1. Mga istruktura ng wikang filipino

2. Wika
Ito ay isang mahalagang instrumento na
ginagamit ng tao upang ipahayag ang
kaisipan at damdamin.
Ito ay ginagamit sa lahat ng larangan ng
disiplina at sa lahat na gustong paunlarin,
tuklasin at pagyamanin.

3. Wika
Ito ay binubuo ng masistemang
balangkas;
a. Makahulugang tunog o pasalita.
b. Masistemang kayarian kung pasulat.

4. Wika
 Ito ay may kapangyarihan na
manghikayat, mag-utos, manira,
manggulo, makiusap, magpaalaala,
magturo, magtanong, manakit at iba pa.

5. Ang palatunugan o ponolohiya

6. Ponolohiya
Ito ay pag-aaral ng set ng mga tunog na
bumubuo ng isang salita sa isang wika.
 Ang tunog ay binubuo at nagiging daan
upang makapagsalita nang maayos at
mabisa ang isang tao.

7. Ponema
Ito ang pinakamaliit na makabuluhang
yunit ng tunog.
2 uri ng ponema
a. Segmental
b. Suprasegmental

8. Ang pagbigkas na malumi, maragsa
at impit na tunog o glottal stop ay
napadagdag sa katinig dahil
nakapagbabago ng kahulugan ng
salita.

9. mga saklaw:
a. Ponema (tunog)
b. Diin (stress)
c. Pagtaas o pagbaba ng tinig (pitch)
d. Pagpapahaba ng tunog (lengthening)
e. Paghinto(juncture)

10. salik ng ponema upang makapagsalita ang isang tao ng
maayos
1. Ang hangin
 Ito ang nagiging midyum o pahatiran ng
mga alon ng tunog na siya nating
naririnig.
2. Ang enerhiya
 Ito ang presyong nalilikha ng
pagpapalabas ng hiningang galing sa
baga.

11. salik ng ponemaupang makapagsalita ang isang tao ng
maayos
3. Ang nalikhang tunog na namodipika ng
bibig-patunugan o resonador
 Ang itinuturing na resonador ay ang bibig
at guwang ng ilong.

12. Mga bahaging kailangan sa pagbigkas ng tunog:
1. Dila at panga (sa ibaba)
2. Ngipin at labi (sa unahan)
3. Matigas na ngalangala (sa itaas)
4. Malambot na ngalangala (sa likod)

13. Paraan ng artikulasyon:
1. Pasara o hinto
 Sarado o harang ang daanan ng
hangin/p/ at /b/, /t/ at /d/, /k/ at /a/.
2. Nasal o pailong
 Sa ilong lumalabas ang hangin na harang
at hindi na sa bibig: /m/,/n/,at /ng/.

14. Paraan ng artikulasyon:
3. Pasutsot
 Ang hanging tumatakas ay nagdaraan sa
pagitan ng dila ng ngalangala o
babangtingang tinig: /s/, /h/.
4. Pagilid o lateral
 Ang dulo ng dila ay nakadikit sa harap ng
gilagid kaya ang hangin ay lumalabas sa
gilid ng dila:/l/

15. Paraan ng artikulasyon:
5. Pakatal o trill
 Ang hangin ay hinaharang at pinapalabas
sa pamamagitan ng mabilis na paggalaw
ng dulo ng naka-arkong dila: /r/
6. Malapatinig o glayd(glide)
 Ang dila ay nagkakaroon ng galaw mula
sa posisyon sa ibang posisyon:/w/,/y/

16. Patinig: malapatinig
a. Sa /h/, /k/ at /g/ ay hindi ginagamitan ng
gitling
Halimbawa:
pangkatok singkapal
panghalo singganda

17. Patinig: malapatinig
b. Sa a, e, i, o, u ginagamitan ng gitling
kung ginagamit ng panlaping pang, sing.
Halimbawa:
pang-umaga sing-ingay
pang-inom mang-akit

18. Patinig: malapatinig
c. Malapatinig na /w/ at /y/ ay hindi na rin
ginagamitan ng gitling sa paglalapi.
Halimbawa:
pangwalis pangyaya
pangwasak pangyarda

19. Digrapo, pares minimal, diptonggo

20. Digrapo
Ito ay kombinasyon ng dalawang letrang
pinagsama para katawanin o bigkasin ang
isa.
Gamitin ito sa mga letrang /ch/,/sh/,/ng/.

21. Mga halimbawa:
unahan gitna hulihan
Chinelas- tsinelas langoy sumbong
Shampoo-syampu langit sabong
nguya pangit ilong

22. Mga halimbawa:
unahan gitna hulihan
Chart- tsart bangin daing
ngiti hinga piling
ngunit panga baitang

23. Mga pares minimal
Ito ay mga pares na salita na magkatulad
maliban sa isang ponema nagbabago ang
kahulugan ng salita.
Halimbawa:
abo-apo basa-pasa
lapad-lapat bakas-bakat
sanay-panay hipag-sipag

24. Diptonggo
Ito ay ang aw, iw, oy, uy, ay, iy.
Anumang patinig na sinusundan ng /w/ at
/y/ sa loob ng pantig ay itinuturing na
diptonggo.

25. Diptonggo
Halimbawa:
buhay baliw biloy
sisiw sampay kahoy
.

26. Kung ang /y/ at /w/ ay napapagitnaan ng
dalawang patinig at napasama sa
sumusunod na pantig ay hindi na
diptonggo.
Halimbawa:
kawayan gulayan
aliwin babuyan