝ ምሳ ሌ ምን ት ብ የ ምስ ሌ ኪ ካ ን ቺ ጋ ር ምን አ ለ ኝ ብከ = አ ለ ህ ምን ት ብ ከ ምስ ሌ ሃ ከ ር ሷ ጋ ር ምን አ ለ ህ ብኪ = አ ለ ሽ ምን ት ብ ኪ ምስ ሌ ሃ ከ ር ሷ ጋ ር ምን አ ለ ሽ ብነ = አ ለ ን ምን ት ብ ነ ምስ ሌ ክ ሙ ከ እ ና ን ተ ጋ ር ምን አ ለ ን ብ ክ ሙ=አ ላ ች ሁ ምን ት ብ ክ ሙ ምስ ሌ ሆ ሙ ከ እ ነ ር ሱ / ከ ሴ ቶ ች / ጋ ር ምን አ ላ ች ሁ ብክ ን = አ ላ ች ሁ / ለ ሴት / ምን ት ቦ ሙ ምስ ሌ የ ከ እ ኔ ጋ ር ምን አ ላ ቸ ው ቦ ሙ= አ ላ ቸ ው ምን ት ቦ ሙ ምስ ሌ የ ከ እ ኔ ጋ ር ምን አ ላ ቸ ው ቦ ን = አ ላ ቸው / ለ ሴት/ ምን ት ቦ ን ምስ ሌ ኪ ከ አ ን ቺ ጋ ር ምን አ ላ ቸ ው ከ ላ ይ ለ ጠ ቀ ስ ና ቸ ው አ ፍ ራ ሻ ቸ ው አ ል ነ ው፡ ፡ ለ ም ሳ ሌ አ ል ብ የ = የ ለኝም አ ል ብከ = የ ለ ህ ም አ ል ብኪ = የ ለ ሽ ም አ ል ብነ = የ ለንም 34
- 35. አ ል ቦ = የ ለ ን ም፣ የ ሉ ም፣ የ ለ ም ቦ = አለ ፣ አለው ዘ ቦ = ያለው 1ዐ .5 ባ ለ ቤ ት ተ ውላ ጠ ስ ም (Subjective Pronoun) እ ግ ዚ አ ብ ሔር ለ ሊ ሁ ፈ ጠረ ዓ ለ መ / እ ግ ዚ አ ብ ሔር እ ር ሱ ራ ሱ ዓ ለ ም ን ፈ ጠ ረ / ለ ሊ ሁ አ እ ምር ለ ሊ ከ እ ግ ዚ ኦ ተ አ ምር እ በ ድ የ ለ ሊ ከ እ ግ ዚ ኦ ተ አ ምር ጽ እ ለ ት የ ለ ሊከ ሰ ሕይ ወ ተ ተ ሐዩ ለ ሊ ኪ አ ውሰ ብ ኪ ለ ሊሃ ት በ ል ዕ ኩሎ ዘ ት ረ ክ ብ ት አ ምሩ ለ ሊ ክ ሙ ኩ ሎ ነ ገ ር ዘ ኮ ነ በ ይ ሁ ዳ ለ ሊ ሁ ሰ እ ግ ዚ እ ኢ የ ሱ ስ ኢ ያ ጥ መቀ ዳ እ ሙ አ ር ዳ ኢ ሁ / ዳ እ ሙ -- እ ን ጂ / ነ ጠላ ብዙ ለ ሊ ሁ = እ ር ሱ እ ራ ሱ / Himself/ ለ ሊ ሆ ሙ= እ ነ ር ሱ እ ራ ሳ ቸ ው (Themselves) ለ ሊ ሃ = እ ር ሷ እ ራ ሷ (Herself) ለ ሊ ሆ ን = እ ነ ር ሱ / ለ ሴ ት / (Themselves) ለ ሊ ከ = አ ን ተ እ ራ ስ ህ (Yourself) ለ ሊ ክ ሙ= እ ና ን ተ እ ራ ሳ ች ሁ ( Yourselves) ለ ሊ ኪ =አ ን ቺ እ ራ ስ ሽ (Yourself) ለ ሊ ክ ን = እ ና ን ተ እ ራ ሳ ች ሁ /ለ ሴ ት / ( Yourselves) ለ ሊ የ / ለ ል የ = እ ኔ እ ራ ሴ / ( My self) ለ ሊ ነ = እ ኛ እ ራ ሳ ች ን ( 0urselves) 1ዐ .6 ተ ሳ ቢ ተ ውላ ጠ ስ ሞ ች ( Objective Pronouns) ነ ጠላ ብዙ ኪ ያ የ = እ ኔ ን ( Me) ኪ ያ ነ = እ ኛ ን (Us) ኪ ያ ከ = አ ን ተ ን ( You) ኪ ያ ክ ሙ =እ ና ን ተ ን (You) ኪ ያ ኪ = አ ን ቺ ን ( You) ኪ ያ ክ ን =እ ና ን ተ ን ( You) ለ ሴ ት ኪ ያ ሁ = እ ሱ ን ( Him) ኪ ያ ሆ ሙ =እ ነ ር ሱ ን ( Them) ኪ ያ ሃ = እ ሷ ን ( Her) ኪ ያ ሆ ን = እ ነ ር ሱ ን ( Them ለ ሴ ት / ምሳ ሌ 35
- 36. ዘ ር እ የ ኪያ የ ር እ የ አ ቡየ መኑ ይ ጼ ውእ ኪ ያ ከ ኪ ያ ከ ሰ ና ይ ተ ዘ ፈ ጠ ረ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ይ ት ባ ረ ክ ቀ ድሱ ኪያ ሁ ወ ባ ር ኩ ስ ሞ አ ምላ ክ ነ አ ድ ኀ ነ ኪ ያ ነ እ ምሞት ዘ ተ ወ ክ ፈ ኪያ ክ ሙተ ወ ክ ፈ ኪያ የ ፈ ኑ ኪያ ሆሙኀ በ አ ሕዛ ብ ር እ የ ኪያ ክ ን ወ ተ ፈ ስ ሐ ብክ ን → ስ ለ ዚ ህ ተ ሳ ቢ ማለ ት “ ን ” የ ሚለ ውን ቃ ል ወ ይ ም ፊ ደ ል የ ሚያ መጣ ማለ ት ነ ው፡ ፡ የ ሚያ በ ዙ ፊ ደ ላ ት አ፡ - ነ ጠላ ብዙ የ ብዙ ብዙ ደ ብር አ ድባ ር አ ድባ ራት ርእስ አርእስት ከ ዚ ህ ላ ይ የ ቃ ላ ቱ ን መጨረ ሻ ሁ ለ ት ፊ ደ ላ ት ማስ ተ ዋ ል ነ ው፡ ፡ ብ ር ፣ እ ስ / ሳ ድ ስ ና ቸ ው፡ ፡ / ን ፡ - ሀ . ደ ራሲ + ያ ን = ደ ራስ ያ ን ሠዓ ሊ + ያ ን = ሠዓ ል ያ ን ለ . ኢ ት ዮ ጵ ያ ዊ +ያ ን = ኢ ት ዮ ጵ ያ ውያ ን ሐ. ቅ ዱስ = ቅ ዱሳ ን ብፁዕ = ብፁዓ ን መዘ ም ር = መዘ ም ራ ን ከ ዚ ህ ላ ይ የ ቃ ላ ቱ የ መጨረ ሻ ው ሁ ለ ት ፊ ደ ላ ት ራ ብ ዕ ና ሣ ል ስ ና ቸ ው፡ ፡ ራ ሲ ፣ ዓ ሊ ፣ እ ን ደ ገ ና የ መጨረ ሻ ዎ ቹ ሁ ለ ት ፊ ደ ላ ት ፁ ዕ ና ዱ ስ ይ ላ ል ፡ ፡ ት ፡ - ኢ ት ዮ ጵ ያ ዊ ት + ያ ት - ኢ ት ዮ ጵ ያ ውያ ት ሰ ማይ = ሰ ማያ ት ቅ ድስ ት = ቅ ዱሳ ት ሠና ይት = ሠና ያ ት አ ሁ ን ም ቢ ሆ ን የ ቃ ላ ቱ ን ሁ ኔ ታ ማስ ተ ዋ ል ነ ው፡ ፡ መ፡ - ኩ ሉ -- ኩ ሎ ሙ ለ ሊ ሁ -- ለ ሊ ሆ ሙ እ ፡ - ኃ ጢአ ት -- ኃ ጣ ውእ አ ን ተ -- አ ን ት ሙ ለ ሊ ከ -- ለ ሊ ክ ሙ 36
- 37. ይ ፡ - መር ዔ ት = መራ ዕ ይ ል ፡ - ኪሩ ብ = ኪሩ ቤ ል ሌ ሊት = ሌ ያ ል ይ ው፡ - ዕ ፅ = ዕ ፀ ው የ ጸ ያ ፍ አ በ ዛ ዝ ምሳ ሌ አብ = አበው መም ህ ራ ን ፡ መም ህ ራ ኖ ች እድ = እደው ደ ራሲያ ን ፡ ደ ራስ ያ ኖ ች ቅ ዱሳ ን ፡ ቅ ዱሳ ኖ ች ወ ል ጥ ሀ በ ል ሳ ነ አ ም ሀ ራ / ወ ደ አ ማር ኛ ለ ውጥ / 1. እ ም ነ ጽ ዮ ን ይ ብ ል ሰ ብ እ 2. መን ፈ ስ ቅ ዱ ስ ኃ ደ ረ ላ እ ሌ ኪ 3. አ አ ት ብ ገ ጽ የ ወ ኩ ለ ን ታ የ በ ት እ ም ር ተ መስ ቀ ል 4. አ ዋ ል ደ እ ሊ አ ከ ወ ውሉ ደ እ ሊ አ የ ይ ት ፋ ቀ ሩ በ በ ይ ና ቲ ሆ ሙ 5. ይ ቤ ክ ር ስ ቶ ስ በ አ ፈ ነ ቢ ይ ተ ካ ፈ ሉ አ ል ባ ስ የ 6. አ ር ድ እ ተ እ ሊ አ ሁ ይ ተ ግ ሁ ለ አ ን ብ ቦ መ ጻ ሕ ፍ ት 7. ዘ ዚ አ ነ አ ም ላ ክ መሀ ሪ ውእ ቱ 8. ለ ነ አ በ ዊ ነ መሀ ሩ ሀ ይ ማኖ ቶ ሙ 9. ኢ ያ ፈ ቅ ር አ ን ሰ እ ለ ይ ሰ ክ ሩ በ ወ ይ ን 10. ጸ ሎ ታ ለ ማር ያ ም ያ ድ ኅ ን እ ም መአ ተ ወ ል ዳ 11. ሰ ብ እ እ ን ተ ኢ ኮ ነ ጻ ድ ቅ 12. አ ን ተ ውእ ቱ ወ ል ድ ዘ ቤ ተ ክ ር ስ ቲ ያ ን 13. ኦ አ ባ ሥረ ይ ሎ ሙ ኃ ጢአ ቶ ሙ 14. አ ሜሃ ያ ቀ ውም አ ባ ግ ዐ በ የ ማኑ ወ አ ጣ ሌ በ ፀ ጋ ሙ 15. ወ አ ውረ ደ ሎ ሙ እ ም ሰ ማያ ት 16. ኪ ዳ ነ ተ ወ ከ ሉ አ በ ዊ ነ ወ ኢ ት ኃ ፍ ሩ 17. ኀ ደ ረ ላ እ ሌ ኪ ለ መድ ኃ ኒ ተ ዚ አ ነ 18. ፍ ታ ሕ ሊ ተ ወ ተ በ ቀ ል በ ቀ ል የ 19. ሰ ላ ም ለ ክ ሙ አ ኀ ውየ 20. ብ ኪ ድ ኀ ነ ዓ ለ ም ወ በ ወ ል ድ ኪ ኮ ነ ሰ ላ ም 21. አ ክ ብ ሩ እ ም ነ ማር ያ ም ሃ እ ስ መ አ ል ባ ቲ ሙስ ና 22. አ ን ቲ ውእ ቱ እ ፅ ዘ ር እ የ ሙሴ 23. ነ ዋ ወ ል ድ ኪ ወ ነ የ እ ም ከ 24. አ ል ቦ ነ ገ ር ዘ ይ ሰ ዐ ኖ ለ እ ግ ዚ አ ብ ሔር 37
- 38. 25. ዘ ቦ እ ዝ ን ሰ ሚአ ለ ይ ስ ማዕ 26. ያ ስ ተ በ ቁ ዕ ኀ በ እ ግ ዚ አ ብ ሔር 27. አ ይ ል ሳ ን ዘ ይ ክ ል ነ ቢ በ ዘ ይ ት ና ገ ር በ እ ን ቲ አ ኪ እ ለ ፣ እ ን ተ እ ና ለ ን በ መጠ ቀ ም ባ ዶ ቦ ታ ውን ሙላ ምሳ ሌ ወ ል ድ ዘ ብእ ሲ እንተ አበው እለ አ ቡሁ ለ 1. መም ህ ር 9. ደ ና ግ ል 2. ሞ ት 1ዐ . ኖ ላ ዊ 3. መን በ ር 11. አ ኀ ው 4. ጌ ራ ን 12. ን ግ ሥት 5. ቅ ዱ ሳ ን 13. አ ና ብ ስ ት 6. እ ሙ 14. አ ም ላ ክ 7. አ እ ዋ ፍ 15. ማኅ ደ ሩ 8. እ ም 16. ነ ገ ሥት ወ ደ ግ እ ዝ መል ስ 1. የ ሐ ና ል ጅ መድ ኃ ኒ ት ሆ ነ ች ል ን 2. ማር ያ ም የ ክ ር ስ ቶ ስ እ ና ት ና ት 3. በ ተ ቀ ደ ሰ አ ሳ ሳ ም እ ር ስ በ ር ሳ ች ሁ ተ ሳ ሳ ሙ 4. ክ ር ስ ቶ ስ ጌ ታ ች ን በ ተ ሰ ቀ ለ ጊ ዜ ከ ዋ ክ ብ ት ረ ገ ፉ 5. በ ወ ል ድ የ ሚያ ም ን የ ዘ ላ ለ ም ሕ ይ ወ ት አ ለ ው 6. በ ጌ ታ ች ን ደ ስ ይ በ ላ ች ሁ 7. የ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ል ጅ አ ም ላ ክ የ ሆ ነ ው እ ር ሱ ኢ የ ሱ ስ ነ ው፡ ፡ 8. እ ሩ ጫዬ ን ጨረ ስ ኩ 9. መጠ ጊ ያ የ የ ሆ ነ እ ግ ዚ አ ብ ሔር ይ መስ ገ ን 10. ያ ባ ቴ ን ቤ ት ጎ በ ኘ ሁ 11. አ ቤ ቱ የ እ ጅ መን ሻ ዬ ን ተ ቀ በ ል 12. እ ግ ዚ አ ብ ሔር ለ አ ፌ ጠ ባ ቂ ን አ ኑ ር ል ኝ 13. ከ ኔ ራ ቁ / ሒዱ / 38
- 39. 14. እ ግ ዚ አ ብ ሔር ሆ ይ ለ ፍ ር ድ አ ታ ቅ ር በ ኝ ኃ ጢአ ቴ ን ም አ ት ይ ብ ኝ ነ ገ ር ግ ን / ባ ህ ቱ / በ ምህ ረ ት ህ አ ስ በ ኝ 15. ብ ቻ ውን ቀ ረ 16. ሁ ላ ች ን ም ለ መሥራ ት እ ን ነ ሳ 17. ለ አ ን ተ የ ም ት ፈ ል ገ ውን ለ ሌ ላ ው አ ድ ር ግ ን ግግር ተ ክ ለ ማር ያ ም ሀ ሎ ና ሁ ወ ጽ አ እ ም ነ ማኅ ደ ሩ ተ ክ ለ ማር ያ ም አ ለ አ ሁን ከ ቤ ቱ / ዶ ር ሙ/ ወጣ አ ይ ቴ ዘ ሖ ረ ይ መስ ለ ከ ኀ በ ቅ ድ ስ ት ማር ያ ም ውእ ቱ ዘ ሖ ረ የ ት የ ሄ ደ ይ መስ ል ሻ ል ወ ደ ቅ ድ ስ ት ማር ያ ም ነ ው የ ሔደ ው ዮ ም ቀ ዳ ሲ ውእ ቱ አኮ ዛ ሬ ቀዳሽ ነ ው አ ይደለ ም ኩ ለ ሄ ቤ ተ ክ ር ስ ቲ ያ ን ውእ ቱ ውእ ቱ ሰ ኀ ረ የ መክ ፈ ል ተ ሰ ና የ ዘ እ ን በ ለ ቤ ተ ክ ር ስ ቲ ያ ን ሊ ሉ ይ ነ ገ ር ኢ የ አ ምር እ ሱ ስ መል ካ ም እ ድ ል ን መረ ጠ ሁል ጊ ዜ ቤተ ክ ር ስ ቲ ያ ን ነ ው ያ ለ ቤ ተ ክ ር ስ ቲ ያ ን ሌ ላ ነ ገ ር አ ያ ውቅ ም ማእ ዜ ይ ት መየ ጥ ዐ ሠ ር ቱ ሰ ዓ ት ይ መድ እ መቼ ይ መለ ሳ ል አ ሥር ሰ ዓ ት ይ መጣ ል በ ድ ኅ ር ነ ዓ አ ው ን ስ ቲ ት ጽ ን አ እ ስ ከ አ ሥር ሰ ዓ ት በ ኋ ላ ና ወ ይ ም ት ን ሽ ቆ ይ እ ስ ከ አ ሥር ሰ አ ት ኦ ሆ እ ምዝ ን ቱ እ ነ ብ ር እ ወ በ ጊ ዜ ውእ ቱ ዘ ይ በ ውእ ውስ ተ ቤ ቱ እ ሺ ከ ዚ ህ እ ቀ መጣ ለ ሁ አ ዎ በ ጊ ዜ ነ ው ወ ደ ቤ ቱ የ ሚገ ባ ው ም ን ት ነ ሲ ኦ ውእ ቱ ዘ ሖ ረ መጽ ሐ ፍ ቅ ዱ ስ ወ ሐ መር ም ን ይ ዞ ነ ው የ ሔደ ው መጽ ሐ ፍ ቅ ዱ ስ ና ሐ መር አ ን ሰ አ ሌ ሊተ አ ል ብ የ ተ ስ ፋ ዮ ጊ ከ ዘ ወድቀ ይት ነ ሳ እ እ ኔ ስ ወዮ ልኝ ትስ ፋም የ ለ ኝ አ ይዞ ህ የ ወደ ቀ ይነ ሳ ል ወ ኀ ል ቀ ዘ መን የ በ ከ ን ቱ ኢ ታ ማስ ን ተ ስ ፋ ከ ባ ሕ ቱ ጽ ን አ ዘ መኔ በ ከ ን ቱ አ ለ ቀ በ ሃ ይ ማኖ ት ወ ግ በ ር ሰ ና የ ተ ስ ፋ ህ ን አ ታ ጥ ፋ ነ ገ ር ግ ን በ ሃ ይ ማኖ ት ህ ጽ ና መል ካ ም ን አ ድ ር ግ ይ ኩነ ኒ በ ከ መ ት ቤለ ኒ አ ሜን 39