εμφυλιοι πολεμοι στην αρχαιοτητα

1. ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

3. Μια εξέγερση, επιτυχής ή ανεπιτυχής,
πιθανόν να θεωρηθεί εμφύλιος πόλεμος
από κάποιους ιστορικούς. Άλλοι
ιστορικοί δηλώνουν ότι το κριτήριο για
έναν εμφύλιο πόλεμο είναι ότι πρέπει να
υπάρχει παρατεταμένη βία μεταξύ
οργανωμένων φατριών ή συγκεκριμένων
περιοχών μιας χώρας .
Ο εμφύλιος πόλεμος είναι πόλεμος
κατά τον οποίο μέρη εντός της ίδιας
κουλτούρας, κοινωνίας ή εθνικότητας
πολεμούν το ένα το άλλο
διεκδικώντας τον έλεγχο της πολιτικής
εξουσίας. Μερικοί εμφύλιοι πόλεμοι
χαρακτηρίζονται ως επαναστάσεις
όταν ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης
συντελείται σημαντική
κοινωνική αναδιάρθρωση.

5. Α΄ Μεσσηνιακός Πόλεμος
Υπάρχουν δύο διαφορετικές εκδοχές
σχετικά με τα αίτια που οδήγησαν στο
ξεκίνημα του πολέμου. Οι Σπαρτιάτες
υποστήριξαν, πως το έτος της 3ης
Ολυμπιάδας (το 768 π.Χ.), κατά τη
διάρκεια της γιορτής προς τιμή της θεάς
Αρτέμιδος, κάποιοι Μεσσήνιοι απήγαγαν
τις νεαρές Σπαρτιάτισσες ιέρειες του ναού
και σκότωσαν τον βασιλιά της Σπάρτης
Τήλεκλο. Η εκδοχή των Μεσσηνίων
διαδραματίζεται στην ίδια γιορτή.
Οι Μεσσήνιοι υποστήριξαν πως οι
Σπαρτιάτες είχαν από καιρό επεκτατικά
σχέδια προς τη Μεσσηνία και κατά τη
γιορτή της Αρτέμιδας σχεδίασαν να
σκοτώσουν τους Μεσσήνιους άρχοντες
και βασιλιάδες, στέλνοντας μερικούς
νεαρούς Σπαρτιάτες, οι οποίοι ήταν
ντυμένοι με γυναικεία ρούχα και
στολίδια, στο στρατόπεδο των
Μεσσηνίων.
Κάποιος όμως από τους Μεσσήνιους
αντιλήφθηκε την παγίδα και το
αποτέλεσμα ήταν οι νεαροί άνδρες, μαζί
με τον Τήλεκλο, να σκοτωθούν στη
συμπλοκή. Ο πόλεμος αυτός είχε ως
αποτέλεσμα την προσάρτηση της
Μεσσηνίας στη Σπάρτη.

6. Β’ Μεσσηνιακός Πόλεμος
Ο Δεύτερος Μεσσηνιακός Πόλεμος ήταν ο
δεύτερος πόλεμος μεταξύ των Μεσσήνιων
και των Σπαρτιατών. Οι πληροφορίες που
έχουμε σήμερα για το γεγονός αυτό είναι
ελάχιστες. Εκτιμάται ότι ο πόλεμος
ξέσπασε ένα χρόνο πριν από την 24η
Ολυμπιάδα (το 685 π.Χ.) και έληξε την 28η
Ολυμπιάδα (το 668 π.Χ.). Οι Μεσσήνιοι
απέκρουαν επί δέκα έτη τις επιθέσεις των
Σπαρτιατών αλλά τελικά υπέκυψαν. Πολλοί
Μεσσήνιοι μετά την ήττα τους κατέφυγαν
στην Σικελία και εγκαταστάθηκαν στην
Ζάγκλη που μετονομάστηκε σε Μεσσήνη,
ενώ κάποιοι εγκαταστάθηκαν στην
Ναύπακτο.

7. Ο Ληλάντιος πόλεμος ήταν πόλεμος που διεξήχθη στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ. μεταξύ των
δύο ισχυρών αρχαίων κρατών της Εύβοιας, της Χαλκίδας και της Ερέτριας, που την περίοδο
εκείνη βρίσκονταν στο απόγειο της ακμής τους. Ο πόλεμος ήταν προϊόν του μακροχρόνιου
ανταγωνισμού των δύο κρατών, που κατά την διάρκεια του 8ου αιώνα π.Χ. είχαν εξελιχθεί
σε μεγάλες εμπορικές δυνάμεις του αρχαίου κόσμου. Αφορμή για το ξέσπασμα του
πολέμου, στάθηκε η διεκδίκηση του Ληλάντιου πεδίου, της μεγαλύτερης πεδιάδας του
νησιού που βρισκόταν ανάμεσα στις δύο πόλεις. Ο πόλεμος ήταν αμφίρροπος και
προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στις δύο πόλεις και τις οδήγησε τελικά στην παρακμή.
Την θέση τους ως εμπορικές δυνάμεις του αρχαίου κόσμου πήραν η Κόρινθος, τα Μέγαρα,
οι πόλεις της Ιωνίας και η Αθήνα.

8. Πρώτος ιερός πόλεμος
Ο πρώτος ιερός πόλεμος ήταν ο πρώτος από μία σειρά πολέμων που έγιναν κατά την
αρχαιότητα με σκοπό τον έλεγχο του μαντείου των Δελφών. Επικρατέστερη χρονική
περίοδος διεξαγωγής του πολέμου θεωρείται το χρονικό διάστημα από το 595 έως το
585 π.Χ. Ο πόλεμος διεξήχθη ανάμεσα στην συμμαχία που την αποτελούσαν οι
Θεσσαλοί οι Σικυώνιοι και οι Αθηναίοι και στην Φωκική πόλη Κίρρα . Αφορμή για το
ξέσπασμα του πολέμου αποτέλεσε το γεγονός πως οι κάτοικοι της Φωκικής πόλης
Κίρρας παρενοχλούσαν τους προσκυνητές του μαντείου των Δελφών. Τα βαθύτερα
αίτια του πολέμου όμως βρίσκονταν στις φιλοδοξίες των Θεσσαλών να επικρατήσουν
οριστικά στην Φωκίδα και να ελέγξουν το μαντείο των Δελφών, ενώ οι Σικυώνιοι είχαν
στόχο να απαλλαγούν οριστικά από τους Κιρραίους πειρατές που δρούσαν στον
Κορινθιακό κόλπο και είχαν εξελιχθεί σε απειλή γι’ αυτούς.Οι συνέπειες του πολέμου
ήταν να καταστραφεί η πόλη Κίρρα, πιθανόν και η Κρίσα.Η πόλη των Δελφών έγινε
ανεξάρτητη και παραχωρήθηκε σε αυτή το Κρισαίο πεδίο, το οποίο χαρακτηρίστηκε
ιερό.

9. Δεύτερος ιερός πόλεμος
Ο Δεύτερος ιερός πόλεμος ήταν ο δεύτερος κατά σειρά πόλεμος που ξέσπασε
στην αρχαιότητα με σκοπό τον έλεγχο του μαντείου των Δελφών. Ο πόλεμος
αυτός σε αντίθεση με τον πρώτο και τον τρίτο ιερό πόλεμο δεν πήρε
διαστάσεις αλλά ήταν σύντομος σε διάρκεια και σε γεγονότα. Για τα γεγονότα
του πολέμου πληροφορούμαστε κυρίως από την αναφορά του Θουκυδίδη.
Σύμφωνα με αυτήν οι Σπαρτιάτες έστειλαν στρατό στους Δελφούς και
επανέφεραν την πόλη στην προηγούμενη κατάστασή αλλά λίγο μετά ο
Περικλής εκστράτευσε ξανά στους Δελφούς και παρέδωσε ξανά την πόλη
στους Φωκείς. Την ίδια αναφορά κάνει και ο Πλούταρχος στο έργο του για την
ζωή του Περικλή.

10. Τρίτος ιερός πόλεμος
Ο τρίτος ιερός πόλεμος ήταν ο τρίτος κατά σειρά
πόλεμος που έγινε στην αρχαία Ελλάδα με
αφορμή τον έλεγχο του μαντείου των Δελφών. Ο
πόλεμος ξέσπασε, το 356 π.Χ., όταν οι Φωκείς
αρνούμενοι να υποστούν τις συνέπειες της
τιμωρίας που τους επιβλήθηκε από το
αμφικτυονικό συνέδριο, κατέλαβαν το μαντείο των
Δελφών. Εναντίον τους τότε σχηματίστηκε ένας
αντίπαλος συνασπισμός κάτω από την ηγεσία της
Θήβας αρχικά και της Μακεδονίας στην συνέχεια
με αποτέλεσμα την οριστική υποταγή των
Φωκέων δέκα χρόνια μετά. Ο πόλεμος αυτός
αποτέλεσε αφορμή για την πρώτη εμπλοκή της
Μακεδονίας στις εξελίξεις της νότιας Ελλάδας.

11. Τέταρτος ιερός πόλεμος
Ο Τέταρτος ιερός πόλεμος (339-338 π.Χ) ξέσπασε όταν η πόλη των
Λοκρών, η Άμφισσα καταπάτησε ιερά κτήματα των Δελφών. Ο
Φίλιππος κατέλαβε την Άμφισσα και αργότερα ήρθε αντιμέτωπος με
τον συνασπισμό πόλεων της Ν. Ελλάδας.

13. Ο Πελοποννησιακός πόλεμος, που είχε διάρκεια από το
431 π.Χ. μέχρι το 404 π.Χ., διεξάχθηκε μεταξύ των
πόλεων της Αθηναϊκής συμμαχίας (η Αθήνα και οι
σύμμαχοι της) και της Πελοποννησιακής συμμαχίας (η
Σπάρτη, η Κόρινθος και όλες οι πελοποννησιακές
πόλεις). Εξαιτίας του σχετικά μεγάλου αριθμού των
πόλεων που ενεπλάκησαν στις συγκρούσεις, ο πόλεμος
επεκτάθηκε στη Στερεά Ελλάδα, ενώ μεγάλες
επιχειρήσεις έγιναν και στα νησιά του Αιγαίου και του
Ιονίου πελάγους, στις ακτές της Μακεδονίας, της
Θράκης, της Μικράς Ασίας και στη Σικελία.

14. Αφορμή του πολέμου στάθηκε ουσιαστικά η απόφαση της
Αθήνας να διευρύνει ακόμα περισσότερο το εμπόριο αλλά και τις
πολιτικές της σχέσεις με τη Μεγάλη Ελλάδα, δηλαδή τις πόλεις
της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας.

15. Ο Πελοποννησιακός πόλεμος έληξε με την ήττα
τον Αθηναίων από τους Σπαρτιάτες στους Αιγός
ποταμούς. Συγκεκριμένα οι Σπαρτιάτες
συγκάλεσαν συνέδριο στη Σπάρτη για να
αποφασιστεί η σύναψη της ειρήνης. Οι
Σπαρτιάτες δέχτηκαν να συνάψουν ειρήνη με
τους παρακάτω όρους:
 Οι Αθηναίοι να παραδώσουν όλα τα πλοία
τους, εκτός από 12.
 Να κατεδαφιστούν τα Μακρά τείχη και τα
τείχη του Πειραιά.
 Να επανέλθουν όλοι οι πολιτικοί εξόριστοι.
 Οι Αθηναίοι να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες
και να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους.

16. Η πρώτη φάση ήταν ο Αρχιδάμειος
Πόλεμος.
Το 431 π.Χ. ξεσπά ο Πελοποννησιακός
πόλεμος. Οι Σπαρτιάτες εισβάλουν στην
Αττική και οι Αθηναίοι κλείνονται στα
Μακρά τείχη, ενώ ο στόλος τους
λεηλατεί τα παράλια της Λακωνίας. Το
430 π.Χ. πεθαίνει ο Περικλής από τον
μεγάλο λοιμό. Το 421 π.Χ. υπογράφεται
η Νικεία ειρήνη με πρωτοβουλία του
στρατηγού Νικία.
Οι ιστορικοί χωρίζουν αυτόν τον μεγάλο πόλεμο σε διάφορες
φάσεις -οι περισσότεροι τον χωρίζουν σε δύο ή τρεις.

17. Η δεύτερη φάση ήταν η
Σικελική Εκστρατεία(415 -
413 π.Χ. ) η οποία ξεκινάει
με την εκστρατεία των
Αθηναίων υπό τον
Αλκιβιάδη στη Σικελία.
Σκοπός ήταν η κυριαρχία
των Αθηναίων και στο
Ιόνιο. Η εκστρατεία λήγει
με ήττα των Αθηναίων.
Η τρίτη φάση του πολέμου τυπικά
αρχίζει το 413 π.Χ. με το Δεκελεικό
Πόλεμο και κρατάει μέχρι το 404 π.Χ.,
οπότε και οι Αθηναίοι συντρίβονται.
Κύριο χαρακτηριστικό του Δεκελεικού
πολέμου ήταν
 η καθοριστική πλέον ανάμειξη
των Περσών στην ελληνική
διαμάχη
 η απελπισία των Αθηναίων που
είχαν στερηθεί σημαντικούς
πολιτικούς και βρίσκονταν σε
κατάσταση πανικού
 η ναυτική ήττα των Αθηναίων από
τους Σπαρτιάτες

18. Ο Σαμιακός πόλεμος ήταν η πολεμική
διένεξη μεταξύ Αθήνας και Σάμου, που
ξέσπασε το 440 π.Χ., έξι χρόνια μετά τις
Τριακονταετείς σπονδές που εξασφάλισαν
την ειρήνη μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης και
άνοιξαν το δρόμο για την μεγάλη άνοδο της
αθηναϊκής δύναμης. Τη χρονιά εκείνη η
Σάμος και η Μίλητος, πόλεις-μέλη της
Αθηναϊκής Συμμαχίας, οδηγήθηκαν σε
πόλεμο εξαιτίας διεκδικήσεων που
πρόβαλλαν και οι δύο στην περιοχή της
Πριήνης.

19. Ο σαμιακός πόλεμος στάθηκε η
αφορμή να επιβεβαιωθεί η ισχύς των
συνθηκών ειρήνης που είχε
υπογράψει η Αθήνα με τους Πέρσες
και τους Πελοποννησίους μετά το
τέλος των Περσικών πολέμων, αφού
και οι μεν και οι δε αρνήθηκαν να
παράσχουν τελικά ουσιαστική
βοήθεια στους Σαμίους, ενώ η
συντριπτική ήττα της ισχυρής Σάμου
επιβεβαίωσε την ηγετική θέση της
Αθήνας στο εσωτερικό της
Συμμαχίας.

20. Ο Συμμαχικός Πόλεμος ήταν πολεμική σύγκρουση, η οποία διήρκεσε από το 357
ως 355 π.Χ., με αντιπάλους την Αθήνα και τις πόλεις της Χίου, της Κω και της
Ρόδου, που αποστάτησαν από τη Δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία.Οι Χίοι, οι Κώοι
και οι Ρόδιοι ήταν οργισμένοι από την ολοένα πιο αυταρχική συμπεριφορά των
Αθηναίων. Το 357 π.Χ., επαναστάτησαν ύστερα από υποκίνηση του σατράπη
της Καρίας, Μαυσώλου, ενώ είχαν και την υποστήριξη της ανεξάρτητης πόλης
του Βυζαντίου.
.

21. Αρχηγοί των αθηναϊκών δυνάμεων ορίστηκαν οι στρατηγοί Χάρης και Χαβρίας.
Η πολιορκία της Χίου το 356 τερματίστηκε με ήττα των Αθηναίων και θάνατο
του Χαβρία. Έτσι, ο Χάρης απέκτησε πλήρη έλεγχο του στρατού και απέπλευσε
προς τον Ελλήσποντο, με σκοπό την επίθεση κατά του Βυζαντίου. Εν τω
μεταξύ, οι στρατηγοί Τιμόθεος, Ιφικράτης και ο γιος του Μενεσθέας, στάλθηκαν
να τον βοηθήσουν. Στην πορεία, επανέφεραν κάποιες άλλες επαναστατημένες
πόλεις στην συμμαχία και τελικά ενώθηκαν με τις δυνάμεις του Χάρη κοντά στη
Χίο.

22. Ο Χάρης οδήγησε τον αθηναϊκό στόλο στη
ναυμαχία των Εμπάτων. Ωστόσο, λόγω
θαλασσοταραχής, οι νέοι στρατηγοί
αρνήθηκαν να εμπλακούν. Ο Χάρης τους
κατηγόρησε ως προδότες και επιτέθηκε
μόνος του, χάνοντας τη μάχη με πολλές
απώλειες. Αργότερα, (355 π.Χ.), ο Τιμόθεος,
ο Μενεσθέας και ο Ιφικράτης θα δικάζονταν
με την κατηγορία της προδοσίας, αλλά
μονάχα στον πρώτο θα επιβαλλόταν
χρηματική ποινή. Εκείνος, αδυνατώντας να
πληρώσει, κατέφυγε στη Χαλκίδα. Το 356
π.Χ., οι επαναστατημένες πόλεις
λεηλάτησαν τη Λήμνο και την Ίμβρο, πόλεις
πιστές στη συμμαχία

23. Ο Χάρης χρειαζόταν οικονομική ενίσχυση για τη συνέχιση
του πολέμου, αλλά δεν τη ζήτησε από την Αθήνα. Εν μέρει
λόγω της πιέσεως που δεχόταν από τους μισθοφόρους του,
ανέλαβε την ηγεσία του στρατού του σατράπη της Φρυγίας,
Αρτάβαζου, ο οποίος είχε εξεγερθεί κατά του Αρταξέρξη
Γ. Ανακλήθηκε όμως από τους Αθηναίους, ύστερα από έντο-
νες αντιδράσεις του Μεγάλου Βασιλιά. Το 356, οι Πέρσες
ζήτησαν από την Αθήνα να απομακρυνθεί από τη Μικρά
Ασία, απειλώντας με πόλεμο. Τον επόμενο χρόνο, οι Αθη-
ναίοι, μην επιθυμώντας επιπλέον συγκρούσεις, συνθηκολό-
γησαν αποδεχόμενοι την αποχώρηση των επαναστατημένων
πόλεων.

25.  http://www.ime.gr/chronos/05/gr/politics/220pelowar.html
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B7%CE%BB%CE%AC%CE%B
D%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%
CE%BC%CE%BF%CF%82
 http://aristomenismessinios.blogspot.gr/2013/11/blog-post_21.html
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%84_%CE%9C%CE%B5%CF%83
%CF%83%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82_%
CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82
 http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%A3%CF%85%CE%BC%CE%BC%
CE%B1%CF%87%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%A0%CF%8C%C
E%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82