2. „Biblioteki szkolne : Pełen obraz”
(School Libraries: The Big Picture).
To hasło obchodów w 2009 roku.
Podkreśla ono rolę biblioteki
szkolnej w procesie kształcenia.
Święto ustanowione zostało przez
Międzynarodowe Stowarzyszenie
Bibliotekarstwa Szkolnego
The International Association of School
Librarianship (IASL)
3. Misja biblioteki szkolnej
Biblioteka szkolna udostępnia
książki i inne źródła informacji, a także
świadczy usługi, które ułatwiają
wszystkim członkom społeczności
szkolnej rozwijanie umiejętności
krytycznego myślenia i efektywnego
korzystania z informacji w różnych
postaciach i za pośrednictwem różnych
mediów. Zgodnie z Manifestem Bibliotek
Publicznych UNESCO biblioteki szkolne
wchodzą w skład sieci bibliotecznych
i informacyjnych.
4. Sumerowie
• Sumerowie pojawiają się
w południowej Mezopotamii
i rozpoczynają budowę kanałów
oraz osuszanie rozlewisk w delcie
Tygrysu i Eufratu.
• Około 3400 roku p.n.e. pojawiło się
pismo obrazkowe. Upraszczanie
znaków obrazowych doprowadziło
do ukształtowania w III tysiącleciu
p. n. e. pisma klinowego
polegającego na kombinacji
znaków geometrycznych kształtem
przypominających wydłużony
trójkąt- klin.
5. Książki Sumerów
• O takim kierunku pisma
zadecydował materiał
piśmienny – glina, zalegająca
dorzecza Eufratu i Tygrysu.
Formowano z niej prostokątne
tabliczki (wymiary od 2x2,
4 cm do 22x37 cm).
Znaki wytłaczano rylcem
w wilgotnej glinie, a tabliczki
następnie suszono.
6. Rylce do wyciskania pisma
klinowego
• Tabliczka sumeryjska
z Teb, ok. 2360 r. p.n.e.
Obok rylce z trzciny do
pisma klinowego.
Istniały trzy rodzaje
rylców:
• trójkątne - do rysowania
kątów,
• wyżłobione - do
tworzenia gwoździ,
• zaokrąglone - do pisania
liczb.
7. Biblioteka króla Assurbanipala
W 612 r. p.n.e. spalony został pałac króla asyryjskiego
Assurbanipala (VII w. p. n. e.) w Niniwie.
W połowie XIX w. odkopano bibliotekę króla liczącą 20 tys.
przypadkowo utrwalonych przez ogień tabliczek.
Był to wzorowo uporządkowany
(układ działowy) i spisany
uniwersalny księgozbiór.
Przechowywano tu również
całe dostępne dziedzictwo
kulturalne.
Na zdjęciu złożona ponownie tabliczka
opisująca dzieje Gilgamesza (VII w. p.n.e.)
9. Ewolucja pisma egipskiego
• Z biegiem czasu jego
rysunki uległy
uproszczeniu i powstało
pismo hieratyczne.
• Od połowy VII w. p.n.e.
do celów handlowych
używano kursywy
nazywanej pismem
demotycznym (od grec.
demos – lud).
10. Skryba
• Skrybowie egipscy byli
zarazem nauczycielami pisma,
kształcili oni młodych adeptów
w szkołach, do których posyłano
dzieci po ukończeniu dziesiątego
roku życia. Najzdolniejszych
uczniów zostawiano na dalszą
naukę, trwającą do okresu
dojrzałości, doskonaląc pamięć
umiejętność czytania.
Nieuków karano chłostą,
a nawet więzieniem.
11. 1822 - odczytanie hieroglifów
• Wielkim wydarzeniem naukowym było
odczytanie hieroglifów przez Jeana
F. Champolliona.
• Stało się to dzięki zbadaniu tzw. kamienia
z Rosetty (nazwa od miasta koło
Aleksandrii), na którym wyryty był
ten sam tekst trzema systemami
znaków: hieroglificznym,
demotycznym i greckim.
12. Kamień z Rosetty
• Tekst hieroglificzny miał
14 wierszy,
• demotyczny 32,
• grecki 54 wiersze.
• Tablica odkopana została
w czasie robót
inżynieryjnych wojsk
Napoleona w 1799r.
• Obecnie stella znajduje
się w zbiorach British
Museum w Londynie.
13. Papirus…
To materiał pisarski wyrabiany z włókien
rośliny rosnącej w delcie Nilu.
Zwój składał się z około 20 arkuszy
o wysokości 15-18 cm połączonych klejem.
16. Biblioteka Aleksandryjska
Największą biblioteką
starożytnego świata była
Biblioteka Aleksandryjska
założona w III w. p.n.e. przez
Ptolemeusza. Zgromadzono
w niej piśmiennictwo greckie,
etiopskie, hebrajskie, indyjskie,
perskie. Biblioteka związana była
z Muzeum Aleksandryjskim.
18. Pinakes, czyli informacja
o zbiorach
Z biblioteką związani byli uczeni:
-Zenodot z Efezu (grecki
gramatyk),
-Eratostenes z Cyreny (filozof,
geograf),
-Kallimach – twórca
PINAKES, czyli 120 tablic
będących bibliografią
piśmiennictwa greckiego.
19. Biblioteka składała się z dwóch
oddzielnych zespołów
• BRUCHEJON biblioteka
wielka (700 tys. zwojów),
• SERAPEJON – biblioteka
mała (42 tys. zwojów).
20. Zniszczenie zbiorów
Podczas inwazji Cezara na
Egipt (48/47 p.n.e.) ogień
z Pałacu Królewskiego przeniósł
się na Bruchejon i ta część
biblioteki spłonęła.
Ostatecznie spalono bibliotekę
w 642 roku n.e. na rozkaz kalifa
Omara, który polecił Arabom
spalenie wszystkich ksiąg
niewiernych.
21. Nowa biblioteka
W 2002 roku otwarto nową bibliotekę.
Budynek ma kształt antycznego dysku, a gromadzony
księgozbiór ma liczyć 8 mln woluminów.
22. Pergamin
Powszechnie stosowanym materiałem
pisarskim w średniowieczu był pergamin.
Wyparł on rozpowszechniony wcześniej
papirus stosowany w starożytności, po czym
został skutecznie wyparty przez papier.
Używano go również jako materiału
pokryciowego do opraw książek.
Pergamin wyrabiano ze skór
młodych zwierząt. Wykorzystywano
skóry cielęce oraz owcze i kozie.
24. Książka rękopiśmienna
W średniowieczu wspólnym językiem
duchowieństwa i szkół była łacina, dlatego też
wszystkie książki pisane były w tym właśnie języku.
Polszczyzna pojawia się w nich co najwyżej w postaci
oddzielnych słów czy też krótkich zdań, jak to ma
miejsce w „Księdze henrykowskiej” :
„Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”
Co znaczy: Daj, ja będę mełł, a ty odpocznij.
Zostało ono wypowiedziane przez Czecha
Boguchwała do jego polskiej żony, gdy
ta mełła ziarno na ręcznych żarnach.
28. Bogurodzica
Bogurodzica to średniowieczna
polska pieśń religijna, zachowana
w odpisach rękopiśmiennych
z XV wieku. Najstarszy jest tzw.
tekst krakowski I, pochodzący
z 1407 roku.
Druk w Statucie Łaskiego
(Kraków, 1506), jest najstarszym
drukowanym polskim tekstem
poetyckim.
29. Kazania świętokrzyskie
XIII/XIV w.
Kazania świętokrzyskie są zabytkiem polskiej prozy
artystycznej, świadczą o wysokiej kulturze literackiej
autora. Odnalazł je Aleksander Brückner w 1890 roku
(w postaci pasków pergaminowych) w oprawie innej
książki.
30. Psałterz floriański
Najstarszy zachowany polski przekład Psałterza
pochodzi z końca XV w. Nazywany jest Psałterzem
floriańskim od opactwa św. Floriana w Austrii, gdzie
rękopis był przechowywany. Na niektórych kartach
umieszczono tajemniczy monogram złożony
z dwóch gotyckich liter „m”
skrzyżowanych pod kątem prostym.
Taki sam monogram odnaleziono
na Wawelu w komnatach królowej
Jadwigi, stąd nazywano go także
Psałterzem Jadwigi, dla której
był przeznaczony.
31.
32. Pierwsze druki – XV wiek
Pierwsze próby mechanicznego powielania
druku datuje się na koniec XIV i początek XV wieku.
Były to techniki drzeworytowe. Na drewnianym
klocku, w odbiciu lustrzanym, rysowano tekst lub
rysunek, następnie pozostałą powierzchnię
odłupywano i tak powstałą matrycę pokrywano farbą.
Odbite kopie były często mało czytelne.
Moguncki złotnik i drukarz
Jan Gutenberg (ur. ok. 1396 r.) jest
twórcą pierwszej przemysłowej metody
druku w Europie. W 1455 r. ukazała się
drukiem jego Biblia – arcydzieło sztuki
typograficznej.
34. Inkunabuły
• Inkunabuły (z języka łac. incunabula),
najwcześniejsze druki, powstałe przed 1501 r.,
których wygląd zewnętrzny (krój czcionek, układ
kolumn itd.) naśladował książki rękopiśmienne.
Elementy graficzne
wykonywali ręcznie
iluminatorzy, ale
niedługo potem
przejęli te funkcje
drukarze.
35. 1473 r. – pierwszy druk w Polsce
Najstarszy druk wydany
w Polsce to „Almanach Cracoviense
ad annum 1474„” - Kalendarz na rok 1474
(wyd. w 1473 r.) Skromny, jednokartkowy
kalendarz ścienny wydrukowany
w powszechnie wówczas używanym
języku łacińskim.
Wytłoczył go wędrowny drukarz
z Bawarii Kacper Straube.
Pod Wawelem zjawił się
z przenośnym warsztatem.
41. Księgozbiór
Księgozbiór biblioteki liczy około
18 tys. woluminów i dostosowany jest do
potrzeb uczniów. Systematycznie zakupywane
są nowości. Księgozbiór uzupełniany jest także
drogą darów.
O pochodzeniu niektórych książek świadczą
pieczątki i wpisy (np.:
na licznych książkach wydanych
na przełomie lat 40 i 50 widnieje
pieczątka „Dar Polonii
Amerykańskiej”.
42. Naj… naj… naj…
Najstarszymi książkami w naszej bibliotece są:
zebrane przez Henryka Mościckiego Listy, odezwy,
wspomnienia Tadeusza Kościuszki z 1917 roku, wydane
w roku 1924 Pieśni ludu polskiego Jana Bystronia
oraz wydane w 1928 roku Żywoty sławnych
mężów Plutarcha z Cheronei.
Najmniejsza książka to: Słownik
minimum polsko-francuski.
Największą i zarazem najcięższą
książką jest Dziesięciolecie Polski
niepodległej 1989-1999.
