Dr. Ercan Özdemir

1. 1
İŞİTME ve DENGE
FİZYOLOJİSİ
Doç.Dr. Ercan ÖZDEMİR

2. 2
GİRİŞ
 Kulak üç bölümde incelenir:
a) Dış b) Orta c) İç kulak
 Kulakta işitme ve denge ile ilgili iki
önemli duyu organı bulunur:
 İşitme ile ilgili olanlar:
 Dış kulak
 Orta kulak
 İç kulağın kohleası
 Denge ile ilgili olanlar:
 Yarım daire kanalları
 Utrikulus
 Sakkulus

3. 3
GİRİŞ
 Yarım daire kanalları → Döngüsel
hızlanmayı (rotasyonel akselerasyon)
 Utrikulus → Yatay yönde doğrusal
hızlanmayı (lineer akselerasyon)
 Sakkulus → Dikey yönde
hızlanmayı saptarlar
 İşitme ve denge reseptörleri tüy
hücreleri şeklindedir ve 6 grup tüy
hücresi bulunur

4. 4
Dış ve Orta Kulak
 Kulak kepçesi ses dalgalarını dış kulak
kanalına iletir
 Kulak kanalı dış kulaktan kulak zarı’na
(timpan zarı) kadar ilerler
 Orta kulak, östaki borusu (odituvar
kanal) aracılığıyla nasofarinkse dışa açılır
 Östaki borusu yutma, çiğneme sırasında
açılır ve kulak zarının iki tarafındaki
basıncı dengede tutar
 Orta kulakta çekiç, örs ve üzengi
kemikleri yerleşmiştir

5. 5
Dış ve Orta Kulak
 Çekicin uzun kolu kulak zarına, kısa kolu
örse bağlanır ve örs ise üzenginin başı ile
eklem yapar
 Üzenginin tabanı annular bir bağla oval
pencerenin duvarına bağlanmıştır
 M. tensör timpani ve stapedius da aynı
şekilde orta kulağa yerleşmiştir
 M. tensor timpani’nin kasılması çekiç
kemiğinin uzun kolunu mediale doğru çeker
ve kulak zarı titreşimini azaltır
 M. stapediusun kasılması ise üzenginin
taban parçasını oval pencereden geri çeker

6. 6
Orta Kulak (Timpanik Kavite)

7. 7
İç Kulak
 İç kulak biri diğerinin içine yerleşmiş iki
parçadan oluşur:
 Kemik labirent, temporal kemiğin
petroz kısmında yer alan bir seri kanallar
halindedir
 Bu kanalların iç kısmında bulunan Zarsı
labirent perilenf adı verilen bir sıvıyla
çevrelenmiştir
 Bu zarsı çatı aşağı yukarı kemiksi
labirentin biçimine benzer
 Zarsı labirent endolenf adı verilen bir
sıvıyla dolu olup, endolenfa ve perilenfa
arasında iletişim bulunmaz

8. 8
Kohlea
 Kohlea 35 mm boyda ve 2 ¾ kıvrım
yapan sarmal bir tüptür
 Baziler ve Reissner membranı
kohleayı uzunluğu boyunca 3 skalaya
ayırır
 Üstteki skala vestibuli ile alttaki
skala timpani perilenfa içerir
 Bunlar kohleanın apeksinde
helikotrema adı verilen küçük bir
delikle birbirine bağlanır

9. 9
Kohlea
 Skala vestibuli kohlea tabanında
üzenginin taban parçası ile kapatılmış
olan oval pencerede sonlanır
 Skala timpani, orta kulağın medialinde yer
alan ve esnek sekonder timpanik
membran ile kapatılmış olan yuvarlak
pencerede sonlanır
 Skala media kohleanın orta odası olup
zarsı labirent ile devam eder, diğer iki
odayla bağlantısı yoktur ve endolenfa
içerir

10. 10
Korti Organı
 Korti organı bazal membran üzerine yerleşmiş ve
tüy hücrelerini içeren bir yapıdır
 Tüy hücre uzantıları, zara benzer bir yapı olan
retiküler laminayı delerler
 Tüy hücre sıraları ince, visköz fakat esnek bir
tektorial zar ile örtülüdür
 Dış tüy hücrelerinin yaptığı 3 sıra tünelin
lateralinde, iç tüy hücreleri 1 sıra tünelin
medialinde yer alır
 Her insan kohleasında 20 000 dış tüy hücresi ile
3 500 iç tüy hücresi vardır

11. 11
Korti Organı
 Tüy hücrelerinden çıkan afferent
nöronların hücre gövdeleri modiolus
içinde yer alan spiral gangliona
yerleşmiştir
 Bu afferent nöronların %90-95 iç tüy
hücrelerini sadece %5-10’nu, dış tüy
hücrelerini innerve eder
 Nöron aksonları vestibulokohlear sinirin
kohlear dalını oluşturur ve m.oblangatada
dorsal ve ventral kohlear
çekirdeklerde sonlanır

12. 12
Kohlea

13. 13
Korti Organı
 Kohlea tüy hücreleri ile komşu
falangial hücreler arasında sıkı
kavşaklar vardır
 Bu sıkı kavşaklar endolenfanın
hücrelerin tabanına ulaşmasını
önlerler
 Baziler membran ise perilenfaya
görece geçirgendir
 Tüy hücrelerinin uzantıları
endolenfa içine batmışken bu
hücrelerin tabanları perilenfaya
dalar

14. 14
Korti Organı

15. 15
Merkezi İşitme Yolları
 Kohlear çekirdeklerden çıkan aksonlar işitme
refleks merkezi inf. kollikuliye ve medial
genikulat cisimcik ile işitme korteksine
ulaşır
 Her iki kulaktan gelen bilgi oliva süperior
larda kavuşum gösterir ve her iki taraftan
gelen girdilere yanıt verir
 Primer işitme merkezi Brodman’ın 41. alanı
temporal lobun üst bölümündedir
 İnsanlarda bu merkez lateral serebral
fissürün tabanına yerleşmiştir

16. 16
Merkezi İşitme Yolları
 Primer işitme alanına bitişik işitme
asosiyasyon alanı insulaya kadar
uzanır
 Olivokohlear bant her odituvar sinir
içinde efferent liflerin yaptığı belirgin
bir bant olup superior olivar
kompleksten doğar
 Primer olarak korti organındaki dış tüy
hücrelerinde sonlanır

17. 17
Yarım Daire Kanalları
 Yarım daire kanalları, uzaydaki her üç boyut
düzleminde birbirlerini dik seyreder
 Membranöz kanallar kemiksi kanalların
içinde perilenfa içine asılı haldedir
 Reseptör bir yapı olan krista ampullaris
her membranöz kanalın genişlemiş son
kısmına (ampulla) yerleşmiştir
 Her krista, ampullayı kapatan jelatimsi bir
bölme (kupula) ile örtülmüş tüy hücreleri
ve destek hücreleri içerir
 Tüy hücrelerin uzantıları kupulaya gömülü
iken bu hücrelerin tabanları vestibular
afferent lifleri oluşturur

18. 18
Utrikul ve Sakkulus
 Her membranöz labirentteki utrikul
tabanında bir otolitik organ (makula)
vardır
 Diğer bir makula yarı dik bir pozisyonda
sakkulus duvarına yerleşmiştir
 Makulalar destek ve tüy hücrelerinden
oluşur ve kalsiyum karbonat kristallerinin
(otolit) içine gömülü olduğu otolitik bir
zar tarafından kuşatılmıştır
 Otokonia veya kulak tozu adı verilen
otolitler endolenfadan daha yoğundur
 Tüy hücrelerinden gelen sinir lifleri
vestibulokohlear sinir içinde kristalardan
gelen liflerle birleşir

19. 19
Vestibular Yollar
 Her iki yandaki makula ve kristaları
besleyen nöron gövdeleri vestibular
ganglionda yerleşmiştir
 Her vestibular sinir, aynı taraftaki
vestibular ganglionun her 4 parçasında ve
beyinciğin flokülonodüler lobunda
sonlanır
 İkinci nöronlar vestibuler çekirdeklerden
başlayıp vestibulospinal traktuslar
içinde omurilik boyunca ilerler

20. 20
TÜY HÜCRELERİ
 Tüy hücreleri sustentaküler
hücrelerinden yapılmış bir epitel içine
gömülüdür
 Hücrelerin tabanları afferent nöronlarla
yakın temastadır
 Hücrelerin apikal uçlarından çubuğa
benzeyen 30-150 tane uzantı veya tüy çıkar
 Kinosilium hareketsiz fakat gerçek bir silia
olup merkezde yer alan bir çift mikrotubuli
etrafına daire şeklinde dizilmiş 9 çift
mikrotubuliden yapılmıştır

21. 21
TÜY HÜCRELERİ
 Kohleadaki tüy hücrelerinde
stereosilia adı verilen uzantılar
bulunur
 Stereosiliumların koçan kısmı biribirine
parelel aktin flamanlarından oluşmuştur
 Her hücre üzerinde bu uzantılar koni
şeklindedir

22. 22
Elektriksel Yanıtlar
 Tüy hücre zar potansiyeli –60 mV
kadardır
 Stereosilia ve kinosiliuma doğru
itildiğinde potansiyel –50 mV’a
kadar yükselir (depolarizasyon)
 Uzantıların yaptığı bu bant zıt yöne
itildiğinde ise hücre hiperpolarize
olur
 Uzantıların bu eksene dik yönde
yer değiştirmede zar
potansiyelinde değişiklik olmaz

23. 23
Afferent Sinir Liflerinde AP Oluşumu
 Tüy hüclerinin uzantıları endolenfa
içinde tabanları ise perilenfa içinde
yüzer
 Bu düzenleme normal jeneratör
potansiyel üretimi için gereklidir
 Perilenfa temel olarak plazmadan
oluşur
 Plazmadaki mannitol ve sükrozun
skala timpanideki perilenfaya geçişi
skala vestibuliden daha yavaştır
 Endolenfa stria vaskülaris tarafından
oluşturulur ve bir yüksek K+ ile düşük
bir Na+ yoğunluğuna sahiptir

24. 24
Afferent Sinir Liflerinde AP Oluşumu
 Stereosiliumların tepe uçlarında
mekanosensitif kanallar bulunur
 Bu uzantıların kinosiliuma doğru hareketi
K+ kanallarını açarken, kinosiliumdan
uzaklaşmaları ise kapar
 K+ hücre içine girmesi depolarizasyon ile
transmitter salınımına neden olur
 Stereosiliumların kinosiliumdan uzaklaş-
ması ise geçirgenliğini azaltır ve hücre
hiperpolarize olur

25. 25
Korti Organının Uyarılması

26. 26
İŞİTME
 Ses Dalgaları:
 Ses, dış ortamdaki moleküllerin ardışık
yoğunlaşıp seyrekleşmesinin kulak zarına
çarpması ile oluşan bir duyudur
 Bu hareketlerin kulak zarı üzerine olan basınç
değişikliği olarak çizilmesi bir dalga serisi verir
ve bu hareketlere ses dalgaları denir
 Ses dalgaları 20 oC sıcaklıkta havada yaklaşık
344 m/s (Saatte 770 mil) hızla hareket eder
 Sesin hızı sıcaklık ve irtifa ile artar
 Ses suda daha hızlı yayılır. Örneğin 20 0C
sıcaklıkta tatlı suda ses hızı 1450 m/sn olup bu
hız tuzlu suda daha fazladır

27. 27
Ses Dalgaları

28. 28
Ses Dalgaları
 Bir sesin şiddetinin ses dalgasının genliği, bu sesin tınısının frekans
ile ilişkili olduğu söylenir
 Genlik ne kadar büyükse ses o kadar gürken frekans ne kadar fazla
ise ses o kadar tizdir
 Frekans sesin şiddetini de belirler
 Yinelenen ses dalgaları müzikal ses olarak algılanırken, periyodik
olmayan ve yinelenmeyen titreşimler gürültü duygusu verir

29. 29
Ses Dalgaları
 Sesin Şiddeti:
 Bir sesin bel cinsinden şiddeti, o ses ile standart bir sesin şiddetleri
oranının logaritmasıdır. 1 desibel 0.1 bel’dir.
 Akustik şiddet ses basıncının karesi ile orantılıdır. Bu yüzden;

30. 30
Ses Dalgaları
 Ses Frekansı:
 İnsanda duyulabilir ses frekans
aralığı saniyede 20-20000
döngü (cps, Hz) arasında
değişir
 Yarasa ve köpekler daha yüksek
frekansları duyabilir
 İnsan kulağında en yüksek
duyarlılık 1000-4000 Hz
arasındadır

31. 31
Ses Dalgaları
 Ses Frekansı:
 Konuşma sırasında
ortalama erkek sesinin
tizliği 120 Hz iken
ortalama kadın sesinin
tizliği 250 Hz’dir
 Normal bir kişide ayırt
edilebilen ses frekansları
2000 iken, eğitilmiş bir
müzisyende bu çok daha
fazladır

32. 32
Ses İletimi
 Kulak dış ortamdaki ses dalgalarını
işitme sinirlerinde AP’ne dönüştürür
 Ses dalgaları kulak zarı ve kulak
kemikçikleri tarafından hareketler
haline çevrilmektedir
 Bu hareketler iç kulak sıvısında
dalgalanmalar yapar
 Dalgaların Korti organı üzerine olan
etkisi sinir liflerinde AP doğurur

33. 33
Kulak Zarı ve Kemiklerin İşlevleri
 Ses dalgalarının yaptığı basınç ile zar içe ve dışarı hareket eder
 Ses dalgası durduğu zaman zarın titreşimi de hemen durur
 Kulak zarının hareketleri çekicin uzun koluna iletilir
 Kısa kol çekicin titreşmelerini örse iletir
 Örs, bu titreşmeleri üzenginin başına iletecek şekilde hareket eder
 Üzengi tabanı ise oval pencerede ileri-geri harekete neden olur

34. 34
Ses İletimi

35. 35
Kulak Zarı ve Kemiklerin İşlevleri
 İşitme kemikçikleri bir kaldıraç
sistemi gibi fonsiyon görür
 Bu sistem, sesin gücünü 1.3 kez
artırır
 Ayrıca zar alanının örsün taban
parçasının alanından daha geniş
olması, oval pencereye ulaşan ses
basıncında artışa neden olur

36. 36
Timpanik Refleks
 Orta kulaktaki kaslar (tensor timpani ve
stapedius) kasıldıkları zaman çekicin uzun
kolunu içe, üzenginin taban parçasını dışa
doğru çekerler bu olay ses iletimini azaltır
 Yüksek sesler genelde bu kaslarda refleks
kasılma başlatır ve bu olaya timpanik
refleks adı verilir
 Bu refleks işitme reseptörlerinin aşırı
uyarılmasına yol açan güçlü ses dalgalarını
önleyerek koruyucu fonksiyon görür
 Bununla beraber refleks reaksiyon zamanı
40-160 ms olduğundan silah atışı gibi kısa
süre devam eden şiddetli uyarılara karşı
koruyucu nitelik taşımaz

37. 37
Kemik ve Hava İletimi
 Ses dalgalarının kulak zarı ve
işitme kemikçikleri aracılığı ile iç
kulağa iletilmesine kemikçik
iletimi denir
 Ses dalgaları aynı şekilde yuvarlak
pencereyi kapatan ikinci timpatik
zarda titreşimler başlatır
 Normal işitme için önem taşımayan
bu olaya hava iletimi adı verilir

38. 38
 İletimin üçüncü tipi olan kemik
iletimi’nde kafatası kemiklerinin
titreşimleri iç kulaktaki sıvıya iletilir
 Diyapozonun kafatasına direkt olarak
uygulanması halinde önemli ölçüde
kemik iletimi görülür
 Bu yol çok güçlü seslerin iletiminde
de rol oynar
Kemik ve Hava İletimi

39. 39
İlerleyen Dalgalar
 Üzenginin hareketleri skala vestibüli içindeki perilanfada ilerleyen dalga
serisini başlatır
 Bu dalganın boyu bir doruğa yükselip daha sonra hızla düşer
 Bu doruk nokta ile özengi arasındaki uzaklık dalgayı başlatan titreşimlerin
frekansı ile değişir
 Tiz sesler kohlea tabanında doruk noktaya ulaşan dalgalar yaratırken, pes
sesler apeks yakınında dalgalar üretirler
 Skala vestibülinin kemik duvarları katı ise de Reissner membranı esnektir
 Baziler membran gerilim altında olmayıp üstelik skala vestibülideki
dalgaların doruk noktaları tarafından skala timpani içine kolayca bastırılır

40. 40
İlerleyen Dalgalar
 Skala timpanideki sıvının yer değiştirmesi
yuvarlak pencereden havaya dağılır
 Korti organındaki tüy hücrelerinin tepeleri
retiküler lamina tarafından gergin halde
tutulur ve dış tüy hücrelerinin tepeleri
retiküler hücrelerinin tüyleri tektoriyal
zar içine gömülüdür
 Üzengi hareket ettiği zaman her iki zar
aynı yönde hareket eder fakat farklı
eksenler üzerinde döndüklerinden tüyleri
büken ortak bir hareket görülür

41. 41
İç ve Dış Tüy Hücrelerinin İşlevleri
 İç tüy hücreleri işitme sinirlerinde AP
üreten primer duyu hücreleridir ve sıvı
hareketleri ile uyarılmaktadırlar
 Diğer taraftan dış tüy hücreleri, superior
oliva komplekslerinden gelen kolinerjik
efferent liflerle innerve edilir
 Bu hücreler hareketli olup depolarize
olduklarında kısalır, hiperpolarize
olduklarında uzarlar
 Bu tüy hücreleri baziler membranın
titreşim kalıplarını etkileyerek işitmeyi daha
mükemmel hale getirir

42. 42
İşitme Sinirinde Aksiyon Potansiyelleri
 Tek bir işitme sinirindeki AP’nın frekansı, sesin
şidetiyle orantılıdır
 Düşük şiddette seslerde her akson sadece tek
bir ses frekansına karşı deşarj yapar ve bu
frekans sinir lifinin kohleadan kaynaklandığı
bölgeye bağlı değişir
 Daha yüksek şiddette seslerde her akson
geniş bir ses yelpazesine özellikle eşik uyarının
görüldüğü frekansın altında kalan frekanslarda
karşı deşarj yapar

43. 43
İşitme Sinir Liflerindeki Aksiyon Potansiyelleri
 Tizliğin ana belirleyicisi Korti organının hangi bölgesinin azami
düzeyde uyarıldığıdır
 Ses dalgası baziler zar üzerinde belli bir noktada maksimum
depresyon ve maksimum reseptör uyarılması yapar
 Pes tonlar kohlea apeksinde azami uyarı yaparken tiz sesler kohlea
tabanında azami uyarı oluşturur

44. 44
Resonance of the Basilar Membrane

45. 45
İşitme Sinir Liflerinde Aksiyon
Potansiyelleri
 Bir sesin tizliği temel olarak ses dalgasının frekansına bağlı ise de
sesin şiddeti de rol oynar
 Sesin şiddeti arttıkça pes sesler (5000 Hz altı) daha pesleşirken (4000
Hz üzeri) tiz sesler daha tizleşmektedir
 Bir sesin tizliğin algılabilmek için o sesin en az 0.01 saniye devam
etmesi gerekir ve süre uzadıkça sesin tizliği artar

46. 46
Medulla Oblongatanın İşitsel Yanıtları
 Kohlear çekirdeklerdeki ikinci nöronların
ses uyarılarına verdikleri yanıtlar işitme
sinirlerine benzer
 Ses şiddeti arttıkça yanıt verilen frekans
yelpazesi genişler
 Birinci ve ikinci nöron yanıtları arasındaki
en büyük fark medüller nöronlardan düşük
frekans bölgesinden keskin bir “sınır
çizgisi” bulunmasıdır

47. 47
İŞİTME KORTEKSİ
 Dorsal ve ventral kohlealar
çekirdeklerden çıkan impulslar hem
çaprazlaşan hem de çaprazlaşmayan
yollar içinde yukarı doğru tırmanırlar
 Pes sesler işitme korteksinde
anterolateral, tiz sesler
posteromedial olarak temsil edilir

48. 48
İşitme Korteksi
 İşitme korteksinde her nöron,
işitmenin başlama, süre ve
yinelenme hızı ile sesin geldiği yön
gibi değişkenlere yanıt verir
 Hayvanlarda işitme korteksinin
tahribi sağırlığa yol açmaz
 Buna karşın işitme korteksi, ses
özelliklerinin analizi ve sesin
lokalize edilmesi ile beraber ton
kalıplarının tanınması ile ilgilidir

49. 49
Sesin Lokalizasyonu
 Yatay düzlem üzerinde yayılan bir
sesin geldiği yeri saptamak, bu
uyarının 2 kulağa geliş zamanları
arasındaki farka bağlıdır
 20 µs kadar küçük ayırt edilebilir
zaman farkı 3000 Hz altındaki
frekanslarda önemli iken, 3000 Hz
üzerindeki frekanslarda ise ses
şiddetindeki fark büyük önem taşır

50. 50
SAĞIRLIK
Sağırlık 2 şekilde gelişebilir:
 1. İleti tipi sağırlık:
 Dış veya orta kulakta ses iletiminin
bozulmasıdır
 İleti sağırlığı nedenleri arasında dış kulağın
kulak kiri veya yabancı bir cisimle
kapanması
 Kulak kemikçiklerinin tahrip olması,
enfeksiyonlarından sonra kulak zarının
kalınlaşması
 Üzenginin oval pencereye bağlanmasında
anormal bir katılık bulunmasıdır
(otoskleroz)

51. 51
 2.Sinirsel (Sensonörinal) sağırlık:
 Tüy hücre veya sinir hücresi hasarına bağlıdır
 Streptomisin ve gentamisin gibi
antibiyotikler tüy hücre stereosiliumlarının
mekanosensitif kanallarını tıkar ve sinirsel
sağırlık yapar
 Uzun süreli gürültünün dış tüy hücrelerinde
yaptığı hasara işitme kaybı eşlik eder
 Diğer nedenler arasında 8. sinir harabiyeti ve
serebellopontin açı tümörleri ve medullada
vasküler lezyon bulunmaktadır
SAĞIRLIK

52. 52
 WEBER TESTİ: İşitme kaybı tipi belirlenir
 Diyapozon kafatasında orta hatta yerleştirilir ve
hastaya sesi nereden duyduğu sorulur
 Sonuçta tek kulağında sinirsel (sensörinöral)
işitme kaybı bulunan hastalar sesi normal olan
kulağından daha fazla duyarlar
 İletim tipi işitme kaybı olanlar, tıkanıklığın dış
sesleri maskeleyici etkisinden dolayı, sesi
patoloji olan kulaklarından daha yoğun olarak
duyarlar
İşitme Testleri

53. 53
 RINNE TESTİ: İleti tipi işitme kaybı
araştırılır
 Diyapozon önce, mastoid çıkıntı üzerine konur
 Hasta, sinirsel bir işitme sorunu yoksa, yayılan
titreşimleri kemik yoluyla duyacaktır.
 Hasta "ses kesildi" dediğinde, titreşimi devam eden
diyapozon bu kez kulak kepçesine doğru tutulur.
 Sağlam bir kulakta, şiddeti azalmış diyapozon sesi,
rahatlıkla duyulur
 Fakat ileti bozukluğu varsa, bu ses işitilmez
İşitme Testleri

54. 54
Odiyometre
 İşitme keskinliği genelde bir odiyometre ile
ölçülür
 Bu aygıt kulaklık aracılığı ile kişinin kulağına
çeşitli frekanslarda saf tonda sesler gönderir
 Her frekans için saptanan eşik şiddet bir grafik
üzerine normal işitmenin yüzdesi olarak
işaretlenir
 Bu yolla sağırlığın derecesi nesnel olarak
ölçüldüğü gibi en fazla hasara uğramış ton
ağırlığına ait bir tabloda elde edilir

55. 55
İleti Tipi İşitme Kaybı-Otoskleroz
 İleti sağırlığının sık görülen bir şekli
otosklerozda üzenginin oval pencere ile
bağlantısı anormal derecede katılaşır
 Tedavide hava iletimi kullanılır
 Bu amaçla kemik labirentte zar ile örtülü bir
delik oluşturulur ve sekonder kulak zarının
titreşmesi ile oluşan dalgalar ileri dağıtılabilir
 Bu “pencereleme” girişiminde horizontal
yarım daire kanalına matkapla bir delik açılır
ve bu delik deri ile örtülür

56. 56
VESTİBÜLER FONKSİYON
 Döngüsel Hızlanmaya Verilen Yanıtlar:
 Herhangi bir YDK düzleminde döngüsel hızlanma
bu kanalın kristasını uyarır
 Endolenfa dönüş yönünü aksi yönde yer
değiştirir ve kupulayı iterek deforme eder
 Sabit hıza ulaşıldığında kupula dik konumuna
geri döner
 Dönüş durduğunda endolenfa dönüş yönünde
yer değiştirir ve yönün aksi tarafına deforme olur
 Kupula 25-30 saniye sonra tekrar orta
konumuna geri döner

57. 57
Döngüsel Hızlanmaya Verilen Yanıtlar
 Kupulanın bir yöne doğru hareketi
sinirlerde uyarıyı artırır, aksi yönde
hareket ise uyarıyı azaltır
 Dönme hareketi sırasında, en yakın
YDK’da doruk uyarı oluşur
 Başın bir tarafındaki kanallar diğer
taraftakilerin ayna hayalidir
 Bundan dolayı, endolenfa bir tarafta
ampullaya doğru hareket ederken
diğer tarafta ampulladan uzaklaşır

58. 58
Döngüsel Hızlanmaya Verilen Yanıtlar
 Doğrusal hızlanma olasılıkla kupulanın yerini
değiştirmeyeceğinden kristaları uyarmaz
 Bunun beraber elde bulunan kanıtlara göre
labirentin bir bölümü tahrip olduğunda diğer
bölümler bunun fonksiyonlarını yüklenir
 Vestübüler cekirdeklerden omurilik içinde
aşağıya inen traktuslar temel olarak postür
ayarlanması ile ilgilidirler
 Yukarı tırmanan bağlantılar ise geniş ölçüde
göz hareketleri ile ilgilidirler

59. 59
Nistagmus
 Dönüşün başlangıç ve bitişinde gözde
görülen tipik sıçrama şeklinde ani
istemsiz harekete nistagmus denir
 Bu hareket körlerde de görülebilir ve
geçekte dönerken gözün belirli
noktaya tespitini sağlayan bir
reflekstir
 Dönme başladığında gözler dönüş
yönüne ters yönde yavaşça hareket
ederek görsel tespiti sürdürür
(vestibülo oküler refleks)

60. 60
Nistagmus
 Nistagmus sıklıkla yatay (horizontal) ise de
dönüş sırasında kafanın yana yatırılması
halinde dikey (vertical) veya kafanın öne
eğilmesi halinde döngüsel (sirküler) de
olabilir
 Tanım olarak nistagmusta göz hareketinin
yönü hızlı kompenentin yönüdür
 Klinikte beyin sapı lezyonları bulunanlarda
dinlenme sırasında nistagmus görülür

61. 61
Doğrusal Hızlanmaya Verilen Yanıtlar
 Utrikül yatay, sakkulus dikey hızlanmayı
yanıtlar
 Otolitler endolenfadan daha yoğundur ve bir
yönde hızlanma bunların zıt yönde yer
değiştirmesine ve tüy hücre uzantılarının
bükülmesine neden olur
 Otolitler üzerine yerçekimi etkisi nedeniyle
hareket etmezken de tonik deşarj yaparlar
 Bu reseptörlerden doğan impulslar postür
düzenlemesinden sorumludur

62. 62
 Makulaların uyarılması genelde refleks yanıtlar oluşturur
 Kortekse giden impulslar ise hareketin bilinçli algılanmasından
sorumludur ve uzayda oriyantasyon için gereken bilgiyi sağlar
 Aşırı vestibüler uyarılarla oluşan bulantı, kusma, hipotansiyon, terleme
gibi belirtiler vestibüler bağlantılarla kurulu reflekslere bağlıdır
 Vertigo (baş dönmesi), gerçek bir dönme hareketi yokken kişinin dönüş
duyusu almasıdır
Doğrusal Hızlanmaya Verilen Yanıtlar

63. 63
Utrikular Reseptör Hücreleri Üzerine
Yerçekiminin Etkisi

64. 64
Kalorik Uyarı
 YDK, dış kulak yoluna sıcak veya soğuk
su şırınga edilmesiyle uyarılabilirler
 Sıcaklık farkı endolenfadan konveksiyon
akışları başlatır ve kupulanın hareketine
neden olur
 Bazen tanı amacıyla kullanılan bu
kalorik stimülasyon yöntemi
nistagmus, baş dönmesi ve kusmaya
neden olur
 Bu nedenle, kulak yıkanırken suyun
vücut sıcaklığına dikkat edilmelidir

65. 65
 Integration
 Medulla
 Cerebellum
 Thalamus
 Cortex
Denge: Mekanoreseptör

66. 66
Denge: Vestibular Apparat

67. 67
Uzaysal Uyum
 Bireyin içinde bulunduğu uzaya uyumu büyük
ölçüde vestibüler reseptörlerden alınan girdilere
bağlı ise de görme ipuçları da önem taşır
 Vücudun çeşitli kısımlarının bağıl konumları
hakkında bilgi propriyoseptörlerden, derideki
eksteroseptörler ve basınç reseptörlerinden
gelen impulslarla sağlanır
 Bu dört girdi kortikal bir düzeyde birleştirilerek,
kişinin uzaydaki konumuna ait sürekli bir resim
haline getirilir

68. 68
Denge ve Oriyantasyon Yolları
 Denge ve oriyantasyonla ilgili üç model
vardır:
 Vestibuler reseptörler
 Görme reseptörleri
 Somatik reseptörler
 Bu reseptörler vücut hareketlerine
refleks cevaplar verir

69. 69
TEŞEKKÜRLER