Баярсайхан овогтой Зүчи-Уул уурхайн салбарын даатгалын тогтолцоог боловсронгуй болгох нь

1. Уул уурхайн салбарын даатгалын тогтолцоог боловсронгуй болгох нь
Зохиогчдын нэр: Баярсайхан овогтой Зүчи
Улсын нэр,Байгууллагын нэр:Монгол улс ШУТИС-ГУУС
Зохиогчдын электрон шуудангийн хаяг:Zuchi_bayraa@yahoo.com
Хураангуй
Манай улсад уул уурхайн салбар нь тэргүүлэх салбар,стратегийн чухал ач
холбогдолтой юм.Хариуцлагатай үр ашигтай уул уурхайг хөгжүүлэхэд нарийн
боловсронгуй хууль эрх зүйн бодлого,дэвшилтэт технологи,өндөр мэдлэгтэй
боловсон хүчин зэрэг олон хүчин зүйл чухал.Мөн нэг чухал хүчин зүйл нь эрсдлийн
менежмент юм.Эрсдлийг хуваалцах нэг арга зам бол даатгал.Манай уул уурхайн
салбарын даатгалын түвшин Олон улстай харьцуулахад хөгжиж боловсронгуй болж
байгаа.Жишээ нь Багануур ХКболон уул уурхайн бусад компаниуд даатгалыг зөвхөн
өөрийн эд хөрөнгө болон автотээврийн хэрэгслийн даатгалын журмаар авч
байгаа.Хамгийн чухал даатгал бол ажиллагсдын хариуцлагын даатгал болон
санхүүгийн даатгалыг нэн тэргүүнд хэрэгжүүлвэл санхүүгийн хувьд тогтвортой
аюул осолгүй ажиллах нөхцөл бүрдэнэ.Энэхүү судалгааны ажлаар эдгээр даатгалыг
уул уурхайн компанид хэрэгжүүлснээр ямар ач холбогдолтой болохыг харуулахыг
зорьлоо.
Түлхүүр үг
Нөхөн төлбөр,Үнэлгээ,Эрсдэл
Удиртгал
Уул уурхайн компаниуд төрөл бүрийн
даатгал хийлгэж байгаа.Гэхдээ
ажиллагсдынхаа хариуцлагын даатгал
болон санхүүгийн даатгал түүн дотор
гэнэтийн ослын даатгалыг албан
журмаар хийлгэхгүй байгаа. Цөөн
хэдхэн компани л гэнэтийн ослын
даатгалтай. Нэлээд томоохон,
гадаадын хөрөнгө оруулалттай
компаниуд ажиллагсдаа гэнэтийн
ослын даатгалд хамруулж
байна.Хариуцлагын даатгалыг
хийлгэснээр тухайн ажилчны
компанийн өмнө хүлээх хохирол өр
төлбөрийг даатгалын компаниар
төлүүлэх ингэснээр ажилчинд
санамсар болгоомжгүй гаргасан
алдаагаа засах болон санхүүгийн хувьд
маш том тус нэмэр болно.Ингэснээр
тухайн ажилчны сэтгэл зүй,гэр бүлийн
болон бусад хүчин зүйлд нөлөөлөх

2. маш том тус болно.Компанийн хувьд
санхүүгийн даатгалыг хийлгэснээр
санхүүгийн хувьд тогтвортой хөрөнгө
оруулалт нэмэгдэх нэг хүчин зүйл
болно.Уул уурхайн салбар нь зардал
ихтэй өндөр хүчин чадал бүхий тоног
төхөөрөмж ашигладаг хөрөнгө
оруулалт их шаарддаг учраас
эрсдэлгүй даатгалтай байх нь
чухал.Хөрөнгө оруулагч нар эрсдлийн
менежмент сайн хийсэн даатгалтай
байгууллагад хөрөнгө оруулах
сонирхол их байдаг.Ийм учраас эдгээр
даатгалыг хийлгэж ажиллах
шаардлагатай байна.Бодит практик
дээр даатгал хэрхэн хийгдэж байгааг
Багануур ХК ийн даатгалын системийг
судлаж үзсэн болно.
Үндсэн хэсэг
Даатгал гэдэг нь гэрээний үндсэн дээр
нэг талаас даатгуулагч өөрийн эд
хөрөнгө, ашиг сонирхлоо болзошгүй
аюул, эрсдэлээс учирч болох хохирлоо
нөхөх баталгаатай байх болон
тохиролцсон болзлоор нөхөн авах
зорилгоор даатгуулж, түүний төлөө
зохих хураамж төлөх, нөгөө талаас
даатгагч нь даатгуулагчид учирч болох
хохирлыг бүрэн буюу зарим хэсгийг
төлөхөөр үүрэг хүлээж, эрх эдлэх
харилцаа юм.Амь нас эрүүл мэндийн
болон ашиг сонирхлын даатгалд
иргэдийн эрүүл мэнд амь нас,ашиг
сонирхолд учирч болох
хохирол,тохиролцсон болзлыг
даатгалын компаниар нөхүүлж
төлүүлэхээр тохирч хийсэн хэлцлийг
ойлгоно.эд хөрөнгийн бус ашиг
сонирхол гэдэгт материаллаг эд
хөрөнгийг эзэмших,ашиглах,захиран
зарцуулахтай холбогдож үүсэхээс
бусад бүх төрлийн ашиг сонирхлын
харилцааг хэлнэ.Харин даатгуулагч нь
өөрийн санаатай үйл ажиллагаанаас
гуравдагч этгээдэд учруулж болох
хохирлыг даатгалын компаниар нөхөн
төлүүлэхээр хийсэн хэлцлийг
хариуцлагын даатгал гэдэг.Бодит
хохирлоос үл хамааран тодорхой
итгэлцүүр буюу бусад аргачлалыг
ашиглан даатгагчийн хүлээсэн
үүргийн гүйцэтгэлийг томъёогоор
дундажлан тооцоолж гаргадаг үйл
ажиллагаа энэ хуулийн 4.1.1-д нэгэн
адил хамаарна.Гадаад улсын иргэн,
хуулийн этгээд, харьяалалгүй хүн
Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байгаа
эд хөрөнгө, эдийн бус хөрөнгөө
Монгол Улсын иргэн, хуулийн
этгээдийн нэгэн адил нөхцөлөөр
даатгуулах эрхтэй. Арилжааны
даатгалыг ердийн болон урт хугацааны
гэж 2 ангилна.Сайн дурын болон
заавал даатгал гэж хариуцлага хүлээх
үүргээс нь хамаарч ангилдаг.Үүн
дотроо эд хөрангийн
даатгал,хариуцлагын даатгал,ачаа
тээврийн даатгал,санхүүгийн
даатгал,эрүүл мэнд гэнэтийн ослын
даатгал гэх мэт төрлүүдэд ангилагддаг.
Заавал даатгах төрөлд
 Заавал даатгавал зохих
объектуудын жагсаалт
 Даатгалын хариуцлагын хэмжээ
 Даатгалын хангамжийн түвшин
буву хэм хэмжээ
 Дааатгалын төлбөрийг төлөх
үечлэл
 Даатгагч даатгуулагчийн эрх
үүрэг
Тарифын нэгж юмуу нэгжийн дундаж
хэмжээг орон нутагт ялган хуваах эрх
олгохын хамт тэдгээрийг тогтоох
журам
Заавал даатгах даатгал нь бүх
хугацааны туршид хүчин төгөлдөр
байна.хугацаагүй байна.
Сайн дурын даатгал гэдэг нь
иргэд,компани,ААН,сайн дурын
үндсэн дээр өөрийн хүсэлтээр
даатгуулахыг хэлнэ.
Даатгалын компани өөрийн эрсдлийн
зарим хэсгийг дахин өөр компанид
даатгуулдаг.энэ үйл ажиллагааг давхар

3. даатгал гэдэг.Монгол улсын уул
уурхайн салбар эрчимтэй хөгжиж
байгаатай холбогдон өндөр үнэтэй
тоног төхөөрөмж машин механизмууд
ихээхэн орж ирсэн.Тэдгээрийг хөдөө
орон нутагт тээвэрлэх аваачихтай
холбоотойгоор даатгалын үйлчилгээ
хийдэг.үндэсний даатгалын компаниуд
тоног төхөөрөмжүүдийг даатгахдаа
гадаадын даатгалын компанитай
давхар даатгах болсон.Давхар даатгагч
нь тухайн эрсдлийг 100 хувь хүлээн
авах эсвэл хүлээн авахаас татгалзах
эрхтэй байдаг үүнийг сайн
дурын,Факультатив давхар даатгал нь
СЛИП гэрээний маягттай.гэрээний
давхар даатгал нь нэгэнт гэрээнд орсон
бол эрсдлээс татгалзах,хураамжийн
хувийг тогтоох боломжгүй учраас
заавал даатгал гэдэг.
Уул уурхайн даатгалын давуу тал
болон сул талууд
Уул уурхайн салбар нь манай улсын
тэргүүлэх салбар,стратегийн ач
холбогдолтой.Уул уурхайн даатгал нь
даатгалын бүх төрөл ангилалд
хамаарагдах өргөн салбар
юм.Даатгуулагчдаас авах хураамж
өндөр,Даатгуулагдаж буй зүйл өртөг
өндөртэй байдаг.Уул уурхайн
даатгалын бүтээгдэхүүний нэр төрлийг
нэмэгдүүлэх олон улсын даатгалын
тогтолцоог хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.
Үүнд:
 Үнийн эрсдлийн даатгал
 Хаалт нөхөн сэргээлтийн
ажлын хариуцлагын даатгал
 Байгаль орчны үнэлгээний
хариуцлагын даатгал
Эдгээр даатгалыг хэрэгжүүлэхэд
дутагдалтай талууд:
 Хууль эрх зүйн орчин муу
 Даатгалын нөөцийн сан бага
 Даатгалыг хүн бүр
мэддэггүй,мэдээлэл хомс
 Уул уурхайн салбарын
дампуурал улс орны эдийн
засагт сөрөг
 Осол аваарын хүрээ их
 Зах зээлийн байдал таамаглахад
хэцүү
Уул уурхайн үйлдвэрт ажиллаж байгаа
хүн бүрт даатгалын талаар мэдээлэл
өгөх сургалтанд хамруулах
хэрэгтэй.Манай улсын хувьд уул
уурхай, барилга, хөнгөн үйлдвэрийн
салбарт эрчимтэй хөгжиж байгаа энэ
үед үйлдвэрлэлийн осол, ажлын
байрны эрүүл ахуйн асуудлаас үүдсэн
мэргэжлээс шалтгаалсан өвчин мөн
хөдөлмөрийн аюулгүй байдал,
ажиллагаа алдагдсанаас элдэв золгүй
тохиолдол өссөөр байна.
1. Судалгаагаар Монгол Улсад 2005-
2011 онд үйлдвэрлэлийн ослын улмаас
661 хүн нас барж, мэргэжлээс
шалтгаалсан өвчний 1321 тохиодол
шинээр бүртгэгдэн, үйлдвэрлэлийн
осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний
даатгалын сангаас 83940,5 сая төгрөг
тэтгэвэр, тэтгэмж, нөхөн төлбөрт
зарцуулсан байна. Түүнчлэн сүүлийн 6
жилд гарсан нийт ослын талаас илүү
хувь нь уул уурхай, барилга, зам
тээвэр, эрчим хүч зэрэг салбарт гарсан
бөгөөд осолд залуучууд илүү өртөж
байна. Ослын шалтгаанд тээврийн
хэрэгсэл, үйлдвэрлэлийн тоног
төхөөрөмжийн эвдрэл гэмтэл,
болгоомжгүй үйлдэл зонхилж байгаа
юм.
2. Энэ талаар бас нэгэн судалгаа
харвал, Хөдөлмөрийн нөхцөл,
мэргэжлийн өвчин судлалын үндэсний
төв/ХНМӨСҮТ/-өөс 1975-2012 оны
хооронд мэргэжлийн өвчний улмаас
хяналтанд орсон өвчтөний талаарх
архивын баримтанд тулгуулсан хийсэн
судалгаанаас үзэхэд тухайн хугацаанд
тус төвд мэргэжлээс шалтгаасан
өвчний 8645 тохиолдол бүртгэгдсэнээс
5019 нь уул уурхайн салбарт
ажиллагсад байна.
3. Харин Мэргэжлийн хяналтын
ерөнхий газраас мэргэжлээс

4. шалтгаалсан өвчний үүсэлд нөлөөлөх
хүчин зүйлийн үйлчлэл ажлын
байранд өндөр хэвээр байгааг
анхааруулж байгаа. Тус газраас 2011
оны эхний 3 дах улиралд 39 аж ахуй
нэгж, байгууллагын 510 ажлын
байранд физикийн 2382, химийн 584
удаагийн хэмжилт шинжилгээ хийхэд
нийт физик, химийн үзүүлэлтийн 39,8-
13,8 хувь нь эрүүл ахуйн стандарт
хангахгүй байжээ. мөн судалгааны
тайланд /2012/ асбест агуулсан
бүтээгдэхүүний хэрэглээнээс үүдэлтэй
хорт хавдрын тохиолдол нэмэгдэж
болзошгүй байна.
Одоогийн байдлаар уул уурхайн
үйлдвэрт Авто тээвэрийн хэрэгслийн
даатгал,жолоочийн хариуцлагын албан
журмын даатгал,гэнэтийн ослын
даатгал,эд хөрөнгийн даатгал,хүнд
даацын тээврийн хэрэгслийн
даатгал,тоног төхөөрөмжийн
даатгалыг хэрэглэж даатгуулсан
байдаг.
Багануурын уурхайн даатгал
хийлгэсэн байдал:
2012 онд /төг/
График 2.Даатгалын байдал
2012 оны төлөвлөгөө 300 000 000
2013 оны төлөвлөгөө 234 040 773 /78/
хувьтай.
2013 оны эцсийн байдлаар /төг/
График 1.Даатгалын байдал
2013 оны төлөвлөгөө 300 000 000
2012 оны гүйцэтгэл 264 853 673 /88.3/
хувьтай
Багануур ХК ийн 2013 оны Үндсэн үйл
ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ болон
санхүүгийн үйл ажиллагааны зардал
дээр жишээ авав.Нийт үйлдвэрлэлд
ашиглагдаж тоног төхөөрөмжүүдийг
болон ажилчдаа даатгалд хамруулсан
тохиолдолд үйл ажиллагааны зардалд
хэрхэн өөрчлөлт орж байгааг
тооцоолов.Мөн даатгалд хамрагдаагүй
тохиолдолд үйлдвэрт хэрхэн
нөлөөлөхийг тусгав.
Хүснэгт1.Удирдлагын зардал
№ Үзүүлэлт БорМар ЕрУд
1
Ажиллагчдын
цалингийн зардал
0,0
2 478
846,7
2
Аж ахуйн нэгжээс
төлсөн НДШ-ийн
зардал
0,0 224 094,8
3
Албан татвар,
төлбөр,
хураамжийн
зардал
0,0
2 202
786,4
4
Томилолтын
зардал
0,0 21 913,6
5
Бичиг хэргийн
зардал
0,0 36 642,9
6
Шуудан холбооны
зардал
0,0 30 070,6
7
Мэргэжлийн
үйлчилгээний
зардал
0,0 250 000,0
0 20,000,000,000
Автотээврийн…
Жолоочийн…
ХЧТА, Гэнэтийн…
Эд хөрөнгийн даатгал
Хүнд даацын…
Жолоочийн…
Хөрөнгийн даатгал
Тоног…
Даатгал хийлгэсэн байдал
0 10,000,000,000
Автотээврийнхэрэгслийн…
ХЧТА, Гэнэтийн ослын…
Эд хөрөнгийн даатгал
Хүнд даацынтээврийн…
Жолоочийнхариуцлагын…
Хөрөнгийн даатгал
Тоног төхөөрөмжийн…
Даатгал хийлгэсэн байдал

5. 8 Сургалтын зардал 0,0 840,0
9
Сонин сэтгүүл
захиалгын зардал
0,0 7 054,7
10 Даатгалын зардал 0,0 389 197,3
11
Ашиглалтын
зардал
0,0 132 328,7
12 Засварын зардал 0,0 26 150,9
13
Элэгдэл,
хорогдлын зардал
0,0 545 728,4
14 Түрээсийн зардал 0,0 115 818,1
15
Харуул
хамгааллын
зардал
0,0 208 486,9
16
Цэвэрлэгээ
үйлчилгээний
зардал
0,0 6 858,5
17 Тээврийн зардал 0,0 7 189,0
18
Шатахууны
зардал
0,0 224 700,7
19
Хүлээн авалтын
зардал
0,0 4 628,4
20
Зар
сурталчилгааны
зардал
0,0 2 400,0
21 0,0 0,0
Нийт дүн 0,0
6 915
736,6
Энэ зардлын үзүүлэлтээс харахад ерөнхий
удирдлагын зардлын даатгалын зардал ердөө
5,6% г эзэлж байна.
Хүснэгт 2.Даатгалд хамруулсан
үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмж
¹
Даатгалын
хэлбэр
Даатгалын
үнэлгээ
Даатгалын
тооцоо
Тайлбар
Даатгалы
нхувь
Хураамж
1
Автотээври
йн
хэрэгслийн
даатгал
667303768
3.6%
24022936
67
Үйлчилг
ээний
тээврийн
хэрэгсэл
2
Жолоочийн
хариуцлагын
албан
журмын
даатгал
1 %
927100
ҮАМХи
йн 54
жолооч
3
ХЧТА,
Гэнэтийн
ослын
даатгал
429000000
3%
11200000
1
ажилтна
ас 11200
төгрөг
нийт
1000
ажилтан
11.2 сая
төгрөгөө
р
даатгуул
ав.
4
Эд
хөрөнгийн
даатгал
3377052730
1.2%
40524633
ШТС,
склад,
зэвсгийн
агуулах,
галуут,
уулын
дэд
станц,
ЭШ20/9
0,
ЭШ15/9
0 нийт
15
даатгалы
н зүйл
5
Хүнд
даацын
тээврийн
хэрэгслийн
даатгал
7884879415
1.6%
126158071
51
тээврийн
хэрэгсэл
/Хүнд
механиз
м /
6
Жолоочийн
хариуцлагын
албан
журмын
даатгал
3754675
48
тээврийн
хэрэгсэл
/ХҮНД
механиз
м /
7
Хөрөнгийн
даатгал
903813339
1%
9038133
ТЕХ 1-
ийн
барилга
байгуула
мж
8
Тоног
төхөөрөмж
ийн даатгал
184152550
1%
18415226
ТЕХ 1-
ийн
тоног
төхөөрө
мж
Бүгд дүн
15103571802
234040773
2012 оны төлөвлөгөө 300 000 000
2013 оны төлөвлөгөө 234 040 773 (78
хувьтай.)

6. Даатгалын хураамж жилд 234 сая
төгрөг төлж байна.Үүнээс үзэхэд жилд
даатгалын төлбөрт 234 саяыг төлөх үү
эсвэл 15 тэрбумын хохирол учирлаа
гэхэд тэрийгээ компани өөрөө төлөх
үү даатгалын компаниар төлүүлж
санхүүгийн хувьд цаашид тогтвортой
үйл ажиллагаа явуулах уу гэдэг нь
харагдаж байна.
Даатгалын компанийн хөрөнгө
Даатгалын зах зээл дээр үйл ажиллагаа
явуулж буй 17 компанийн нийт
хөрөнгийн хэмжээ 2014 оны 3 дугаар
улирлын байдлаар 135.1 тэрбум
төгрөгт хүрч өмнөх оны мөн
үеийнхээс 12.3 тэрбум төгрөгөөр буюу
1.1 дахин өссөн байна. Эдгээрээс
гадаадын хөрөнгө оруулалттай
компаниудын хөрөнгийн хэмжээ 28.9
хувийг эзэлж байна. Даатгалын
компаниудын нийт хөрөнгийн хэмжээ
сүүлийн 5 жилийн өмнөх үеийнхээс
2.9 дахин нэмэгдсэн дүнтэй байна.
2014 оны 3
дугаарулиралддаатгалынзахзээлдээрүй
лажиллагааявуулсанердийнболонуртху
гацааныдаатгалынкомпаниудыгнийтхө
рөнгийнхэмжээгээрньжагсаахадэхнийн
эгкомпани 17.8 хувийг,
эхнийгурванкомпани 35.3
хувийгтустусэзэлжбайна.
Хүснэгт 3. Нийт хөрөнгийн хэмжээ
/сая.төг/
№ Даатгалын
компаниуд
Нийт
хөрөнгийн
хэмжээ
Эзлэх
хувь
1 Ард
даатгал
ХХК
8194,90 6,06
2 Бодь
даатгал
ХХК
13257,20 9,81
3 Ган зам
даатгал
ХХК
4387,40 3,25
4 Гэр даатгал
ХХК
3810,60 2,82
5 Мандал
женерал
даатгал
9684,70 7,17
ХХК
6 МИГ
даатгал
ХХК
9678,10 7,16
7 Монгол
даатгал
ХХК
24058,80 17,80
8 Моннис
даатгал
ХХК
4603,00 3,41
9 Монре
даатгал
ХХК
5076,60 3,76
10 Мөнх
даатгал
ХХК
3514,00 2,60
11 Номин
даатгал
ХХК
7120,20 5,27
12 Нэйшнл
даатгал
ХХК
5856,50 4,33
13 Практикал
даатгал
ХХК
8147,40 6,03
14 Соёмбо
даатгал
ХХК
7041,50 5,21
15 Тэнгэр
даатгал
ХХК
10340,90 7,65
16 УБ хотын
даатгал
ХХК
4726,50 3,50
17 Хаан
даатгал
ХХК
5636.00 4,17
ДҮН 135134,3 100
Үүнээс харахад жил ирэх тусам
даатгалын тоо зүйл нэмэгдэж байгааг
харуулж байна.
Уул уурхайн үйлдвэр маш олон
эрсдэлтэй үйл ажиллагаа
явуулдаг.Зарим даатгалыг
орхигдуулсан байна.Нэн тэргүүнд
эдгээр даатгалуудыг нэвтрүүлэх
хэрэгтэй.Ингэснээр уул уурхайн
үйлдвэрийн эрсдэл буурах,түүнийг
төлөх нөхөн төлбөрийн асуудал

7. шийдэгдэх болно.Миний дэвшүүлж
буй даатгалын төрөлд:
1. Санхүүгийн даатгал
Энэхүү даатгал нь байгууллага, аж
ахуйн нэгжийн бэлэн мөнгө, үнэт
цаасны хадгалалт хамгаалалт, мөн
бизнесийн тасралтгүй үйл ажиллагааг
хангахад чиглэсэн, эдгээрт учирч
болох аливаа эрсдэлээс урьдчилан
сэргийлсэн даатгал юм.
2. Хариуцлагын даатгал
Бид санамсар болгоомжгүйгээр
бусдын эрүүл мэнд, амь нас, хөрөнгө,
нэр хүндэд эдийн ба эдийн бус гэм
хор учруулбал, иргэний хуулийн
дагуу тухайн учирсан хохирлыг
нөхөн төлөх үүрэг хүлээдэг.Иймээс
хариуцлагын даатгал хийлгэвэл
санхүүгийн хохирлыг нөхөн төлөх
юм.
3. Үнийн эрсдлийн даатгал
Энэ даатгал монголын даатгалын
өнөөгийн түвшинд хэрэгжээгүй
байгаа.Энэхүү даатгалыг хэрэгжүүлж
нэвтрүүлснээр маш хэрэгтэй чухал
даатгал болно гэж бодож
байна.Багануур ХК ийн хувьд маш их
алдагдалтай ажилдаг зардалаа нөхөж
чаддаггүй учир нь үнийн хувьд нэг
хэвийн тогтмол байдаг улсаас
тогтоож өгдөг учраас үнээ өсгөх
боломж байдаггүй.Их хэмжээний
зардал гаргаж олборлолт явуулдаг ч
бүтээгдэхүүний бүрэн өөрийн өртөгт
бүх гарсан зардлаа бүрэн шингээж
чаддаггүй учраас орлого багатай
учраас үүн дээр үнийн хувьд даатгал
хийлгэвэл тэр алдагдсан зардлаа
даатгалаас нөхөн авах боломжтой гэж
үзэж байна.Ингэснээр алдагдалгүй
ашигтай ажиллах боломжтой гэж
дүгнэж байна.Энэ даатгалын төрлийг
санхүүгийн даатгалд хамруулан
үнийн хэмжээнээс хамааруулан
хураамжаа тооцох боломжтой гэж
бодож байна.
Дүгнэлт
Энэхүү судалгааны ажлаар манай
орны уул уурхайн салбарын даатгалын
өнөөгийн түвшин болон түүнийг
хэрхэн хөгжүүлэх талаар судалж
дараах дүгнэлтүүдийг гаргаж байна.
Манай улсын даатгалын системийн
тогтолцоо болон хууль эрх зүйн орчин
муу хүмүүсийн даатгалын талаарх
мэдээлэл дутмаг,даатгалд итгэх итгэл
байхгүй байгааг харуулж
байна.Компанийн хувьд даатгалд
хамрагдсанаар ямар ач холбогдолтойг
төдийлөн мэдэхгүй үргүй зардал
гаргаж байна гэж боддог.Гэвч
эсрэгээрээ даатгалд хамрагдсанаар
гарч буй эрсдлээс сэргийлэх эрсдлийг
даатгалын компанитай хуваалцах нэг
арга зам болж байна.Монгол улсад
албан журмын даатгал байхгүй ганц
хэрэгжиж байгаа нь жолоочийн
хариуцлагын албан журмын даатгал
байгаа харин бусад даатгалын хувьд
сайн дураараа даатгуулах журмаар
байгаа учраас үүнд төдийлөн ач
холбогдол өгөхгүй хайхрамжгүй
хандаж байна.Монгол улсад үйл
ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын
хөрөнгө оруулалттай компаниуд харин
эдгээр даатгалуудыг сайн хийлгэж
давхар даатгалд хамрагддаг.Давхар
даатгал нь дотоодын даатгалын
компани болон гадаадын даатгалын
компани хамтарч даатгадаг.Хууль эрх
зүйн талаас муу учраас эдгээр
даатгалуудыг орхигдуулж
байна.УИХ,Засгийн газраас даатгалын
тухай хуульд шинэчлэлт оруулж
гадаад улс орны даатгалын системийг
судлан монголд хэрэгжиж байгаа
даатгалуудаа албан журмын бүр заавал
даатгалд хамрагдана гэсэн хуульд
өөрчлөлт оруулах хэрэгтэй гэж үзэж
байна.Ингэснээр улс орны эдийн засаг
болон компанийн хэвийн үйл
ажиллагааг хангана.Эндээс дүгнэхэд
Багануур ХК ийн удирдлагын зардлын
5.6 хувийг даатгалын зардал эзэлж

8. байна.Энэхүү санхүүгийн болон
хариуцлагын даатгалд хамрагдсанаар
энэ дүн 7-8 хувь болох үзүүлэлттэй
байна.Иймд даатгалын зардал
компанид тийм их хэмжээний ачаалал
өгөхгүй байгааг харж болж
байна.Багануур ХК нь хотод оршдог
Дулааны цахилгаан станцуудыг
нүүрсээр хангадаг учраас үйл
ажиллагаанд ямар нэг эрсдэл гарвал
асар их улс оронд хохирол учрах
учраас даатгалын эдгээр төрлийг
хийлгэснээр үйл ажиллагаа
алдагдахгүй хэвийн байх өндөр
боломжтой юм.Иймд даатгалд
хамрагдсанаар ямар ач холбогдолтой
болохыг энэхүү хийсэн ажлаар харж
болно.
Ашигласан материал
1.Багануур ХК санхүүгийн тайлан
2013 он
2.Багануур ХК ийн даатгалд
хамрагдсан байдлын судалгаа
3.Монголын даатгалын холбооны вэб
сайт
4.Монгол даатгал болон Практикал
даатгалын уул уурхайн бүтээгдэхүүн
5.Монгол улсын даатгалын тухай
хууль