Ανδρικη υπογονιμοτητα

ΑΝΓΡΙΚΗ ΤΠΟΓΟΝΙΜΟΣΗΣΑ

ΑΝΓΡΙΚΗ ΤΠΟΓΟΝΙΜΟΣΗΣΑ –
Οπμονική Ρύθμιζη ΢πεπμαηογένεζηρ

Major components of the HPG axis and recognized hormone
feedback pathways. GnRH, gonadotropin-releasing hormone;
PRL, prolactin; T, testosterone; FSH, follicle-stimulating hormone;
LH, luteinizing hormone; +, positive feedback; –, negative feedback

ΑΝΓΡΙΚΗ ΤΠΟΓΟΝΙΜΟΣΗΣΑ –
΢πεπμαηογένεζη

ΟΡΙ΢ΜΟ΢
 «΢πνγνληκφηεηα είλαη ε αληθαλφηεηα ελφο
ζεμνπαιηθά ελεξγνχ δεχγνπο λα επηηχρεη
εγθπκνζχλε ζηε δηάξθεηα ελφο έηνπο
ειεχζεξσλ ζεμνπαιηθψλ επαθψλ» .
 Νη επαθέο πξέπεη λα είλαη ζπρλέο (2-3/w.) ,
θφληα ζηε θάζε ηεο σνξξεμίαο , νπφηε θαη
ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηνχληαη πεξίπνπ
αλά/48σξν .
 Δμαηξέζεηο:Όπαξμε γλσζηνχ παξάγνληα
ζρεηηδνκέλνπ κε ππνγνληκφηεηα (ηζηνξηθφ
θξπςνξρίαο) θαη ε πξνρσξεκέλε ειηθία ηεο
γπλαίθαο .

ΔΠΙΓΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
 25% ησλ δεπγαξηψλ δελ επηηπγράλνπλ εγθπκνζχλε ζε 1
έηνο , 15% εμ’απηψλ ππνβάιιεηαη ζε έιεγρν
ππνγνληκφηεηαο θαη ηειηθά ιηγφηεξν απφ 5% παξακέλνπλ
παξά ηε ζέιεζή ηνπο άηεθλα.
 Ακηγψο αλδξηθφο παξάγνληαο ππνγνληκφηεηαο ππάξρεη ζην
20% ησλ άηεθλσλ δεπγαξηψλ,ελψ,ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο
(60%) ζπλππάξρεη θαη ν γπλαηθείνο παξάγνληαο.Θξίλεηαη
ινηπφλ απαξαίηεηνο ν έγθαηξνο έιεγρνο ηεο γπλαίθαο.
 Αλδξηθή ππνγνληκφηεηα = ζχκπησκα θαη φρη λφζνο.Πην 1%
ησλ πεξηπηψζεσλ αλδξηθήο ππνγνληκφηεηαο ππάξρεη ζαλ
ππφζηξσκα ζνβαξφ πξφβιεκα πγείαο(π.ρ.θαξθίλνο φξρεσο).
 60-75% ησλ πεξηπηψζεσλ έρνπλ δηαηαξαρέο ζην
ζπεξκνδηάγξακκα ρσξίο θαλέλα πξνθαλή
(θηξζνθήιε,ινηκψμεηο,θ.ά.) ιφγν – Ηδηνπαζήο αλδξηθή
ππνγνληκφηεηα.

Aetiology and distribution (%) of male
infertility among 7,057 men
Aetiology Distribution (%)
• Sexual factors 1.7
• Urogenital infection 6.6
• Congenital anomalies 2.1
• Acquired factors 2.6
• Varicocele 12.3
• Endocrine disturbances 0.6
• Immunological factors 3.1
• Other abnormalities 3.0
• Idiopathic abnormal semen (OAT* syndrome) or no
demonstrable cause 75.1
* OAT = Oligo-astheno-teratozoospermia.

ΠΡΟΓΝΩ΢ΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ΢
 Γηάξθεηα ππνγνληκφηεηαο
 Ξξσηνπαζήο ή Γεπηεξνπαζήο
 Απνηειέζκαηα εμέηαζεο ζπέξκαηνο
 Ζιηθία θαη γνληκφηεηα* γπλαίθαο
*Γνληκφηεηα γπλαίθαο 35 εηψλ = 50% γνληκφηεηαο γπλαίθαο 25
εηψλ . Πηα 38 έηε ην πνζνζηφ πέθηεη ζην 25% θαη κεηά ηα 40
είλαη ιηγφηεξν απφ 5% .

ΓΙΑΓΝΩ΢Η – Ιζηοπικό
 ΗΑΡΟΗΘΝ ΗΠΡΝΟΗΘΝ : Λεθξνπάζεηεο , Δκπχξεηα λνζήκαηα
, Ππζηεκαηηθά λνζήκαηα ( Π.Γ. , Λενπιαζίεο , Ινηκψμεηο ) , Ηψζεηο
( παξσηίηηο ) , Γελεηηθέο αλσκαιίεο ( Θπζηηθή ίλσζε , ζ.Klinefelter )
, Θξπςνξρία , Δπηδηδπκίηηδα , Αλνζκία , Έλαξμε εθεβείαο
 ΗΠΡΝΟΗΘΝ ΣΔΗΟΝ΢ΟΓΗΘΥΛ ΔΞΔΚΒΑΠΔΥΛ : Νξρενπεμία , Θήιεο –
Βνπβσλνπιαζηηθέο , Ρξαχκα – Ππζηξνθή , Δπεκβάζεηο ζε ει.πχειν
, φζρεν , πξνζηάηε , ζπεξκ.πφξν , νπξ.θχζηε ή νπηζζνπεξηη.ρψξν
, Θαθψζεηο Π.Π.
 ΗΠΡΝΟΗΘΝ «ΓΝΛΗΚΝΡΖΡΑΠ» : Ηζηνξηθφ θπήζεσλ ( κε ηελ ίδηα ή
δηαθνξεηηθή ζχληξνθν ) , Γηάξθεηα ππνγνληκφηεηαο , Ξξνζθαηεο ζεξαπείεο
γηα ππνγνληκφηεηα , Αμηνιφγεζή ηεο ζπληξφθνπ ( ειηθία , πξνεγνχκελεο
εγθπκνζχλεο , έκελνο ξχζε )
 ΗΠΡΝΟΗΘΝ ΠΔΜΝ΢ΑΙΗΘΥΛ ΔΞΑΦΥΛ : Πηχζεηο , «Ππγρξνληζκφο»
θαη Ππρλφηεηα επαθψλ (ζχζηαζε γηα επαθέο αλα 48h.θαηά ηε θάζε ηεο
σνξξεμίαο) , Σξήζε ιηπαληηθψλ
 ΦΑΟΚΑΘΔ΢ΡΗΘΔΠ ΑΓΥΓΔΠ : Ληηξνθνπξαληντλε , Πηκεηηδίλε
, Πνπιθαζαιαδίλε , Ππηξνλνιαθηφλε , α-αλαζηνιείο , θ.ά.
 Π΢ΛΖΘΔΗΔΠ – ΞΔΟΗΒΑΙΙΝΛ : Αιθνφι , Θάπληζκα , Λαξθσηηθέο
νπζίεο , Αλαβνιηθά ζηεξνεηδή , Έθζεζε ζε ρεκηθά θαη δέζηε
, Ξαξαζηηνθηφλα, Βαξέα κέηαιια
 ΝΗΘΝΓΔΛΔΗΑΘΝ ΗΠΡΝΟΗΘΝ : ΢πνγνλαδηζκφο , Θξπςνξρία , Γελεηηθέο
αλσκαιίεο , Θπζηηθή Ίλσζε

ΓΙΑΓΝΩ΢Η – Φςζική Δξέηαζη
 Δμσηεξηθή εκθάληζε : θαηλφηππνο άξξελνο , παρπζαξθία (εηδηθά
πξνεβηθή), αλαινγηά θνξκνχ/άθξσλ (ζ.Klinefelter,Kallman) ,
ηξηρνθπία , γπλαηθνκαζηία (δηαηαξαρή αλαινγίαο
αλδξνγφλσλ/νηζηξνγφλσλ)
 ΋ζρεν - Νξρεηο : χπαξμε , κέγεζνο (Φ.Ρ. κήθνπο : 3,6-5,5 cm ,
πιάηνπο : 2,1-3,2 cm , φγθνπ : 18,6± 4,6) , ζχζηαζε
΋ζρεν - Δπηδηδπκίδα : ζθιεξία , θχζηεηο
΋ζρεν - Ππεξκαηηθφο πφξνο ( απνπζηάδεη ζην 2% ησλ ππνγφληκσλ
αληξψλ – CAVD )
΋ζρεν - Φιέβεο : θηξζνθήιεο ( ζην 90% ζηελ αξηζηεξή πιεπξά )
 Ξξνζηάηεο – DRE : ινηκψμεηο , λενπιαζίεο , απφθξαμε
εθζπεξκαηηθψλ πφξσλ (δηφγθσζε ζπεξκαηνδφρσλ θχζηεσλ)
 Ξένο : κέγεζνο , ππνζπαδίαο , αλψκαιε θπξηφηεηα – λ.Peyronie ,
θίκσζε

ΓΙΑΓΝΩ΢Η – Δπγ.Δξεηάζειρ
΢πεπμοδιάγπαμμα
 ΓΔΛ απνηειεί κέηξν γνληκφηεηαο (εμαίξεζε ε
απφιπηε αδσνζπεξκία)
 Ππιιέγεηαη ζε απνζηεηξσκέλν δνρείν κεηά απφ
απνρή 24-48h.
 Γηαηεξείηαη ζε ζεξκνθξαζία ζψκαηνο κεηά ηε
ζπιινγή
 Δμεηάδεηαη εληφο 1 h. απφ ηε ζπιινγή
 Απαηηείηαη εμέηαζε ηνπιάρηζηνλ 2 δεηγκάησλ ζε
πεξίπησζε παζνινγηθψλ απνηειεζκάησλ (κε
κεζνδηάζηεκα κεξηθψλ εβδνκάδσλ)

Overview of standard values for semen analysis according to the
1999 WHO criteria
• Volume > 2.0 mL
• pH 7.0-8.0
• Sperm concentration > 20 million/mL
• Total no. of spermatozoa > 40 million/ejaculate
• Motility > 50% with progressive motility or
25% with rapid motility within 60 min after
ejaculation
• Morphology > 14% of normal shape and form*
• Viability > 50% of spermatozoa
• Leukocytes < 1 million/mL
• Immunobead test (IBT) < 50% spermatozoa with adherent
particles
• MAR test** < 50% spermatozoa with adherent particles
* Assessment according to Kruger and Menkfeld criteria.
** MAR = Mixed antiglobulin reaction(μικτή αντίδραση αντισυαιρίνης).

 Απαξαίηεηνο ν δηαρσξηζκφο κεηαμχ νιηγνζπεξκίαο (<20.000.000
ζπ./ml) , αζζελνζπεξκίαο (<50% ησλ ζπεξκαηνδσαξίσλ θηλεηά )
θαη ηεξαηνζπεξκίαο (<14% ησλ ζπεξκαηνδσαξίσλ κε θπζηνινγηθή
κνξθή ) . Αξθεηά ζπρλά νη 3 δηαηαξαρέο ζπκβαίλνπλ ηαπηφρξνλα
σο «ζχλδξνκν νιηγν-αζζελν-ηεξαηνζπεξκίαο (ΝΑΡ)»
 Πε αθξαία ΝΑΡ (<1.000.000 ζπ./ml) ή ζε αδσνζπεξκία (παληειήο
έιιεηςε ζπεξκ.) , ππάξρεη απμεκέλε πηζαλφηεηα απφθξαμεο ηνπ
αλδξηθνχ γελλεηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη/ή γελεηηθψλ αλσκαιηψλ).
 Ζ ζπγθνιιεηηθφηεηα είλαη κέηξν ηεο παξνπζίαο αληηζπεξκαηηθψλ
αληηζσκάησλ .
 Ζ θηλεηηθφηεηα εθηηκάηαη α)κε ην πνζνζηφ ησλ θηλεηψλ ζπεξκαην-
δσαξίσλ θαη β)κε ηελ πνηφηεηα ηεο θίλεζεο (ηαρχηεηα θαη βαζκφο
ηεο πξνο ηα πξφζσ θίλεζεο) . Ζ πξνο ηα εκπξφο θηλεζε αμηνιν-
γείηαη ζε θιίκαθα 0 (θακκία θίλεζε) εψο 4 (εμαίξεηε πξνο ηα
εκπξφο πξνψζεζε) .

 Ζ κνξθνινγία εθηηκάηαη κεηξψληαο δηαζηάζεηο θαη εθηηκψληαο
κνξθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά θεθαιήο , ζψκαηνο θαη νπξάο ησλ
ζπεξκαηνδσαξίσλ .

Βιοσημική ανάλςζη ζπέπμαηορ
 Δθηίκεζε επηθνπξηθψλ γελλεηηθψλ αδέλσλ .
 Φξνπθηφδε : παξάγεηαη (αλδξνγνλνεμαξηψκελα) ζηηο
ζπεξκαηνδφρεο θχζηεηο . Δθηηκάηαη ζε αδσνζπεξκία ή ρακειφ φγθν
ζπέξκαηνο . Απνπζηάδεη ζε ζπγγελή έιιεηςε ζπεξκαηηθψλ πφξσλ
, έιιεηςε ζπεξκαηνδφρσλ θχζηεσλ ή απφθξαμε . Δίλαη κεησκέλε
ζε θιεγκνλέο , αλεπάξθεηα αλδξνγφλσλ , κεξηθή απφθξαμε ή κε
νινθιεξσκέλε εθζπεξκάηηζε .
 L-Θαξληηίλε : παξάγεηαη απφ επηδηδπκίδεο . Απνπζηάδεη ζε
απφθξαμε .
 Ν πξνζηάηεο εθθξίλεη ςεπδάξγπξν , καγλήζην , φμ. θσζθαηάζε
, δευδξνγελάζεο , θαη άιιεο νπζίεο κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ην PSA
, απαξαίηεηεο γηα ξεπζηνπνίεζε ηνπ θαη θηλεηηθφηεηα-δσηηθφηεηα
ζπέξκαηνο.

κ/α ζπέπμαηορ
 Ρν ζπέξκα δηαπεξλψληαο ηελ νπξήζξα επηκνιχλεηαη κε
βαθηήξηα . Απηφ θαζηζηά δχζθνιε ηελ εθηίκεζε ηεο θ/αο
, ηεο νπνίαο ε ρξεζηκφηεηα νχησο ή άιισο ακθηζβεηείηαη .
 Θ/α ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο :
α)ηζηνξηθφ ινίκσμεο ηνπ νπξνπνηνγελλεηηθνχ ζπζηήκαηνο
β)αλψκαιε πξνζηαηηθή έθθξηζε
γ)παξνπζία >1000 βαθηεξίσλ/ml ζπέξκαηνο
δ)παξνπζία >1.000.000 ιεπθνθπηηάξσλ/ml ζπέξκαηνο
(ππνζπεξκία)

Λήτη πποζηαηικος δείγμαηορ
καηά Stamey-Mears
 Βνεζά ζηελ εξγαζηεξηαθή δηάγλσζε ηεο ρξφληαο βαθηεξηαθήο
πξνζηαηίηηδαο θαη ζηελ εληφπηζε ηεο βαθηεξηαθήο ινίκσμεο ,
κε ηε ρξήζε 4 δεηγκάησλ πνπ κηθξνζθνπνχληαη θαη
θαιιηεξγνχληαη.
 Ζ κέζνδνο πεξηιακβάλεη ηε ζπιινγή ησλ πξψησλ 5-10 ml νχξσλ
(Voided Bladder 1-VB1) . Δλ ζπλερεία , κεηά ηελ θέλσζε 100-200
ml νχξσλ , ν αζζελήο ζπιιέγεη άιια 10 ml (VB2) . Αθνινπζεί
κάιαμε ηνπ πξνζηάηε θαη ζπιινγή ηνπ πξνζηαηηθνχ πγξνχ (EPS:
Expressed Prostatic Secretion) πνπ εμεξρεηαη δηα ηεο νπξήζξαο .
Ρέινο , κεηά ηε κάιαμε , ζπιιέγνληαη άιια 10 ml νχξσλ (VB3) .
 VB1=>νπξήζξα , VB2=>θχζηε , EPS=>πξνζηάηεο (εάλ >10-20
ππνζθαίξηα θ.ν.π.) , VB3=>πξνζηάηεο (εάλ 10x θνξέο παξαπάλσ
ππνζθαίξηα/θ.ν.π. ζε ζρέζε κε VB1,VB2 .

κ/α ζπέπμαηορ
Most Common Organisms in Male Genital
Infection.
Neisseria gonorrhoeae Cytomegalovirus
Chlamydia trachomatis Herpes simplex II
Trichomonas vaginalis Human papilloma virus
Ureaplasma urealyticum Epstein-Barr virus
Escherichia coli (other Hepatits B virus
gram-negative bacilli) HIV
Mycoplasma hominis

Γενική Ούπυν
 Κπνξεί λα αλαδείμεη ινίκσμε ,
αηκαηνπξία , γιπθνδνπξία ή λεθξηθή
λφζν θαη θαη’επέθηαζε λα βνεζήζεη
ζηελ αλάδεημε ηεο χπαξμεο
κνξθνιεηηνπξγηθψλ αλσκαιηψλ ή
άιισλ παζνινγηθψλ θαηαζηάζεσλ .

Οπμονολογικέρ εξεηάζειρ
 Ρα επίπεδα ηεο FSH θαη ηδηαίηεξα ηεο ηλρηκπίλεο Β ζρεηίδνληαη κε
ηνλ αξηζκφ ησλ ζπεξκαηνγνλίσλ .
 Νη αλαζηξέςηκεο ελδνθξηλνπάζεηεο είλαη ζπάληεο (2%) ζηνπο
άλδξεο πνπ ειέγρνληαη γηα ππνγνληκφηεηα , ελψ είλαη αθφκε
ζπαληφηεξεο ζε ζπγθέληξσζε ζπεξκαηνδσαξίσλ >10.000.000/ml .
 Δπνκέλσο , ελδνθξηλνινγηθφο έιεγρνο ζπληζηάηαη ζε:α)θιηληθή
ππνςία ελδνθξηλνινγηθήο πάζεζεο (θπξίσο δηαηαξαρέο
δεπηεξνγελψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ θχινπ , φπσο γπλαηθνκαζηία
, αηξνθία φξρεσλ θαη κεησκέλε libido) θαη β)ζε ππνγφληκνπο
άλδξεο κε <10.000.000 ζπεξκ./ml .

ΡΗ ΚΔΡΟΑΚΔ ; FSH , Ρεζηνζηεξφλε
LH , Ξξνιαθηίλε
(εάλ FSH ,Ρεζηνζηεξφλε
Δίλαη παζνινγηθέο)
Θπξενεηδηθέο νξκφλεο ,
επαηηθά έλδπκα
ή δείθηεο ιεηηνπξγίαο
άιισλ νξγάλσλ
(επί θιηληθψλ ελδείμεσλ)
Νηζηξαδηφιε (ζε πεξηπηψζεηο ειιείςεσο αλδξνγφλσλ
ή γπλαηθνκαζηίαο ζπλδπαδνκέλεο κε νπνηαδήπνηε ηηκή
Ρεζηνζηεξφλεο

 Πε θπζηνινγηθή ζπεξκαηνγέλεζε , ρακειά επίπεδα LH θαη FSH
επίπεδα ηεο FSH δελ έρνπλ θιηληθή ζεκαζία .
 Ρν ίδην ηζρχεη θαη ζε πεξηπηψζεηο κεκνλσκέλεο κείσζεο ηεο LH
φηαλ ηα επίπεδα Ρεζηνζηεξφλεο είλαη θπζηνινγηθά .
 Ρα επίπεδα ηεο FSH είλαη ελδεηθηηθά κηάο ζεκαληηθήο αλσκαιίαο
ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπεξκαηηθνχ επηζειίνπ θαη ρξεζηκεχνπλ ζηε
δηαθνξνδηάγλσζε παζνινγηθψλ θαηαζηάζεσλ ησλ φξρεσλ απφ ηε
δηαηαξαρή ζηνλ ππνζαιακν-ππνθπζηαθφ αμνλα θαη ηελ
απνθξαθηηθνχ ηχπνπ αδσνζπεξκία.
 ΞΟΝΠΝΣΖ!!! Ξνιινί αζζελείο κε δηαηαξαρέο ηεο ζπεξκαηνγέλεζεο
έρνπλ θπζηνινγηθά επίπεδα FSH . Π’απηνχο , ε ηειηθή ηεθκεξίσζε
ηεο ζπεξκαηνγελεηηθήο ηθαλφηεηαο ζα γίλεη κε βηνςία φξρεσλ .
 Ζ κέηξεζε ηεο ηλρηκπίλεο δελ έρεη απνδεηρηεί ρξήζηκε ζε θιηληθφ
επίπεδν .

Characteristic Endocrine Profiles in Infertile Men.
Condition T FSH LH PRL
Normal or obstruction NL NL NL NL
Primary testis failure Low High NL/High NL
Isolated spermatogenic failure NL High/NL NL
Hypogonadotropic hypogonadism Low Low Low NL
Hyperprolactinemia Low Low/NL Low High
Androgen resistance High High High NL
T, testosterone; FSH, follicle-stimulating hormone; LH, luteinizing
hormone; PRL, prolactin;NL, normal.

ΓΙΑΓΝΩ΢Η - Άλλερ Δπγ.Δξεηάζειρ
Μικποζκοπική εξέηαζη ζπέπμαηορ
 WBCs αλεπξίζθνληαη θπζηνινγηθά ζην ζπέξκα .
 Ιεπθνζπεξκία ή Ξπνζπεξκία είλαη ε αλεχξεζε >1.000.000
WBCs/ml ζπέξκαηνο θαη πηζαλά απνηειεί αηηία αλδξηθήο
ππνγνληκφηεηαο (2,8 – 23% ησλ ππνγφληκσλ αληξψλ) .
 Ζ κηθξνζθνπηθή εμέηαζε ηνπ λσπνχ ζπέξκαηνο δελ είλαη δπλαηφλ
λα δηαθξίλεη ηα άσξα γελλεηηθά θχηηαξα απφ ηα ιεπθνθχηηαξα .
΋ια αλαθέξνληαη ζαλ «ζηξνγγπιά» θχηηαξα . Πε χπαξμε
ζεκαληηθνχ αξηζκνχ «ζηξνγγπιψλ» θπηηάξσλ ζπληζηάηαη ε
δηελέξγεηα εηδηθψλ αλνζντζηνρεκηθψλ ρξψζεσλ γηα ηελ
ηαπηνπνίεζή ηνπο .

Antisperm Antibody Test (Ανοζολογικόρ
Έλεγσορ)
 ΋ξρεηο Πεκαληηθά φξγαλα ζε «πξνλνκηαθή» αλνζνινγηθή
Θέζε (αηκαην-νξρηθφο θξαγκφο γαξ)
 «Απηνάλνζε» ππνγνληκφηεηα πξνθχπηεη κεηά απφ δηάζπαζε ηνπ
θξαγκνχ θαη έθζεζε ηνπ νξγαληζκνχ ζηα ζπεξκαηηθά αληηγφλα
(θπξίσο ιφγσ ηξαχκαηνο , ζπζηξνθήο ή βαδνηνκήο) , νπφηε θαη
δεκηνπξγνχληαη αληηζπεξκαηηθά αληηζψκαηα (ASA) .
 Ρα ASA ζρεηίδνληαη κε κεησκέλε θηλεηηθφηεηα θαη κεησκέλε
ηθαλφηεηα ησλ ζπεξκαηνδσαξίσλ γηα γνληκνπνίεζε .
 Δληνπίδνληαη ζην ζπέξκα , ελψ κπνξνχλ επίζεο λα αληρλεπηνχλ
ζην ζπεξκαηηθφ πιάζκα θαη ζηε ζπζηεκαηηθή θπθινθνξηα .
 Δίλαη IgA ή IgG .
 Δμέηαζε γηα ASA δηελεξγνχκε : α)φηαλ ην ζπεξκνδηάγξακκα
δείρλεη απμεκέλε ζπγθνιιεηηθφηεηα , β)ζε κεησκέλε θηλεηηθφηεηα
, ζπλδπαδνκέλε κε ηζηνξηθφ ηξαχκαηνο ή επεκβάζεσο ηνπ φξρεσο
, γ)γηα επηβεβαίσζε φηη ηα απμεκέλα «ζηξνγγπιά» θχηηαξα είλαη
φλησο WBCs θαη δ)ζε αλεμήγεηε ππνγνληκφηεηα .

Τπουζμυηικό Σέζη
 Γηελεξγείηαη ζε πεξηπηψζεηο πιήξνπο απνπζίαο ηεο θηλεηηθφηεηαο
ησλ ζπεξκαηνδσαξίσλ , γηα λα αλαδεηρζεί ε φπνηα πηζαλφηεηα ηα
«αθίλεηα» ζπεξκαηνδσάξηα λα είλαη δσληαλά .
 Απηά ηα δσληαλά ζπεξκαηνδσάξηα πηζαλφλ ζηε ζπλέρεηα λα
ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα IVF .

Μέηπηζη Γιειζδςηικόηηηαρ –
Sperm Penetration Assay (SPA)
 Κέηξεζε ηεο δπλαηφηεηαο ηνπ αλζξσπίλνπ ζπέξκαηνο λα
δηεηζδχζεη ζε θαηάιιεια πξνεηνηκαζκέλν σάξην hamster .
 Δλδείμεηο SPA απνηεινχλ : α)ε πεξαηηέξσ εθηίκεζε
δεπγαξηψλ κε αλεμήγεηε ππνγνληκφηεηα θαη β)ε ηειηθή
επηινγή κεηαμχ ελδνκεηξηθήο ζπεξκαηέγρπζεο ( intrauterine
insemination – IUI ) (ζε θαιφ SPA απνηέιεζκα) θαη ηερλεηήο
γνληκνπνίεζεο ( in vitro fertilisation – IVF ) .

Αξιολόγηζη ηηρ δόμηρ ηηρ
ζπεπμαηικήρ σπυμαηίνηρ
 Γίλεηαη κε δηάθνξεο κεζφδνπο , φπσο θπηηαξνκεηξία
ξνήο , COMET θαη TUNNEL κεηξήζεηο .
 Θαηαθεξκαηηζκέλν DNA αλεπξίζθεηαη ζην 5% ησλ
ππνγφληκσλ αληξψλ κε θπζηνινγηθφ
ζπεξκνδηάγξακκα θαη ζην 25% ησλ ππνγφληκσλ
αληξψλ κε αλψκαιν ζπεξκνδηάγξακκα .
 Απηέο νη εμεηάζεηο κπνξνχλ λα αληρλεχζνπλ ηελ
ππνγνληκφηεηα πνπ δελ κπνξεί λα «θαλεί» ζε έλα
ζπκβαηηθφ ζπεξκνδηάγξακκα .

Μελέηη καπςόηςπος
 Αλεπαίζζεηεο γελεηηθέο βιάβεο κπνξφπλ λα
νδεγεζνπλ ζε ππνγνληκφηεηα .
 2 -15% ησλ ππνγφληκσλ αληξψλ κε αδσνζπεξκία
ή ζνβαξή νιηγνζπεξκία θέξνπλ ρξσκνζσκηθέο
αλσκαιίεο ζε θπιεηηθά ή απηνζσκηθά
ρξσκνζψκαηα (π.ρ. ζ.Klinefelter) .
 «΢πνςία» ζε άληξεο κε : κηθξνχο , αηξνθηθνχο
φξρεηο , FSH θαη αδσνζπεξκία .

Μελέηερ μεηάλλαξηρ ηος γονιδίος
ηηρ Κςζηικήρ Ίνυζηρ (CF)
 80% κε ζπγγελή έιιεηςε ησλ ζπεξκαηηθψλ πφξσλ (CAVD)
θέξνπλ κηα κεηάιιαμε ηνπ γνληδίνπ ηεο CF .
 «΢πνςία» γηα κεηάιιαμε ζε : α)αδσνζπεξκηθνχο κε CAVD
θαη β)άληξεο κε ηελ θιαζζηθή ηξηάδα
i) ρξφληα παξαξξηλνθνιπίηηδα
ii) βξνγρεθηαζία
iii) απνθξαθηηθε αδσνζπεξκία

ΓΙΑΓΝΩ΢Η – Απεικονίζηικορ
Έλεγσορ
Σξεζηκεχεη γηα ηελ ηεθκεξίσζε :
α) ηεο θηξζνθήιεο ,
β)ησλ ζπγγελψλ αλσκαιηψλ θαη
γ) ηεο απφθξαμεο ηεο εθζπεξκαηηθήο
νδνχ

Έλεγσορ
 Ζ θηξζνθήιε (αλεχξεζε
ζηνλ u/s Doppler
ζπεξκαηηθήο θιέβαο κε
δ.>3,5mm ζε χπηηα ζέζε)
είλαη ε ζπλεζέζηεξε
αλαζηξέςηκε αηηία ηεο
αλδξηθήο ππνγνληκφηεηαο .
 Ρν κέγεζφο ηεο ζπλδέεηαη
άκεζα κε ηελ πηζαλφηεηα
βειηίσζεο ηνπ ζπέξκαηνο
κεηά ηελ απνιίλσζε ηεο
ζπεξκαηηθήο θιέβαο .

Έλεγσορ
 Ζ αγελεζία ηνπ ζπεξκαηηθνχ πφξνπ (CAVD) είλαη ε πιένλ
ζπρλή ζπγγελήο αλσκαιία πνπ ζπλδέεηαη κε ηελ
ππνγνληκφηεηα .
 Γηαγηγλψζθεηαη ζπλήζσο κε ηελ θιηληθή εμέηαζε .
 Δλδείμεηο απεηθνληζηηθνχ ειέγρνπ έρνπκε α)ζηελ ζπάληα
πεξίπησζε ηεο ηκεκαηηθήο αγελεζίαο (ε νπνία είλαη δχζθνιν
θάπνηεο θνξέο λα αληρλεπηεί θαη έηζη λα δ.δ. απφ ηελ
ηδηνπαζή ππνγνληκφηεηα) θαη β)ζηελ ακθνηεξφπιεπξε
αγελεζία ηνπ ζπεξκαηηθνχ πφξνπ (CBAVD) , ε νπνία ζπρλά
ζπλππάξρεη κε εηεξφπιεπξε λεθξηθή αγελεζία (απεηθφληζε
θαη ηνπ αλψηεξνπ νπξνπνηεηηθνχ) .

Έλεγσορ
 Ζ απφθξαμεο ηεο εθζπεξκαηηθήο νδνχ
είλαη ζπάληα αλσκαιία αιιά δπλεηηθά
δηνξζψζηκε .
 Κπνξεί λα αθνξά ηελ επηδηδπκίδα , ην
ζπεξκαηηθφ πφξν ή ηελ εθζπεξκαηηθή
ζπζθεπή .

Έλεγσορ
 Ν ζπεξκαηηθφο πφξνο ειέγρεηαη ζε αδσνζπεξκηθφ αζζελή κε
θπζηνινγηθφ φγθν ζπέξκαηνο (>1,5ml) θαη ηεθκεξησκέλε κε
νξρηθή βηνςία θπζηνινγηθή ζπεξκαηνγέλεζε .
 Ν έιεγρνο γίλεηαη δηεγρεηξεηηθά κε ηελ έγρπζε
ζθηαγξαθηθήο νπζίαο , αληφλησο , ζην νζρετθφ ηκήκα ηνπ
ζπεξκαηηθνχ πφξνπ , αιιά ΓΔΛ ζα πξέπεη λα
πξαγκαηνπνηείηαη θαηά ζηνλ ίδην ρξφλν κε ηελ νξρηθή βηνςία
ιφγσ θηλδχλνπ ηξαπκαηηζκνχ ηνπ πφξνπ.
 ΢πάξρεη δπλαηφηεηα αλαξξφθεζεο πγξνχ απφ ηνλ ζπ.πφξν
γηα αλίρλεπζε ζπέξκαηνο θαη έηζη έκκεζα λα αλάδεηρζεη ε
πηζαλφηεηα απφθξαμεο ή κε εληφο ηνπ φξρη ή ηεο
επηδηδπκίδαο

Έλεγσορ
 Ζ δηνξζηθή ππεξερνηνκνγξαθία (TRUS) είλαη ε κέζνδνο εθινγήο
γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ πξνζηάηε , ησλ εθζπεξκαηηζηηθψλ πφξσλ
θαη ησλ ζπεξκαηνδφρσλ θπζηεσλ ζηνλ ππνγφληκν άληξα .
 Δίλαη πιένλ ε κέζνδνο εθινγήο ζηελ αλάδεημε απνθξαθηηθψλ
αλσκαιηψλ , ελψ κπνξεί λα αληρλεχζεη αλσκαιίεο ζηνλ πξνζηάηε
(π.ρ.φγθνπο) θαη ζπγγελείο αλσκαιίεο ησλ ζπεξκαηηθψλ πφξσλ ,
ησλ ζπεξκαηνδφρσλ θχζηεσλ θαη ησλ εθζπεξκαηηζηηθψλ πφξσλ .
 Έλδεημε γηα TRUS ζε ππνγφληκνπο άληξεο είλαη ε ππνςία
απφθξαμεο , «ζεκεία» ηεο νπνίαο είλαη : φγθνο εθζπεξκάηηζεο
(<1 ml) , αδσνζπεξκία ή ζνβαξή νιηγνζπεξκία , κεησκέλε
θηλεηηθφηεηα , φμηλν ph , απνπζία θξνπθηφδεο θαη αδπλακία ηνπ
ζπέξκαηνο λα πήμεη ιφγσ απνπζίαο ησλ παξαγφλησλ πήμεο πνπ
ππάξρνπλ ζηηο ζπεξκαηνδφρεο θχζηεηο .

Έλεγσορ
 Γηάηαζε ησλ
ζπεξκαηνδφρσλ θχζηεσλ
(>1,5 εθ. ζε πιάηνο) ή
δηαηεηακέλνη εθζπεξκαηηθνί
πφξνη (>2,3 ρηι.) ζε
ζπλδπαζκφ κε αλάδεημε
θχζηεσο , αζβέζησζεο ή
ιίζσλ ζηελ
εθζπεξκαηηζηηθή νδφ
ζέηνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηε
δηάγλσζε ηεο απφθξαμεο . Figure (Transverse scan):
assymmetric dilatation of left
seminal vesicle, right one of
normal size.

Έλεγσορ
 Ραπηφρξνλα κε ηελ TRUS , κπνξεί λα δηελεξγεζεί
θαη ζπεξκαηνδνρνθπζηενγξαθία κε έγρπζε
ζθηαγξαθηθνχ , ε νπνία ζα δψζεη πεξαηηέξσ
πιεξνθνξίεο γηα ηε ζέζε ηεο απφθξαμεο .
 Ιφγσ παιηλδξφκεζεο ζθηαγξαθηθνχ ζηνλ
ζπεξκαηηθφ πφξν , ε ζπεξκαηνδνρνθπζηενγξαθία
κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ελαιιαθηηθά κε ηελ
αθηηλνινγηθή απεηθφληζε ηνπ πφξνπ πνπ
πξαγκαηνπνηείηαη δηεγρεηξεηηθά .

Έλεγσορ / Φλεβογπαθία
 Ζ Φιεβνγξαθία ηεο έζσ
ζπεξκαηηθήο θιέβαο
πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ
θαζεηεξηαζκνχ ηεο κεξηαίαο ή
ηεο έζσ ζθαγίηηδαο θιέβαο .
 Ιφγσ ηνπ επεκβαηηθνχ ηεο
ραξαθηήξα , ηεο απαηηνχκελεο
εκπεηξίαο ηνπ επεκβαηηθνχ
αθηηλνιφγνπ θαη ηνπ θφζηνπο
ηεο , πξαγκαηνπνηείηαη ζε
πεξηπηψζεηο πνπ α) πξέπεη λα
ηεζεί δηάγλσζε ζε πηζαλφηεηα
ππνηξνπήο κηαο θηξζνθήιεο
θαη β) ζε πεξηπηψζεηο πνπ ζα
ιεηηνπξγήζεη ζεξαπεπηηθά
κέζσ εκβνιηζκνχ κηάο
θηξζνθήιεο .

ΓΙΑΓΝΩ΢Η – Βιοτια όπσευν
 Σξεζηκνπνηείηαη α)δηαγλσζηηθά
γηα ηε δ.δ. ηεο θχζεο κηαο
αδσνζπεξκίαο (απνθξαθηηθνχ
ή κε ηχπνπ) αιιά θαη
αλάδεημεο άιισλ
πξνβιεκάησλ , φπσο φγθνη
φξρεσλ θαη β)ζεξαπεπηηθά
, νπφηε θαη κπνξεί λα γίλεη
ζπιινγή σξίκνπ ζπέξκαηνο
θαη ρξήζε ηνπ γηα IVF ή
ICSI(intracytoplasmic sperm
injection) , αθφκε θαη ζε
ππνγφληκνπο
, αδσνζπεξκηθνχο άληξεο κε
αηξνθηθνχο φξρεηο θαη
απμεκέλε FSH (πεξίπνπ ζην
30%) .

ΓΙΑΓΝΩ΢Η – Βιοτία δια λεπηήρ βελόνηρ
(FNA)
 Γεκηνπξγείηαη κε ηελ ηερληθή
απηή έλαο «νξρηθφο ράξηεο»
, επηβεβαηψλνληαο έηζη ηε
ζεσξία φηη ε ζπεξκαηνγέλεζε
πνηθίιιεη ηνπνγξαθηθά ζε
αηξνθηθνχο φξρεηο . Απφ ηελ
άιιε αλαδεηθλχεη ηηο
πηζαλφηεηεο πνπ έρεη έλα
δεπγάξη λα ηεθλνπνηήζεη κέζσ
ζπιινγήο ζπέξκαηνο θαη
ρξήζεο ηνπ γηα IVF ή ICSI .
 Ξξαγκαηνπνηείηαη κε ηνπηθή αλαηζζεζηα θαη κπνξεί λα αληρλεχζεη
ζπέξκα κέρξη θαη ζην 60% ησλ αδσνζπεξκηθψλ αληξψλ κε
αηξνθηθνχο φξρεηο .

ΑΙΣΙΔ΢ ΤΠΟΓΟΝΙΜΟΣΗΣΑ΢
ΞΟΝΝΟΣΗΘΔΠ
(Α΢ΡΈΠ ΞΝ΢ ΘΑΡΑ ΒΑΠΖ
ΓΗΝΟΘΥΛΝΛΡΑΗ ΦΑΟΚΑΘΔ΢ΡΗΘΑ)
ΝΟΣΗΘΔΠ
ΚΔΡΑΝΟΣΗΘΔΠ

ΠΡΟΟΡΥΙΚΔ΢ (΢ΤΝΗΘΩ΢ ΟΡΜΟΝΙΚΔ΢)
Pretesticular Causes of Infertility
Hypothalamic disease
 Gonadotropin deficiency (Kallmann syndrome)
 Isolated LH deficiency (“fertile eunuch”)
 Isolated FSH deficiency
 Congenital hypogonadotropic syndromes
Pituitary disease
 Pituitary insufficiency (tumors, infiltrative
processes, operation , radiation, deposits)
 Hyperprolactinemia
 Exogenous hormones (estrogen-androgen
excess,glucocorticoid excess, hyper- and hypothyroidism)
 Growth hormone deficiency

΢ΞΝΘΑΙΑΚΝΠ
Α)ΑΛΔΞΑΟΘΔΗΑ ΓΝΛΑΓΝΡΟΝΞΗΛΥΛ(Π.KALLMAN)
- 1:50.000 γελλήζεηο
- Aλνζκία , αρξσκαηνςία , λεθξηθέο αλσκαιίεο , κηθξνθαιία ,
θξπςνξρία , αηξνθηθνχο φξρεηο (<2 εθ.) κε κε ιεηηνπξγηθά
βιαζηηθά θχηηαξα θαη ππνπιαζία θπη.Leydig , θαζπζηεξεκέλε
εθεβεία
- Aπνπζία GnRH , Testosterone , LH , FSH
- Αλάπηπμε ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ θχινπ θαη γνληκφηεηα κπνξεί λα
επηηεπρζεί κε
ρνξήγεζε FSH ,ελψ LH ρνξεγείηαη γηα λα «ελεξγνπνηεζνχλ» νη φξρεηο
Β)ΑΛΔΞΑΟΘΔΗΑ LH («ΓΝΛΗΚΝΠ Δ΢ΛΝ΢ΣΝΠ»)
- Αξθεηή LH γηα ηε ελδννξρηθή παξαγσγή ηεζηνζηεξφλεο θαη
ζπεξκαηνγέλεζε , αιιά αλεπαξθήο γηα αξξελνπνίεζε .
- Φπζηνινγηθφ κέγεζνο φξρεσλ , αιιά κεησκέλνο αξηζκφο
ζπεξκαηνδσαξίσλ , επλνπρνεηδή ραξαθηεξηζηηθά , πνηθίιιε
αξξελνπνίεζε θαη ζπρλά γπλαηθνκαζηία .
- FSH nl , LH nl/low , Testosterone nl/low .

΢ΞΝΘΑΙΑΚΝΠ
Γ)ΑΛΔΞΑΟΘΔΗΑ FSH
- Αδσνζπεξκία εψο ζνβαξή νιηγνζπεξκία .
- Ζ LH παξάγεηαη , ηα επίπεδα ηεζηνζηεξφλεο είλαη
θπζηνινγηθά , νπφηε ππάξρεη αξξελνπνίεζε θαη νη φξρεηο
έρνπλ θπζηνινγηθφ κέγεζνο .
Γ)ΑΙΙΑ Π΢ΓΓΔΛΖ ΢ΞΝΓΝΛΑΓΝΡΟΝΞΗΘΑ
Π΢ΛΓΟΝΚΑ
- Π.Prader-Willi (αλεπάξθεηα GnRH)
- Π.Bardet-Biedl
- Ξαξεγθεθαιηδηθή αηαμία

΢ΞΝΦ΢ΠΖ
Α)΢ΞΝΦ΢ΠΗΑΘΖ ΑΛΔΞΑΟΘΔΗΑ
ΑΗΡΗΔΠ : ΋γθνη , Έκθξαθηα , ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο ,
αθηηλνβνιία , δηεζεηηθέο λφζνη , δξεπαλνθπηηαξηθή
αλαηκία , β-κεζνγεηαθή αλαηκία , αηκνρξσκάησζε .
Β)΢ΞΔΟΞΟΝΙΑΘΡΗΛΑΗΚΗΑ
-Ζ πην θνηλή αηηία είλαη ηα αδελψκαηα πνπ εθθξίλνπλ πξνιαθηίλε (δ.δ. κε
θαθή αηκνιεςία , ζπζηεκαηηθέο λφζνπο θαη θάξκαθα) .
-Ζ δηάγλσζε γίλεηαη κε πςειήο αλάιπζεο CT ή MRI ηνπ ηνπξθηθνχ
εθηππίνπ θαη δηαρσξίδνληαη έηζη ηα κηθξναδελψκαηα (<10mm) απφ ηα
καθξναδελψκαηα (>10mm)
- PRL FSH , LH θαη Test θαη πξνθαιεί ππνγνληκφηεηα , ελψ
επεξεάδνληαη θαη νη ηηκέο άιισλ νξκνλψλ (π.ρ. ζπξενεηδηθψλ) .
-Ζ ζπκπησκαηνινγία πεξηιακβάλεη απψιεηα libido , αληθαλφηεηα ,
γαιαθηφξξνηα θαη γπλαηθνκαζηία .

΢ΞΝΦ΢ΠΖ
Γ)ΔΜΥΓΔΛΔΗΠ Ή ΔΛΓΝΓΔΛΔΗΠ ΝΟΚΝΛΔΠ
1.Αχμεζε νηζηξνγφλσλ 2νγελήο αηξνθία φξρεσλ
επαηηθή θίξξσζε , παρπζαξθία , αδξελνθνξηηθνηξφπνη φγθνη
φγθνη θπηηάξσλ Sertoli , νξρηθνί φγθνη
2.Αχμεζε αλδξνγφλσλ 2νγελήο αηξνθία φξρεσλ
ρξήζε ζηεξνεηδψλ αλαβνιηθψλ , ζπγγελήο ππεξπιαζία ησλ
επηλεθξηδίσλ (έιιεηςε 21-πδξνμπιάζεο πνπ νδεγεί ζε
πξφσξε εθεβεία κε πξφσξε αλάπηπμε ησλ δεπηεξεπφλησλ
ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ηνπ πένπο ζηα αγφξηα , ελψ νη φξρεηο
είλαη ραξαθηεξηζηηθά κηθξνί ιφγσ έιιεηςεο ησλ
γνλαδνηξνπηλψλ)

΢ΞΝΦ΢ΠΖ
Γ)ΔΜΥΓΔΛΔΗΠ Ή ΔΛΓΝΓΔΛΔΗΠ ΝΟΚΝΛΔΠ
1.Αχμεζε Γιπθνθνξηηθνεηδψλ 2νγελήο αηξνθία φξρεσλ
εμσγελήο ρνξήγεζε ή ελδνγελεο αχμεζή ηνπο (π.ρ.
ζ.Cushing
2.Όπεξ- ή Όπν-ζπξενεηδηζκφο 2νγελήο αηξνθία φξρεσλ
3.Αλεπάξθεηα Απμεηηθήο νξκφλεο

ΟΡΥΙΚΔ΢
Testicular Causes of Infertility
 Chromosomal (Klinefelter syndrome [XXY], XX sex reversal,
 XYY syndrome)
 Noonan syndrome (male Turner syndrome)
 Myotonic dystrophy
 Vanishing testis syndrome (bilateral anorchia)
 Sertoli-cell-only syndrome (germ cell aplasia)
 Y chromosome microdeletions (DAZ)
 Gonadotoxins (radiation, drugs)
 Systemic disease (renal failure, liver failure, sickle cell
anemia)
 Defective androgen activity
 Testis injury (orchitis, torsion, trauma)
 Cryptorchidism
 Varicocele
 Idiopathic

ΟΡΥΙΚΔ΢
ΣΟΥΚΝΠΥΚΗΘΑ ΑΗΡΗΑ
Α)Π.Klinefelter
- 1:500 άληξεο
- θιαζζηθή ηξηάδα : 1) κηθξνί
ζθιεξνί φξρεηο 2) γπλαηθνκαζηία
3) αδσνζπεξκία
- Ξαξνπζηάδεη αχμεζε ησλ LH , FSH
θαη Νηζηξαδηφιεο , ελψ ε
Ρεζηνζηεξφλε είλαη κεησκέλε θαη
κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ζα
απαηηεζεί ζεξαπεία
ππνθαηάζηαζεο .

ΟΡΥΙΚΔ΢
ΣΟΥΚΝΠΥΚΗΘΑ ΑΗΡΗΑ
Β)Π.ΑΟΟΔΛΝΠ ΣΣ
- γπλαηθνκαζηία , αδσνζπεξκία , κηθξφηεξν ηνπ θπζηνινγηθνχ
αλάζηεκα θαη ππνζπαδίαο ελψ ηα γελλεηηθα φξγαλα είλαη
θπζηνινγηθά ζρεκαηηζκέλα .
- FSH high , LH high , Testosterone nl/low .
- H νξρηθή βηνςηα αλαδεηθλχεη απνπζία ζπεξκαηνγέλεζεο .
Γ)Π.47 Σ΢΢
- ςειφ αλάζηεκα , 2% αληηθνηλσληθή ζπκπεξηθνξά .
- FSH high , Testosterone NL , LH NL .
- Νιηγνζπεξκία ή αδσνζπεξκία .
- Ζ νξρηθή βηνςία αλαδεηθλχεη αλαζηνιή ηεο σξίκαλζεο ή ζ.απφ
θχηηαξα κφλν Sertoli .

ΟΡΥΙΚΔ΢
ΑΙΙΑ Π΢ΛΓΟΝΚΑ
- Π. Noonan (ή «αλδξηθφ ζ. Turner») : 75% θξπςνξρία
- Κπνηνληθή δπζηξνθία
- Ακθνηεξφπιεπξε αλνξρία
- Π. κφλν Sertoli θπηηάξσλ : ε βηνςία φξρεσο αλαδεηθλχεη
ηελ έιιεηςε βιαζηηθψλ θπηηάξσλ . Νη ηηκέο ησλ LH
Testosterone είλαη θπζηνινγηθέο , ελψ ηα επίπεδα FSH είλαη
απμεκέλα .
- Κηθξναπαιεηθέο ΢ ρξσκνζψκαηνο (΢q) : ζην 7% ησλ
νιηγνζπεξκηθψλ θαη ζην 13% ησλ αδσνζπεξκηθψλ .

ΟΡΥΙΚΔ΢
ΓΝΛΑΓΝΡΝΜΗΛΔΠ
Α)ΑΘΡΗΛΝΒΝΙΗΑ
- Γνζνεμαξηψκελε ζρεζε , κε επίδξαζε θπξίσο ζηα
ζπεξκαηνγφληα .
- Κειέηεο θαηαδεηθλχνπλ φηη ε αδσνζπέξκία απμάλεηαη ζηα 400
cGy(centi-Gray) θαη επηκέλεη γηα ηνπιάρηζηνλ 40 εβδνκάδεο .
- Κε ηελ εθαξκνγή κέηξσλ πξνζηαζίαο δε θαηλεηαη λα ππάξρεη
επίδξαζε ζηελ αχμεζε ζπγγελψλ αλσκαιηψλ
Β)ΦΑΟΚΑΘΑ
- Θεηνθνλαδφιε,Ππηξνλνιαθηφλε, Αιθνφι αλαζηέιινπλ
ηε ζχλζεζε ηεζηνζηεξφλεο
- Πηκεηηδίλε : αληαγσληζηεο αλδξνγφλσλ
- Καξηρνπάλα, Ζξσίλε,Κεζαδφλε : επηπέδσλ ηεζηνζηεξφλεο
- Ξαξαζηηνθηφλα : Νηζηξνγνληθή δξάζε
- ΣΚΘ παξάγνληεο (θπξίσο νη αιθπιησηηθνί) δξνχλ ηνμηθά ζηα
ζπεξκαηνγφληα , ρσξίο φκσο λα έρνπλ επίπησζε ζηελ πηζαλφηεηα
αχμεζεο ζπγγελψλ αλσκαιηψλ . Ξαξ’φι’απηά ζπζηήλεηαη κεζνδηάζηεκα
6 κελψλ γηα ηεθλνπνίεζε .

ΟΡΥΙΚΔ΢
Gonadotoxic Medications Associated with
Infertility
Ca channel blockers Allopurinol
Cimetidine Alpha blockers
Sulfasalazine Nitrofurantoin
Valproic acid Lithium
Spironolactone Tricyclic antidepressants
Colchicine Antipsychotics

ΟΡΥΙΚΔ΢
Π΢ΠΡΖΚΑΡΗΘΔΠ ΛΝΠΝΗ
Α)ΛΔΦΟΗΘΖ ΑΛΔΞΑΟΘΔΗΑ
- Oπξαηκία ππνγνληκφηεηα , κείσζε libido , ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία ,
γπλαηθνκαζηία
ηεζηνζηεξφλε FSH , LH
Ξξνιαθηίλε , Νηζηξνγφλ
Β)ΘΗΟΟΥΠΖ ΖΞΑΡΝΠ
- Ζπαηηηίδα ππξεηφο ζπεξκαηνγέλεζεο
- Αιθνφι αλαζηνιε ζχλζεζεο ηεζηνζηεξφλεο
- Ζπαηηθή αλεπάξθεηα θαη θίξξσζε αηξνθία φξρεσλ , αληθαλφηεηα ,
γπλαηθνκαζηία
επηπέδσλ ηεζηνζηεξφλεο
θάζαξζεο ηεζηνζηεξφλεο κεηαηξνπή ζε νηζηξνγφλα απφ
αξσκαηάζεο
Γ)ΓΟΔΞΑΛΝΘ΢ΡΡΑΟΗΘΖ ΑΛΑΗΚΗΑ
- Κηθξνέκθξαθηα ππνθπζηαθή θαη νξρηθή αλεπάξθεηα
«πνιππαξαγνληηθφο
΢πνγνλαδηζκφο»

ΟΡΥΙΚΔ΢
ΡΟΑ΢ΚΑΡΗΠΚΝΠ
Α)ΝΟΣΗΡΗΠ
i) βαθηεξηαθή («νξρενεπηδηδπκίηηο»)
ii) ηνγελήο (ζην 30% ησλ ελειίθσλ
κε παξσηίηηδα)
αηξνθία
φξρεσλ

ΟΡΥΙΚΔ΢
Β)Π΢ΠΡΟΝΦΖ
- Απαξαίηεηε ε απνθαηάζηαζε εληφο 6h.
- Ζ ππνγνληκφηεηα κπνξεί λα πξνθιεζεί θαη αλνζνινγηθά απφ
απηναληηζψκαηα έλαληη ηνπ φξρη .
- Ηζηνινγηθέο αιινηψζεηο αθφκε θαη ζηνλ εηεξφπιεπξν φξρη
(αζαθήο κεραληζκφο) .

ΟΡΥΙΚΔ΢
Γ)ΡΟΑ΢ΚΑ
- Ζ ππνγνληκφηεηα κπνξεί λα πξνθιεζεί θαη αλνζνινγηθά απφ
απηναληηζψκαηα έλαληη ηνπ φξρη .
- Απαξαίηεηε ε ρεηξνπξγηθή δηεξεχλεζε ζε πεξίπησζε
δηαηνκήο ηνπ ηλψδνπο ρηηψλα γηα λα πεξηνξηζηεί ε έθζεζε
ηνπ φξρεσο ζε απηναληηζψκαηα .

ΟΡΥΙΚΔ΢
ΘΟ΢ΤΝΟΣΗΑ
- 2-5% ησλ λενγέλλεησλ .
- Νη αηηίεο είλαη πηζαλψο νξκνληθέο
(ππνγνλαδηζκφο ,αλδξνγνλναληνρή ,
ππεξέθζεζε ζε νηζηξνγφλα θαηά
ηελ θχεζε .
- Δλψ δελ θαίλεηαη λα απμάλεηαη ε
πηζαλφηεηα ππνγνληκφηεηαο ζε
κνλφπιεπξε θξπςνξρία , απμάλεηαη
ζίγνπξα ζε πεξηπηψζεηο
ακθνηεξφπιεπξεο .
- Ζ πξνθπιαθηηθή νξρενπεμία αλ θαη δελ
θαίλεηαη λα κεηαβάιιεη ηελ επίπησζε ηεο
θαξθίλνπ ησλ φξρεσλ , ζπζηήλεηαη εψο
ππνγνληκφηεηαο ή ηεο αλάπηπμεο
ην 2ν έηνο δσήο .

ΟΡΥΙΚΔ΢
ΘΗΟΠΝΘΖΙΖ
- Ζ επίδξαζή ηεο ζηελ ππνγνληκφηεηα (αλ
θαη δελ έρεη επαθξηβψο θαζνξηζηεί) , έρεη
πηζαλψο λα θάλεη κε αιινηψζεηο ζην
ζπεξκνδηάγξακκα , αηξνθία φξρεσλ θαη
κείσζε ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ
θπηηάξσλ Leydig .
- Αλεπξίζθεηαη ζην 25% ησλ ππνγφληκσλ
αληξψλ .
- Ζ επίδξαζε ηεο απνθαηάζηαζεο ηεο
θηξζνθήιεο ζηελ γνληκφηεηα παξακέλεη
αζαθήο .

ΟΡΥΙΚΔ΢
ΘΗΟΠΝΘΖΙΖ
- Δλδείμεηο ζεξαπείαο απνηεινχλ ε απνδεδεηγκέλε κε πξνζεθηηθή
θιηληθή θαη παξαθιηληθέο εμεηάζεηο πξννδεπηηθή θζίζε ηεο
νξρηθήο αλάπηπμεο ζε ζπλδπαζκφ κε βαζκνχ 2 ή 3 θηξζνθήιε ,
ελψ κειέηεο αλαδεηθλχνπλ θαη ην ξφιν ηεο παξάιιειεο
αμηνιφγεζεο θάπνησλ νξκνληθψλ παξακέηξσλ .
- ΘΑΡΑΡΑΜΖ ΘΗΟΠΝΘΖΙΖΠ – ΒΑΘΚΝΗ
1.΋ρη ςειαθεηή ή νξαηε νχηε θαηά ηε δνθηκαζία Valsava
( αλάδεημή ηεο κε ηε βνήζεηα Doppler )
2.Τειαθεηή θαηά ηε δνθηκαζία Valsava
3.Τειαθεηή ρσξίο Valsava , αιιά φρη νξαηή
4.Νξαηή θαη ςειαθεηή

ΟΡΥΙΚΔ΢
Hudson RW. Free sex steroid and sex hormone-binding globulin levels in
oligozoospermic men with varicoceles. Fertil Steril 1996;66(2):299-304.
Division of Endocrinology and Metabolism, Queen's University and the
Kingston General Hospital, Kingston, Ontario, Canada.
OBJECTIVE: To measure free T, free E2, and sex hormone-binding globulin (SHBG)
levels in oligozoospermic men with varicoceles. DESIGN: Retrospective study.
PATIENTS: Sixty-four infertile patients with varicoceles. SETTING: A university-based
tertiary care referral center. INTERVENTIONS: Assessment of seminal cellular
characteristics, gonadotropin responses to GnRH, total and free T, and E2 and SHBG
levels before and after varicocele ligation. RESULTS: Thirty-eight men had excessive
preoperative gonadotropin responses to GnRH. These men had lower than normal
levels of free T and higher than normal levels of free E2 and SHBG. Thirty men had
improvements in seminal parameters, and sex steroid and SHBG values after
surgery. Seven spontaneous pregnancies and three pregnancies through IUI occurred
in their partners postoperatively. Twenty-six men had normal preoperative responses
to GnRH and normal free T, E2 and SHBG levels. None had postoperative
improvements in their semen analyses and no spontaneous pregnancies occurred in
their partners. Three pregnancies occurred with IUI. CONCLUSIONS: The men with
excessive responses to GnRH had abnormal free sex steroid levels. The majority had
improvements in semen analyses after varicocele repair and pregnancies occurred in
their partners. The men with normal gonadotropin responces to GnRH had normal
free sex steroid levels. Varicocele ligation had no effect on their semen parameters or
fertility potential.

ΟΡΥΙΚΔ΢
ΗΓΗΝΞΑΘΔΗΠ ΑΗΡΗΔΠ
- 60 – 75 % ησλ ππνγφληκσλ αληξψλ .
- Κάιινλ γελεηηθνί ή πεξηβαιινληηθνί ιφγνη .

ΜΔΣΑΟΡΥΙΚΔ΢
Posttesticular Causes of Infertility
Reproductive tract obstruction
Congenital blockages
 Congenital absence of the vas deferens (CAVD)
 Young syndrome
 Idiopathic epididymal obstruction
 Polycystic kidney disease
 Ejaculatory duct obstruction
Acquired blockages
 Vasectomy
 Groin surgery
 Infection
Functional blockages
 Sympathetic nerve injury
 Pharmacologic
Disorders of sperm function or motility
 Immotile cilia syndromes
 Maturation defects
 Immunologic infertility
 Infection
Disorders of coitus
 Impotence
 Hypospadias
 Timing and frequency

ΑΞΝΦΟΑΜΖ ΡΖΠ ΔΘΠΞΔΟΚΑΡΗΠΡΗΘΖΠ ΝΓΝ΢
Α)Π΢ΓΓΔΛΖΠ ΑΞΝΦΟΑΜΖ
1.Θπζηηθή Ίλσζε(CF) - ΣΑΞ θαη ινηκψμεηο αλαπλεπζηηθνχ ,
παγθξεαηηθή αλεπάξθεηα θαη ππνγνληκφηεηα ιφγσ απνπζίαο
ηκεκάησλ ηεο επηδηδπκίδαο .
2.Ππγγελήο Απιαζία ησλ Ππεξκαηηθψλ Ξφξσλ (CAVD) -
Ρν ζχλδξνκν ζπλδέεηαη κε κεηαιιάμεηο ηνπ γνληδίνπ γηα ηε CF
3.ζ.Young - «θιαζζηθή ηξηάδα» : α)ρξφληα παξαξξηλνθνιπίηηδα
β)βξνγρεθηαζίεο γ)απνθξαθηηθή αδσνζπεξκία
4.Ηδηνπαζήο απφθξαμε επηδηδπκίδαο
5.Ξνιπθπζηηθή λφζνο λεθξψλ – απηνζσκηθφ επηθξαηέο γνλίδην /
θχζηεηο λεθξψλ,ήπαηνο,ζπιήλα,παγθξέαηνο,επηδηδπκίδαο,
ζπεξκαηνδφρσλ θχζηεσλ θαη φξρεσλ / 20-30 εηψλ /
θνηιηαθφ άιγνο , ππέξηαζε , Λ.Α. , ππνγνληκφηεηα
6.Απφθξαμε εθζπεξκαηηζηηθψλ πφξσλ(5% ησλ αδσνζπεξκηθψλ)-
ζπγγελήο ή επίθηεηε (ιίζνη,κεηεγρεηξεηηθή ή κεηαθιεγκνλψδεο
ίλσζε) / αηκαηνζπεξκία,επίπνλε εθζπεξκάηηζε,ππνγνληκφηεηα /
παξαθιηληθά : ρακειφο φγθνο εθζπεξκάηηζεο , δηάηαζε ζπεξκαηνδφρσλ
θχζηεσλ ή εθζπεξκαηηθψλ πφξσλ ζην TRUS

Β)ΔΞΗΘΡΖΡΖ ΑΞΝΦΟΑΜΖ
1. ΑΚΦΝΡΔΟΝΞΙΔ΢ΟΖ ΑΞΝΙΗΛΥΠΖ ΠΞΔΟΚΑΡΗΘΝ΢ ΞΝΟΝ΢
(ΑΛΡΗΠ΢ΙΙΖΤΖ)
2.ΔΞΔΚΒΑΠΔΗΠ ΑΞΝΘΑΡΑΠΡΑΠΖΠ ΘΖΙΖΠ ΘΑΗ ΞΟΝΖΓΖΘΔΗΠΔΠ
ΔΞΔΚΒΑΠΔΗΠ ΠΔ ΝΠΣΔΝ ΘΑΗ ΒΝ΢ΒΥΛΗΘΖ ΣΥΟΑ –
πηζαλφηεηα απνιίλσζεο ζπεξκαηηθνπ πφξνπ
3.ΒΑΘΡΖΟΗΑΘΔΠ ΦΙΔΓΚΝΛΔΠ –
Βαθηεξηάθεο ινηκψμεηο (ζε άλδξεο > 35 εηψλ) ή ριακπδηαθέο
ινηκψμεηο ζε λένπο άλδξεο κπνξνχλ λα επηπιέμνπλ ηελ
επηδηδπκίδα νδεγψληαο ζε ίλσζε θαη απφθξαμε

Γ)ΙΔΗΡΝ΢ΟΓΗΘΖ ΑΞΝΦΟΑΜΖ
1. ΛΔ΢ΟΝΙΝΓΗΘΖΠ ΑΗΡΗΝΙΝΓΗΑΠ (θαηαζηξνθή απηφλνκσλ
ζπκπαζεηηθψλ λεχξσλ θαη παιίλδξνκε εθζπεξκάηηζε-
δηαηαξαρέο εθζπεξκάηηζεο)
2.ΦΑΟΚΑΘΔ΢ΡΗΘΖΠ ΑΗΡΗΝΙΝΓΗΑΠ
Antihypertensive agents Antipsychotic agents
Alpha-adrenergic blockers Haloperidol
(Prazosin, Phentolamine) Thioridazine
Thiazides Antidepressants
Imipramine
Amitriptyline
Κεηά απφ νζθπηθή ζπκπαζεθηνκή ή
νπηζζνπεξηηνλατθφ ιεκθαδεληθφ
θαζαξηζκφΠαθραξψδεο
Γηαβήηεο
Πθιήξπλζε θαηά
πιάθαο

ΓΗΑΡΑΟΑΣΔΠ ΙΔΗΡΝ΢ΟΓΗΘΝΡΖΡΑΠ Ή ΘΗΛΖΡΗΘΝΡΖΡΑΠ
ΠΞΔΟΚΑΡΝΕΥΑΟΗΥΛ
Α)Π΢ΛΓΟΝΚΑ ΑΘΗΛΖΡΥΛ ΘΟΝΠΠΥΛ
- Π.Kartagener (Σξφληα παξαξξηλνθνιπίηηδα,βξνγρεθηαζία,
αλαζηξνθή ζπιάρλσλ)
- Π.Usher (θψθσζε)
Ζ δηάγλσζε γίλεηαη κε ην ειεθηξνληθφ κηθξνζθφπην
Β)ΑΡΔΙΖΠ ΥΟΗΚΑΛΠΖ ΠΞΔΟΚΑΡΝΕΥΑΟΗΥΛ
Ξαξαηεξείηαη κεηά απφ επεκβάζεηο απνθαηάζηαζεο ηνπ
ζπεξκαηηθνχ πφξνπ ζηνλ νπνίν εηρε πξνεγεζεί απνιίλσζε
γηα αληηζχιιεςε . Ρα ζπεξκαηνδσάξηα πνιιέο θνξέο δελ
αλαθηνχλ ηε θπζηνινγηθή ηνπο θηλεηηθφηεηα .

ΓΗΑΡΑΟΑΣΔΠ ΙΔΗΡΝ΢ΟΓΗΘΝΡΖΡΑΠ Ή ΘΗΛΖΡΗΘΝΡΖΡΑΠ
ΠΞΔΟΚΑΡΝΕΥΑΟΗΥΛ
Γ)ΑΛΝΠΝΙΝΓΗΘΖ ΢ΞΝΓΝΛΗΚΝΡΖΡΑ
- Απηναληηζψκαηα έλαληη ηνπ φξρη
- 10% ησλ ππνγφληκσλ δεπγαξηψλ
- Αηηίεο : απνιίλσζε ζπεξκαηηθψλ πφξσλ (αληηζχιιεςε) ,
ζπζηξνθή φξρεσο , βηνςία .
Γ)ΙΝΗΚΥΜΔΗΠ
- Γξνχλ πηζαλψο κέζσ πξφθιεζεο νμεηδσηηθνχ stress κε
ζπλέπεηα απψιεηα ιεηηνπξγηθφηεηαο θαη δηαηαξαρή ηνπ DNA .
- Άλ θαη ππάξρεη ζεηηθή επίδξαζε ηεο αληηβηνηηθήο αγσγήο
ζηελ βειηίσζε θπξίσο ησλ πνηνηηθψλ παξακέηξσλ ηνπ
ζπεξκνδηαγξάκκαηνο , απηή δε θαίλεηαη απαξαίηεηα λα νδεγεί
θαη ζηελ αχμεζε ησλ πηζαλνηήησλ ηεθλνπνίεζεο .

ΓΗΑΡΑΟΑΣΔΠ Π΢ΛΝ΢ΠΗΑΠ
Α)ΑΛΗΘΑΛΝΡΖΡΑ – ΞΡΥΠΖ LIBIDO
- Θξίλεηαη απαξαίηεηε ε δηεξεχλεζε γηα
παζνινγηθέο θαηαζηάζεηο (π.ρ. δηαηαξαρέο
νξκνλσλ) .
- Αλαδήηεζε ηεο πηζαλφηεηαο «θησρψλ»
εθζπεξκαηίζεσλ εμαηηίαο ηνπ άγρνπο ηεο
ηεθλνπνίεζεο .
Β)΢ΞΝΠΞΑΓΗΑΠ
- Δλαπφζεζε ζπέξκαηνο καθξηά απφ ηνλ
ηξάρειν ηεο κήηξαο .
Γ)Π΢ΣΛΝΡΖΡΑ ΘΑΗ
«Π΢ΛΡΝΛΗΠΚΝΠ» ΔΞΑΦΥΛ
- Δπαθέο αλά 48h θαηά ηε θάζε ηεο
σνζπιαθηνξξεμίαο κε ηαπηφρξνλε απνθπγή
ιηπαληηθψλ , δεζηψλ ινπηξψλ , λαξθσηηθψλ
νπζηψλ , θαπλίζκαηνο θαη αιθνφι .

ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙ΢Η
ΤΠΟΓΟΝΙΜΟΣΗΣΑ΢
ΣΔΗΟΝ΢ΟΓΗΘΖ Π΢ΛΡΖΟΖΡΗΘΖ
ΔΞΗΘΝ΢ΟΗΘΔΠ
ΑΛΑΞΑΟΑΓΥΓΗΘΔΠ
ΡΔΣΛΗΘΔΠ

ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙ΢Η ΤΠΟΓΟΝΙΜΟΣΗΣΑ΢
ΥΔΙΡΟΤΡΓΙΚΗ
ΑΞΝΘΑΡΑΠΡΑΠΖ ΡΖΠ Π΢ΛΔΣΔΗΑΠ ΡΝ΢ ΠΞΔΟΚΑΡΗΘΝ΢ ΞΝΟΝ΢
(vasovasostomy , vasectomy reversal) -
- Δλδείθλπηαη ζε πεξηπηψζεηο : α) ππνγνληκφηεηαο
νθεηιφκελεο ζε πξνεγεζείζα ακθνηεξφπιεπξε
απνιίλσζε ηνπ ζπεξκαηηθνχ πφξνπ (vasectomy)
γηα ιφγνπο αληηζχιιεςεο , β) θιεγκνλήο ,
γ) ηξαχκαηνο θαη δ) πξνεγνχκελεο επεκβάζεηο
- H επηηπρία επαλεπέκβαζεο ζηελ α πεξίπησζε
εμαξηάηαη απφ ην δηάζηεκα πνπ κεζνιάβεζε απφ
ηελ πξψηε επέκβαζε . Αλ απηφ είλαη < 7-8 ρξφληα,
ε πηζαλφηεηα επαλεκθάληζεο ζπεξκαηνδσαξίσλ
ζην εθζπεξκάηηζκα είλαη 80-90% , ελψ ε
πηζαλφηεηα επίηεπμεο εγθπκνζχλεο 50-60% .
- Ζ απνηπρία νθείιεηαη : i) ζε θαηαζηάζεηο ειαηησκαηηθνχ ζπέξκαηνο πξίλ
ηελ επέκβαζε ii) ζε αληηζπεξκαηηθά αληηζψκαηα (αλαπηχζζνληαη ζην 30%)
iii) ζε κεηαεπεκβαηηθφ θνθθησκαηψδε ηζηφ iv) ζε δηαηαξαρή ηεο επηδηδπκίδαο
εμαηηίαο ηεο καθξφρξνλεο απφθξαμεο ηνπ ζπεξκαηηθνχ πφξνπ θαη v) ζηελ
ηθαλφηεηα ηνπ ρεηξνπξγνχ .

- Δλδείθλπηαη ζε πεξηπηψζεηο ζπγγελνχο ή
επίθηεηεο ( θνθθίσκα , θιεγκνλή ή
ηξαχκα ) απφθξαμεο ηεο επηδηδπκίδαο .
- Ζ αλαζηφκσζε ζα πξέπεη λα γίλεηαη φζν ην
δπλαηφλ ρακειφηεξα ζηελ επηδηδπκίδα ,
θαζψο ε σξίκαλζε ησλ ζπεξκαηνδσαξίσλ
γίλεηαη θαηά ηε κεηαθνξά ηνπο απφ ηελ
θεθαιή ζηελ νπξά ηεο .
- Κπνξεί λα είλαη ηειηθν-ηειηθή ή ηειηθν-
πιάγηα .
- Ξηζαλφηεηα εκθάληζεο ζπεξκαηνδσαξίσλ
ζην εθζπεξκάηηζκα : 50-80% , ελψ ην
πνζνζηφ εγθπκνζχλεο είλαη 43% .
ΔΞΗΓΗΓ΢ΚΝΠΞΔΟΚΑΡΗΘΖ ΑΛΑΠΡΝΚΥΠΖ
(epididymovasostomy)

ΑΞΝΙΗΛΥΠΖ ΡΖΠ ΔΠΥ ΠΞΔΟΚΑΡΗΘΖΠ ΦΙΔΒΑΠ ΙΝΓΥ ΘΗΟΠΝΘΖΙΖΠ
 ΓΗΑΓΔΟΚΗΘΑ
i) ΠΘΙΖΟΝΘΔΟΑΞΔΗΑ
ii) ΔΚΒΝΙΗΠΚΝΠ
 «ΑΛΝΗΘΡΖ» ΔΞΔΚΒΑΠΖ
i) ΝΞΗΠΘΝΞΔΟΗΡΝΛΑΦΘΖ ΞΟΝΠΞΔΙΑΠΖ
(high ligation – Palomo)
ii) ΒΝ΢ΒΥΛΗΘΖ ΘΑΗ ΣΑΚΖΙΖ ΒΝ΢ΒΥΛΗΘΖ
ΞΟΝΠΞΔΙΑΠΖ(inguinal and subinguinal
approach)
iii) ΝΠΣΔΦΘΖ ΞΟΝΠΞΔΙΑΠΖ
 ΙΑΞΑΟΝΠΘΝΞΗΘΑ

ΓΗΑΓΔΟΚΗΘΝΠ ΔΚΒΝΙΗΠΚΝΠ Ή ΠΘΙΖΟΝΘΔΟΑΞΔΗΑ
 Ξνζνζηφ ππνηξνπψλ : 3,8-10%
 Ρερληθή : Θαζεηεξηαζκφο (ππφ
αθηηλνζθνπηθφ έιεγρν θαη ηνπηθή
αλαηζζεζία) έζσ ζπεξκαηηθήο θιέβαο
(κέζσ ηεο κεξηαίαο θιέβαο) θαη
έγρπζε ζθιεξπληηθνχ πγξνχ ή
ηνπνζέηεζε εκβφισλ (κπαιφλη,ζπηξάι).
 Δπηπινθέο :ζξνκβνθιεβίηηο,πλεπκνληθή
εκβνιή,εκβνιή λεθξηθήο αξηεξίαο
αηκνξξαγία,αηκάησκα,ινίκσμε,δηάηξεζε
θιέβαο,αλαθπιαθηνεηδεηο
αληηδξάζεηο, νπηζζνπεξηηνλατθε
αηκνξξαγία,ίλσζε, νπξεηεξηθή
απφθξαμε,πδξνθήιε (ιφγσ

«ΑΛΝΗΘΡΖ» ΔΞΔΚΒΑΠΖ
i)ΝΞΗΠΘΝΞΔΟΗΡΝΛΑΦΘΖ ΞΟΝΠΞΔΙΑΠΖ
(high ligation – Palomo)
 Ξνζνζηφ ππνηξνπψλ : 29%
 Δπηπινθέο : πδξνθήιε (5-10%)
ii)ΒΝ΢ΒΥΛΗΘΖ ΘΑΗ ΣΑΚΖΙΖ ΒΝ΢ΒΥΛΗΘΖ
ΞΟΝΠΞΔΙΑΠΖ(inguinal and subinguinal
approach)
 Ξνζνζηφ ππνηξνπψλ : 13,3%
 Δπηπινθέο : πηζαλφηεηα κε απνιίλσζεο
θιάδνπ νξρηθήο αξηεξίαο .
iii)ΝΠΣΔΦΘΖ ΞΟΝΠΞΔΙΑΠΖ
 Γελ ρξεζηκνπνηείηαη πιένλ (ηξψζε νξρηθήο
αξηεξίαο αηξνθία φξρεσο)

ΙΑΞΑΟΝΠΘΝΞΗΘΑ
 Ξνζνζηφ ππνηξνπψλ : 3-7%
 Δπηπινθέο : ηξαπκαηηζκφο νξρηθήο αξηεξίαο θαη
ιεκθαγγείσλ , ηξαπκαηηζκφο εληέξνπ,αγγείσλ
ή λεχξσλ , πλεπκνληθή εκβνιή , πεξηηνλίηηδα ,
αηκνξξαγία , κεηεγρεηξεηηθφο πφλνο (δε) ψκνπ ,
πλεπκφζρεν , πδξνθήιε (5-8%) .
 ΑΙΙΑ , φηαλ δηελεξγείηαη απφ έκπεηξν ρεηξνπξγφ
θαιχηεξε αλαγλψξηζε ζηνηρείσλ
(θιέβα , αξηεξία, ζπεξκαηηθφο πφξνο) ,
κεησκέλεο επηπινθέο , γξεγνξφηεξε αλάξξσζε .

Varicocele Treatments: Comparison of Outcomes (Smith’s Urology)
Treatment
Outcome Parameter Incisional Laparoscopic Radiologic
 Semen improvement 66% 50–70% 60%
 Pregnancy rate 35% 12–32% 10–50%
 Recurrence 0–15% 5–25% 0–10%
 Technical failure Negligible Small 10–15%
 Pain pills 9.4 11 Minimal
 Days to work 5.0 5.3 1

ΓΗΝ΢ΟΖΘΟΗΘΖ ΔΘΡΝΚΖ ΔΘΠΞΔΟΚΑΡΗΠΡΗΘΥΛ ΞΝΟΥΛ
- Πε ζπγγελή ή επίθηεηε (ρξφληα πξνζηαηίηηδα,
θχζηεηο ζπεξκαηνδφρσλ θχζηεσλ) απφθξαμε
ησλ εθζπεξκαηηθψλ πφξσλ .
- ΢πνςία ζε ρακειφ φγθν εθζπεξκαηίζκαηνο
(<2ml) , αδσνζπεξκία ή ηζρπξή νιηγνζπεξκία
ή απνπζία θξνπθηφδεο ζην ζπέξκα .
- Δλδείμεηο επέκβαζεο :
α) πφλνο θαηά ηε ζπλνπζία
β) ππνηξνπηάδνπζα αηκαηνζπεξκία ή
γ) ππνγνληκφηεηα
- Δπηπινθέο : αηκαηνζπεξκία , αηκαηνπξία , UTIs ,
επηδηδπκίηηδα , παιίλδξνκε εθζπεξκάηηζε ,
ηξψζε νξζνχ ή έμσ ζθηγθηήξα αθξάηεηα

ΞΟΝΘΙΖΡΖ ΔΘΠΞΔΟΚΑΡΗΠΖ
 Πε αζζελείο κε δηαθνπή ηνπ λεπξηθνχ ηφμνπ(ηξαπκαηηζκφο λσηηαίνπ
κπεινχ, νπηζζνπεξηηνλατθή ιεκθαδελεθηνκή)
 Πε αζζελείο κε βιάβε πάλσ απφ ηνλ Θ10 => εθαξκνγή ζπζθεπήο
παξαγσγήο δνλήζεσλ ζην πένο (ρξήζε απφ ηνλ αζζελή θαη ζην
ζπίηη ) .
 Πε αζζελείο κε βιάβε ησλ ζπκπαζεηηθψλ λεχξσλ =>εθαξκνγή
ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο κέζσ δηνξζηθήο θεθαιήο θαη ειεθηξνδίσλ
=> εθζπεξκάηηζε (ζπρλά παιίλδξνκε) => πεξηζπιινγή
ζπέξκαηνο απφ νπξνδφρν θχζηε θαη πένο ζε πνζνζηφ 33-67% .
 Άλ θαη ε θηλεηηθφηεηα ζπεξκαηνδσαξίσλ ζπάληα > 10-20% ,
εγθπκνζχλε επηηπγράλεηαη ζην 37% .

ΔΜΑΗΟΔΠΖ ΑΓΔΛΥΚΑΡΝΠ ΢ΞΝΦ΢ΠΖΠ
 Πε ππνγνληκφηεηα νθεηιφκελε ζε κηθξν- ή καθξναδέλσκα ππφθπζεο
πνπ πξνθαιεί ππεξπξνιαθηηλαηκία , κε αληαπνθξηλφκελν ζε
θαξκαθεπηηθή ζεξαπεία (βξσκνθξππηίλε) .
ΞΟΝΦ΢ΙΑΘΡΗΘΑ ΣΔΗΟΝ΢ΟΓΗΘΑ ΚΔΡΟΑ
 Ζ πξνθπιαθηηθή νξρενπεμία αλ θαη δελ θαίλεηαη λα κεηαβάιιεη ηελ
επίπησζε ηεο ππνγνληκφηεηαο ή ηεο αλάπηπμεο θαξθίλνπ ησλ φξρεσλ
ζπζηήλεηαη, ζε πεξηπηψζεηο αηεινχο θαζφδνπ ησλ φξρεσλ ( εψο ην 2ν
έηνο δσήο ) θαη ζε πεξηπηψζεηο ζπζηξνθήο .
 Ζ νξρεθηνκή πξαγκαηνπνηείηαη ζε πεξηπηψζεηο ζπζηξνθήο (παξακνλή
ελφο ηέηνηνπ , κε βηψζηκνπ φξρη θίλδπλνο βιάβεο ζε
εηεξφπιεπξν φξρη – Α΢ΡΝΑΛΝΠΝΠ ΚΖΣΑΛΗΠΚΝΠ )

΢ΤΝΣΗΡΗΣΙΚΗ
ΞΟΝΠΓΗΝΟΗΠΚΝΠ ΣΟΝΛΝ΢ - Π΢ΣΛΝΡΖΡΑΠ
Π΢ΛΝ΢ΠΗΑΠ
 Πεμνπαιηθή επαθή 48h πξίλ θαη 48h κεηά ηελ σνξξεμία
( ηα ζπεξκαηνδσάξηα επηδνχλ ηνπιάρηζηνλ 48h ζην
πεξηβάιινλ ηεο ηξαρειηθήο βιέλλεο ) .
 Υνξξήμία-πφηε; κέηξεζε Ρ ζψκαηνο
αλίρλεπζε LH νχξσλ
U/S έιεγρνο σνζεθψλ

ΑΛΡΗΚΔΡΥΞΗΠΖ ΙΝΗΚΥΜΔΥΛ
 Ακθίβνιεο αμίαο ε αληηκεηψπηζε
αζπκπησκαηηθψλ ινηκψμεσλ , ελψ είλαη
θαη ακθίβνιε ε αμία ηεο θαιιηέξγεηαο
ζπέξκαηνο ζηνλ εληνπηζκφ
αζπκπησκαηηθψλ νπξνινηκψμεσλ =>
πηζαλφηεηα επηκφιπλζεο ζπέξκαηνο
απφ ρισξίδα νπξήζξαο .
 Πεκαληηθή ε αληηκεηψπηζε ζπκπησκαηηθψλ
ινηκψμεσλ πνπ δπλεηηθά πξνθαινχλ
ππνγνληκφηεηα (πξνζηαηηηηο , επηδηδπκίηηο ,
παξσηηδηθή νξρίηηο) .
 Αλ θαη ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ ηεο ζεξαπείαο ησλ ινηκψμεσλ θαη ηεο
βειηίσζεο παξακέηξσλ ηνπ ζπεξκνδηαγξάκκαηνο , δελ ζπλέπάγεηαη φηη
ζα βειηησζνχλ θαη ηα πνζνζηά ηεθλνπνίεζεο .

ΝΟΚΝΛΗΘΖ ΘΔΟΑΞΔΗΑ
 Έλδεημε : 2νπαζήο (ππνγνλαδνηξνθηθφο)
ππνγνλαδηζκφο, ππνθπζηαθήο ή ππνζαιακηθήο
αηηηνινγίαο => ε ΚΝΛΖ πεξίπησζε κε grade A
recommendation γηα ΦΑΟΚΑΘΔ΢ΡΗΘΖ αληηκεηψπηζε
ηεο ππνγνληκφηεηαο .
 Πηφρνο ε απνθαηάζηαζε 3 βαζηθψλ δπζιεηηνπξγηψλ
ηεο λφζνπ : ηεο κε έλαξμεο ήβεο , ηνπ ππνγνλαδηζκνχ
θαη ηεο ππνγνληκφηεηαο .

ΝΟΚΝΛΗΘΖ ΘΔΟΑΞΔΗΑ
 Διαηησκαηηθή έθθξηζε GnRH : θαηά ψζεηο ρνξήγεζε GnRH
(κέζσ αληιίαο) ή κε ΗΚ ρνξήγεζε ζπλδπαζκνχ γνλαδνηξνπηλψλ
(hCG , hMG θαη αλαζπλδπαζκέλεο FSH) .
- Αξρηθή θάζε: ρνξήγεζε LH ή hCG=> Αξξελνπνίεζε , αιιά θαη
• Θαηαζηνιή ελδννξρηθήο παξαγσγήο ηεζηνζηεξφλεο
• Θαηαζηνιή ζπεξκαηνγέλεζεο
- 6 κήλεο κεηά: ρνξήγεζε FSH (hMG)=>
( αξθεηνχο κήλεο κεηά ) =>
• Ππεξκαηνγέλεζε (ζπλήζσο< 10 εθαη. / ml)
• Δγθπκνζχλε παξά ηελ νιηγνζπεξκία ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο
 Αδελψκαηα ππφθπζεο θαη ππεξπξνιαθηηλαηκία :
αγσληζηέο ληνπακίλεο (βξσκνθξππηίλε , θηλακνιίλε ,
θακπεξγνιίδε) θαη ζε απνηπρία απηψλ , αλάινγα
ζσκαηνζηαηίλεο , αθηηλνβνιία ή ρεηξ/θή εθηνκή ηνπ φγθνπ .

ΑΛΡΗΚΔΡΥΞΗΠΖ 1νΞΑΘΝ΢Π ΔΠΡΗΑΠ
Παζήζεηο , όπσο επαηηθή θίξξσζε,
ζπγγελήο ππεξπιαζία ή όγθνη
θινηνύ επηλεθξηδίσλ,δηάκεζνη
Όγθνη όξρεσο,ππεξπξνιαθηηλαηκηα
Εμσγελήο ρνξήγεζε ζηεξνεηδώλ
αλαβνιηθώλ ή θνξηηδόλεο γηα
ζεξαπεπηηθνύο ιόγνπο
Αύμεζε παξαγσγήο ή
θπθινθνξίαο
Σηεξνεηδώλ νξκνλσλ
Αλαζηνιή έθθξηζεο
γνλαδνηξνπηλώλ
Σηελ ππόθπζε
Δεπηεξνπαζήο νξρηθή
αλεπάξθεηα θαη
ππνγνληκόηεηα
Η αληηκεηώπηζε ηεο
λόζνπ ή ε δηαθνπή ηεο
ρνξήγεζεο ζηεξνεηδνύο
νξκόλεο κπνξεί λα
απνθαηαζηήζεη ηελ γνληκόηεηα

ΑΛΡΗΚΔΡΥΞΗΠΖ ΑΛΝΠΝΙΝΓΗΘΝ΢ ΞΑΟΑΓΝΛΡΑ
( ΑΛΡΗΠΞΔΟΚΑΡΗΘΑ ΑΛΡΗΠΥΚΑΡΑ )
 Σνξήγεζε θνξηηθνζηεξνεηδψλ
- αθφκε θαη ζε ηδηνπαζείο νιηγνζπεξκίεο
- ακθηιεγφκελα απνηειέζκαηα
- αλεπηζχκεηεο ελέξγεηεο
 Ρερληθέο έθπιπζεο ζπέξκαηνο
- ακθίβνια απνηειέζκαηα
- απαηηνχληαη εμεηδηθεπκέλα θέληξα
 Δπηθνπξηθέο ηερηθέο
- Δλδνκεηξηθή ζπεξκαηέγρπζε
- Δμσζσκαηηθή γνληκνπνίεζε

ΔΚΞΔΗΟΗΘΖ ΘΔΟΑΞΔΗΑ «ΗΓΗΝΞΑΘΝ΢Π»
ΠΡΔΗΟΝΡΖΡΑΠ
 …αιιά θαη ζεξαπεία φηαλ ε εηδηθή ζεξαπεία έρεη απνηχρεη
ή δελ ελδείθλπηαη .
 «Ηδηνπαζήο» ( 25 – 40% ησλ πεξηπηψζεσλ
ππνγνληκφηεηαο ) => θιηληθή εμέηαζε θ.θ. ,
εξγαζηεξηαθφο έιεγρνο ρσξίο νξκνληθή δηαηαξαρή ,
ΑΙΙΑ δηαηαξαρέο ζπεξκνδηαγξάκκαηνο .
 Δπηηπρήο ζε ιίγεο πεξηπηψζεηο .

ΔΚΞΔΗΟΗΘΖ ΘΔΟΑΞΔΗΑ «ΗΓΗΝΞΑΘΝ΢Π» ΠΡΔΗΟΝΡΖΡΑΠ
 Αληηνηζηξνγφλα (θηηξηθή θινκηθέλε , θηηξηθή ηακνμηθέλε )
- Απνθιείνπλ αξλεηηθή παιίλδξνκε ξχζκηζε νηζηξνγφλσλ ζηνλ
άμνλα ππνζαιάκνπ-ππφθπζεο => γνλαδνηξνπίλεο =>
έθθξηζε ηεζηνζηεξφλεο απφ θχηηαξα Leydig θαη ζε κηθξφ
βαζκφ δηεπθνιχλνπλ ηελ παξαγσγή ζπεξκαηνδσαξίσλ .
- Βειηίσζε πνηφηεηαο ζπέξκαηνο κέρξη θαη 30% .
- Δπηηπρείο θπήζεηο ζε 0 – 40% .
 Δμσγελείο γνλαδνηξνπίλεο ( hCG θαη hMenopausalG )
=> hCG δξάζε αλάινγε ηεο LH
=> hMG ζπλδπάδεη δξάζε αλάινγε ησλ LH θαη FSH
ΑΙΙΑ : - πςειφ θφζηνο , αλάγθε παξεληεξηθήο ρνξήγεζεο
- αληηθξνπφκελα απνηειέζκαηα (βειηίσζε πνηφηεηαο
ζπέξκαηνο ζε 60% αιιά θπήζεηο ζε 0 – 35%) .

ΔΚΞΔΗΟΗΘΖ ΘΔΟΑΞΔΗΑ «ΗΓΗΝΞΑΘΝ΢Π» ΠΡΔΗΟΝΡΖΡΑΠ
 Αλαζηνιείο αξσκαηάζεο (ηεζηνιαθηφλε,αλαζηξαδφιε,εμεκαζηάλε )
- Αλαζηνιή αξσκαηάζεο => αλαζηνιή αξξσκαηνπνίεζεο (κεηαηξνπήο
ηεζηνζηεξφλεο ζε νηζηξαδηφιε θαη αλδξνζηελδηφλεο ζε νηζηξφλε)
- Ακθηιεγφκελα απνηειέζκαηα
 Αλδξνγφλα
- Φαηλφκελν «αλαπήδεζεο ηεο ηεζηνζηεξφλεο» (testosterone-rebound
therapy) : εμσγελήο ρνξήγεζε κεγάισλ δφζεσλ ηεζηνζηεξφλεο =>
αξρηθά , αλαζηνιή έθθξηζεο γνλαδνηξνπηλψλ – αδπλακία εμσγελνπο
λα επηηχρεη πςειή ελδννξρηθή ππθλφηεηα γηα ζπεξκαηνγέλεζε =>
αδσνζπεξκία => δηαθνπή ζεξαπείαο => ( 6-18 κήλεο αξγφηεξα )
rebound ελδνγελνχο => βειηίσζε ζπεξκαηνγέλεζεο

ΔΠΙΚΟΤΡΙΚΔ΢ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΔ΢ ΣΔΥΝΙΚΔ΢
- Κέζνδνη ρεηξηζκνχ ζπέξκαηνο , σαξίνπ ή θαη ησλ
δχν κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο γνληκφηεηαο .
- Δλδείθλπληαη ζε ηδηνπαζή ζηεηξφηεηα θαη φηαλ νη
άιιεο κέζνδνη έρνπλ απνηχρεη .
1. Θαηεξγαζία ζπέξκαηνο
2. Δλδνκεηξηθή ζπεξκαηέγρπζε
3. Ρερλεηή γνληκνπνίεζε
4. Δλδνθπηηαξνπιαζκαηηθή έγρπζε ζπέξκαηνο
5. Gamete intrafallopian transfer

ΘΑΡΔΟΓΑΠΗΑ ΠΞΔΟΚΑΡΝΠ (semen processing)
 Tερληθέο: έθπιπζε, θαζίδεζε, θπγνθέληξεζε ζπέξκαηνο
 Πθνπφο ε ιήςε φζν ην δπλαηφ θπζηνινγηθφηεξσλ ζπεξκαηνδσ-
αξίσλ κε ηθαλή θηλεηηθφηεηα .

ΔΛΓΝΚΖΡΟΗΘΖ ΠΞΔΟΚΑΡΔΓΣ΢ΠΖ (intrauterine
insemination-IUI)
 Έγρπζε θαηεξγαζκέλνπ ζπέξκαηνο ζηε κήηξα κέζσ ιεπηνχ
θαζεηήξα πνπ εηζάγεηαη δηαηξαρειηθά .
 Έλδεημε ζε : α)δηαηαξαρέο ηξαρειηθήο βιέλλαο , β)ζε
ηδηνπαζή ζηεηξφηεηα , γ)πνηνηηθέο δηαηαξαρέο ζπέξκαηνο θαη
δ)ζε αλαηνκηθέο αλσκαιίεο ζρεηηθέο κε ηελ ελαπφζεζε
ζπέξκαηνο ( π.ρ. ππνζπαδίαο ) .
 Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ε χπαξμε ηνπιάρηζηνλ 5 εψο
40.000.000 θηλεηψλ ζπεξκαηνδσαξίσλ ζην ζπέξκα
(φγθνο ζπέξκαηνο x ζπγθέληξσζε x θηλεηηθφηεηα) .
 Δπίηεπμε εγθπκνζχλεο ζην 0-66%

ΡΔΣΛΖΡΖ ΓΝΛΗΚΝΞΝΗΖΠΖ (in vitro fertilisation-IVF)
 Αλάκεημε ζην εξγαζηήξην ζπέξκαηνο (500.000 – 5.000.000
θηλεηψλ ζπεξκαηνδσαξίσλ) κε σάξην πνπ ζπιιέγεηαη κε FNA
ακέζσο πξίλ ηελ σνξξεμία (U/S παξαθνινχζεζε ηεο αλάπηπμεο
ησλ σνζπιαθίσλ) .
 Πε πεξίπησζε γνληκνπνίεζεο => εκθχηεπζε ηνπ εκβξχνπ ζηε
κήηξα => 20-30% ησλ εκβξχσλ ζα εκθπηεπζνχλ θαη ζα
αλαπηπρζνχλ .
 Δγθπκνζχλε ζην 7.8-22.4% , αιιά
ζην 30% απηψλ => απνβνιή .

ΔΛΓΝΘ΢ΡΡΑΟΝΞΙΑΠΚΑΡΗΘΖ ΔΓΣ΢ΠΖ ΠΞΔΟΚΑΡΝΠ
(Intracytoplasmic Sperm Injection – ICSI)
 Απαηηείηαη 1 κφλν ζπεξκαηνδσάξην γηα θάζε σάξην
(αληίζεηα κε ηελ IVF)
 Έλεζε ζπεξκαηνδσαξίνπ κε κηθξνπηπέηηα =>
επηβεβαίσζε γνληκνπνίεζεο ζε 16 ψξεο =>
κεηαθνξά ηνπ εκβξχνπ ζηε κήηξα κεηά απφ 1-3 εκέξεο
 «Ξεγέο» ζπέξκαηνο : i) ειεχζεξε εθζπεξκάησζε ,
ii) ζπεξκαηηθφο πφξνο , iii) επηδηδπκίδα
(κηθξνρεηξνπξγηθή θαη δηαδεξκηθή αλαξξφθεζε) ,
iv) φξρεηο (εμαγσγή ή αλαξξφθεζε ζπέξκαηνο)
 Ξνζνζηφ γνληκνπνίεζεο= 64.5%
 Ξνζνζηφ εγθπκνζχλεο= 41.7%

ΔΛΓΝΘ΢ΡΡΑΟΝΞΙΑΠΚΑΡΗΘΖ ΔΓΣ΢ΠΖ ΠΞΔΟΚΑΡΝΠ
(Intracytoplasmic Sperm Injection – ICSI)
 Δλδείμεηο:
• επί απνηπρίαο ηεο IVF
• ζε αλνζνινγηθή ππνγνληκφηεηα
• ζε ζνβαξή νιηγνζπεξκία
• ζε ζνβαξή αζζελνζπεξκία
• ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ππνγνληκφηεηαο απνθξαθηηθήο
αηηηνινγίαο (ζπγγελήο ακθνηεξφπιεπξε αγελεζία
ζπεξκαηηθψλ πφξσλ, απνηπρία επηδηδπκνζπεξκαηηθήο
αλαζηφκσζεο , νπιψδεο επηδηδπκίηηδα)

Gamete Intrafallopian Transfer - GIFT
 Γηαδηθαζία παξφκνηα κε ηελ ηερλεηε γνληκνπνίεζε , κφλν
πνπ ην γνληκνπνηεκέλν σάξην ηνπνζεηείηαη θαηεπζείαλ ζηνλ
σαγσγφ .

 Σεκαληηθή ε ζθέςε γηα γελεηηθή δηάγλσζε
πηζαλώλ αλσκαιηώλ ηνπ εκβξύνπ πξίλ ηελ
εκθύηεπζή ηνπ (απνκάθξπλζε ιίγσλ
θπηηάξσλ από ην αξρέγνλν έκβξπν θαη
εμέηαζή ηνπο).
 Τα απνηειέζκαηα γίλνληαη γλσζηά ζρεδόλ εληόο
24 σξώλ .
 4x πεξηζζόηεξεο πηζαλόηεηεο ύπαξμεο
γελεηηθώλ αλσκαιηώλ ζε δεπγάξηα πνπ
θαηαθεύγνπλ ζε IVF θαη ICSI !!!

Ανδρικη υπογονιμοτητα

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Semelhante a Ανδρικη υπογονιμοτητα

Semelhante a Ανδρικη υπογονιμοτητα (20)

Mais de dresdenuro

Mais de dresdenuro (10)

Ανδρικη υπογονιμοτητα