ΤΟ ΤΜΗΝΑ ΝΕΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ ΣΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΤΟ ΔΕΥΤΡΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ¨ΡωμΝιός¨ – ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟς 2011. ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΩΡΑ ΟΛΟ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ¨ΡΩΜΝΙΟΣ¨ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΟΝΗ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΣΑΣ. ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Γραφεῖα Θεσσ/νίκης: Μοναστηρίου 225, Μενεμένη, 54628 τηλ: 2310552207, τηλεομοιότυπο: 2310552209 Γραφεῑα Ἀθηνῶν: Πανεπιστημίου 34 καί Ἱπποκράτους γωνία, Στοά Παλλάδος 10679, 2ος ὄροφος, τηλ.2105227967 καί Πανεπιστημίου 39, Στοά Πεσματζόγλου 10679, 5ος ὄροφος, τηλ.2106930355 http://www.enromiosini.gr/ http://www.romnios.gr/

1. ρωμνιὸς
Διμηνιαῖο Νεανικὸ περιοδικὸ τοῦ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ ‘’ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ’’ |Τιμὴ 2€
ΡΕΜΒΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ, Ἀλ. Παπαδιαμάντη, ΛΕΞΕΙΣ
2
ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ἰ. Χατζηδήμου, ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
“ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ”
ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ν. Καλλιντέρη, ΕΛΑΜΨΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ Ἀσκητές
μέσα στόν κόσμο, ΟΙ ΜΑΘΗΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Φαίδωνος Κουκουλέ,
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ: Ο ΠΡΩΤΟΚΟΡΥΦΑΙΟΣ Μαρ.ίας Χατζηκούμα, ΟΙ
Τεῦχος
ΤΗΛ. 2310 552207, E mail contact@enromiosini.gr ΦΙΛΟΙ Μεγάλου Φωτίου, ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ Ἁγ. ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011
Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ΕΠΙΣΤΟΛΗ Ἁγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, ΔΑΚΡΥΑ ΓΙΑ
www.enromiosini.gr
ΤΗΝ «ΚΥΡΑ ΤΩΝ ΜΑΡΑΣΙΩΝ», Η ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ασίλη Μιχαηλίδη ....
Β

2. ρωμνιὸς
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΝΕΟΤΗΤΑΣ
IΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚΔΟΤΗΣ
«ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ
Παπαδόπουλος Θεόφιλος-Πρόεδρος κιν. 6985085012
ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ
Κατσιαμάνης Δημήτριος
ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Καζίλα Χαρίκλεια, Καραθάνα Ἀγλαΐα,
Λέντζιου Πολυξένη, Μυργιώτης Ἀπόστολος
Παπαδημητρόπουλος Παναγιώτης
ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ
Παπαδόπουλος Γεώργιος
ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ
Ἀνανιάδης Γεώργιος
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ
Λέντζιου Πολυξένη, Χατζηκούμα Μαρία,
Tηλ. 2310 552719
Ἡ ἐπικοινωνία καί συνεργασία «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
μέ νέους εἶναι ἂμεση ἐπιθυμία ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
Μοναστηρίου 225, 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη,
καί ἐπιδίωξη τοῦ περιοδικοῦ μας. Τηλ. 2310 55 2207, Τηλεμοιότυπο: 2310 55 2209,
Ἐλπίζουμε ὃτι θά νταποκριθεῖτε E mail contact@enromiosini.gr
κομίζοντας προτάσεις καί ἂρθρα. ISSN: 1792-9431
ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ
Πρὸς «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
Μοναστηρίου 225, 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη, Τηλέφωνο 2310 552207, Τηλεμοιότυπο:2310 552209
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ
(ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ)
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: _____________________________________________________________________________________________________
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: _____________________________________________________________________________________________________________
Τ.Κ.:_________________________ ΠΟΛΗ:__________________________________________ ΧΩΡΑ: ___________________________________
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ / ΙΔΙΟΤΗΤΑ: __________________________________________________________________________________________________
ΤΗΛΕΦΩΝΑ: ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ___________________________________
ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ:
Ἐσωτερικοῦ: 15€, Ἐξωτερικοῦ: 25€, Eurobank, BIC: EFGBGRAA
emai: contact@enromiosini.gr IBAN: GR4002603220000140200352972

3. ΕΝΩΜΕΝ Η ΡΩΜ ΗΟ ΣΥΝ Η
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Ὁ Τομέας νεότητας τοῦ σωματείου
Ὀργανώνει Διημερίδα μὲ θέμα:
ΝΕΟΙ- ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ- ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Τὸ Σάββατο καὶ τὴν Κυριακὴ 27 καὶ 28 Αὐγούστου 2011
Στὴν αἴθουσα τοῦ Δημοτικοῦ Ὠδείου Λάρισας
Τὸ πρόγραμμα περιλαμβάνει:
Τὸ Σάββατο 27 Αὐγούστου:
Εἰσηγήσεις, συζήτηση
καὶ παρουσίαση παραδοσιακῶν χορευτικῶν συγκροτημάτων.
Τὴν Κυριακὴ 28 Αὐγούστου: Θεία Λειτουργία
στὸν Ἱερὸ Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλείου
καὶ στὴ συνέχεια θεατρικὴ παράσταση στὸ Δημοτικὸ Ὠδεῖο.
ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
Τηλέφωνα ἐπικοινωνίας: 2310552719, 6974041287
Τὸ πλῆρες πρόγραμμα θὰ ἀνακοινωθεῖ προσεχῶς.
Ε.ΡΩ.
2

4. ΕΝΩΜΕΝ Η ΡΩΜ ΗΟ ΣΥΝ Η
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
ΤΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΝΑ ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΕΣΕΙ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ
ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ,
ΣΤΟ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ,
ΣΤΙΣ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2011(10.00-17.00)
«Η ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ,
ΘΕΜΕΛΙΟ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΜΑΣ»
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΘΕΟΦΙΛΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ: 2104002527(σπ.), 6977972662, ΑΘΗΝΑ
ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: 2102526222(σπ.), 6974117811, ΑΘΗΝΑ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ: 6944966026, ΑΘΗΝΑ
ΠΕΡΣΥΝΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ: 2373022364(σπ.), 6944756963, ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
«ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ 225, ΜΕΝΕΜΕΝΗ, 54628, ΤΗΛ: 2310552207, ΤΗΛΕΟΜΟΙΟΤΥΠΟ: 2310552209,
ΚΙΝΗΤΟ: 6985085012, ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ: www.enromiosini.gr, ΗΛΕΚΤΡ. ΤΑΧΥΔΡ.: contact@enromiosini.gr
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ – ΕΝΑΡΞΗ - ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ: 10.00 - 10.30 6η: ΝΕΟΤΗΤΑ
1η: ΠΙΣΤΗ ΘΕΜΑ: « ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΜΑΣ
ΘΕΜΑ: «ΑΠΑΝΤΕΣ ΧΡΗΖΟΜΕΝ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ» ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ»
ΕΙΣΗΓ.: ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΕΙΣΗΓ.: κ. ΧΟΛΕΒΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ
κ. ΚΟΣΜΑΣ
2η: ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
ΘΕΜΑ: «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ. ΒΙΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΧΡΕΟΣ»
ΕΙΣΗΓ.: ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΙΣΙΔΙΑΣ κ. ΣΩΤΗΡΙΟΣ 7η: ΓΛΩΣΣΑ
3η : ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΘΕΜΑ: «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ-
ΘΕΜΑ: «Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΠΗΓΗ ΑΞΙΩΝ ΓΙΑ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΔΩΡΟ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ»
ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ» ΕΙΣΗΓ.: κ. ΜΑΣΤΟΡΟΚΩΣΤΑ-ΖΕΛΛΙΟΥ ΕΡΑΤΩ
ΕΙΣΗΓ.: κ. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΡΟΠΗ 8η: ΔΙΑΣΠΟΡΑ-ΑΠΟΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ ΘΕΜΑ: «Ο ΡΟ­ ΟΣ ΤΗΣ ΕΛ­ Η­ Ι­ ΗΣ ΟΡ­ Ο­ Ο­ ΗΣ
Λ Λ ΝΚ Θ Δ Ξ
4η: ΠΑΤΡΙΔΑ ΕΚ­ ΛΗ­ Ι­ Σ ΣΤΗ ΔΙ­ ­ Η­ Η­ Η ΤΗΣ ΤΑΥ­ Ο­ Η­ ΑΣ ΤΟΥ
Κ ΣΑ ΑΤ Ρ Σ Τ Τ Τ
ΘΕΜΑ: «ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ - ΠΡΟΤΥΠΟ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ»
ΚΥΒΕΡΝΗΤΟΥ» ΕΙΣΗΓ.: ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΡΟΙΚΟΝΗΣΟΥ κ. ΙΩΣΗΦ
ΕΙΣΗΓ.: κ. ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 9η: ΠΑΡΑΔΟΣΗ
5η: ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: «Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΜΑΣ ΓΙΑ
ΘΕΜΑ: «ΟΙ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ, ΤΗΝ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ EΘΝΙΚΗΣ ΜΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ»
ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗ- ΕΙΣΗΓ.: π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ
ΡΑΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ ΤΟΥΣ»
ΕΙΣΗΓ.: κ. ΠΡΟΒΑΤΑΚΗΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ
3

5. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
6 ΡΕΜΒΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη
8 ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Ἰωακείμ Χατζηδήμου, Μαθητῆ Στ΄Δημοτικοῦ
10 ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Νικόδημου Καλλιντέρη, Φοιτητῆ Νομικῆς ΑΠΘ
12 ΕΛΑΜΨΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ
Ἀσκητές μέσα στόν κόσμο
14 ΟΙ ΜΑΘΗΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Φαίδωνος Κουκουλέ
17 ΦΕΓΓΑΡΑΚΙ ΜΟΥ ΛΑΜΠΡΟ
ΔΩΣΕ ΚΑΙ ΣΕ ΜΕΝΑ ΛΙΓΗ ΦΩΤΙΣΗ
Δημητρίου Μαλάμη, Νοσοκόμου
18 ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ: Ο ΠΡΩΤΟΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Μαρίας Χατζηκούμα, Φοιτήτριας Θεολογίας ΑΠΘ
Λόγος τῶν ἁγίων
20 ΟΙ ΦΙΛΟΙ
Ἁγίου Φωτίου τοῦ Μεγάλου Πατριάρχου Κ/Πόλεως
22 ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟ
ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ
Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ
24 ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, ἐπισκόπου Ἀχρίδος
Μικρή κοινωνία, μεγάλη οἰκογένεια
26 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ
Τσαρτσαφλῆ Ἰωάννη, Μεταπτυχιακοῦ φοιτητῆ
Θεωρητικῶν Μαθηματικῶν
27 ΣΤΟ ΒΩΜΟ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΘΥΣΙΑΖΕΤΑΙ Η ΣΑΦΗΝΕΙΑ
Μαριάννας Φαραντάτου, Φιλολόγου
4

6. ρωμνιὸς Τεῦχος 2
Λόγος ἐκ τοῦ κόσμου
28 ΔΑΚΡΥΑ ΓΙΑ ΤΗΝ
«ΚΥΡΑ ΤΩΝ ΜΑΡΑΣΙΩΝ»
Ἐπιμέλεια Γιῶργος Κούσης
29 Η ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ
Βασίλη Μιχαηλίδη
30 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ
Ἀναστασίας - Ἄννας Κουρῆ, Φιλολόγου
Τεχνολογία
32 διαδίκτυο
Πατριδογνωσία
34 ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
& ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β΄
Γεωργίου Βιλλιώτη, Φιλολόγου-Θεολόγου
38 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ
Στέλλας Χαχοπούλου, Φιλολόγου
40 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ
ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ
Τρικαλιώτης Ἰάκωβος, φοιτητὴς Τμ. Ἱστορίας
& Ἀρχαιολογίας ΚΠΑ
Ἑορτολογικὰ
44 ΟΣΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ΤΗΣ ΑΤΡΩΑΣ
46 Σχολια - ζωντας
48 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Ostrov (Τό νησί)
5

7. ΡΕΜΒΑΣΜΟΣ ΤΟΥ
ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη
Ἤ
δη ἐνύκτωνε καὶ ἐψάλη ὁ Μικρὸς Εὐθὺς τότε τὰ δυὸ παιδία τοῦ Φραγκού-
Ἑσπερινός. Ἀκολούθως μετὰ λα καὶ πέντε ἢ ἓξ ἄλλοι μικροὶ μοσχομά-
τὸ λιτὸν σαρακοστιανόν, τὸ γκαι ἀνεῤῥιχήθησαν ἐπάνω εἰς τὴν στέγην
ὁποῖον ἔφαγον καθ᾿ ὁμάδας καθίσαντες τοῦ ναοῦ, ἄνωθεν τῆς θύρας, καὶ ἤρχισαν
οἱ διάφοροι προσκυνηταὶ ἐδῶ κι᾿ ἐκεῖ ἐπὶ νὰ βαροῦν τρελλά, ἀλύπητα, ἀχόρταστα,
τῶν χόρτων καὶ τῶν ἐρειπίων, ὁ Φραγκού- τὸν μικρὸν μισοῤῥαγισμένον κώδωνα, τὸν
λας ἡτοίμασεν ἰδιοχείρως ξύλινον σήμα- κρεμάμενον ἀπὸ δυὸ διχαλῶν ξύλων, ἐκεῖ
ντρον πρόχειρον κατὰ μίμησιν ἐκείνων τὰ ἐπάνω. Ὕστερον ἀπὸ πολλὰς φωνάς, μα-
ὁποῖα συνηθίζονται εἰς τὰ μοναστήρια, λώματα καὶ ἐπιπλήξεις τοῦ Φραγκούλα,
καὶ φέρων τρεῖς γύρους περὶ τὸν ναόν, τὸ τοῦ μπάρμπα-Δημητροῦ, τοῦ ψάλτου καὶ
ἔκρουσε μόνος του, πρῶτον εἰς τροχαϊκὸν τοῦ Παναγιώτου τῆς Ἀντωνίτσας (ἑνὸς
ρυθμόν: «τὸν Ἀδάμ, Ἀδάμ, Ἀδάμ!» εἶτα εἰς καλοῦ χωρικοῦ, ὅστις δὲν ἐκουράζετο νὰ
ἰαμβικόν: «τὸ τάλαντον, τὸ τάλαντον!» τρέχῃ εἰς ὅλα τὰ ἐξωκκλήσια καὶ νὰ κάμνῃ
6

8. «κουμάντο», ἕως οὗ ἐπὶ τέλους ἡ Δημαρχία πολλὰ καὶ χονδρὰ κηρία, τὰ πλεῖστα ἔργα
ἠναγκάσθη νὰ τὸν ἀναγνωρίσῃ ὡς ἰσόβι- αὐτῶν τῶν ἰδίων χειρομάλακτα, τὰ δὲ κη-
ον ἐπίτροπον ὅλων τῶν ἐξοχικῶν ναῶν), τὰ ρία συμπλεκόμενα εἰς δέσμας καὶ περικο-
παιδία μόλις ἔπαυσαν ὀψέποτε νὰ κρού- κλάδας ἀπὸ τὸν Παναγιώτην τῆς Ἀντωνί-
ουν τὸν κώδωνα, κ᾿ ἐξεκόλλησαν τέλος ἀπὸ τσας, τὸν πρόθυμον εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τῆς
τὴν στέγην τοῦ ναΐσκου. ἱερᾶς πανηγύρεως, εἶχον λαμπαδιάσει, εἰς
Ὁ παππα-Νικόλας ἔβαλεν εὐλογητόν, μίαν στιγμὴν ὀλίγον ἔλειψε νὰ πάρῃ φωτιὰ
καὶ ἤρχισεν ἡ Ἀκολουθία τῆς Ἀγρυπνίας. τὸ φελόνι τοῦ παππᾶ, εἶτα καὶ τὸ γένειόν
Ὁ Φραγκούλης ἦτο τόσον εὐδιάθετος του.
ἐκείνην τὴν ἑσπέραν, ὥστε ἀπὸ τοῦ «Ἐλέη- Τότε ὁ Παναγιώτης τῆς Ἀντωνίτσας,
σόν με ὁ Θεός», τῆς ἀρχῆς τοῦ Ἀποδείπνου μὴ εὑρίσκων ἄλλο προχειρότερον μέσον,
μέχρι τοῦ «Εἴη τὸ ὄνομα», εἰς τὸ τέλος τῆς ἤρπαζε τὰς ὀγκώδεις δέσμας τῶν φλεγό-
λειτουργίας, ὅπου ἡ παννυχὶς διήρκεσεν ντων κηρίων, τὰς ἔφερε κάτω εἰς τὸ ἔδαφος
ὀκτὼ ὥρας ἄνευ διαλείμματος –ὅλα τὰ κ᾿ ἐπάτει δυνατὰ μὲ τὰ τσαρούχια του, διὰ
ἔψαλε καὶ τὰ ἀπήγγειλε μόνος του, ἀπὸ νὰ τὰ σβύσῃ. Αἱ γυναῖκες δυσφοροῦσαι
τοῦ δεξιοῦ χοροῦ, μόλις ἐπιτρέπων εἰς τὸν ἐγόγγυζον νὰ μὴ πατῇ τὰ κηρία, γιατὶ εἶναι
κυρ – Δημητρὸν τὸν κάτοχον τοῦ ἀριστε- κρῖμα.
ροῦ χοροῦ νὰ λέγει κι᾿ αὐτὸς ἀπὸ κανένα Τότε εἷς τῶν παρεστώτων υἱὸς πλου-
τροπαράκι, διὰ νὰ ξενυστάξῃ. σίου τοῦ τόπου, ἀπὸ ἐκείνους οἵτινες εἰς
Ἔψαλε τὸ «Θεαρχίῳ νεύματι» καὶ εἰς τὸ ὕστερον κατέστησαν δανεισταὶ τοῦ
τοὺς ὀκτὼ ἤχους μοναχός του, προφάσει Φραγκούλα –καὶ ὅστις ἐλέγετο ὅτι εἰς τὰς
ὅτι ὁ κυρ – Δημητρός, «δὲν εὕρισκεν εὔκο- ἐκλογὰς ἐμελέτα νὰ βάλῃ κάλπην ὡς ὑπο-
λα τὸν ἦχον». ψήφιος δήμαρχος-, ἠκούσθη νὰ λέγῃ ὅτι
Εἰς τὸ τέλος τοῦ Ἑσπερινοῦ, μοναχός πρέπει νὰ μάθουν νὰ κάμνουν «οἰκονο-
του ἐδιάβασε τὸ Συναξάρι, καί, χωρὶς νὰ μία, οἰκονομία στὰ κηρία!... ἡ νύχτα με-
πάρῃ ἀνασασμόν, μοναχός του πάλιν γαλώνει... ἰσημερία τώρα κοντεύει... ἔχει
ἄρχισε τὸν ἑξάψαλμον. νύκτα...»
Ἔψαλε Καθίσματα, Πολυελέους, Ἀνα- Ἀλλ᾿ αἱ γυναῖκες, ἐνῷ ἢξευραν καλλίτε-
βαθμοὺς καὶ Προκείμενα, εἶτα ὅλον τὸ ρα ἀπὸ ἐκεῖνον ὅλας τὰς οἰκονομίας τοῦ
«Πεποικιλμένη» ἕως τὸ «Συνέστειλε χορός», κόσμου, δὲν ἐννοοῦσαν τί θὰ πῇ «οἰκονο-
καὶ ὅλον τὸ «Ἀνοίξω τὸ στόμα μου», ἕως τὸ μία στὰ κηρία» ἀφοῦ ἅπαξ εἶναι ἀγορα-
«Δέχου παρ᾿ ἡμῶν». σμένα καὶ πληρωμένα καὶ εἶναι μελετημένα
Εἶτα ἔψαλε Αἴνους, Δοξολογίαν, ἐδιά- καὶ ταμένα ἐξ ἅπαντος νὰ καοῦν διὰ τὴν
βασεν Ὥρας καὶ Μετάληψιν, πρὸς χάριν χάριν τῆς Παναγίας.
ὅλων τῶν ἡτοιμασμένων διὰ τὴν θείαν Κοι- Μία ἀπ᾿ αὐτάς, γερόντισσα, ἀνεπόλη-
νωνίαν, καὶ εἰς τὴν λειτουργίαν πάλιν ὅλα, σε κάτι τι δι᾿ ἓν θαῦμᾳ, τὸ ὁποῖον εἶχεν
Τυπικά, Μακαρισμούς, ἀκούσει ἀπὸ τὸ συναξάρι τοῦ Ἁγίου Δη-
Τρισάγιον, τὸ Χερουβικόν, τὸ «Αἱ γενε- μητρίου, ὅπου ὁ Ἅγιος, εἰς τὴν Σαλονί-
αὶ πᾶσαι», τὸ Κοινωνικὸν κ.τ.λ. κην, ἐπέπληξεν αὐστηρῶς τὸν νεωκόρον,
Ὅλα αὐτὰ τὰ ἐνθυμεῖτο ἀκόμη, ὡς νὰ ἔχοντα τὴν μανίαν νὰ σβύνῃ μισοκαμμένα
ἦταν χθές, ὁ γερο-Φραγκούλας, καὶ εἶχον τὰ κηρία –καὶ ἡ γερόντισσα ἤρχισε νὰ τὸ
παρέλθει δεκαπέντε ἔτη ἔκτοτε. διηγῆται χθαμαλῇ τῇ φωνῇ εἰς τὴν πλησίον
Ἀκόμη καὶ μικρὰ τινα φαιδρὰ ἐπεισό- της: «Ἀδελφὲ Ὀνήσιμε, ἅφες νὰ καοῦν τὰ
δια, τὰ ὁποῖα συνέβησαν εἰς τὴν Λιτήν, κηρία ὅσα προσφέρουν οἱ Χριστιανοὶ καὶ
μικρὸν πρὸ τοῦ μεσονυκτίου, κατὰ τὴν μὴ ἁμαρτάνῃς...»
ἔξοδον τῆς ἱερᾶς εἰκόνος εἰς τὴν ὕπαι-
θρον. Ἐπειδὴ αἱ γυναῖκες εἶχον κολλήσει
7

9. ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Ἰωακείμ Χατζηδήμου
Μαθητῆ Στ΄ Δημοτικοῦ
«Δ
ημοκρατία» - δέν εἶναι ἄγνω- τή σημασία τους. Ἄνοιξα ἐγκυκλοπαί-
στη λέξη… Ἀντίθετα μάλιστα, δειες, ἔκανα κλίκ στά παραθυράκια τοῦ
τήν ἀκοῦμε πολύ συχνά καί internet… ζαλίστηκα, μπερδεύτηκα, ἀπο-
κοιμήθηκα.
Κλείνοντας τά παραθυράκια τῶν
ματιῶν μου, ἄνοιξα μία πορτούλα στ’
ὄνειρο καί βρέθηκα, λέει, σ’ ἕναν ὑπέ-
ροχο κῆπο. Ἕναν κῆπο γεμάτο πολύ-
χρωμα λουλούδια, μικρά, μεγάλα, ψηλά,
χαμηλά, μέ πολλά ἤ μέ λίγα πέταλα. Συ-
νυπῆρχαν, ξεχωριστά τό καθένα, κι ὅλα
μαζί φτιάχνανε ἕνα ὑπέροχο ἁρμονικό
σύνολο. Οἱ πεταλοῦδες καί τά μελισσά-
κια ἔπαιρναν ἀκούραστα τή γύρη ἀπό
τό ἕνα λουλούδι καί τήν πήγαιναν στό
ἄλλο κι ἔτσι αὐξάνονταν καί πολλαπλα-
σιάζονταν. Ὁ οὐρανός ἦταν καθαρός
κι ὁ ἥλιος ἔλαμπε καί φώτιζε τήν κάθε
γωνιά. Ὅλα στό φῶς, τίποτε κρυφό, τί-
ποτε σκοτεινό.
Κάποιοι ἀκούραστοι κηπουροί
ἔσκυβαν συνέχεια μ’ ἀγάπη, φροντίδα
κι ἐργατικότητα πάνω στά λουλουδά-
κια, τά ὑπηρετοῦσαν καί τά φρόντιζαν.
Ἔβαζαν ὅλες τίς γνώσεις, τήν ἀγάπη καί
τό μεράκι τους, γιά νά μήν λείψει τίποτε
κι ἀπ’ τό πιό μικρό κι ἀσήμαντο λου-
λουδάκι. Ἔβγαζαν μέ προσοχή τά ζιζά-
νια πού φύτρωναν ἀπειλητικά ἀνάμεσά
τους κι ἔστηναν ὄμορφους, ἁρμονικούς
φράκτες, γιά νά τά προστατεύουν.
μάλιστα πακέτο μ’ ἕνα τσουβάλι ἄλλες Καί καθώς κοίταζα μ’ ἀπορία καί θαυ-
λέξεις, ὅπως: Βουλή, βουλευτές, ἐκλογές, μασμό, ἦρθαν δίπλα μου δυό ἄσπρα πε-
κοινοβούλιο, νόμοι, σύνταγμα… Γνωστές ριστεράκια, κάθισαν στούς ὤμους μου καί
– ἄγνωστες ὅλες αὐτές οἱ λέξεις, ἀλλά μήν μοῦ ψιθύρισαν:
νομίζετε ὅτι καταλαβαίνουμε καί πολύ -Νά ἡ δημοκρατία! Ὅλα διάφανα, κα-
8

10. θαρά φωτεινά. Ὅλοι ἔχουν θέση κι ἐκφρά- πολίτες. Ὅπως οἱ κηπουροί δέν διαλέγουν
ζονται μέ τόν τρόπο τους. Ὁ καθένας ἔχει ποιά λουλούδια θά ποτίσουν, ἔτσι καί οἱ
τη δική του ἄποψη, τό δικό του χρῶμα βουλευτές, ἀνήκουν σ’ ὅλους τούς πολίτες
καί δέν χρειάζεται νά τό κρύβει. Ἀντίθετα, κι ἔχουν χρέος ἐξίσου νά φροντίζουν γιά
τό καταθέτει στό κοινό σύνολο γιά νά τό ὅλους, ἄσχετα μέ τό χρῶμα ἤ τόν πλοῦτο
ὀμορφύνει. τους.
- Κι οἱ μελισσοῦλες μέ τή γύρη; - Κι ὁ φράχτης;
- Ὅπως αὐτές μεταφέρουν τή γύρη - Αὐτός παριστάνει τούς νόμους. Οἱ
ἀπό τό ἕνα λουλούδι στό ἄλλο, ἔτσι καί ἡ νόμοι, σέ μία σωστή δημοκρατία, πρέπει
δημοκρατία, τρέφεται κι ἑδραιώνεται μέ νά ψηφίζονται γιά τό καλό τῶν πολιτῶν
τήν ἐλεύθερη ἀνταλλαγή τῶν ἰδεῶν καί τῶν καί τῆς χώρας, γιά τήν προστασία, τήν
ἀπόψεων. εὐημερία τους. Καί νά ἔχουν τό σωστό
- Κι οἱ ἀκούραστοι κηπουροί; μέτρο. Οὔτε νά τούς κρύβουν τόν ἥλιο
(δηλαδή νά περιορίζουν τήν
ἐλευθερία καί νά τούς κατα-
πιέζουν), ἀλλά οὔτε καί νά
τούς ἀφήνουν ἀπροστάτευ-
τους, αὐτούς καί τή χώρα.
- Ναί, ἀλλά εἶναι στ’ ἀλή-
θεια ἔτσι;
- Καλό μας παιδάκι, ἔτσι
θά ἔπρεπε νά εἶναι. Ἀλλά
οἱ μεγάλοι, ξέρεις, ἔχουν
πιά κλείσει τά αὐτιά τους
κι ἔχουν ντυθεῖ μέ πανοπλί-
ες ἐγωισμοῦ, συμφέροντος,
ἀτομισμοῦ. Ἀπομακρύνθη-
καν ἀπό τόν «Νοητό Ἥλιο
τῆς Δικαιοσύνης» καί πιά-
στηκαν στά πλοκάμια τῆς
διαφθορᾶς. Ἐσεῖς κρατῆστε
ἀνοικτά τ’ αὐτιά, τά μάτια
καί τίς καρδιές σας, ἐσεῖς
μάθετε, ἀνατρέχοντας στήν
ἱστορία καί στήν παράδοσή
μας, τίς ἀξίες τῆς Δημοκρα-
τίας καί τῆς ἐλευθερίας, γιατί
εἶστε τό παρόν καί τό μέλ-
λον τῆς Ἑλλάδας μας καί ἡ
ἐλπίδα της γιά ἕνα καλύτερο
αὔριο.
- Εἶναι οἱ βουλευτές, αὐτοί πού τούς Αὐτά εἶπαν τά περιστέρια καί πέτα-
διαλέγει ὁ λαός γιά νά τόν ὑπηρετοῦν, ξαν στόν γαλανό οὐρανό, καί χάθηκαν
νά τόν φροντίζουν, νά ἐργάζονται γιά τό στή λαμπρή ἀπεραντοσύνη του…
καλό τῆς πατρίδας (τοῦ κήπου), ἀσταμά-
τητα, χωρίς διακρίσεις ἀπέναντι στούς
9

11. ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Νικόδημου Καλλιντέρη
Φοιτητῆ Νομικῆς ΑΠΘ
Ὅ
ταν οἱ πρόγονοί μας ἀγωνίζο- ὅπου βασιλεύει ἡ δημοκρατία καὶ τὰ θε-
νταν τὸ 1821 μὲ τὸ σύνθημα μελιώδη δικαιώματα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ, σί- κατοχυρωμένα καὶ αὐτονόητα.
γουρα δὲν φαντάστηκαν ποτὲ ὅτι ἀρκετὰ Κι ὅμως!
χρόνια ἀργότερα τὸ ἀγαθὸ γιὰ τὸ ὁποῖο Στὸ ὄνομα τῆς ἀσφάλειας, τοῦ φορο-
θυσιάστηκαν θὰ κινδύνευε νὰ χαθεῖ μὲ τὸν λογικοῦ ἐλέγχου καὶ τῆς ταχύτητας τῶν
πιὸ ὕπουλο καὶ ἀφανῆ τρόπο καὶ μάλιστα συναλλαγῶν τὸ ἑλληνικὸ κράτος ἀποφά-
μὲ τὶς «εὐλογίες» τὶς ἴδιας τῆς ἑλληνικῆς σισε νὰ ὑποδουλώσει ὅλους τοὺς Ἕλληνες
πολιτείας. πολίτες, ἀντικαθιστώντας τὶς ταυτότη-
Πολλοὶ ἀναγνῶστες ἴσως ἀναρωτηθεῑτε τές τους μὲ τὴν Κάρτα τοῦ Πολίτη, στὴν
τί εἶναι αὐτὸ ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς στερήσει ὁποία, σύμφωνα μὲ ἰσχυρισμοὺς τῆς ἴδιας
τὴν ἐλευθερία, ἐφόσον ζοῦμε σὲ μιὰ χώρα τῆς ἀστυνομίας, ἐκτὸς τῶν φανερῶν στοι-
10

12. χείων θὰ περιέχονται καὶ πληροφορίες δα στὴν Εὐρώπη ἀλλὰ ἡ Εὐρώπη στὴν
στὶς ὁποῖες ὁ ἴδιος ὁ κάτοχός της δὲν θὰ Ἑλλάδα.
ἔχει πρόσβαση καὶ συνεπῶς θὰ ἀγνοεῖ. Ἐν πάσῃ περιπτώσει ὡς κράτος-μέλος
Ἀλλὰ ἂς δοῦμε ὁρισμένα ἀπὸ τὰ ψευ- ἔχουμε τὴ δυνατότητα ἀντίδρασης καὶ
τοεπιχειρήματα τῶν ὑποστηρικτῶν τῆς ἄρνησης ἐφαρμογῆς τῆς συγκεκριμένης
Κάρτας τοῦ Πολίτη: ἀπόφασης, ἀφοῦ καταπατᾶ ἕνα ἀπὸ τὰ
Ὑποστηρίζουν ἐπανειλημμένα ὅτι θεμελιωδέστερα ἀγαθά: τὴν Ἐλευθερία.
οἱ τραπεζικὲς κάρτες ἢ τὰ κινητὰ τηλέφω- Τέλος, διατείνονται ὅτι ὁ τρόπος κα-
να ποὺ διαθέτουμε εἶναι ἀκριβῶς τὸ ἴδιο τασκευῆς τῆς Κάρτας θὰ εἶναι τέτοιος,
μὲ τὴ σχεδιαζόμενη Κάρτα καὶ ἑπομένως ὥστε ἡ παραβίασή της θα καθίσταται
δὲν συντρέχει κανένας λόγος ἀνησυχίας. ἀδύνατη.
Ὡστόσο, κανεὶς δὲν εἶναι ὑποχρεωμένος Ἐδῶ θὰ ἀφήσουμε τὰ πρόσφατα γεγο-
οὔτε νὰ φέρει πάντα μαζί του τὶς πιστω- νότα νὰ μιλήσουν:
τικὲς κάρτες ἢ τὸ κινητό του τηλέφωνο Τὸν περασμένο Νοέμβριο χάκερ στὴ
οὔτε βέβαια νὰ τὰ χρησιμοποιεῖ. Γερμανία κατάφερε μὲ συνοπτικὲς διαδι-
Ἀπὸ τὴν ἄλλη οἱ ἑταιρίες κινητῆς τη- κασίες νὰ «σπάσει» τὴ γερμανικὴ Κάρτα
λεφωνίας δὲν ἔχουν πρόσβαση στὸν τρα- τοῦ Πολίτη, καὶ μάλιστα ἐν ὥρᾳ δελτίου
πεζικό μας λογαριασμὸ, ἐνῷ οὔτε ἡ τρά- εἰδήσεων, ἀφήνοντας ἄφωνο τὸν κόσμο
πεζα μπορεῖ νὰ ἐλέγχει τὶς τηλεφωνικὲς ποὺ τὸν παρακολουθοῦσε.
συνδιαλέξεις. Νομίζετε ὅτι ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα ὑπάρ-
Ἀντιθέτως, μὲ ὅλα τὰ στοιχεῖα συγκε- χουν καλύτερες ὑποδομὲς, ὥστε νὰ κατα-
ντρωμένα στὴν Κάρτα τοῦ Πολίτη, τὴν σκευαστεῖ μιὰ Κάρτα πού θὰ εἶναι ἀσφα-
ὁποία θὰ φέρουμε πάντα μαζί μας στὸ λέστερη ἀπὸ τὴν ἀντίστοιχη γερμανική;
πορτοφόλι μας, θὰ εἶναι ἀρκετὰ εὔκολο σὲ Ἢ μήπως τὰ στοιχεῖα μας θὰ εἶναι
ὅποιον ἔχει πρόσβαση σὲ αὐτὴ νὰ πάρει προσβάσιμα σὲ κάθε ἐπίδοξο χάκερ ἢ
κάθε πληροφορία γιὰ ἐμᾶς χωρὶς ἐμᾶς μὲ ἀκόμα χειρότερα σὲ πολυεθνικὲς ἐταιρί-
τὸ πάτημα ἑνὸς κουμπιοῦ. ες πού τὰ χρειάζονται προκείμενου νὰ
Ἐπιπλέον, ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ Κάρτα κατευθύνουν ἀνάλογα τὶς ἀγορές;
τοῦ Πολίτη καὶ γενικότερα ἡ ἠλεκτρονικὴ Ἂς μὴν ξεχνοῦμε, ἄλλωστε, τὴ δήλωση
διακυβέρνηση εἶναι τὸ ἀναπότρεπτο ἀπο- τοῦ προέδρου τοῦ ἀνθρωπιστικοῦ Ἰνστι-
τέλεσμα τῆς ἐπιστημονικῆς καὶ τεχνολο- τούτου CATO: «οἱ πολυεθνικὲς ἑταιρεῖες
γικῆς προόδου. εἶναι πλέον τόσο ἰσχυρὲς ποὺ μποροῦν νὰ
Τοὺς ἀπαντοῦμε ὅτι πρόοδος νοεῖται ἀπειλοῦν τὶς κυβερνήσεις. Σίγουρα κυβερ-
μόνο στὰ πλαίσια τῆς ἐλευθερίας. νοῦν τὴν κοινωνία πολὺ περισσότερο ἀπ’
Ἡ ἐπιστήμη λειτουργεῖ σωστὰ μόνο ὅ,τι οἱ ἴδιες οἱ κυβερνήσεις».
ὅταν βρίσκεται στὴν ὑπηρεσία τοῦ ἀνθρώ- Ἀντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, πὼς ἡ
που καὶ δὲν τὸν καταδυναστεύει. Κάρτα τοῦ Πολίτη μόνο κινδύνους θὰ ἐπι-
Ἐπίσης διατυμπανίζουν πὼς ἡ ἐπιβολὴ φέρει, ὑποσκάπτοντας τὴν ἐλευθερία γιὰ
τῆς Κάρτας τοῦ Πολίτη στὸν ἑλληνικὸ λαὸ τὴν ὁποία ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς σαρκώθηκε
δὲν εἶναι σχέδιο τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας γιὰ νὰ μᾶς τὴν προσφέρει.
ἀλλὰ πρόταση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, Γιατί σύμφωνα μὲ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο
ποὺ σταδιακὰ θὰ ἐφαρμοστεῖ σὲ ὅλα τὰ «Τῇ ἐλευθερίᾳ ᾗ Χριστὸς ἡμᾶς ἠλευθέρω-
κράτη-μέλη (Σημ: μὲ τὸ ἴδιο ἐπιχείρημα σε, στήκετε καὶ μὴ πάλιν ζυγῷ δουλείας
πέτυχαν τὴν ἀπάλειψη τοῦ θρησκεύματος ἐνέχεσθε» (Γάλ. Ε΄.1)
ἀπὸ τὶς ταυτότητες).
Ξεχνοῦν ὅμως ὅτι δὲν ἀνήκει ἡ Ἑλλά-
11

13. ΕΛΑΜΨΕ
ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ
Ἀσκητές μέσα στόν κόσμο
Π
αραμονή Θεοφανείων τοῦ 2000. Ἡ πρώτη τους ἐπίσκεψη ἦταν ὁ ἱ. Ναός
Πρωτάγιαση (ἁγιασμός τῆς παρα- στήν εἴσοδο τοῦ χωριοῦ. Τό ἄθεο καθε-
μονῆς τῶν Θεοφανείων). Στό Πήλι- στώς τόν ἔκαμε «σπίτι τοῦ λαοῦ», ἔπειτα
ουρι, ἕνα χωριό τῆς Χειμάρρας τῆς Βο- ἀποθήκη. Θλιβερό τό θέαμα! Χορταρια-
ρείου Ἠπείρου, ὁ ἱερέας κατεβαίνει ἀπό σμένα τά σκαλοπάτια, ἀμπαρωμένη ἡ
τό αὐτοκίνητο πού τούς μετέφερε ὡς ἐκεῖ πόρτα. Κανένα σημάδι ζωῆς. Ἀφημένη,
καί ἑτοιμάζεται ν’ ἁγιάσει τά σπίτια. λές, στή φθορά τοῦ χρόνου γιά νά κατα-
στρέψει ὅ,τι ἄφησαν πίσω
τους οἱ ἄθεοι.
Τά παιδιά ἔτρεξαν νά
χτυπήσουν τίς πόρτες τοῦ
χωριοῦ, γιά νά ἀναγγεί-
λουν τήν ἄφιξη τοῦ ἱερέα.
Σέ λίγο ἔγινε συναγερμός.
Ἡ μία νοικοκυρά μέ τήν
ἄλλη μάθαιναν τά σπου-
δαῖα νέα. «Πρώτη φορά
μετά ἀπό τόσα χρόνια
ἦρθε παπάς νά μᾶς ἁγιά-
σει», ἔλεγαν μέ δάκρυα
στά μάτια. Ἄλλες ἔρριξαν
στρωσίδια στίς εἰσόδους.
Ἄλλες ἔκοψαν τά καλύ-
τερα ἄνθη ἀπό τόν κῆπο
τους γιά τήν ὑποδοχή.
Μία ὥρα καί ἕνα τέταρτο ἔκαναν μέ Ὅλοι περίμεναν στήν ἐξώπορτα. Τά σκυ-
τό αὐτοκίνητο γιά νά φτάσουν. Τό χωριό λιά στίς ὁλοκάθαρες αὐλές συμμετεῖχαν
εἶναι κρυμμένο πάνω στά ὄμορφα ἱστορι- στή χαρά. Τό γαύγισμά τους χαρούμενο,
κά Χειμαρριώτικα βουνά. Ὁ δρόμος τρα- διαφορετικό.
χύς, ἐπικίνδυνος. Τό αὐτοκίνητο ἀγκομα- «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου Σου, Κύ-
χοῦσε νά ξεκολλήσει ἀπό τίς λάσπες ποῦ ριε...», ἀντηχοῦσε σ’ ὅλο τό χωριό. Τά
δημιούργησε ἡ βροχή τίς προηγούμενες ράσα τοῦ παππᾶ γέμισαν λάσπες, βάρυ-
ἡμέρες. Εἶναι νέος Ἱερεύς, μόλις πρίν ἀπό ναν. Τά ὑποδήματα τῶν φοιτητῶν καί αὐτά
δυό μῆνες χειροτονημένος Πρεσβύτερος. σκεπάστηκαν ἀπό τή λάσπη. Καί ὅμως ὅλοι
Εἶχε ἔρθει ἀπό τήν Ἑλλάδα μαζί μέ τρεῖς χαίρονταν. Πέρασαν τρισήμισι ὧρες μέχρι
φοιτητές γιά νά βοηθοῦν στό ἀναλόγιο καί νά ἁγιάσουν ὅλα τά σπίτια. Ἔμεινε ἕνα
γιά τή μεταφορά τῶν ἀναγκαίων γιά τίς σπίτι στήν ἄκρη τοῦ χωριοῦ, μακριά λίγο.
ἱεροπραξίες στά χωριά τῆς περιοχῆς καί Κάποιοι εἶπαν ὅτι θά πᾶμε ἐμεῖς νά τούς
ὅπου ἀλλοῦ θά χρειαζόταν. δώσουμε τόν ἁγιασμό γιατί εἶστε κουρα-
12

14. σμένοι. Δέν ἒπρεπε νά γίνει ὅμως ἔτσι. Δυό Ὅμως, πρίν μεταδώσει τά ἄχραντα μυ-
γυναῖκες, μία γερόντισσα καί ἡ κόρη της στήρια ὁ λειτουργός τοῦ Θεοῦ σταματᾶ.
περίμεναν τόν ἱερέα. Φίλησαν μέ λαχτά- Κάτι συμβαίνει. Ἀνοιγοκλείνει τά βλέφαρά
ρα τόν Σταυρό. Ὁδήγησαν τόν ἱερέα καί του. Σάν κάτι νά τά ἐνοχλεῖ. Ἀφοῦ ἄφησε
τή συνοδεία του σέ ὅλα τά δωμάτια τοῦ τήν ἁγία λαβίδα στό Ἅγιο Ποτήριο, ἔτρι-
σπιτιοῦ. Σέ ἕνα ἀπό αὐτά μία νέα ἦταν κα- ψε τά μάτια του πού θαμπώνονταν ἐκείνη
τάκοιτη στό κρεββάττι. «Πάτερ, ἡ ἐγγονή τή στιγμή, διερωτώμενος καθ’ ἑαυτόν μέ
μου», φωνάζει σπαρακτικά ἡ γερόντισσα. ἀπορία διά τό τί συμβαίνει. Τά μάτια τῆς
«Εἶναι 18 ἐτῶν. Πολύ καλή κοπέλα. Περ- Ἐλευθερίας προσηλωμένα στό Ἅγιο Πο-
νάει μία δοκιμασία ἀλλά εἶναι μεγάλος ὁ τήριο λάμπουν. Φεγγοβολοῦν τόσο πολύ,
Θεός». Ἡ μητέρα της δίπλα κλαίει βουβά. ὥστε κατάπληκτος ὁ ἱερέας νά μήν μπορεῖ
Θέλουν καί οἱ δυό γυναῖκες νά ποῦν κάτι πλέον νά διακρίνει τό πρόσωπό της. Ἕνα
στόν ἱερέα ἀλλά διστάζουν: φῶς ὑπέρλαμπρο μέ συνεχῶς αὐξανόμενη
-Θά θέλαμε, πάτερ, νά σᾶς ζητήσου- ἔνταση ἁπλωνόταν σιγά-σιγά σέ ὅλο τό δω-
με κάτι. Ἡ κοπέλλα πού ἁγιάσατε μέσα μάτιο. Αἰσθανόταν ὅτι τόν ἀκουμπάει. Τό
στό δωμάτιο εἶναι ἀνάπηρη, τετραπλη- χέρι του ποὺ ἦταν κοντά αἰσθάνθηκε τή
γική. Πρίν ἀπό τρία χρόνια βαπτίστηκε. θαλπωρή του. Τρόμαξε. Τό φῶς ἐκεῖνο δέν
Ἀπό τότε νηστεύει αὐστηρά καί δέν ἔχει εἶχε τό χρῶμα τῆς φλόγας λαμπάδας ἀλλά
φάει κρέας. Τετάρτη καί Παρασκευή οὔτε ἦταν λευκό, δυνατό, ἁπαλό, ὄχι ἐκτυφλω-
λάδι. Προσεύχεται καί περιμένει μήπως τικό. Ἦταν τόσο δυνατό ποὺ ὁ ἱερέας δέν
ἔρθει κάποιος ἱερέας νά τήν κοινωνήσει. ἔβλεπε τό πρόσωπο καί τό στόμα της.
Λέγαμε λοιπόν μήπως ἡ ἁγιότης σου θά Σαστισμένος καί μέ μεγάλη προσπά-
μποροῦσε. θεια γιά νά μήν τρέμει τό χέρι του, ἔχο-
-Αὔριο, εἶπε ὁ ἱερέας, εἶναι Θεοφάνεια. ντας στή μνήμη του τό πρόσωπο τῆς κοπέ-
Μεγάλη ἡμέρα. Κάτω στή Χειμάρρα θά λας, μεταδίδει τή Θεία Κοινωνία. Κατάλαβε
εἶναι πολύς ὁ κόσμος. Θά κοινωνήσουν καί ὅτι κοινώνησε, ὅταν αἰσθάνθηκε ὅτι ἡ ἁγία
στή συνέχεια θά ρίξουμε τόν Τίμιο Σταυρό λαβίδα ἄγγιξε στά δόντια τῆς μεταλαβού-
στή θάλασσα. Καταλαβαίνε ὃτι θά ἀργή- σης. «Εὐχαριστῶ πολύ, πάτερ», ἄκουσε
σουμε πολύ. στό βάθος τοῦ μυαλοῦ του τή φωνή τῆς
-Δέν πειράζει, πάτερ. Θά περιμένουμε νεαρῆς κοπέλας. Εἶχε σκοπό νά καταλύ-
ὅσο χρειαστεῖ. Ὅταν τό μάθει ἡ κοπέλ- σει τό Ἅγιο Ποτήριο στό δωμάτιο μέ τό
λα μας, δέν πρόκειται ἀπό σήμερα οὔτε εἰκονοστάσι τῆς οἰκογενείας. Ἀδύνατον.
νερό νά πιεῖ. Αὐτό τό λαχταράει. Λοιπόν Σιωπηλά χαιρετᾶ τίς σπιτονοικοκυρές κά-
τί λέτε; νοντας ἕνα νεῦμα στούς φοιτητές πού τόν
Τήν ἄλλη μέρα, ἀργά τό μεσημέρι, τό βοηθοῦσαν ὅτι πρέπει νά φύγουν. Ἐκεῖνες
ἴδιο αὐτοκίνητο μέ τούς ἴδιους ἀνθρώπους παρακαλοῦν γιά νά τούς φιλοξενήσουν.
κατευθύνεται στό χωριό. Κανείς δέν μιλᾶ. Ὁ ἱερέας ὅμως δέν ἀκούει. Κρατᾶ σφιχτά
Φτάνουν. Περπατοῦν ἀρκετή ὥρα μέχρι τό στό δεξί του χέρι τό Ἅγιο Ποτήριο καί κα-
σπίτι. Μπροστά προπορεύεται κάποιος τευθύνεται γοργά στό βάθος τοῦ μικροῦ
μέ ἕνα κερί ἀναμμένο. Στό πλατύσκαλο δάσους πού βρίσκεται πέρα ἀπό τό σπίτι.
τοῦ σπιτιοῦ οἱ δυό γυναῖκες κλαῖνε ἀπό Τό ρίγος διαπερνᾶ τό σῶμα του. Ἀναλογί-
χαρά κάνοντας βαθιές μετάνοιες γιά νά ζεται τί ἦταν αὐτό πού τοῦ συνέβη; Κα-
ἐκφράσουν τήν εὐγνωμοσύνη τους. Βου- ταλύει βιαστικά.
βές, ἀμίλητες κάνουν τόν σταυρό τους «Πάτερ, εἶστε καλά;» ρωτοῦν τά
μέ σεβασμό καί ὁδηγοῦν μέ προσοχή τόν παιδιά. «Ναί, βέβαια, πᾶμε τώρα γιατί
ἱερέα στό δωμάτιο τῆς κόρης. ἀργήσαμε...».
«Μεταλαμβάνει ἡ δούλη τοΰ Θεοῦ
Ἐλευθερία τό Σῶμα καί τό Αἷμα του...». Ἀπό τό βιβλίο: «Ἀσκητές μέσα στόν κόσμο», τόμος Α΄
13

15. ΟΙ ΜΑΘΗΤΑΙ
ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Ἀπό τό ἒργο τοῦ Φαίδωνος Κουκουλέ
‘’Βυζαντινῶν βίος καί πολιτισμός’’ τόμος Α’1
Π
ροκειμένου νὰ μιλήσουμε γιὰ μα- δεχθοῦμε ὅτι ὁμοίως διδάσκονταν καὶ
θητές, κρίνουμε σκόπιμο νὰ ποῦμε κορίτσια σὲ γυναικεῖα μοναστήρια. Καὶ
ἐδῶ κάποια λίγα λόγια σχετικὰ μὲ εἶναι μὲν ἀλήθεια ὅτι ἡ μόρφωση τῆς
τὶς μαθήτριες. γυναίκας κατὰ
Ὁ Runciman κανόνα δὲν ἦταν
λέει ὅτι στὴ Βυ- μεγάλη – οἱ ἐξαι-
ζαντινὴ ἱστο- ρέσεις δὲν ἀπο-
ρία δὲν γίνεται τελοῦν τὸν κα-
λόγος γιὰ σχο- νόνα – πάντως
λεῖα γυναικῶν αὐτὴ ὡς νεαρὴ
(στὰ ὁποῖα κόρη διδασκόταν
φοιτοῦσαν γυ- εἴτε στὸ σπίτι
ναῖκες). Τοῦτο ἀπὸ τοὺς γονεῖς,
ἔτσι γενικὰ καὶ μάλιστα ἀπὸ
λεγόμενο δὲν τὴ μητέρα, εἴτε
εἶναι ἀπόλυτα στὴ σχολὴ στὴν
ἀκριβές. ὁποία τὴν ἔστελ-
Οἱ πατέρες ναν καὶ στὶς
τῆς ἐκκλησίας κατώτερες τά-
ὑποστήριζαν ξεις τῆς ὁποίας
ὅτι ἡ ἀρετὴ τοῦ φοιτοῦσε ἀπὸ
ἄνδρα καὶ τῆς κοινοῦ μὲ τοὺς
γυναίκας εἶναι συμμαθητές.
ἴδια καὶ στοὺς ἀγῶνες τῆς εὐσέβειας Ἐρχόμενοι τώρα στὸ μαθητὴ λέμε ὅτι
εἶναι ἴσες μὲ τοὺς ἄνδρες, ἂν ὄχι καὶ αὐτὸς πήγαινε στὸ σχολεῖο ἢ μόνος, φέ-
ἀνώτερες, ἁγιολογικὰ μάλιστα κείμενα ροντας κάτω ἀπὸ τὴ μασχάλη του τὰ
κάνουν ἀναφορὰ σὲ δάσκαλο κοριτσιῶν, βιβλία ἤ, ἂν ἦταν γιὸς πλουσίου ἢ γιὸς
ὅπως δὲ παραπάνω εἴδαμε ὁ Ὀριβάσιος ἄρχοντα συνοδευόταν ἀπὸ κάποιον
μιλάει περὶ παραδόσεως ποὺ ἀναφέρε- ὑπηρέτη ποὺ μετέφερε τὰ βιβλία του ἢ
ται στοὺς δασκάλους ποὺ δίδασκαν σὲ παλαιότερες ἐποχὲς καὶ ἀπὸ κάποιο
ἀνάγνωση καὶ γραφὴ στὰ ἀγόρια καὶ παιδαγωγό του. Ὑπῆρχαν μάλιστα καὶ
στὰ κορίτσια, ὁμοίως καὶ ὁ Παῦλος Αἰγι- ματαιόδοξοι γονεῖς, ποὺ θεωροῦσαν
νίτης (1,14, σ. 13,18). ὕβριν (προσβολή), ἐὰν τὸ παιδί τους
Ἀφοῦ ἐξάλλου παιδιὰ ποὺ ζοῦσαν ποὺ πήγαινε στὸ σχολεῖο δὲν συνοδευ-
μέσα στὸν κόσμο διδάσκονταν σὲ όταν ἀπὸ πολλοὺς συνοδούς.
ἀνδρικὰ μοναστήρια, φυσικὸ εἶναι νὰ Τὸ παιδὶ ποὺ προσερχόταν στὴ σχο-
14

16. λή, σύμφωνα μὲ ἐντολές τῶν παιδαγωγῶν, ἐξουσίας, ὁ δὲ δάσκαλός τους Ἀρσένι-
βαδίζοντας ἔπρεπε νὰ βλέπει στὴ γῆ, ος νὰ στέκεται ὄρθιος, τοὺς πέταξε μὲ
καί ἐφόσον συναντοῦσε στή σχολή τὸν ὀργὴ τὰ κοσμήματα, ἀφοῦ εἶπε· «εἶναι
δάσκαλό του, ὄφειλε νὰ τὸν χαιρετίσει ἀνώτερο νὰ πεθάνω μὲ θεοσέβεια, παρὰ
μὲ τὸ «χαῖρε, κύριε διδάσκαλε», ὕστερα νὰ βασιλεύω μὲ ἀσέβεια».
δὲ νὰ πάρει τὴ θέση του, προσέχοντας Ὁ μαθητής, σύμφωνα μὲ τὶς ἐντολὲς
νὰ στέκεται σεμνὰ, χωρὶς νὰ ἁπλώνει τὰ τῶν Χριστιανῶν παιδαγωγῶν, ὄφειλε νὰ
χέρια, ἀλλὰ συμμαζεύοντας προπαντὸς βοηθάει τὸν δάσκαλο στὸ ἔργο του μὲ
τὸ ἀριστερὸ χέρι, ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ τὸ νὰ προσέχει. Σύμφωνα μ’ αὐτούς,
τὸ ἀφήνει νὰ εἶναι ἐντελῶς ἐλεύθερο. τὸ μισό τῆς ἐπιτυχίας τῆς διδασκαλίας
Ἀπρέπεια ἐθεωρεῖτο νὰ βάζει τὸ ἕνα πόδι ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν δάσκαλο, τὸ δὲ ἄλλο
πάνω στὸ ἄλλο. μισὸ ἀπὸ τὸν μαθητή· ὁ πρῶτος (ὁ δά-
Ὅταν ἐρωτᾶτο ὄφειλε ν’ ἀπαντάει σκαλος) ὀφείλει νὰ ἀδειάζει τοὺς ἀγωγούς
μὲ σεμνὴ φωνή τῆς σοφίας του,
καὶ ν’ ἀπαντά- ὁ δὲ δεύτερος
ει μόνο ὅταν (ὁ μαθητὴς) νὰ
ἐρωτᾶτο, οὐδέ- δείχνει ἀγάπη
ποτε δὲ νὰ ἐπι- γιὰ μάθηση,
διώκει χωρὶς αἰσθανόμενος
νὰ τοῦ δοθεῖ ταυτόχρονα
ὁ λόγος νὰ ἀγάπη γιὰ τὴ
πεῖ ἐκεῖνο ποὺ σχολὴ καὶ τὸν
ἀγνοεῖ ὁ συμ- ἴδιο τὸν δάσκα-
μαθητής του, λο, διαφορετικὰ
διότι τότε μόνο ἡ διδασκα-
θόρυβος δημι- λία ἀποβαίνει
ουργεῖται, μι- ἀνώφελη.
λώντας δὲ ἔτσι Ἐ π ί σ η ς
νὰ κανονίζει τὴ ἔπρεπε νὰ
φωνή του, ὥστε ὑπακούει στὸν
οὔτε πολὺ ἀδύ- δάσκαλο καὶ νὰ
νατη νὰ εἶναι δέχεται μὲ ἐμπι-
αὐτὴ οὔτε πολὺ στοσύνη καὶ μὲ
δυνατή. πρόθυμη ὑπα-
Οἱ φιλονικίες μὲ τοὺς συμμαθητὲς του κοὴ τὰ διδάγματα. Καὶ τὰ ἀντίθετα ἐὰν
ἔπρεπε νὰ λείπουν, ἀπαγορευόταν π.χ. δίδασκε ὁ δάσκαλος, ὁ μαθητὴς ὄφειλε
νὰ διαπληκτίζεται γιὰ τὴ θέση λέγοντας· νὰ ὑπακούει.
«δική μου εἶναι ἡ θέση, ἐγὼ τὴν κατέλαβα Τὸν τρόπο ζωῆς τοῦ δασκάλου δὲν
πρῶτος». ἔπρεπε νὰ ἐξετάζει ὁ μαθητής, ἀλλὰ
Ὁ μαθητὴς ἐπιπλέον ἔπρεπε νὰ σέβε- νὰ ἔχει στραμμένη τὴν προσοχὴ του
ται τὸν δάσκαλό του, νὰ σηκώνεται ὅταν σ’ αὐτὰ ποὺ διδάσκονται ἀπὸ ἐκεῖνον,
βρίσκεται μπροστά του, λαμβάνοντας δὲ προσέχοντας ἐὰν αὐτὰ εἶναι σωστὰ καὶ
τὸ μάθημα, νὰ κάνει μετάνοια. Λέγεται ἀκίνδυνα.
γιὰ τὸν Θεοδόσιο τὸν Μεγάλο ὅτι, ὅταν Στὰ ἕδρανα ἔπρεπε νὰ κάθεται ὄχι ὡς
εἶδε τὰ παιδιὰ του Ἀρκάδιο καὶ Ὀνώριο κριτὴς τοῦ δασκάλου, ἀλλὰ ὡς ἀγωνιστὴς
τὴν ὥρα ποὺ διδάσκονταν νὰ κάθονται στὸν ἴδιο ἀγώνα.
φορώντας κοσμήματα ἐνδεικτικά τῆς Ἡ ἔλλειψη θορύβου καὶ ἡ ὑπακοὴ
15

17. ἔπρεπε νὰ τὸν διακρίνει μπροστὰ στὸν Ὁ μαθητὴς εἶχε ὑποχρέωση νὰ φροντί-
δάσκαλο. ζει μελετώντας καθ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς
Στὸν μαθητὴ ἐπιτρεπόταν νὰ ρωτᾶ ἡμέρας τὰ μαθήματα, τὰ ὁποῖα διδάχθη-
γιὰ νὰ μάθει αὐτὸ ποὺ ἀγνοεῖ, ἀπρέπεια κε, συνεχίζοντας τὴ μελέτη πολλὲς φορὲς
ὅμως ἐθεωρεῖτο νὰ ὑποβάλλει στὸν δά- καὶ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς νύκτας.
σκαλο ἐρωτήσεις ὄχι γιὰ νὰ μάθει, ἀλλὰ Ἡ διαγωγή του στὴ σχολὴ ὄφειλε νὰ
γιὰ νά ἐξετάσει, ἂν ὁ δάσκαλος γνωρίζει εἶναι κοσμία· ἦταν λοιπὸν ἀναγκαῖο κατὰ
τὴν ἀπάντηση τῆς ἐρώτησης. Καθῆκον τὶς σχέσεις του μὲ τοὺς συμμαθητές του
του ἦταν νὰ προσέχει ὅταν δίδασκε ὁ ἤ, ὅπως τότε ἔλεγαν, μὲ τοὺς συσχολίτες,
δάσκαλος. νὰ ἀποφεύγει τοὺς ὅρκους καὶ τὶς βλα-
Τὴ διδασκαλία ὄφειλε νὰ τὴν παρακο- σφημίες, ἐπιπλέον δὲ καὶ τοὺς καυγάδες
λουθεῖ μὲ προσοχὴ καὶ ἡσυχία, διαφορε- μ’ αὐτούς.
τικὰ αὐτὰ ποὺ λέγονταν ἀπὸ τὸν δάσκα- Ἰδιαίτερο γνώρισμα κακοῦ μαθητῆ
λο δὲν μποροῦσαν νὰ φθάσουν μέχρι τ’ εἶναι νὰ καυγαδίζει μὲ τοὺς συμμαθητές
αὐτιά του. του καὶ νὰ χτυπάει αὐτοὺς εἴτε μὲ τὰ χέ-
ρια εἴτε καὶ
μὲ τὰ κατερ-
γασμένα δέρ-
ματα, πάνω
στὰ ὁποῖα
κάθεται.
Φθονερὸ
εἶναι, λένε
οἱ παιδαγω-
γοί, τὸ παιδί,
πού, ἐνῶ οἱ
γονεῖς του
τὸ στέλνουν
στὸ σχολεῖο,
Ὠφέλιμο ἦταν νὰ ζητάει τὴν ἀπόδειξη αὐτὸ ἀποφεύγει νὰ πηγαίνει σ’ αὐτό.
τοῦ διδασκόμενου μαθήματος, ὅμως νά Τέλος ἂς προσθέσουμε ἐδῶ ὅτι δά-
μὴν προχωρεῖ πέρα ἀπ’ ὅσο ἔπρεπε· ἦταν σκαλοι μεσαιωνικοὶ ἐκφράζουν παράπο-
ἀνάγκη, ὅπως στὴν ἀριθμητικὴ καὶ τὴ γε- να σὲ βάρος μαθητῶν ἐγκυκλίου (δηλαδή
ωμετρία, ἔτσι καὶ σὲ πολλὲς γνώσεις νὰ γενικῶν γνώσεων ἐκπαίδευσης) καὶ ἀνω-
μένουν οἱ ἀρχὲς τους (οἱ πρῶτες αἰτίες) τέρας ἐκπαίδευσης ὅτι, ἀντὶ νὰ πηγαί-
χωρὶς νὰ ἐξετάζονται. νουν αὐτοὶ στὴ σχολή, σύχναζαν στὸν
Ἔπρεπε ἐπίσης ὁ μαθητὴς νὰ προσπα- ἱππόδρομο καὶ τὰ θέατρα καί, πράγμα
θεῖ νὰ ἔχει ὡς πρότυπο τὸν δάσκαλο, μὲ ἀκόμη χειρότερο, κατὰ τὴ διάρκεια τῆς
τὸ νὰ γίνεται ἐνάρετος, ἀφοῦ ἡ ἀρετὴ τοῦ παράδοσης τῶν μαθημάτων κοιμοῦνταν
μαθητῆ προσδίδει τιμὴ καὶ στὸν δάσκαλο. ροχαλίζοντας ἢ καὶ προσέρχονταν με-
Ἰδιαίτερο γνώρισμα νόθου (μὴ γνήσιου) θυσμένοι, ἀπειλώντας, κάθε φορά ποὺ
μαθητῆ εἶναι, λένε οἱ συγγραφεῖς, νὰ χαί- τοὺς γινόταν παρατήρηση, ὅτι θὰ πᾶνε
ρεται ὅταν ἀπουσιάζει ὁ δάσκαλος, ὅπως σὲ ἄλλη σχολή.
ἀντίστροφα ἰδιαίτερο γνώρισμα γνήσιου
μαθητῆ εἶναι ὅταν θεωρεῖ τὴν ἀπουσία
αὐτὴ ὡς ζημία.
16

18. “ΦΕΓΓΑΡΑΚΙ ΜΟΥ ΛΑΜΠΡΟ ...
ΔΩΣΕ ΚΑΙ ΣΕ ΜΕΝΑ ΛΙΓΗ ΦΩΤΙΣΗ”
Δημητρίου Μαλάμη
Νοσοκόμου - Γεν. Γραμμ.
Συλλόγου Ἠπειρωτῶν Κοζάνης
Φεγγαράκι μου λαμπρό μας στή διατήρηση τοῦ Ἑλληνορθόδοξου
φέγγε μου νά περπατῶ φρονήματος;
νά πηγαίνω στό σχολειό Ἄν ἡ κατάσταση ἦταν εὔκολη κι ἁπλή,
νά μαθαίνω γράμματα ἄν δέν ὑπῆρχε βία κι ἐξισλαμισμός γιά ποιό
γράμματα σπουδάγματα λόγο ὁ μαθητής νά ἐπικαλεῖται τή βοήθεια
τοῦ Θεοῦ τά πράματα. ἀπό τό φεγγαράκι νά τοῦ φωτίζει τό δρόμο
γιά νά πάει ὄχι βόλτα ἤ γιά παιχνίδι ἀλλά
στό σχολειό;
Τό μάθημα δέν θά γινόταν μέρα ἄν ὅλα
ἦταν ρόδινα;
Χρειαζόταν νά γίνεται νύχτα;
Ἤ μήπως θά μᾶς ποῦν πώς καί στήν
περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ὑπῆρχαν καί
τότε νυχτερινά σχολεῖα ἀλλά δέν εἴχαμε
ἠλεκτρισμό καί γι’ αὐτό μάς χρειαζόταν
τό φεγγάρι;
Ἀλλά δέν ἦταν ἔτσι ἡ κατάσταση. Κρυ-
φό σχολειό ὑπῆρχε καί γινόταν εἴτε μέσα
σέ ἐκκλησίες ἤ εἴτε μέσα σέ σπίτια .
Καί τί μάθαιναν τά παιδιά; Αὐτά πού
ἐμεῖς σήμερα, πού τά ἔχουμε ὅλα ἀπό τή
Ὑπάρχει ἄραγε κανείς σέ τούτη τή ζωή μας, θέλουμε νά τά ξεχάσουμε!
Χώρα, ἀνεξάρτητα ἀπό τόπο καταγωγῆς , Γράμματα σπουδάγματα, τοῦ Θεοῦ τά
σέ στεριά ἤ σέ νησί, χρησιμοποιώντας τή πράγματα.
δικά του ντοπιολαλιά πού νά μήν ξέρει Γιατί ἡ ἐκπαίδευση εἴτε μᾶς ἀρέσει εἴτε
τοῦτο τό ποίημα; δέν μᾶς ἀρέσει, γινόταν ἀπό τούς παππά-
Ὑπάρχει κανείς πού νά μήν τό ἄκουσε δες, οἱ ὁποῖοι ἦταν ἀπό τούς ἐλάχιστους
ἀπό τούς γονεῖς του; πού ἤξεραν ἀνάγνωση καί γραφή.
Ὑπάρχει κάποιος νέος γονιός πού νά Ἐπιστήμονας δέν εἶμαι, ἴσως νά εἶμαι
μήν τό μαθαίνει στά παιδιά του; ὁ πιό ἀγράμματος ἀπό ὅλους ὅσους θά
Ὑπάρχει ἐκπαιδευτικός πού νά μήν τό διαβάσουν τό πιό πάνω κείμενο, παρακαλῶ
μαθαίνει στούς μαθητές του; ὅμως μήν παραδιδόμαστε τόσο εὔκολα σέ
Γιατί ὅμως ἐθελοτυφλοῦμε μπροστά ὅσα μᾶς “σερβίρουν”.
στήν ἀλήθεια πού μέ τόν πιό ἁπλό τρόπο Μιλᾶμε γιά τό πῶς κατάντησαν τήν
μᾶς λέει αὐτό τό ποίημα; πατρίδα μας.. Κι ὅμως ἐμεῖς εἴμαστε αὐτοί
Γιατί μέ τόση εὐκολία παραδιδόμαστε πού τή φέραμε σ’ αὐτό τό σημεῖο. ‘Ἔχουμε
στά δῆθεν ἐπιστημονικά σχόλια τῶν δῆθεν μεγάλη εὐθύνη ἀπέναντι στά παιδιά μας.
ἐξυπνότερων ἀπό ἐμᾶς; Ὑπάρχει ὅμως ἀκόμα ἐλπίδα!
Τί ἄλλο περιμένουμε γιά νά πειστοῦμε Ἄς διαβάσουμε ξανά τό παραπάνω
ὅτι ὑπῆρχε “κρυφό σχολειό” καί τόν σπου- ποίημα καί θά τή βροῦμε!
δαῖο ρόλο πού διαδραμάτισε ἡ Ἐκκλησία Σᾶς εὐχαριστῶ.
17

19. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ:
Ο ΠΡΩΤΟΚΟΡΥΦΑΙΟΣ
Μαρίας Χατζηκούμα
Φοιτήτριας Ποιμαντικῆς &Θεολογίας
Πανεπ. Θεσσαλονίκης
Ὁ
Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος, ὁ τοῦ Θεοῦ στίς συναγωγές πρός κατάπλη-
Πρωτοκορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων ξη τῶν Ἰουδαίων.
τοῦ Χριστοῦ καί ὁ Ἀπόστολος Ἔκανε τέσσερις μεγάλες περιοδεῖες
ὅλων τῶν Ἐθνῶν, γεννήθηκε στήν Ταρσό σέ ὅλο σχεδόν τόν τότε γνωστό κόσμο
(πόλη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας) τῆς Κιλικίας κηρύττοντας τό Εὐαγγέλιο σέ Ἰουδαίους
περίπου τό 10 μ.Χ. ἀπό Ἰουδαίους γο- καί ἐθνικούς. Κατά τή διάρκεια τῆς δεύ-
νεῖς τῆς φυλῆς τοῦ Βενιαμίν. Ἀπό τούς τερης περιοδείας του, καθώς βρισκόταν
γονεῖς κληρονόμησε τήν εὐσέβεια καί τήν στήν Τρωάδα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, εἶδε σέ
πιστή τήρηση τοῦ Νόμου σάν γνήσιος ὅραμα ἕναν Μακεδόνα νά τόν καλεῖ νά
Φαρισαῖος. Εἶχε τόσο μεγάλο ζῆλο στήν ἔλθει στή Μακεδονία γιά νά τούς βοη-
πίστη καί τήν ἀγάπη στόν Θεό, ὥστε οἱ θήσει. Ὑπάκουσε ὁ Ἀπόστολος στή Θεία
γονεῖς του τόν ἔστειλαν στήν Ἱερουσαλήμ ἐντολή καὶ, ἔτσι καί ἔγινε, μετά ἀπό τα-
γιά νά διδαχθεῖ ἀπό τόν μεγάλο ραβίνο λαιπωρίες ἔφτασε στή Μακεδονία, τή δι-
Γαμαλιήλ. Ἐκεῖ προσκολλήθηκε σέ μεγά- έσχισε σχεδόν ὁλόκληρη διδάσκοντας τόν
λο βαθμό στίς πατρῶες παραδόσεις ὥστε λόγο τοῦ Θεοῦ και, ὅπως ἀναφέρεται καί
ἔγινε σφοδρός ἐχθρός τῶν Χριστιανῶν. στίς ἐπιστολές του, ἐντυπωσιάστηκε ἀπό
Βλέποντας τόν μεγάλο ζῆλο του οἱ τήν καλοσύνη καί τήν εὐγένεια τῶν κατοί-
ἀρχιερεῖς τοῦ ἀνέθεσαν τήν ἀποστολή κων τῆς Μακεδονίας καί ἰδιαίτερα ἐκείνων
νά πάει στή Δαμασκό ἐπικεφαλῆς ἀπο- τῆς Βέροιας, οἱ ὁποῖοι ἐρευνοῦσαν τήν
σπάσματος καί νά συλλάβει ὅλους τους ἀλήθεια τῶν λόγων του, διαβάζοντας τίς
χριστιανούς τῆς πόλης. Ἦταν τότε 24 Γραφές. Ἐκεῖ πίστεψαν πολλοί Ἰουδαῖοι
ἐτῶν. Καθώς πήγαινε ἐκεῖ μία ἐκτυφλωτική καί ἐθνικοί, ἄνδρες καί γυναῖκες.
λάμψη ἀπό τόν οὐρανό τόν τύλιξε καί ὁ Κατά τή διάρκεια τῶν ταξιδιῶν του
Παῦλος ἔπεσε τυφλός ἀπό τό ἄλογό του. ἔφερνε τό φῶς τοῦ Χριστοῦ στίς καρδιές
Τότε ἀκούστηκε μία φωνή: «Σαούλ Σαούλ ὅλων καί ἐντυπωσίαζε μέ τούς λόγους, τά
γιατί μέ διώκεις;». «Ποιός εἶσαι Κύριε;» θαύματά του ἀλλά κυρίως μέ τήν ἀγά-
τόν ρώτησε ἐκεῖνος. «Ἐγώ εἶμαι ὁ Ἰησοῦς πη καί τό ἀνύστακτο ἐνδιαφέρον του
τόν ὁποῖο καταδιώκεις» τοῦ ἀπάντησε ἡ γιά ὅλους. Ἔγραψε ἐπίσης καί πολλές
φωνή τοῦ Κυρίου. Μετά ἀπό αὐτήν τή ἐπιστολές πρός τούς Χριστιανούς τῶν
συνάντηση ἡ ζωή τοῦ Ἁγίου ἄλλαξε ρι- Ἐκκλησιῶν πού ἵδρυε, διδάσκοντάς τους
ζικά. Ἀφοῦ μετά ἀπό τρεῖς ἡμέρες προ- τήν ἀληθινή πίστη, τήν ἀγάπη στόν Θεό
σευχῆς καί νηστείας βρῆκε ξανά τό φῶς καί τούς ἀνθρώπους καί συμβουλεύο-
του ἀπό τήν προσευχή τοῦ χριστιανοῦ ντάς τους μέ πολύ διάκριση γιά τά τυχόν
Ἀνανία, ἄρχισε, φωτισμένος ἀπό τό Ἅγιο λάθη τους.
Πνεῦμα, νά διακηρύττει τόν Ἰησοῦ Υἱό Φυσικά τό ἔργο καί ἡ ζωή του δέν
18

20. ἦταν εὔκολα. Πέρασε πάρα πολλούς κιν- στήν πόλη. Εἶναι τό λεγόμενο «Βῆμα τοῦ
δύνους, δυσκολίες καί περιπέτειες. Ἀπει- Ἀποστόλου Παύλου».
λήθηκε πάμπολλες φορές ἡ ζωή του, συ- Σήμερα στό χῶρο ὑπάρχει ἕνα λαμπρό
κοφαντήθηκε, φυλακίσθηκε, δικάσθηκε, μνημεῖο μέ ψηφιδωτές παραστάσεις, ὅπου
λιθοβολήθηκε, ναυάγησε, τίποτα ὅμως ἀπεικονίζεται τό ὅραμα τοῦ Ἀποστόλου
δέν στάθηκε ἱκανό νά τόν ἀπομακρύνει Παύλου στήν Τρωάδα καί ἡ σκηνή ὅπου
ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ζώντας μέ ὁ Ἅγιος κηρύττει στούς Βεροιεῖς.
ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στό θέλημα τοῦ Στό «Βῆμα τοῦ Ἀπ. Παύλου» τελεῖται
Θεοῦ καί ξεχειλίζοντας ἀγάπη, ἔφτασε κάθε χρόνο ὑπαίθρια Θεία Λειτουργία
γιά δεύτερη φορά σιδηροδέσμιος στή καί πανηγυρικός Ἑσπερινός τήν πρώ-
Ρώμη ὅπου τελικά μαρτύρησε τό 67 μ. Χ. τη καί τελευταία ἡμέρα ἀντίστοιχα τῶν
Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τή μνήμη του στίς 29 Παυλείων (τῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων
Ἰουνίου μαζί μέ τόν ἄλλο μεγάλο, Ἀπό- πρός τιμή τοῦ Ἁγίου πού γίνονται ὅλο
στολο Πέτρο. τόν μήνα Ἰούνιο).
Πολύτιμος Θησαυρός
Στόν ἱερό Μητροπολι-
τικό Ναό τῆς Βέροιας πού
τιμᾶται στοὺς δύο Πρωτο-
κορυφαίους Ἀποστόλους
Πέτρο καί Παῦλο (στή μνή-
μη τῶν δυό Πρωτοκορυφαί-
ων ἁποστόλων Πέτρου καί
Παύλου), φυλάσσεται ἐδῶ
καί χρόνια μικρό τεμάχιο
τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ
Ἁγίου Ἀποστόλου Παύ-
λου. Ὁ πολύτιμος αὐτός
θησαυρός τῆς πίστεως
ἔφθασε στή Βέροια μετά
ἀπό ἐνέργειες τοῦ Μητρο-
πολίτη κ. Παντελεήμονα
ἀπό τή Ρώμη.
Τό θαυμαστό μέ τό
τεμάχιο αὐτό τοῦ ἱεροῦ
λειψάνου τοῦ μαρτυρικοῦ
σώματος τοῦ Ἁγίου εἶναι
ἡ ἄρρητη εὐωδία πού ἀνε-
ξήγητα ἐκπέμπει συνεχῶς
καθ’ ὅλη τή διάρκεια τοῦ
χρόνου καί πού τήν ἀντι-
λαμβάνονται ὅλοι ὅσοι μέ
εὐλάβεια τό προσκυνοῦν.
Βῆμα
τοῦ Ἀπόστολου Παύλου
Στά Βέροια σώζεται
ἀκόμα τό σημεῖο, ὅπου κή-
ρυξε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος
κατά τήν παραμονή του
19

21. λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ
ΟΙ ΦΙΛΟΙ
Ἁγίου Φωτίου τοῦ Μεγάλου
Πατριάρχου Κ/Πόλεως
μετάφραση Ἰωάννη Πλεξίδα
39. Νὰ ἀποστρέφεσαι χείλη ποὺ κατη-
γοροῦν, ἀλλὰ καὶ τὶς συκοφαντίες. Διότι
πολλὲς φορὲς ἔστρεψαν παιδιὰ ἐναντίον
τῶν γονέων τους, καὶ ἔκαναν γονεῖς νὰ
ἐξοργιστοῦν μὲ τὰ παιδιά τους, καὶ ζευ-
γάρια νὰ χωρίσουν, ἀλλὰ καὶ συγγενεῖς νὰ
συγκρουστοῦν μεταξύ τους. Μὰ τί λέω;
Ὁλόκληρες πόλεις καὶ σπίτια ἔκανε ἄνω
κάτω ἕνας λόγος συκοφάντη.
40. Μὴ βιάζεσαι νὰ κάνεις φίλους,
ἀλλά, ἀφοῦ τοὺς κάνεις, διατήρησε μὲ
κάθε τρόπο τὴ φιλία, σηκώνοντας κάθε
βάρος τοῦ πλησίον σου, ἐκτὸς ἂν ὑπάρχει
κίνδυνος νὰ προξενήσει κακὸ στὴν ψυχή
σου· διότι ἡ ψυχρότητα καὶ ἡ ἐχθρότητα
ἀνάμεσα σὲ φίλους δυσκολεύουν τὴν κρί-
ση τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ὑποψιάζονται
τὸ ἴδιο καὶ τὸν ὑπαίτιο καὶ τὸν ἀνεύθυνο. θεια τῶν ἀξιόλογων φίλων, ἀκόμη καὶ ἂν
Ἐκείνους νὰ κάνεις φίλους, οἱ ὁποῖοι δια- κάποιος ἔκανε κάποιο λάθος, θὰ μπο-
τήρησαν τὴ φιλία τους μὲ ἄλλους ἁγνὴ σὲ ροῦσε πάρα πολὺ εὔκολα νὰ τὸ διορθώ-
ὅλες τὶς περιστάσεις καὶ δὲν κοίταξαν μὲ σει, οἱ κακοί, ὅμως, φίλοι διαφθείρουν καὶ
ζηλοφθονία τοὺς φίλους τους, οὔτε ἀδι- ὅ,τι καλὸ ἤδη ἔχει κανεὶς στὸν χαρακτήρα
αφόρησαν, ὅταν οἱ φίλοι τους ἔπεσαν σὲ του. Οἱ πρῶτοι καὶ τὶς ἐλλείψεις σὲ θέματα
δυστυχία. Διότι πολλοί, ὅταν δυστυχοῦν ἀρετῆς, καλύπτοντάς τες οἱ ἴδιοι, τὶς κά-
οἱ φίλοι τους, καὶ τοὺς συμπαραστέκονται νουν νὰ μὴ φαίνονται ἐλλείψεις, ἐνῷ ἀντί-
καὶ τοὺς βοηθοῦν, ὅταν ὅμως εὐημεροῦν, θετα ὁ συγχρωτισμὸς μὲ τοὺς φαύλους κι
δὲν ἀντέχουν νὰ βλέπουν τὴν εὐτυχία ἕνα μικρὸ μέρος ἀρετῆς, ποὺ μπορεῖ κα-
τους· καὶ ὅσοι δὲν ἀποκαλύπτονται τὴν νεὶς νὰ ἔχει, τὸ κάνει νὰ φαίνεται ψεύτικο.
ὥρα τῆς συμπόνιας, ξεσκεπάζονται ἀπὸ Μὴ ζητᾶς ἀπὸ τοὺς φίλους νὰ ἀκοῦς ὅ,τι
τὸ πάθος τοῦ φθόνου. Κάνε, λοιπόν, σὲ εὐχαριστεῖ, ἀλλὰ τὴν ἀλήθεια· διότι,
φίλους, ὄχι τοὺς κακούς, ἀλλὰ τοὺς ἄρι- ἂν πρέπει νὰ δεχτοῦμε ὅτι οἱ ἐχθροί, ἀπὸ
στους. Διότι τὶς περισσότερες φορὲς τὸ τὴ μιὰ μεριά, δὲ λένε τὴν ἀλήθεια, καὶ ἂν
ἦθος τῶν φίλων κρίνεται ἀπὸ τοὺς ἀνθρώ- ἀπὸ τοὺς φίλους, ἀπὸ τὴν ἄλλη, χαθεῖ ἡ
πους ποὺ ἀγαποῦν. Καὶ ἐνῷ μὲ τὴ βοή- ἀρετὴ τῆς φιλαλήθειας, καὶ ἐπιζητοῦν κι
20

22. λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ
αὐτοὶ νὰ λένε μόνο τὰ εὐχάριστα, τότε ἀνακοίνωσες ἕνα μυστικό σου. Ἀντίθετα,
ἀπὸ ποῦ ἀλλοῦ θὰ μάθουμε τὴν ἀλήθεια οἱ καλὲς σκέψεις σου καὶ τὸ φίλο σου, ποὺ
καὶ θὰ μετανιώσουμε γιὰ ὅσα ἀπρεπῶς συμφώνησε νὰ τὶς ἀκούσει, θὰ τὸν κρα-
μερικὲς φορὲς εἴπαμε καὶ κάναμε; Γιὰ τὸν τοῦν σταθερὰ κοντά σου καὶ δὲ θὰ κόψει
λόγο αὐτὸ θεώρησε ὅτι διαφέρουν πάρα ποτὲ τοὺς δεσμοὺς φιλίας μὲ σένα, διότι
πολὺ οἱ φίλοι ἀπὸ τοὺς κόλακες. Διότι οἱ θὰ εἶναι δεμένος μαζί σου μὲ ἕναν ἀκλό-
κόλακες, ἐπαινώντας σε κατὰ πρόσωπο, νητο δεσμό, αὐτὸν τῆς ἀρετῆς ἐπιπλέον,
δὲ σὲ ἀφήνουν, ὅπως εἶναι φυσικό, νὰ συ- κάθε φορὰ ποὺ θὰ τὶς ἀναλογίζεται, θὰ
νειδητοποιήσεις τὰ λάθη σου καὶ τὰ με- τὸν ὁδηγοῦν στὸν ἔπαινο τῆς ἐξαίρετης
γαλοποιοῦν στὰ μάτια τῶν ἄλλων μὲ τὶς σκέψης σου. Ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος, εἶναι
συκοφαντίες τους, ἐνῷ οἱ ἄλλοι ἐλέγχο- φανερὸ ὅτι ἐσύ, παρατηρώντας αὐτά, δὲ
ντάς σε, μὲ τὸ δικαίωμα ποὺ τοὺς παρέχει θὰ νιώσεις βάρος, ἂν ἔδωσες κάποια λά-
ἡ φιλία, κι ἐσένα σὲ κάνουν πιὸ ἱκανὸ νὰ θος συμβουλή, καὶ θὰ ἐπανασυνδεθεῖτε
συνειδητοποιήσεις τὴν παρανομία, καὶ σὲ καὶ θὰ ἐπαναφέρεις τὴ σχέση σας, ποὺ τὴ
περίπτωση ποὺ χρειαστεῖ νὰ ποῦν κάτι διακρίνει ἡ ἀγάπη. Πάντοτε νὰ ἐπαινεῖς
πρὸς τοὺς ἔξω, ἀντὶ νὰ σὲ κατηγορήσουν τοὺς φίλους σου, περισσότερο δὲ τοὺς
ψάχνουν νὰ βροῦν δικαιολογία γιὰ τὴν ἀπόντες στοὺς παρόντες. Μὲ αὐτὸν τὸν
πράξη σου. Ὅσο λοιπὸν διαφέρει τὸ νὰ τρόπο καὶ θὰ ἀποφύγεις νὰ θεωρηθεῖς
ἀσκεῖς τὴν ἀρετὴ ἀπὸ τὸ νὰ προοδεύεις κόλακας, καθὼς θὰ φανεῖ ὅτι δὲν ἐπινοεῖς
στὴν κακία καὶ τὸ νὰ διαλύεις τὶς συκο- μέσα σου οὔτε ἴχνος κολακείας, καὶ θὰ
φαντίες στοὺς ὑπηκόους ἀπὸ τὸ νὰ τὶς εὐχαριστήσεις τοὺς φίλους σου ἀποδει-
δέχεσαι, τόσο πολὺ πρέπει νὰ διαφέρει ἡ κνύοντας σὲ αὐτοὺς ὅτι θὰ ἔχεις τὴν ἴδια
ἐκτίμησή σου στοὺς πραγματικοὺς φίλους στάση ἀπέναντι στοὺς παρόντες, ὅπως
σὲ σχέση μὲ τοὺς κόλακες. κατάλαβαν αὐτοὶ ὅτι εἶναι ἡ στάση σου
41. Μοιράσου μὲ τοὺς φίλους σου ὅσες ἀπέναντι στοὺς ἀπόντες.
ἀπὸ τὶς ἐνδόμυχες σκέψεις σου αὐξάνουν 42. Ἔτσι, προστατευμένος μὲ τὴ φι-
τὴν ἀρετή σου. Μὲ ὅσες ὅμως θεωρεῖς ὅτι λία, θὰ εἶσαι ἀδυσώπητος σὲ ἐκείνους ποὺ
ἐκφαυλίζουν τὴ σκέψη οὔτε ἐσὺ ὁ ἴδιος διαπράττουν ἀδικήματα ἀπέναντι στοὺς
νὰ ἀσχολεῖσαι, ἀλλὰ οὔτε καὶ στοὺς φί- ἄλλους καὶ στὴν πολιτεία, ἐνῶ σὲ ἐκείνους
λους σου νὰ τὶς ἐμπιστεύεσαι, διότι αὐτὸ ποὺ σφάλλουν ἀπέναντι σὲ σένα θὰ εἶσαι
εἶναι τὸ καλύτερο, χωρὶς νὰ ὑπάρχει κά- σπλαχνικός. Γιατί μ΄ αὐτὸν τὸν τρόπο
ποια ἄλλη συνέπεια. Ὅμως, ἀκόμα καὶ ἂν ἐπιτυγχάνεται εὐνομία στὴν πολιτεία καὶ
αὐτὴ ἡ φιλικὴ διάθεση κορεσθεῖ καὶ πάψει πραγματοποιεῖται ἡ ὁλοφάνερη φροντίδα
νὰ ὑπάρχει – τέτοια πολλὰ συμβαίνουν καὶ μέριμνά σου γιὰ τοὺς ὑπηκόους σου.
στοὺς ἀνθρώπους -, καὶ στὴν περίπτωση Ἐπιπλέον θὰ ἀναδειχθεῖ ἡ φιλάνθρωπη
αὐτὴ εἶναι προφανὴς ἡ χρησιμότητα τῆς σκέψη σου καὶ ὁ ἡγεμονικός σου, πράγ-
συμβουλῆς ποὺ σοῦ δίνω· διότι ἡ φαυλό- ματι, χαρακτήρας. Γιατί οἱ τύραννοι τὶς
τητα τῶν ἐνδόμυχων σκέψεών σου, ἀφοῦ περισσότερες φορὲς ἀδιαφοροῦν γιὰ τὰ
εἰσβάλει ἀνεπαίσθητα μέσα στὴν ψυχὴ δημόσια ἀδικήματα καὶ ὅσα διαπράττουν
καὶ ταράξει τὴ σκέψη τοῦ φίλου σου, ποὺ οἱ πολίτες μεταξύ τους, ἀλλὰ ἐλέγχουν μὲ
συμφώνησε νὰ σὲ ἀκούσει, πολὺ γρήγορα μεγάλη αὐστηρότητα ὅσα γίνονται εἰς βά-
καὶ χωρὶς δυσκολία θὰ τὸν κάνει νὰ ἀπο- ρος τους. Ἀντίθετα, ἔργο τοῦ βασιλιᾶ καὶ
κηρύξει τὴν ἀγάπη του πρὸς ἐσένα καὶ τοῦ πολὺ νομιμόφρονα ἄρχοντα εἶναι νὰ
στὸ ἑξῆς δὲν θὰ τοῦ ἐπιτρέπει νὰ σκεφτεῖ ἀντιμετωπίζει μὲ φιλανθρωπία τὰ ἐναντίον
δρόμο ἐπιστροφῆς· ἐπιπλέον, θὰ ἐπιρρί- του ἀδικήματα, ἀλλὰ ὅσα εἶναι δημόσια
ψει ἐπάνω σου βαριὰ συκοφαντία, πράγμα καὶ ἀπέναντι στοὺς ἄλλους νὰ τὰ διευ-
ποὺ θὰ μαθευτεῖ, καὶ θὰ συμπεριφέρεται θετεῖ καὶ νὰ σωφρονίζει τοὺς παραβάτες
πλέον πολὺ ἄσχημα πρὸς ἐσένα ποὺ τοῦ τοῦ νόμου.
21