โรคติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์

1. โรคติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์
(Sexually transmitted infections; STI)
Part 1: Overview and Diagnosis
อ.พญ.เจนจิต ฉายะจินดา

2. Definition
 เป็นโรคที่ติดต่อถึงกันโดยการมีเพศสัมพันธ์ โดยอาจติดเชื้อ
ระหว่างบุรุษกับสตรีหรือระหว่างเพศเดียวกันในกรณีของรัก-
ร่วมเพศ นอกจากนั้นยังติดจากแม่สู่ลูกได้ด้วย โรคติดต่อทาง-
เพศสัมพันธ์ แบ่งได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ คือ
 Genital discharge
 Genital ulcer
 Miscellaneous

3. Genital discharge
 Normal discharge
 Gonorrhea
 Vaginal trichomoniasis
 Fungal vaginitis
 Chlamydia trachomatis infection
 Bacterial vaginosis

4. Genital ulcers
 Syphilis
 Chancroid
 Lymphogranuloma venereum
 Granuloma inguinale
 Herpes genitalis
 Condyloma acuminata
 Molluscum contagiosum

5. Miscellaneous
 Hepatitis
 Human immunodeficiency virus (HIV/ AIDs)
 Ectoparasitic infection
 Scabies
 Pediculosis Pubis

6. Vaginal discharge

7. ตกขาวปกติ คืออะไร
 สิ่งที่ถูกขับออกมาทางช่องคลอดซึ่งไม่ใช่เลือด มีสีอะไรก็ได้ ลักษณะคล้าย- แป้ง
เปียกหรือมูกใส กลิ่นคาวเล็กน้อย pH 3.5 – 4.5
 Origins:
 Sweat and sebaceous
glands, skene glands
 Bartholin glands
 Transudate from
vaginal wall
 Exfoliated vaginal and
cervical cells
 Cervical mucus  Endometrial secretion
 Oviductal fluids  Micro-organisms and
metabolic products

9. Gonorrhea
 Neisseria gonorrhea (intracellular gram-
negative diplococci) ชอบ collumnar epithelial
cells ที่บริเวณต่อไปนี้ urethra, endocervix, fallopian
tubes, conjunctiva
 ตาแหน่งที่พบบ่อย ได้แก่ endocervix รองมาคือ urethra และ
anus หากลามไปนอกเหนือจากบริเวณนี้จะเรียกว่าเป็น
Complicated case

10. Complications
 Acute pelvic inflammatory disease: มักพบมีการติด
เชื้อ Chlamydia trachomatis ร่วมด้วย
 Ectopic pregnancy: 2-3 เท่าของสตรีทั่วไป
 Infertility
 Meatal stenosis
 Bartholin abscess
 Chronic pelvic pain
 Dissemimated gonococcal infection

11. หนองในเทียม
Chlamydia Trachomatis Infection
 อาการจะคล้ายอาการและอาการแสดงของการติดเชื้อหนองในมาก เพราะเชื้อ
จะมุ่งเป้าไปที่ต่อมที่มีเยื่อบุเป็นชนิด columnar ทาให้มีอาการปัสสาวะ
แสบขัด มีหนองออกจากท่อปัสสาวะ โดยทั่วไปไม่พบอาการผิดปกติอื่น
 ปัจจุบันใช้ Polymerase chain reaction (PCR) ในการ
วินิจฉัย สาหรับการเพาะเชื้อพบว่ามีขั้นตอนค่อนข้างยุ่งยาก

12. Vaginal
Trichomoniasis
 เชื้อ Trichomonas vaginalis ขนาดใกล้เคียงเม็ดเลือด
ขาวคือ 10-20 µm มี flagellum ออกมาจาก anterior
kinetosomal complex และ flagellum เส้นที่ 5
ที่ติดกับ undulating membranes ซึ่งออกมาจาก
kinetosomal complex ยาวลงมาถึงกลางลาตัวของเชื้อ
มี axostyle วิ่งอยู่กลางลาตัวและทอดยาวออกไปเป็นส่วนหางที่
เรามองเห็นได้ เคลื่อนไหวแบบ jerky movement
แบ่งตัวแบบ binary fission และเป็น facultative
anaerobe กินแบคทีเรียโดย phagocytosis
 เชื้อนี้พบได้เฉพาะในคน

13. ลักษณะทางคลินิกและการวินิจฉัย
 ลักษณะตกขาวอาจไม่ได้เป็นแบบเฉพาะคือ
watery foamy white discharge
หรือ คล้ายหนองสีเขียวหรือสีขาวข้นคล้ายครีม
 ผู้ป่วยมีอาการคันอย่างรุนแรงที่บริเวณแคมและ
ภายในช่องคลอด
 ตรวจพบปากมดลูกแดงลักษณะอักเสบ อาจมีจุดสี
แดงร่วมด้วย (Strawberry cervix)
 Wet smear: T. vaginalis วิ่ง

14. Fungal Vaginitis
 เชื้อ Candida albicans เป็น
สาเหตุร้อยละ 80-90
 การวินิจฉัย
 อาการ ได้แก่ คัน แสบ ตกขาวปริมาณ
มาก
 Wet smear with
10%KOH หรือ Culture

15. ปัจจัยส่งเสริมการติดเชื้อราในช่องคลอด
การตั้งครรภ์
โรคเบาหวาน
ยาปฏิชีวนะ
ยาคุมกาเนิด
ยาสเตียรอยด์
เครื่องแต่งกาย
เพศสัมพันธ์

16. Bacterial vaginosis (BV)
 กลไกการเกิดโรคเกิดจากการขาดสมดุล
ทางระบบนิเวศของเชื้อแบคทีเรียในช่องคลอด
มีLactobacillusลดลงหรือหายไป
ทาให้เชื้อ Gardnerella vaginalis,
Mycoplasma hominis และ
anaerobic bacteria อื่นๆ เพิ่มขึ้น
100-1000 เท่า
Clue cells

17. Amsel’s criteria (Diagnosis)
มี 3 ใน 4 ข้อต่อไปนี้
 Thin homogeneous whitish discharge
 Fishy odor of vaginal secretion
(amine test or whiff test)
 Clue cells from wet preparation, gram stain,
or Pap smear
 pH > 4.5

18. Genital ulcer

19. Syphilis
 Treponemal pallidum
 Spirochete, 20µm in length, 0.18µm in diameter
 เคลื่อนที่แบบควงสว่านไปด้านหน้า มี 8-14 เกลียว มี flaggela 3 เส้น
 แบ่งตัวแบบ binary fission
 Outer membranes ไม่มี Lipopolysaccharide
 ชอบความชื้นตายง่ายในภาวะแห้ง ไวต่อสาร Antiseptic agents

20. Clinical Presentations
 Primary syphilis (infectious)
 Non-painful, clean, hard chancre เมื่อบีบเอาน้าเหลืองไป
ตรวจด้วย Dark ground microscope จะพบตัว Spirochete
หายเองใน 1-6 สัปดาห์

21.  Secondary syphilis (infectious)
 เชื้อจะเข้าสู่กระแสเลือด ทาให้เกิดผื่นแบบ macular rash (Roseolar
syphilitica) กระจายไปทั่วร่างกายรวมที่ฝ่ามือฝ่าเท้า
 แผลที่อวัยวะเพศลักษณะนูน ด้านบนเป็นมัน คล้าย Hard chancre แต่มีจานวนมากกว่า
 Moth-eaten appearance ผมร่วงและขนคิ้วร่วงที่ lateral 1/3 สามารถหายได้
เพราะรากผมและขนไม่ได้ถูกทาลายอย่างถาวร
 Congenital syphilis
Hutchinson’s teeth
Metaphyseal
abnormality Roseolar syphilitica

22.  Tertiary syphilis เป็น caseous necrosis เป็น
ลักษณะ tubercle เกิดขึ้นที่อวัยวะสาคัญ เช่น สมอง หัวใจ ตับ
หลอดเลือด อาจทาให้เสียชีวิตได้ ระยะเวลาที่เกิดขึ้นประมาณ 15ปี
 Latent syphilis ผู้ป่วยไม่มีอาการ แบ่งตามระยะเวลาที่ 1ปี
 Early latent syphilis (potential infectious)
 Late latent syphilis

23. Diagnosis
 Symptoms and Signs
 History: sexual contact, partner, STD risk
 Physical and pelvic examination
 Laboratory tests
Non-treponemal trest Treponemal tests
ระยะของโรค VDRL FTA-ABS TPHA
Primary 70 85 50-60
Secondary 99 100 100
Late latent 50-70 98 98

24. แผลริมอ่อน (Chancroid)
 Hemophilus ducreyi: thin, short
Gram-negative rod เรียงตัวแบบ
school of fish/ rail road track
ชอบ anaerobic condition
 เริ่มจากเป็นเม็ด ค่อยๆนูนขึ้นเป็นหนองและแตก
ออก ขอบไม่เรียบ ตัวเชื้อมักอยู่ในเนื้อเยื่อที่ก้นแผล
กินลึกไปเรื่อยๆ พบฝีมะม่วงที่ขาหนีบได้ร้อยละ 50
เชื้อนี้ไม่เข้ากระแสเลือดจึงไม่ทาให้เกิดการติดเชื้อที่
รุนแรง

25. Lymphogranuloma venereum
(LGV)
 Chlamydia trachomatis
 ลักษณะเป็นแผลที่อวัยวะสืบพันธุ์เป็นตุ่มเล็กๆไม่เจ็บ
เป็นอยู่ไม่นาน ต่อมาต่อมน้าเหลืองที่ขาหนีบโตขึ้นและ
แตกออกเป็น fistula เป็นภาวะที่เกี่ยวข้องกับระบบ
น้าเหลือง มีการทาลายของเนื้อเยื่อรอบๆต่อมน้าเหลือง
เกิดเป็นการอักเสบและพังผืดตามมา ต่อมน้าเหลืองที่
ขาหนีบทั้งกลุ่มบนกลุ่มล่างโต แยกกันด้วย
Pupart’s ligament เห็นเป็นลักษณะเฉพาะ
เป็นร่องเรียก Groove sign

26. Granuloma inguinale
(Donovanosis)
 Calymmatobacterium
granulomatis: gram-negative
bacteria หลากหลายแบบ มีแคปซูลห่อหุ้ม
 แผลขอบไม่เรียบเป็นลักษณะฟันเลื่อย ลามใหญ่โต
ได้โดยเฉพาะบริเวณที่มีการเสียดสี ก้นแผลสีแดง
คล้ายเนื้อวัวสด ไม่เจ็บ แต่เลือดออกง่าย
 การตรวจชิ้นเนื้อของชิ้นเนื้อด้วยกล้องจุลทรรศน์
(Giemsa stain)จะเห็น mononuclear
cells ที่บวมเป็นผลจากการอักเสบ และมี
Donovan bodies อยู่ภายใน

28. Herpes Genitalis
 Herpes simplex virus type II
 Erythematous maculopapular
lesion โดยเฉพาะบริเวณ
muco-cutaneous junction
เริ่มจากรอยแดง จากนั้นกลายเป็น
vesicular eruption แตกเป็นแผลตื้นๆ
เล็กๆ อาจรวมกันเป็นแผลใหญ่

29. Diagnosis
 History of recurrence,
partner
 ลักษณะแผล
 Serologic diagnosis
 Cytologic/ Histologic
examination

30. Condyloma acuminata
 Human papilloma virus type 6, 11
 Location: sexual contact area

31. การวินิจฉัย
 ใช้การดูรอยโรคเป็นหลัก
 ลักษณะของหูดหงอนไก่มี 4 แบบ
ลักษณะนูนเหมือนหัวกะหล่าปลี
(cauliflower-like)
ตุ่มนูนแต่แบนด้านบน
(flat wart)
ตุ่มนูนเล็กผิวด้านบนแห้งหนา
(keratotitic wart)
เป็นตุ่มนูนเล็กๆ ลักษณะชุ่มชื้น
(papular wart)

32. Molluscum Contagiosum
 Family Poxviridae
 ของเหลวที่อยู่ในกลุ่มรอยโรค ประกอบด้วย
intracytoplasmic inclusion body เรียก
Molluscum body
 ไวรัสนี้สามารถทะลุเข้าเซลล์ได้โดย phagocytosis
เกิดขบวนการสลัดเปลือกหุ้มออก กลายเป็นไวรัสที่มีสภาพ
เปลือยไร้เปลือกห่อหุ้ม
 การติดเชื้อมักเกิดในวงจากัดเฉพาะชั้น epidermis ไม่
กระจายออกไปถึงแม้จะมีภูมิต้านทานบกพร่อง

33.  เม็ดตุ่มของหูดข้าวสุกจะเรียบ เนื้อแน่น เป็นรูปโดม มีลักษณะเฉพาะคือบุ๋มที่
ส่วนบน (papular lesion with central umbilication)
ขนาด 2-5 มม.
 ช่วงตั้งครรภ์อาจเป็นมากขึ้น จาก cell-mediated immunity ที่แย่ลง
 Self-limiting condition
 บีบออกเหมือนบีบสิว แล้วแต้มด้วยยาฆ่าเชื้อ
 ควรตรวจคู่นอนด้วย

34. Test: Spot diagnosis
จงบอกสิ่งที่ตรวจพบและการวินิจฉัยโรค