2. Hızlı değişen toplumda
problemlerin üstesinden gelmek
ve çözmek için gençlerin bilimsel
süreç becerilerini geliştirmeye
ihtiyaç vardır.
bilimsel süreç becerileri
yeterliklerine sahip olan bireyler
sadece iyi bir bilim adamı değil
aynı zamanda kendi
çevrelerindeki teknolojik olayları
sorgulayan iyi bir vatandaş
olacaktır
3. Gagne’ye göre bilimsel
sorgulama; düşünmeyi
zorunlu kılan her bir
yeni fenomen için
gerçekleştirilen
problem çözme
yaklaşımı ile
karakterize edilmiş bir
dizi aktivitedir.
4. 2004 yılı İlköğretim Fen
Teknoloji Dersi Öğretim
Programında ise bilimsel süreç
becerileri, bilgi oluşturmada,
problemler üzerine düşünmede
ve sonuçları formüle etmede
kullandığımız düşünme
becerileri olarak
tanımlanmıştır.
Bu beceriler, bilim adamlarının
çalışmaları sırasında
kullandıkları becerilerdir. Bu
önemli becerileri öğrencilere
kazandırarak onların kendi
dünyalarını anlamalarına,
öğrenmelerine yardımcı
olunabilir
6. Temel BSB – Gözlem Yapma
uygun duyuların veya
araçların kullanılarak obje
yada olaylar hakkında
doğrudan bilgi elde etmek
amacıyla gerçekleştirilen bir
işlemdir.
Çocuğun doğumuyla başlar
detaydan uzaktır ve daha
çok nesne veya objenin
genel özellikleriyle ilgilidir
7. Önemli olan; gözlem
esnasında öğrencilerin bütün
duyu organlarını kullanarak
nesnelerin benzer ve farklı
yönlerini, nesne ve
olaylardaki değişimleri ayırt
edebilmeleridir.
Bunun içinde öğretmenlerin,
öğrencilerine bütün
duyularını (görme, işitme,
koklama, tatma, dokunma)
kullanarak etkileşime
girecekleri zengin öğrenme-
öğretme ortamlarını
sağlamaları gereklidir
8. öğrencilere
gözlem esnasında
büyüteç,
mikroskop,
steteskop gibi
yapılan gözlemin
duyarlılığını
artıran araçlar
kullandırılmalıdır
9. Temel BSB – Sınıflama Yapma
bilimde bilgilerin organize
edilmesinde önemli bir
yoldur
Öğrencilerin sınıflama
yaparken nesnelerin benzer
özellikleri üzerine
odaklanmaları, onların
nesnenin en önemli
özelliğini ve fonksiyonunu
anlamalarına yardımcı olur.
10.
11. Temel BSB – Ölçme
Ölçme işlemi, temel anlamda
nesnelerin özelliklerinin
(ağırlık, uzunluk, alan,
hacim) standart yada
standart olmayan birimlere
göre karşılaştırılmasıdır.
Çocuklar için ölçme:defterin
boyu iki karış, bahçenin
uzunluğu 15 adım gibi. Daha
sonraları metrik sistem gibi
standart birimler yardımıyla
ölçmeler yaparlar. Örneğin;
defterin boyu 20 cm, sıranın
uzunluğu 1 metre gibi.
12. Yapılan ölçme işleminin niteliğini
belirleyen bir diğer değişken de
ölçülen nesnenin özelliğidir.
Çünkü nesnelerin gözlenebilir
bazı özellikleri sabit değişmez
iken (defterin boyu), bazı
özellikler (bir bitkinin kök,
gövde uzunluğu) sürekli değişim
gösterebilir.
Değişimin miktarını belirlemek
amacıyla da öğrencilerin tekrar
tekrar ölçme yapmaları gerekir.
Ölçmede yapılan tekrarlar ise
ölçme sonuçlarına karışacak
hata miktarını azaltacaktır.
Ölçme sonuçlarındaki hata
miktarının azalması da
öğrencilerin yapacakları
açıklama ve tahminlerin
doğruluğunu artıracaktır
13. Temel BSB – Çıkarım Yapma
Çıkarım yapma, gözlemler
sonucu elde edilen bilgilerin
veya önceki tecrübe ve
bilgilere dayalı olarak yapılan
gözlemlerin yorumlanması
olarak tanımlanabilir.
Dolayısıyla öğrencilerin doğru
çıkarımlar yapabilmeleri,
araştırma sürecinde yaptıkları
gözlemlerin nicelik ve
niteliğine bağlıdır.
Bunun içinde öğretmenin
yapması gereken, öğrencilerin
yaptıkları çıkarımlara kanıt
göstermelerini istemesidir.
Öğretmenin öğrencilerden
kanıt istemesi onları araştırma
sürecinde daha fazla gözlem
yapmaya ve yaptıkları
gözlemleri sorgulamaya teşvik
edecektir
14. Temel BSB –Tahminde Bulunma
Tahminde bulunma,
gözlemler sonucu elde
edilen verilere dayalı
olarak gelecekteki
muhtemel olayları veya
bunların sonuçlarını
kestirmektir.
Çıkarımlar, geçmişte
gerçekleşmiş olayın
muhtemel açıklamaları
iken tahminler,
gelecekte olması
muhtemel durumlarla
ilgilidir.
15. Temel BSB – İletişim Kurma
İletişim kurma,
gözlemler sonucu elde
edilen verileri diğer
insanların anlayabileceği
çeşitli bilgi formlarına
dönüştürmedir.
Resimler, grafikler,
şekiller, şemalar,
diyagramlar bu bilgi
formu örnekleri olarak
sıralanabilir
17. Operasyonel (İşlevsel) tanımlama
Operasyonel tanımlama,
öğrencilerin kavramların
formal tanımlarını ezberlemek
yerine, kendi tecrübe ve
gözlemlerinden elde ettikleri
bilgiler doğrultusunda, kendi
tanımlarını oluşturmalarıdır.
Öğrencilerin, yaprak
kavramını bitkilerin
yaşamındaki işlevlerini
dikkate alarak “bitkinin
akciğerleri” şeklinde
tanımlamaları operasyonel
tanımlamaya örnek olarak
verilebilir.
18. Hipotez Kurma
Hipotez kısaca doğruluğu
bir araştırma ya da deney
ile test edilmeye çalışılan
öngörülere, denencelere
denir.
Hipotezler, araştırma
sürecinde elde edilen
verilerin yorumlanmasında
ihtiyaç duyulan ilave
verilerin neler olduğu
hakkında ve hangi veriler
üzerine odaklanılması
gerektiği konusunda bilim
adamlarına rehberlik
ederler
19. Değişkenleri Tanımlama ve
Kontrol Etme
Değişken, nesne veya olayların değişebilir
özellikleridir.
Bağımsız Değişken: Bağımlı değişken
üzerinde etki etmesi beklenen ve
araştırmacının isteğine göre değiştirilebilen
değişken türüdür.
Bağımlı Değişken: Bağımsız değişken veya
değişkenlerin etkilediği değişkendir.
Kontrol Değişkeni: Bağımlı değişken üzerine
etki etmesi istenmeyen araştırma sürecinde
değişimi engellenerek sabit tutulan
değişkendir
20. beslenme bilimi içinde, alınan günlük C-vitamini miktarı (bağımsız
değişken) bir kişinin hayat uzunluğuna (bağımlı değişkenine) etkisi
incelenebilir.
Beslenme uzmanları (diyelim 65 yaşını aşmış kişiler arasından
rasgele seçilmiş olan 100 kişilik) bir gözlem grubunun aldığı günlük
C-vitamini değiştirebilirler.
Diyelim bu gözlem grubunun yarısı (50 kişi) diyelim 15 yıl gibi
uzun bir dönemde yüksek dozda (diyelim 2000mg) C-vitamini
tableti almaları ve diğer yarısı da (içinde hic C-vitamini olmayan)
bir plasebo doz almalar sağlanabilir.
Deneyciler bu gözlem grubunun hayat uzunluklarını yakından takip
edebilir ve yüksek C-vitamini dozu alanların ortalama hayat
uzunluğu ile plasebo doz alanların ortalama hayat uzunlukları
arasında pozitif anlamlı istatistiksel fark olup olmadığı incelenebilir.
Bağımsız değişken: Günlük C vitamin dozu
Bağımlı değişken: Hayat uzunluğu
21. Örnek - 1
Bir araştırıcı değişik miktarda suni
gübre kullanılışının bir bitkinin
büyümesine etkisini ölçmek isterse
Bağımsız değişken: Suni gübre miktarı
?
Bitkinin yüksekliğinin veya
Bağımlı değişken: ? kütlesi
Kullanılan suni gübre tipi,
bitkinin ne kadar zaman güneş altında kaldığı,
bitkinin içinde yetiştirildiği kabın büyüklüğü eğer kontrol
edilmezlerse bağımlı değişkene etki eden diğer faktörleri gösterirler
22. Verileri Yorumlama
Verilerin yorumlanmasında
ilk olarak, ulaşılmak
istenilen bilgilere karar
verilmelidir.
Karar alma süreci ise
temel anlamda
araştırmada kurulan
hipotezlere bağlıdır.
Hipotezler doğrultusunda
toplanan verilerin
bilgisayar ve hesap
makinesi gibi araçlarla
görsel formlara (grafik,
tablo) dönüştürülmesi
verileri yorumlamayı
kolaylaştırır
23. Deney Yapma
Öğrencilerin
bütün bilimsel
süreç becerilerini
uygulamalarını
gerektiren deney
tasarlama ve
yapma, araştırma
sürecinin en geniş
bölümünü
oluşturur.
