1. SISTEM ORGANA ZA
IZLUČIVANJE/
EKSKRECIJU

2. - U čovjekovo tijelo stalno se unose razne tvari
koje su potrebne za njegovu izgradnju ili služe
kao izvor energije.
- Prilikom promjene tih tvari,u tijelu nastaju i štetni
proizvodi,koji se moraju što prije izdvojiti iz
organizma.
- U našem tijelu postoji više puteva za izdvajanje
štetnih tvari:
-preko pluća
-preko kože
-preko bubrega

3. Najveća količina štetnih tvari izdvaja se
preko bubrega.
Prestanak rada bubrega doveo bi do
smrtonosnog trovanja krvi.
Zbog toga je veoma važno da su bubrezi
zdravi.
 Da bismo doprinijeli zdravlju
bubrega, moramo poznavati njihovu
građu i funkciju.

4.  Bubrezi prečišćavaju krv
 Bubrezi spadaju u unutrašnje
organe.Dugi su oko 10 cm, a široki 5
cm.Ako se bubreg uzdužno presiječe,
vide se dva sloja, spoljašnji, tamniji i
tanji, zrnatog izgleda, to je bubrežna
kora, i unutrašnji, svjetliji i deblji –
bubrežna srž.Bubrežna srž se prema
unutrašnjosti bubrega izbočuje u 10 do
12 bubrežnih piramida koje ulaze u
središnju šupljinu bubrega, u bubrežnu
zdjelicu.

6. U bubrežnoj kori se nalazi veliki
broj kugličastih bubrežnih
tjelašaca.Svako tjelašce sastoji se
od čahurice u koju ulazi tanka
arterija koja se u njoj grana u splet
paralelnih kapilara.
 Kroz tanke zidove kapilara prelazi
iz krvi u tjelašce dio vode sa
rastvorenim tvarima, među kojima
se nalaze štetni sastojci koje treba
iz tijela odstraniti, ali tu su također i
neke korisne supstance.
 Ta tečnost naziva se primarna

8. - Mokraćni mehur – postoji kod kičmenjaka
kod kojih se mokraća izlučuje u
tečnom stanju, kod krokodila i ptica ne
postoji (mokraća kod njih je gusta kaša
koja se izliva direktno u kloaku)

9.  Iz svakog tjelašca izlazi bubrežni
kanalić kojim se odvodi primarna
mokraća.Bubrežni kanalić ne ide
pravo prema sredini bubrega, nego
pravi više zavoja, obavijen je
spletom kapilara koji imajju
značajnu ulogu u nastajanju
mokraće.
 Prilikom prolaska primarne mokraće
kroz kanalić, dio vode i sav šećer
ponovo se vraćaju u krv.Preostala
tekućina sa štetnim tvarima čini
mokraću ili urin.

10.  Mnogo ovakvih kanalića spaja se u
veće, koji se izlivaju u bubrežnu
zdjelicu.Iz zdjelice se mokraća
preko mokraćovoda stalno odvodi u
mokraćnu bešiku ili
mjehur.Mokraćni mjehur je građen
od glatkih mišića, pa može da se
steže i rasteže.
 Od mjehura polazi izvodna cijev
kojom se mokraća izbacuje
napolje.Pražnjenje se vrši pod
kontrolom naše volje.U toku jednog
dana izluči se 1-1,5 l mokraće.

14. Sastav mokraće otkriva bolest
 Mokraća zdravog čovjeka, osim vode, sadržu
mokraćnu kiselinu, mokraćevinu (karbamid),
mirisne i bojene tvari, mineralne soli.
 Ako urin sadrži eritrocite, glukozu, leukocite,
bjelančevine ili veći broj bakterija, znači da se
u organizmu dešavaju neki procesi koji nisu
normalni.
 Zbog toga se danas često obavlja pregled
mokraće.Već po izgledu mokraće može se
prosuditi o zdravstvenom stanju.Mokraća
zdravog čovjeka je svijetla i bistra.Ako je
mokraća zamućena, treba se obratiti ljekaru, da
bi se utvrdilo jesu li bubrezi zdravi.

15. Njega i bolesti organa za izlučivanje
 Svako opterećenje bubrega suvišnim
količinama tečnosti je štetno.Na bubrege
naročito štetno djeluje alkohol i
nikotin.Pretjerano uzimanje alkohola
dovodi do promjena u bubrežnom
tkivu.Oštećeni bubrezi nisu u stanju da
normalno vrše svoju funkciju.
 Prestankom rada bubrega u krvi se
nakupljaju štetne tvari, što uzrokuje smrt
organizma.Štetna su i pretjerano
začinjena jela.Oštećenje bubrega često
nastaje kao posljedica taloženja
bubrežnog kamena koji može biti

16.  Sitnijikamenčići mogu da začepe
mokraćovod, što dovodi do
poremećaja rada bubrega i do
njihovog oštećenja.
 Bubrežni kamen koji se zadrži u
bubregu “raste”, vrši pritisak na
bubrežno tkivo i oštećuje ga.
 Prilikom pojave bubrežnog kamena
česti su napadi sa jakim
bolovima.Liječenje se vrši pod
kontrolom ljekara.

18.  Nefritis je zapaljenje bubrega.Može
nastati kao posljedica infektivnih bolesti
ili usljed trovanja otrovnim
tvarima.Bolesnik osjeća bolove u
predjelu bubrega, ima povišen krvni tlak,
mokraća mu je zamućena.
 Ukoliko se primijete ovi simptomi, treba
odmah tražiti ljekarsku pomoć.Razvitak
oboljenja može oštetiti bubreg u tolikoj
mjeri da prestane vršiti svoju funkciju.
 Danas se krv takvih bolesnika prečišćava
pomoću vještačkog bubrega
(hemodijaliza).Bolesni bubrezi se
presađivanjem mogu zamijeniti zdravim.

19. Ekskretorne vakuole
 Neki jednoćelijski organizmi nemaju
posbne organe za izlučivanje nego tu
funkciju obavljaju organele koje se
nazivaju EKSKRETORNIM VAKUOLAMA.

20.  Protozoa – kontraktilne vakuole (uloga,
građa i funkcija)
 Spongia – amebocite u mezogleji,
paragastralna duplja, oskulum
 Coelenterata – hidrolimfa

21. PROTONEFRIDIJE
 Najjednostavnije organe za izlučivanje kod
višećelijskih životinja imaju pljosnate
gliste. To su protonefridije ili jednostavne
cjevčice (čiji se jedan kraj otvara prema
vani, a drugi je vezan prema unutrašnjim
dijelovima tijela) iz kojih se ekskrecija vrši
u spoljašnju sredinu.

22.  Amfioksus (protonefridije u parovima
raspoređene okolo ždrijela, a izlijevaju se
u škržnu duplju)

24. METANEFRIDIJE
 Kod prstenastih glista skoro na svakom
segmentu tijela nalazi se pojedan par
ekskretornih organa – metanefridija.

26. MALPIGIJEVI SUDOVI
 Kopneni zglavkari imaju poseban sistem organa
za izlučivanje to su Malpigijevi sudovi.
Izlučivanja iz ovih cjevčica se izlijevaju u crijevo i
zajedno sa izmetom vani u spoljašnju sredinu.
 Zglavkari koji žive u vodi imaju izmjenjene
metanefridije, u obliku tzv. “viličnih žlijezda”.
 Organizmi koji imaju malpigijeve sudove kao
organe za izlučivanje su: stonoge, pauci,
insekti,...