NGROHJA E NDËRTESAVE KAPITULLI 1 KLIMA DHE MBROJTJA TERMIKE E NDËRTESËS "Moti" është një bashkësi kushtesh atmosferike, që mbizotërojnë në një vënd dhe në kohë të caktuar. "Klima" është përgjithësimi në kohë i kushteve të motit të evidentuara në një vënd të caktuar gjeografik. Në nivel botëror ekzistojnë klima të ndryshme, të cilat krijohen si rezultat i ndikimit të nxehtësisë diellore dhe emetimit uniform të nxehtësisë nga toka.

1. Termoteknika, Ngrohja dhe Kondicionimi i Ndërtesave. Pjesa II. Ngrohja e Ndërtesave
123
NGROHJA E NDËRTESAVE
KAPITULLI 1
KLIMA DHE MBROJTJA TERMIKE E NDËRTESËS
1. Klima dhe ndërtesa
1.1 Konceptet bazë
"Moti" është një bashkësi kushtesh atmosferike, që mbizotërojnë në një vënd dhe në kohë
të caktuar. "Klima" është përgjithësimi në kohë i kushteve të motit të evidentuara në një
vënd të caktuar gjeografik. Në nivel botëror ekzistojnë klima të ndryshme, të cilat
krijohen si rezultat i ndikimit të nxehtësisë diellore dhe emetimit uniform të nxehtësisë
nga toka.
1.1a Klasifikimi i klimës
Ekzistojnë sisteme të ndryshme për klasifikimin e klimës, të cilat përdoren për qëllime të
ndryshme. Zonat klimaterike të tilla si: tropikale, e thatë, e butë dhe e ftohtë përdoren
zakonisht për të evidentuar apo përfaqësuar kushtet klimaterike. Për qëllime termike në
projektimin e ndërtesave konsiderohen këto lloje klimash:
•
Klimë e ftohtë, ku problemi kryesor është mungesa e nxehtësisë, ose
humbja e nxehtësisë gjatë gjithë vitit apo gjatë pjesës më të madhe të tij.
•
Klimë e butë, ku ekziston një ndryshim sezonal i nxehtësisë duke kaluar
nga stina më pak e nxehtë tek stina e nxehtë, por në asnjërën prej tyre, nuk paraqiten raste
të mungesës apo mbinxehtësisë ekstreme.
•
Klimë e nxehtë dhe e thatë (aride), ku problemi kryesor është
mbinxehtësia, apo nxehtësia e lartë; ajri është i thatë - kështu mekanizmi i ftohjes me
avullim (latente) i trupit nuk është i kufizuar.
•
Klimë e ngrohtë dhe e lagësht (tropikale), ku nxehtësia nuk është aq e
lartë sa në zonën klimaterike të nxehtë dhe të thatë, por është e renduar nga lagështira
relativisht e lartë, e cila kufizon potencialin e këmbimit të nxehtësisë me avullim (latent).
Në këtë rast, ndryshimi i temperaturave gjatë ditës është i vogël.
1.1b Rëndësia e projektimit klimaterik
Klima ka një rol të rëndësishëm në mbarëvajtjen dhe konsumin energjitik të ndërtesës.
Proçesi i indentifikimit dhe kontrollit të ndikimeve klimatike të pjesëve të ndryshme të
ndërtesës, është ndoshta pjesa më kritike e projektimit të ndërtesës.
Objektivat kryesore të projektimit klimaterik përfshijnë:
• Reduktimin e kostos së energjisë të një ndërtese.
• Përdorimin e energjisë natyrale në vend të asaj mekanike.

2. Kapitulli1. Klima dhe mbrojtja termike e ndërtesës
124
• Sigurimin e një mjedisi konfort dhe të shëndetshëm për njerëzit.
1.1c Të dhëna klimaterike. Elementet klimaterik
Elementet më kryesorë klimaterik, që maten nga stacionet meteorologjike janë:
• Temperatura,
• Lagështia,
• Lëvizja e ajrit,
• Rreshjet,
• Vranësirat,
• Ditët me diell,
• Rrezatimi diellor.
Nga tërësia e këtyre elementeve, katër janë variablat që ndikojnë në mënyre direkte në
konfortin termik, përkatësisht: temperatura, lageshtia, rrezatimi diellor dhe levizja e ajrit.
Këto variabla përbëjnë elementët më të rëndësishëm të klimës, që duhet të merren
parasysh në projektimin e ndërtesës.
1.1d Faktorët që ndikojnë në projektimin klimaterik.
Mikro-klima lokale dhe factorët e brendshëm kanë një ndikim të drejtpërdrejtë në kushtet
mjedisore të ndërtesës. Faktorët më të rendësishëm, që duhet të merren në konsideratë
gjatë analizës klimaterike të ndërtesës janë:
•Topografia – lartësia mbi nivelin e detit, kodrat, livadhet, kushtet e sipërfaqës së
tokës, etj.
•Flora – gjatësia, përqendrimi i bimësisë, forma, përbërja, vendi, rajonet më të
zhvilluara.
•Forma e ndërtesës – ndërtesat e afërta, kushtet e sipërfaqes.
Faktorët më të rëndësishëm për studimin e projektimit termik përfshijnë: nxehtësinë
diellore, transmetimin e nxehtësisë dhe ventilimin.
Variablat e projektimit të shprehur në gjuhë arkitekturale duhet të përfshijnë:
•
Formën – raporti sipërfaqe-vëllim; drejtimi; lartësia e ndërtesës.
•
Materialet e Ndërtesës -materialet dhe konstruksioni; kapaciteti termik;
cilësia e sipërfaqes; kontrolli i errësirës dhe i dritës.
•
Dritaret -madhësia, pozicioni dhe drejtimi i dritareve; lloji i xhamit;
paraqitja e elementeve të brendshëm dhe të jashtëm.
•
Ventilimi -ajri; ajri i jashtëm; ventilimi i kryqëzuar dhe ventilimi natyror.
1.2 Klima urbane
Gjatë muajve të ngrohtë, efekti “nxehtësisë urbane” krijon një diskonfort dhe stres
relativisht të madh, rrit nevojën për ajër të kondicionuar dhe ndikon negativisht për
smogun urban (kjo mund të vihet re fare mirë në qytete metropol). Kërkimet tregojnë që
për çdo gradë rritje të temperatures, prodhimi i energjisë rritet me 2-4%, ndërsa smogu
shtohet me 4-10%. Zonat urbane kanë kushte klimaterike të veçanta, shpesh një

3. Termoteknika, Ngrohja dhe Kondicionimi i Ndërtesave. Pjesa II. Ngrohja e Ndërtesave
125
temperaturë më të lartë se rrethinat, erëra të dobëta, dhe ditë me diell që variojnë sipas
nivelit të ndotjes, densitetit urban dhe përqendrimit të ndërtimeve.
1.2a Mikroklima urbane
Mikroklima urbane është komplekse si pasojë e futjes në lojë të një numri të ndryshëm
faktorësh. Rrezatimi diellor, temperatura dhe kushtet e erës mund të ndryshojnë duke
patur parasysh topografinë dhe mjedisin përreth. Gjithashtu, një rol të rëndësishëm luan
dendësia e popullsisë, zhurma dhe impakti i shkaktuar nga ndotja atmosferike.
Në dimër, mikroklima urbane është më e butë se ajo e zonave rurale. Ajo karakterizohet
nga temperatura më të larta, dhe në zonat pa ndërtesa të larta, nga erëra të lehta. Gjatë
ditës, rrugët e gjëra, sheshet dhe zonat e pa gjelbëruara janë zonat më të nxehta të qytetit.
Gjatë natës, rrugët e ngushta kanë temperaturë më të lartë, se pjesa e tjera të qytetit. Në
dimër, sipërfaqet e gjelbëruara janë të dobishme për mjedisin, veçanërisht gjatë
mbasditeve të vona, kur ndërtesat e larta janë shume të ngrohta nga brënda. Erërat lokale
të forta mund ta ndryshojnë temperaturat e përshkruara më sipër. Zakonisht, erërat në
qytete janë të moderuara, si pasojë e pengesave që ato hasin.
1.2b Nxehtësia urbane
Në përgjithesi, tre janë faktorët kryesorë që shkaktojnë efektin e “nxehtësisë urbane”:
• Sipërfaqja – Karakteristikat e sipërfaqes në zonat urbane dhe rurale paraqiten të
ndryshme, po kështu kapaciteti i tyre termik ndryshon shume. Duke i krahasuar me zonat
rurale, zonat urbane kanë një nivel absorbimi më të madh (të nxehtësisë së diellit dhe
atmosferës), reflektim të ulët, humbje të vogël të nxehtësisë avulluese dhe transmetim të
shpejtë të nxehtësisë.
•Emetimi i nxehtësisë – Në zonat urbane emetimi nxehtësisë është më i lartë se në
zonat rurale.
•Cilesia e ajrit – Ndotja e ajrit në zonat urbane është shumë e lartë, duke ndikuar
në krijimin e efektit serë .
Kalkulimi i energjisë së nevojshme, qoftë në mënyrë të përgjithshme, në fazën e parë,
qoftë e detajuar, në fazat e mëvonshme të projektimit, kërkon disponimin e të dhënave
klimaterike për:



llogaritjen e kërkesave për ftohje dhe ngrohje
projektimin e sistemive të ngrohjes, ventilimit dhe të ajrit të kondicionuar
(HVAC)
vlerësimin energjitik të ndërtesave.
Në ditët e nxehta të verës, në qytet ndjehen valët përvëluese të nxehtësisë të emetuara nga
rrugët dhe ndërtesat me ngjyrë të errët. Pa rënë nata, rrugët janë akoma duke çliruar
nxehtësi, në një kohë që në rrethinat e qytetit sipërfaqet rurale ftohen me shpejtësi. .
Pothuajse çdo qytet në botë, në ditët e sotme është zakonisht 1-4°–më i ngrohtë se
rrethinat e tij. Kjo diferencë e temperaturës midis zonave urbane dhe rurale quhet efekti i
“nxehtësisë urbane, dhe është identifikuar përgjatë shekullit të kaluar.

4. Kapitulli1. Klima dhe mbrojtja termike e ndërtesës
126
1.3 Konditat projektuese të brendshme
Kur kërkohet të kondicionohet një ndërtese, për projektuesin është e nevojshme të
përcaktohen kushtet e hapësirës së brendshme që duhet të mbahen gjatë vitit (komforti
termik i njerëzve në ambientet e banimit, kushte të përshtatëshme për funksionimin
efektiv të makinerive dhe proçeseve në industri, etj).
1.3a Komforti termik
Disa të dhëna për trupin e njeriut:
• Nxetësia e gjeneruar nga nga trupi i njeriut: 100 W -nga një person i ulur;
deri në 1000 W -nga një person me ushtrim fizik max.
o
• Temperatura e trupit të njeriut +36.5 C
• Një person do të ndihet jokomfort ose i sëmurë, nëse temperatura e trupit është në
1 K më e lartë.
Trupi gjeneron një sasi të caktuar nxehtësie në sajë të proçesit të oksidimit të ushqimit
dhe kjo mund të largohet në se temperatura e trupit nuk është shumë e lartë. Në mënyrë të
anasjelltë në se humbet sasi e madhe e nxehtësisë në mjedis, atëhere do të bjerë
temperatura e trupit. Veshjet që përdor njeriu luajnë rolin e termoizoluesit. Sasia e
veshjeve të përdorura ka efekt në sasinë e nxehtësisë së humbur dhe kjo shfaqet tek
personi në ndjenjën e të ngrohtit ose të ftohtit.
Këmbimi i nxehtësisë nga trupi me mjedisin rrethues përfaqësohet nga këto madhësi:
 humbje me avullim (avullim dhe djersitje lëkurës) dhe frymë marrje;
 humbje me konveksion;
 humbje/fitim me rrezatim;
 humbje me përcjellshmëri (zakonisht e papërfillshme);
 fitimi nga prodhimi i nxehtësisë metabolike.
Për një person ndjenja e komfortit termik është një veprim kompleks i subjekteve të një
mjedisi, të varura nga një numër faktorësh personalë të tillë si mosha, seksi dhe gjendja e
trupit. Sidoqoftë, për një grup njërzish ka vetëm dy faktorë personalë të cilët kanë një
korrelacion me komfortin, dhe që janë:
 aktivitetit fizik;
 masa e veshjes.
Për kushet klimaterike të vëndeve të Europës Qëndrore, specialistët e higjenës
përgjithësisht konsiderojnë si vlerat orientuese më të përshtatëshme (për një veshje
normale) temperaturat 20÷21°C në dimër dhe 21÷22°C, në verë (për personat që nuk
kryejnë asnjë aktivitet fizik). Eksperienca tregon se femrat dhe personat mbi 40 vjeç e
ndjejnë më shumë të ftohtin. Prandaj, është e këshillueshme që ambientet që frekuentohen
nga femra ose persona në moshë të thyer të mbahen në një temperaturë 1°C më të lartë në
dimër. Temperaturat e komfortit për persona që kryejnë aktivitet fizik janë më të ulta. Po
kështu, në ditët e nxehta të verës, kur temperatura e ambientit të jashtëm ngrihet në vlera

5. Termoteknika, Ngrohja dhe Kondicionimi i Ndërtesave. Pjesa II. Ngrohja e Ndërtesave
127
28÷32°C dhe njerëzit veshin veshje të lehta, një temperaturë prej 21÷22°C është mjaft e
ulët. Prandaj në verë, në ditët me temperatura të jashtme tj të larta, rekomandohet rritja e
temperaturës së ambientit të brendshëm tb. Kjo do të shmangte diferenca të mëdha
ndërmjet temperaturës në dhomë dhe jashtë saj, dhe si rrjedhim, rrezikun e një “shock-u
termik”. Për më tepër, kjo çon edhe në kursim energjitik.
1.3b Temperatura e rrezatimit ose temperatura e mureve
Duke qënë se temperaturat e sipërfaqeve (mure, dyer, dritare, tavane, dysheme) që
rrethojnë ambientin janë përgjithësisht më të ulta se temperatura e trupit të njeriut, trupi i
njeriut rrezaton vazhdimisht nxehtësi kundrejt këtyre sipërfaqeve më të ftohta. Në sajë të
këtij fenomeni, dhomat që kanë temperatura normale të ajrit, por temperatura të ulta të
mureve, janë ambiente ku nuk ndihesh në komfort termik. Kështu, p.sh nëse diapazoni i
temperaturave të ajrit prej 20÷22°C përgjithësisht konsiderohet si diapazon i favorshëm,
kjo është e vërtetë vetëm nëse temperatura e mureve është afërsisht e barabartë me
temperaturën e ambientit.
1.3c Shpejtësia e lëvizjes së ajrit
Ndjenja e komfortit për personat që ndodhen në një ambient ndikohet mjaft nga shpejtësia
e lëvizjes së ajrit. Megjithatë, edhe këtu temperatura e ajrit luan përsëri një rol të
rëndësishëm. Kështu, një lëvizje e lehtë e ajrit për temperatura të ulta të tij, është
jokomforte. Lëvizja e ajrit prodhon një efekt ftohës i cili rritet me rritjen e shpejtësisë dhe
uljen e temperaturës së ajrit. Një rrymë e ftohtë ajri (zakonisht quhet korrent ajri) është
shumë jokomforte, veçanërisht kur ajo drejtohet në qafë, kurriz dhe tek këmbët.
Vlerat që mund të përcaktojnë shpejtësitë e lejueshme të ajrit mund të jenë vetëm vlera të
përafërta, të ndikueshme nga faktorë të shumtë si seksi, mosha, aktiviteti, raca, etj.
Specialistët e higjenës përcaktojnë shpejtësitë 0,15÷0,25m/s si shpejtësi të pranueshme
për personat joaktive (për temperatura normale prej 20÷22°C). Nëse rryma e ajrit vjen në
kontakt me qafën ose këmbët dhe temepratura e ajrit është nën 21°C, shpejtësia e ajrit nuk
duhet të jetë më e madhe se 0,15 m/s.
1.3d Ndikimit i shtresave të murit në konfortin termik
Përgjigja e materialit ndaj ndikimit të jashtëm varet në të vërtetë, përveç parametrave të
zakonshëm termofizikë dhe gjeometrikë (përcjellshmërisë, trashësisë, koefiçientëve
laminarë – sipërfaqësorë – të konveksionit në faqet e jashtme) edhe nga rendi në të cilin
shtresat e ndryshme të materialit vendosen kundrejt drejtimit të fluksit termik. Rezulton
kështu, që një mur i formuar nga shumë shtresa të ndryshme të vendosura në një renditje
të ndryshme jep një grafik të rënies së temperaturës, jo të njëjtë. Një rast i veçantë
praktik, është ai i murit të përbërë nga tre tipe të ndryshëm materialesh nga të cilët njëri
është termoizolues termik. Në këtë rast, pozicioni i kësaj shtrese (nga brënda, nga jashtë
apo në mes) kundrejt fluksit termik ndikon ndjeshëm në përhapjen e valës termike në
brëndësi të ambientit dhe po ashtu ka një ndikim imediat kundrejt konfortit termik.
Kështu, oshilimet e temperaturës rreth një vlere të caktuar, p.sh. 20°C në dimër dhe 2526°C në verë, sjellin një diskonfort termik aq më të madh, sa më e madhe është madhësia

6. 128
Kapitulli1. Klima dhe mbrojtja termike e ndërtesës
e tyre. Një masë konstruktive më e madhe, pra edhe një kapacitet termik më i madh, sjell
një kohë më të madhe të ftohjes ose të ngrohjes, për të njëjtën rezistencë termike, dhe si
rrjedhim aq më të ulta janë lëkundjet (oshilacionet) termike.
Arkitektonikisht (nga pikpamja termike) duhet të preferohen forma më të mbyllura,
kompakte (ndërtesa të tipit kondominial) kundrejt atyre të hapura (ndërtesa me vileta të
ndara) që kanë sipërfaqe më të mëdha të jashtme, pra edhe humbje më të mëdha termike.
1.4 Faktorët që ndikojnë në ngarkesën termike të ndërtesave
Është thënë që kushtet e jashtme ndryshojnë gjatë ditës dhe gjatë stineve të ndryshme,
ndërsa kushtet e brendshme duhet të mbahen konstante. Energjia totale që impiantet duhet
të japin ose të heqin nga ndërtesa quhet “ngarkesë termike” (ngarkesa termike ngrohëse
në dimër dhe ngarkesa ftohëse në verë).
1.4a Konservimi i energjisë
Konservimi i energjisë në kuptimin e kursimit të lëndës djegëse është e një rëndësie të
madhe në situatën energjitike aktuale në botë. Në vendet e Europës përendimore, rreth 30
deri 40 % e konsumit vjetor kombëtar respektiv të energjisë primare përdoret në
shërbimin e ndërtesave. Për sa më lart, duhet të konsiderohen prioritare, ato sisteme të
ngrohjes dhe të ajrit të kondicionuar, që sigurojnë kursime të rëndësishme të energjisë.
Kjo nënkupton rikonceptim të strukturave ndërtimore të ndërtesës, përmirësimin e
mirëmbajtjes së ndërtesave dhe të impianteve që ndikojnë në ngarkesën termike të
ndërtesës. Për këtë kërkohet bashkëpunimi midis arkitektit dhe inxhinierit projektues të
ngrohjes së ndërtesës, në konceptimin e orientimit të ndërtesës, zgjedhjes së materialeve,
shtesës së barrierave termike dhe reduktimin e sipërfaqeve të dritareve. Në këtë kuptim,
format energjitikisht më ekonomike të ndërtesave, janë ato forma, që për një vëllim të
caktuar, paraqesin sipërfaqe të jashtme rrethuese (mure, dritare) minimale.
1.4b Ndërtesa në dimër
Sasia e nxehtësisë së nevojshme për të mbajtur një temperaturë të brendshme të dhënë
mund të reduktohet në mënyrë të konsiderushme nga përdorimi i izolimit termik si dhe
me reduktimin e infiltrimeve të panevojshme të ajrit të jashtëm. Sipërfaqet e mëdhaja të
xhamave rrisin ngarkesën termike të sistemit të ngrohjes, dhe nga ana tjetër, ulin konditat
e brendshme të komfortit. Masa e strukturës formuese të ndërtesës, ka efekt të
drejtëpërdrejtë në zgjedhjen e formës së sistemit më të përshtatshëm për aplikim. P.sh.
kur ndërtesa është me masë strukture të lehtë, ndryshimet e temperaturave të jashtme do
të reflektohen shumë shpejt brenda ndërtesës dhe në këtë rast sistemi duhet të reagojë në
përputhje me këtë ndryshim, pra duhet të jetë një sitem i tillë, që t’i përshtatet këtyre
ndryshimeve. Nga ana tjeter, në ndërtesat tradicionale me konstruksion të rëndë, sitemi
më i mirë është sistemi, prodhimtaria e të nxehtit të të cilit, është e qëndrueshme. Në
ndërtesat e larta shumë mjedisore, apo blloqe zyrash dhe banesa të larta, ndërhyjnë
probleme të lidhura me ekspozimin ndaj erës dhe rrezatimit diellor si dhe efekti oxhak i
qarkullimit të ajrit brënda ndërtesës.
1.4c Humbjet e nxehtësisë

7. Termoteknika, Ngrohja dhe Kondicionimi i Ndërtesave. Pjesa II. Ngrohja e Ndërtesave
129
Baza e zakonshme, për projektimin e një sistemi ngrohje, është vlerësimi i humbjeve të
nxehtësisë, që për qëllime llogaritëse është suposuar se ekziston një regjim stacionar (i
qëndrueshëm) i transmetimit të nxehtësisë, midis temperaturave të brendshme dhe të
jashtme. Vlerësimi i sasisë së nxehtesisë së nevojshme bëhet duke marrë në shqyrtim çdo
dhomë në veçanti, në të cilat duhet të mbahet një temperature e qëndrueshme e dhënë, për
një temperaturë të jashtme projektuese.
Llogaritjet e sasisë së nxehtesisë ndahen në dy pjesë:
-njëra ka të bëjë me transmetimin e nxehtësisë nga strukturat e ndryshme rrethuese të
ndërtesës si: muret, tavanet, dyshemetë, dritaret, dyert dhe urat termike.
-tjetra me nxehtësinë e nevojshme për të ngrohur në temperaturën e dhomës ajrin e
jashtëm i cili infiltron.
Transmetimi i nxehtësisë llogaritet nga karakteristikat e njohura të materialeve të
ndërtesës, ndërsa infiltrimi i ajrit (sasia e ajrit të këmbyer) përcaktohet nga eksperienca.
Kjo sasi ajri e këmbyer përbën ventilimin natyral, që realizohet në sajë të ndryshimit të
kushteve të brendshme dhe të jashtme.
2. Mbrojtja termike e ndërtesës
2.1 Rëndësia e mbrojtjes termike
Me mbrojtjen termike të ndërtesës mund të arrihet:
2.1a Përmirësimi i konfortit – komoditetit gjatë qëndrimit në punë dhe në përgjithësi
gjatë qëndrimit në lokalet e banimit
Konforti termik i një dhome, presupozon pandryshueshmërinë e temperaturës së ajrit dhe
të sipërfaqeve rrethuese me kohën, si dhe ineksistencën e rrymave të ajrit. Projektimi
ndërtesës duhet ta plotsojë këtë kërkesë. Konfort termik do të thotë të ketë harmoni
ndërmjet njeriut dhe ambientit që e rrethon, që varet nga mosha, raca, seksi, puna që
kryen, etj; dhe që ndryshon deri në një farë shkalle nga klima e vëndit ku jeton: kushtet e
konfortit të vëndosura për një popull nuk vlejnë për një popull tjetër.
Njeriu e kalon pjesën më të madhe të jetës në lokalet e mbyllura. Në rast se nuk i
përgjigjemi kushteve higjenike të qëndrimit / konfortit (banimit), atëherë mund të
dëmtohet shëndeti i njerëzve.
2.1b Paksimi i shpenzimeve energjitike për ngrohje (në dimër) dhe ftohje (në verë).
Burimet energjitike në botë janë duke u paksuar, ndërsa me zhvillimin e shoqërisë
shpenzimet e energjisë termike dhe elektrike janë duke u shtuar. Si rrjedhim, në botë po
bëhen përpjekje, për gjetjen dhe përdorimin e burimeve energjitike të reja, të
rinovueshme alternative.
Paralelisht me këtë, janë duke u shtuar shpenzimet e energjisë termike për ngrohje. Në
vendin tonë, për ngohje, përdoret shumë energjia elektrike, që nga pikpamja
termodinamike është e pa leverdishme. Mbrojtja termike e ndërtesës e përmirëson shumë
përdorimin ekonomik të energjisë termike dhe elektrike.

8. 130
Kapitulli1. Klima dhe mbrojtja termike e ndërtesës
Pra, me përmirësimin e mbrotjes termike të ndërtesës zvoglohet shumë energjia termike e
nevojshme për ngrohjen e godinës, si ajo orare ashtu dhe vjetore (gjatë periudhës dimrore
– e konvertuar në lëndë djegëse). Ndërkaq edhe shpenzimet për ftohjen e ambienteve në
periudhën e verës paksohen në mënyrë të konsiderueshme (energjia elektrike).
Shtesa e shpenzimeve për izolimin termik të strukturave të ndërtimit, për paksimin e
transmetimit termik (dimër / verë), në raport me gjëndjen aktuale të ndërtimeve, është
relativisht e ulët, në krahasim me përfitimet që arrihen nëpërmjet termoizilimit termik
(kursimi i energjisë termike / lëndës djegëse / energji elktrike).
2.1c Zvoglimi i fuqisë së impiantit të ngrohjes, investimeve përkatëse, dhe shpenzimeve të
mirëmbajtjes
Investimet për instalimin dhe mirëmbajtjen e impiantit të ngrohjes/ ftohjes, përbëjnë një
element të rëndësishëm që hyn në koston e përgjithshme të ndërtimit, dhe që lidhet me
mbrojtjen termike të ndërtesëse.
Me qënëse në strukturat e ndërtimit integrohen elementë të ndryshëm konstruktivë me
përcjellshmëri termike të lartë (për arsye të statikës së ndërtimit ose arkitektonike), si
kollona betoni, etj. - të ashtuquajturat “urra termike” -, në këto zona të pa termoizoluara,
me përcjellshmëri të lartë, më të ftohta, mund të shfaqen pika uji në anën e brendshme të
strukturës rrethuese. Pasojë e këtij lagështimi do të jetë jo vetëm ulja e rezistencës
termike e elementit konstruktiv (d.m.th shtimi i humbjeve termike / transmetimit të
nxehtësisë), por edhe ftohja graduale e sipërfaqes së tij, që çon në intensifikimin e
fenomenit të kondensimit të avujve të ajrit të brendshëm. Qënia e urrës termike kuptohet
me sy, nga një nxirrje e theksuar e sipërfaqes së brendshme në zonën respektive, çfaqia e
fenomenit të kondensimit, formimi i një shtrese të hollë myku, eventualisht formimi i
akullit. Ky fenomen, që shoqërohet edhe me lagështimin e sipërfaqes së jashtme të
strukturës së ndërtimit në muret perimetralë jo të termoizoluar (fenomeni Glaser),
shkakton rënien e suvasë së jashtme dhe të brendshme, thërmimin e tullave, dobësimin e
betonit, korrodimin e armaturës së hekurit, etj. Ndërsa me mbrojtjen termike të ndërtesës,
nuk krijohet lagështi, nuk kemi deformim të dyshemeve dhe konstruksioneve të tjera prej
druri (të vendosura në mure), nuk hiqet ngjyra e suvasë, etj. Shpenzimet e mirëmbajtjes së
një ndërtese të mbrojtur termikisht, janë dukshëm të ulëta dhe jeta e ndërtesës më e gjatë.
Në shumicën e rasteve, banesat në vendin tonë nuk kanë termoizolim në muret
perimetralë dhe në “urrat termike”, dhe shpesh dritaret janë me një xham, ose më të
mëdhaja se normat optimale të ndriçimit natyral. Po ashtu edhe instalimet e ngrohjes nuk
janë vendosur, ose në disa raste ky instalim është bërë i pjesshëm, duke e lënë në dorë të
pronarit të apartamentit plotsimin e tij. Kështu që pjesa më e madhe e apartamenteve të
banimit, por edhe të godinave publike ngrohen me energji elektrike, direkt ose nëpërmjet
instalimeve të kondicionerëve lokalë.
2.2 Masat kryesore të mbrojtjes termike gjatë projektimit dhe ndërtimit të godinës
Mbrojtja termike e ndërtesës, përfshin masat që duhet të merren, me qëllim që dimrit të
zvoglohen humbjet termike nga brenda / jashtë, ndërsa gjatë verës të pengohen përfitimet
e tepërta të nxehtësisë (nga rrezatimi diellor, etj.).
Në mënyrë që humbjet e nxehtësisë të jenë sa më të vogla dhe pra të sigurohet një ngrohje
më e mirë me shpenzime sa më të vogla të energjisë termike/respektivisht elektrike, është

9. Termoteknika, Ngrohja dhe Kondicionimi i Ndërtesave. Pjesa II. Ngrohja e Ndërtesave
131
e nevojshme të ndërmerren masa mbrojtëse, në rradhë të parë nga projektuesit (arkitekti
dhe konstruktori), të shoqëruara me relacionin përkatës.
2.2a Të dhëna kryesore projektuese
Përbëhen nga dokumentacioni i godinës me planimetrit dhe seksionet, orientimi, lartësia e
lokalitetit ku bëhet ndërtimi, strukturat e ndërtimit, kushtet klimatike të vëndit, lënda
djegëse që do përdoret, etj.
Për të llogaritur energjinë e nevojshme për ngrohje duhet:
 temperatura e brendshme e ambienteve;
 temperatura e jashtme projektuese;
 burimet e brendshme termike (paisjet elektroshtëpijake dhe rrezatimi diellor, që për
ngrohje në pergjithësi është favorizues, ndërsa për ftohjen në verë është jo i favorshëm);
 fenomenet që mund të shkaktojne ftohjen e godinës, si psh., erë e fortë lokale.
Kjo llogaritje ka për qellim të percaktojë nevojat termike projektuese, që mundësojnë
percaktimin e fuqisë së impiantit.
Përcaktimi i zgjidhjeve dhe dimensionimi i instalimeve të ngrohjes, bëhet duke u nisur
nga planet e ndërtimit, në perpilimin e të cilave problemet arkitektonike, konstruktive dhe
higrotermike janë të zgjidhura përfundimisht.
Struktura e elementëve rrethues të ndërtesave duhet të llogaritet dhe të dimensionohet
nga pikpamja higrotermike, në mënyre që më anë të funksionimit të instalimeve të
ngrohjes të arrihet konforti termik i banimit (në ndërtesat civile), ose kushtet e
mikroklimës në rastin e proceseve teknollogjike (në ndërtesat industriale).
Për elementët rrethues të ndërtimeve paraprakisht përcaktohen:
 Rezistenca termike minimale e nevojshme për të kufizuar fluksin termik dhe për
mënjanimin e kondensimit të avujve të ujit në siperfaqen e brendshme të çdo elementi.
 Stabiliteti termik i nevojshëm për kufizimin e oshilacioneve të temperaturës
sipërfaqësore të brendshme të elementëve konstruktivë.
 Rezistenca në dëpërtimin e avujve të ujit të elementëve konstruktivë, që pengojnë
kondensimin e avujve në brëndësi të elementëve respektivë.
 Rezistenca në infiltrimin e ajrit.
2.2b Orientimi i ndërtesës
Me orientimin nga Jugu, transmetimi nxehtësisë ka vlerat
më të përshtatshme për ngrohjen e ambienteve në dimër
dhe ftohjen e tyre në verë (në dimër rrezatimi diellor i
ngroh më mirë ambientet, dhe në verë futet më pak
nxehtësi nga rrezatimi, kundrejt orientimit në lindje /
perëndim – shiko fig.1.1). Pra, sipërfaqet e jashtme më të
mëdha të ambienteve/lokaleve, duhet të orientohen nga
jugu; veçanërisht ato ambiente ku njerzit qëndrojnë më
shumë.
Fig.1.1 Drejtimi rrezeve
në sipërfaqen vertikale,
në periudhat
karakteristike të vitit

10. Kapitulli1. Klima dhe mbrojtja termike e ndërtesës
132
Drejtimi i erës është po ashtu i rëndësishëm, sidomos në dimër. Erat e forta (me shpejtësi
të lartë) i shtojnë humbjet e nxehtësisë, veçanërisht në ndërtesat e vetmuara, ose në katet e
sipërme të ndërtesave më të larta, kundrejt ndërtesave fqinjë. Për këtë arsye ndërtesa
duhet të vendoset në mënyrë që të jetë sa më pak e ekspozuar ndaj erës, dhe mundësisht
përballë erës të jenë pjesët e ndërtesës me më pak dritare dhe puthitje të mirë (dritare të
puthitura mirë / mure të plotë).
2.2c Vendosja e përshtatshme e lokaleve
Lokalet që ngrohen, brenda mundësive - të vendosen në mjedisin e mbrojtur nga faktorët
e jashtëm negativ, pra në brendësinë e ndërtesës, ndërsa në anën e jashtme të jenë lokalet
që nuk ngrohen, ose të dorës së dytë, si shkallët (të cilat, në ndërtesat shumëkatshe, në
kushtet e mungesës së energjisë elektrike dhe për kursimin e saj, është mirë të
parashikohen me dritare, të përshtatshme për ndriçimin natyral).
2.2d Lartësia e ndërtesave dhe forma konstruktive e ndërtesës
Ndërtesat shumëkatëshe harxhojnë më pak nxehtësi se ato njëkatshe, ose me pak kate, me
të njëjtën sipërfaqe shfrytëzimi. Me shtimin e numrit të kateve, përqindja e humbjeve
termike nga dyshemeja dhe tarraca zvoglohet, ndërsa ajo nga muret dhe dritaret rritet.
Në fig. 1.2 ilustrohet përqindja (orientuese) e
humbjeve termike nga rrethimet e ndërtimit,
sipas katëve.
Forma konstruktive në plan e ndërtesës është e
rëndësishme në transmetimin termik (në
humbjet termike në dimër dhe hyrjet e
nxehtësisë në verë).
Në figurën 1.3 tregohen humbjet termike në
përqindje, në funksion të formës konstruktive të
ndërtesës. Për të njëjtën siperfaqe në plan,
forma katrorë dhe rrethorë ka humbjet termike
më të vogla (mure, dritare).
Fig.1.2 Humbjet termike nga
rrethimet e ndërtimit sipas katëve
Ndërtesat me sipërfaqe të mëdha të dritareve,
sidomos ato me vetrata, janë konsumatorë të
mëdhenj të nxehtësisë në dimër; ndërsa mbrojtja e tyre nga rrezatimi në verë është mjaft i
dobët, dhe konsumi i energjisë ftohëse është i lartë. Prandaj është shumë i rëndësishëm
termoizolimi sa më i mirë i mureve dhe marrja e masave për zvoglimin e humbjeve nga
dritaret.
Fig.1.3 Humbjet termike të ndërtesës sipas formes konstruktive

11. Termoteknika, Ngrohja dhe Kondicionimi i Ndërtesave. Pjesa II. Ngrohja e Ndërtesave
133
2.2e Zgjedhja e përshtatshme e konstruksionit dhe e izolimit termik
Përmirësimi i vetive higrotermike të mureve perimetralë, dyshemesë dhe taracave, arrihet
me shtimin e trashësisë dhe termoizolimin e tyre, pra në shtimin e rezistencës termike,
stabilitetit termik, rezistencës në dëpërtimin e avujve të ujit dhe rezistencës në infiltrimin
e ajrit. Në këtë mënyrë zvoglohet vlera e koeficientit të transmetimit të nxehtësisë k, rritet
ndryshimi i temperaturave në shtresat e ndryshme dhe pra në sipërfaqen e brendshme të
tyre (zvoglohet kështu diferenca e temperaturave midis ajrit të ambientit dhe sipërfaqeve
të brendshme rrethuese, duke përmirësuar në mënyrë të ndjeshme konfortin termik), dhe
njëkohësisht mënjanohen efektet negative nga kondensimi i avujve të ujit në shtresat e
konstruksionit. Do të kemi kështu një temperaturë të sipërfaqes së brendshme më të lartë
në dimër dhe më të ftohtë në verë.
Njëkohësisht, duhet të merren dhe disa masa më karakter lokal: si, rritja e rezistencës
termike të parapetit të dritares, ku vendoset radiatori dhe vendosja aty e fletëve
reflektuese të nxehtësisë; rritja e rezistencës termike në urat termike në qoshe, etj.
Materiali më i përshtatshëm ekonomikisht dhe termikisht është polistiroli celular.
Muret vertikale të ndërtesave me trashësi 25 cm -30 cm të suvatuara nga të dy anët kanë
2
2
një koeficent të trasmetimit të nxehtësisë nga 2.4 W/m K deri ne 1.8 W/m K, gjë që sjell
2
2
nevojën e ngrohjes, referuar 1 m , nga 100 –120 W/m , dhe sasinë e nevojshme per
2
2
ngrohje vjetore për 1 m nga 150-170 kWh/(m .v). Ndërsa, këto ngarkesa sot në vendet e
2
2
komunitetit europian janë respektivisht 30-40 W/m dhe 50-70 kWh/(m .v). Këto vlera i
pergjigjen një ndërtese energjitike me mure të termoizoluar me koeficent 0.35-0.45
2
W/m K (d.m.th. rezistenca termike e mureve duhet të rritet në vlerat 2.2 – 2,8 m2·K/W).
Në figurën 1.4 paraqitet një grafik i mvarësisë së konsumit vjetor të nxehtësisë në raport
me koeficientin e transmetimit të nxehtësisë së murit të jashtëm, në përputhje me ato që
shkruhen më sipër.
Fig.1.4 Grafiku i kufizimit të zonës së ndërtesave me konsum të ulët termik

12. Kapitulli1. Klima dhe mbrojtja termike e ndërtesës
134
Dritaret po ashtu luajne një rol të rendësishëm. Si rrjedhim, duhet të kufizohet sipërfaqe e
xhamllëkut, brenda vlerave që e dikton konforti optik; duhet të ritet rezistenca termike e
xhamit në vlerat 0,40 – 0,50 m2·K/W, që mund të arihet duke përdorur xhama
termoizolues dopio - zvoglohen kështu humbjet e përgjithshme të nxehtësisë më 20 –
40%. Dritaret duhet të jenë të mëdhaja, aq sa të sigurojnë ndriçimin natyral të
mjaftueshëm, pasi ato e kanë temperaturën sipërfaqësore më të ulët dhe si rrjedhim,
krijojnë nëpërmjet rrezatimit të ftohtë në dimër ftohjen më të madhe të organizimit të
njeriut.
Në figurën 1.5 shihet se, në një temperaturë të ajrit të brendshëm 20oC dhe të jashtme +5
o
C (respektivisht –10 oC), temperatura e sipërfaqes së brëndëshme të dritares së thjeshtë
është +9 oC (respektivisht -2,1 oC për tj=-10 oC), ndërsa e dritares së dyfishtë është +14,7
o
C (respektivisht +9,3 oC). Për murin është +17,7 oC në tj = +5°C (respektivisht +15, 4
o
C, në tj = -10°C).
Ajri brendshëm në kontakt me xhamin, ftohet shumë, e rit densitetin dhe lëviz posht drejt
dyshemesë, duke krijuar ndjenjen e të ftohtit në këmbët. Ky efekt shtohet po të jetë
dritarja jo e puthitur mirë. Një tjetër disavantazh i dritareve të mëdhaja është rrezatimi
diellor në verë, veçanërisht për dritaret e orientuara në lindje dhe perëndim.
Grilat e jashtme e paksojnë shumë nxehtësinë që hyn në lokal me anë të rrezatimit diellor.
Pra në një ambient që ngrohet –në dimër- kemi sipërfaqe me temperatura të ndryshme,
disa më të ftohta, si muret e jashtme dhe dritaret, të tjera më të ngrohta, si sobat,
radiatorët, etj. Shfaqen kështu diferenca temperaturash në pika të ndryshme të dhomës,
madhësia e të cilave varet nga mënyra e ngrohjes. Ndërmjet ajrit të jashtëm dhe ajrit të
brendshëm, kemi diferenca të temperaturave dhe lagështisë, që shoqërohen me rryma ajri
shqetësuese.
Fig.1.5 Ndryshimi temperaturës së ajrit dhe e sipërfaqes në regjim stacionar,
i murit dhe i xhameve të një dritareje, në temperaturën e jashtme:
-5oC dhe –10oC; për një temperaturë të brëndëshme +20oC.
a – mur tulle; b – një rradhë xhame; c – dy rradhë xhame.
Sipas konceptit klasik, instalimi ngrohjes duhet të japi një ngrohje të shpejtë, të
kënaqshme, të manovrohet shpejt dhe me shpenzime minimale të investimeve dhe të
shfrytëzimit.

13. Termoteknika, Ngrohja dhe Kondicionimi i Ndërtesave. Pjesa II. Ngrohja e Ndërtesave
135
Për të mënjanuar shfaqjen e kondensimit, masa termike mbrojtëse duhet të merren në
kuzhina dhe banjo. Për këtë arsye duhet të parashikohen dritare me dopjo xham, të
vëndosura në mënyrë që mos shkaktojnë ndjenjën e të ftohtit. Ideja e ndërtimit të banjove
pa dritare, me ventilim, nuk rekomandohet nga pikpamja higjenike.
Konforti termik në ajrin e palëvizshëm është veçanërisht i madh, kur të gjitha muret kanë
temperaturën e ajrit të lokalit 200C. Me emërtimin “muret e lokalit", kuptohen të gjitha
sipërfaqet, që japin ose marrin nxehtësi me rrezatim, nga njerëzit që qëndrojnë në lokal.
Temperatura e mureve të lokalit duhet të harmonizohet në mënyrë të tillë, që humbjet e
nxehtësisë, biologjikisht të nevojshme për trupin, të mos frenohen ose të mos shtohen
(ftohje).