1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
1
Ενότητα 6η
Η ομορφιά δεν είναι το πάν
῎Ελαφος εὐμεγέθης ὥρᾳ θέρους
διψῶν παραγίνεται ἐπί τινα πηγὴν
διαυγῆ καὶ βαθεῖαν καὶ πιὼν ὅσον
ἤθελεν προσεῖχεν τῇ τοῦ σώματος
ἰδέᾳ.
Ένα μεγαλόσωμο ελάφι σε εποχή
καλοκαιριού, καθώς διψούσε, φτάνει
κοντά σε κάποια καθαρή και βαθιά
πηγή και, αφού ήπιε όσο (νερό)
ήθελε, παρατηρούσε τη μορφή του
σώματός του.
Ο Αισωπος μιλάει με την αλεπού, Βρετανικό
Μουσείο(450 π.Χ.)
Καὶ μάλιστα μὲν ἐπῄνει τὴν φύσιν
τῶν κεράτων ὡς κόσμος εἴη παντὶ
τῷ σώματι. ῎Εψεγεν δὲ τὴν τῶν
σκελῶν λεπτότητα ὡς οὐχ οἵων τε
ὄντων φέρειν πᾶν τὸ βάρος.᾽Εν ᾧ δὲ
πρὸς τούτοις ἦν, ὑλακή τε κυνῶν
αἰφνιδίως ἀκούεται καὶ κυνηγέται
πλησίον.
Και κυρίως επαινούσε τη φύση των
κεράτων του με την ιδέα ότι αυτά
ήταν στολίδι για όλο το σώμα του.
Αντίθετα, κατηγορούσε τα λεπτά
του πόδια, επειδή, κατά τη γνώμη
του, δεν μπορούσαν να αντέξουν
όλο το βάρος του. Και ενώ
ασχολούνταν με αυτά ξαφνικά
ακούγεται γάβγισμα σκυλιών και
κυνηγοί το πλησιάζουν.
2. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
2
ὑλακή κυνῶν
Τί ἔκανε ὁ ἔλαφος τότε;
῾Ο δὲ πρὸς φυγὴν ὥρμα καὶ μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν
δρόμον, ἐσῴζετο ὑπὸ τῆς ὠκύτητος τῶν σκελῶν.᾽Επεὶ δὲ εἰς
πυκνὴν καὶ δασεῖαν ὕλην ἐνέπεσεν, ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν
κεράτων ἑάλω, πείρᾳ μαθὼν ὅτι ἄρα ἄδικος ἦν τῶν ἰδίων κριτὴς
ψέγων μὲν τὰ σῴζοντα, ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα αὑτόν.
Αυτό άρχισε να τρέχει ορμητικά, για να ξεφύγει, και όσο έτρεχε
σε ομαλό έδαφος, σωζόταν από την ταχύτητα των ποδιών του.
Όταν όμως έφτασε σε αδιαπέραστο και πυκνό δάσος, επειδή του
μπλέχτηκαν τα κέρατα, παγιδεύτηκε και έμαθε εξ ιδίας πείρας,
ότι πράγματι ήταν άδικος κριτής των ατομικών του
γνωρισμάτων, γιατί κατηγορούσε αυτά που το έσωζαν, ενώ
επαινούσε αυτά που το πρόδωσαν.
῎Ελαφος διψῶν παραγίνεται πού;
Τί προσεῖχεν ἡ ἔλαφος;
Τί ἐπῄνει;
Τί ἔψεγε;
Τί αἰφνιδίως ἀκούεται;
3. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
3
Πως ἐσώζετο;
Που ἐνέπεσεν;
Ἄδικος ἦν τῶν ἰδίων κριτὴς γιατί;
4. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
4
Παράλληλο κείμενο
Κείμενο
Καίτοι χρὴ τοὺς φιλοτίμως καὶ κοσμίως πολιτευομένους ἐκ τῶν τοιούτων
σκοπεῖν, ἀλλ' οὐκ εἴ τις κομᾷ, διὰ τοῦτο μισεῖν· τὰ μὲν γὰρ τοιαῦτα
ἐπιτηδεύματα οὔτε τοὺς ἰδιώτας οὔτε τὸ κοινὸν τῆς πόλεως βλάπτει, ἐκ δὲ
τῶν κινδυνεύειν ἐθελόντων πρὸς τοὺς πολεμίους ἅπαντες ὑμεῖς
ὠφελεῖσθε. Ὥστε οὐκ ἄξιον ἀπ' ὄψεως, ὦ βουλή, οὔτε φιλεῖν οὔτε μισεῖν
οὐδένα, ἀλλ' ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν· πολλοὶ μὲν γὰρ μικρὸν διαλεγόμενοι
καὶ κοσμίως ἀμπεχόμενοι μεγάλων κακῶν αἴτιοι γεγόνασιν, ἕτεροι δὲ τῶν
τοιούτων ἀμελοῦντες πολλὰ κἀγαθὰ ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι.
Λυσίας, Ὑπὲρ Μαντιθέου 18-19
Μετάφραση
Πράγματι, πρέπει όσοι πολιτεύονται με φιλοτιμία και σεμνότητα να
εξετάζουν από αυτά κι όχι αν κάποιος έχει μακριά μαλλιά, και γι’ αυτό να
τον μισούν· γιατί οι τέτοιες ασχολίες δεν βλάπτουν ούτε τους πολίτες ούτε
τους άρχοντες. Αντίθετα από αυτούς που θέλουν να διακινδυνεύουν
εναντίον των εχθρών όλοι εσείς ωφελείστε. Ώστε, κύριοι βουλευτές, δεν
αξίζει από την εξωτερική εμφάνιση ούτε να αγαπάτε κάποιον ούτε να
μισείτε, αλλά να τον εξετάζετε από τις πράξεις του· γιατί πολλοί, αν και
μιλούν λίγο κι αν ντύνονται με ευπρέπεια, έχουν γίνει αίτιοι μεγάλων
κακών, ενώ άλλοι όμως που τα παραμελούν αυτά, έχουν προσφέρει σε
σας πολλά και χρήσιμα.
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/457/3003,12056/extras/t
exts/index_06_alligoria/index_06_alligoria.html
10. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
10
Στα πρωτόκλιτα ουσιαστικά:
1) οι καταλήξεις του πληθυντικού των αρσενικών και των
θηλυκών είναι οι ίδιες·
2) το α στην κατάληξη -ας (σε οποιαδήποτε πτώση) είναι
πάντοτε μακρόχρονο: π.χ. ὁ Αἰνείᾱς, τῆς χώρας, κ.τ.λ.
3) η γενική του πληθυντικού τονίζεται στη λήγουσα και
παίρνει περισπωμένη: τῶν νεανιῶν, τῶν θαλασσῶν.( Βλ. §
39, 1, 2 της σχολικής γραμματικής) Αλλά οἱ ἐτησίαι (=
μελτέμια· πβ. § 83, 2, α), τῶν ἐτησίων.
Στα πρωτόκλιτα θηλυκά
που λήγουν σε -α:
1) αν πριν από την
κατάληξη α υπάρχει σύμφωνο
(εκτός από το ρ), τότε το α αυτό
λέγεται μη καθαρό, είναι
κανονικά βραχύχρονο και στη
γενική και δοτική του ενικού
τρέπεται σε η: ἡ μοῦσα, τῆς
μούσης, τῇ μούσῃ κτλ. - ἡ μᾶζα,
τῆς μάζης, τῇ μάζῃ κτλ.
2) αν πριν από την
κατάληξη α υπάρχει φωνήεν ή ρ,
τότε το α αυτό λέγεται καθαρό,
είναι κανονικά μακρόχρονο και
φυλάγεται σε όλες τις πτώσεις του
ενικού: ἡ πολιτεία, τῆς πολιτείας, τῇ
πολιτείᾳ κτλ. - ἡ ὥρα, τῆς ὥρας, τῇ
ὥρᾳ κτλ.
11. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα
Α
11
.
3) το α της κατάληξης στην αιτιατική και
την κλητική του ενικού είναι μακρόχρονο ή
βραχύχρονο, ανάλογα με το τι είναι στην
ονομαστική: (ἡ πολιτείᾱ) τὴν πολιτείᾱν, ὦ
πολιτείᾱ - (ἡ μοῦσᾰ) τὴν μοῦσᾰν, ὦ μοῦσᾰ.
Εξαίρεση: το καθαρό α
είναι βραχύχρονο:
α) στα προπαροξύτονα: ἡ
ἀλήθεια, ἡ εὐσέβεια, ἡ μάχαιρα,
ἡ εὔνοια, ἡ Πλάταια, ἡ Φώκαια.
β) στα ακόλουθα δέκα δισύλλαβα:
μυῖα, γαῖα, γραῖα, μαῖα, μοῖρα,
πεῖρα, πρῷρα, σπεῖρα, σφαῖρα
γι’ αυτό και παίρνουν
περισπωμένη.
Άσκηση
Να κλίνετε τα
ουσιαστικά: ὁ λοχίας, ἡ
πηγή, ὁ ζευγίτης, ὁ
εἰδωλολάτρης, ὁ
μανδύας, ἡ σημαία, ἡ
θύελλα, ἡ αἰτία, ἡ
ἀπώλεια, ἡ δόξα, ὁ
Πελοπίδης
Από τα πρωτόκλιτα αρσενικά σε -ης σχηματίζουν την
κλητική του ενικού σε -ᾱ και όχι σε -η:
α) τα εθνικά: ὦ Πέρσᾰ, ὦ Σκύθᾰ.
β) όσα λήγουν σε –της: ὁ ποιητής , ὦ ποιητά κ.τ.λ.
γ) τα σύνθετα (με β΄ συνθ. ρήμα) σε -άρχης, -μέτρης, -
πώλης, -τρίβης, -ώνης -λάτρης κτλ.: ὦ στρατιῶτα, ὦ
γυμνασιάρχα, ὦ βιβλιοπῶλα, ὦ παιδοτρίβα, ὦ τελῶνα, ὦ
εἰδωλολάτρα.
