การพัฒนาโมเดลใหม่ หรือ รูปแบบหม่ (New Model)

1. 1
วิจัยเพื่อพัฒนาโมเดลใหมหรือรูปแบบใหม (New Model)
ดร.ดนัย เทียนพุฒ นักวิชาการและที่ปรึกษาอิสระ
ผูอํานวยการโครงการ Human Capital
วิทยากรผูทรงคุณวุฒสถาบันพระปกเกลา
ิ
การศึกษาและเรียนรูเกี่ยวกับการทําวิจยใหเปนสวนหนึงของชีวิตการทํางานหากเปน
ั ่
บุคคลทั่วๆ ไปคงจะไมใชเรื่องทีนาอภิรมยนัก แตสําหรับบุคคลที่อยูในแวดวงวิชาการโดยาอาชีพก็อาจเปน
่
เรื่องปกติที่ตองคลุกคลีอยูในทุกลมหายใจเขาออก
เมื่อวันที่ 4 กันยายน 55 ผูเขียนไดรับเชิญใหเปนผูทรงคุณวุฒิสอบเคาโครงดุษฎีนิพนธ

เรื่อง “การพัฒนารูปแบบการพัฒนาครูโรงเรียนคาทอลิกขนาดใหญ สังกัดอัครสังฆมณฑลกรุงเทพมหานคร” ของ
นักศึกษาปริญญาเอก คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยเซนตจอหน
มีประเด็นที่นาสนใจที่จะนํามาสูการขบคิดทางปญญาและขยายวงความรูใหกวางยิ่งขึ้น

สิ่งที่เรียกวา “การพัฒนารูปแบบหรือโมเดล”
ผูเขียนคิดวาสิงที่เปนหัวใจสําคัญที่ควรทําความเขาใจในเรื่องนี้คือ “การพัฒนารูปแบบ
่
หรือโมเดล” ซึงนาพิจารณาใน 2 คําตอไปนี้ กระบวนทัศนหรือพาราไดม (Paradigm) และรูปแบบหรือ
่
โมเดล (Model) เพราะบางครั้งในการวิจยอาจเปนการสรุปไดพาราไดมหรือกระบวนทัศน ซึ่งยังตอง
ั
พัฒนาตอไปสูการเปนรูปแบบหรือโมเดล
กระบวนทัศนหรือพาราไดม (Paradigm)
คําวา พาราไดม ปรากฏมีการใชครั้งแรกเมื่อป 1962 ใน “The Structure of Scientific
Revolutions” โดย Thomas S. Kuhn (สันติ สุวัณณาคาร, 2552 ; การพัฒนากระบวนทัศนการสืบทอด
ธุรกิจครอบครัวไทยในอุตสาหกรรมเครื่องประดับทองคํา หนา 62) ซึ่งมีรากศัพทมาจากภาษากรีกคือ คํา
วา Para (Beside) และ Deigma (Example) หมายถึง รูปแบบที่ควรนํามาเปนตัวอยางและในความหมาย
ดั้งเดิม หมายถึง รูปแบบ (Model) แบบแผน (Pattern) หรือตัวอยาง (Example) ทีเ่ ปนทียอมรับโดยมีนัยวา
่
เปนตัวอยางสําหรับการทําซ้า (http:en.wikipedia.org/wiki/Paradigm)
ํ
วิจัยเพื่อพัฒนาโมเดลใหม หรือ รูปแบบใหม ดร.ดนัย เทียนพุฒ : สงวนลิขสิทธ 2555
เผยแพรใน http://www.newthaimba.blogspot.com/

2. 2
และ Kuhn นิยาม พาราไดมเชิงวิทยาศาสตรวาหมายถึง ชุดของความคิดที่โยงในทฤษฎี
ความรู สมมติฐานและความสําเร็จตางๆ ของความรูทางวิทยาศาสตร ซึงเปนที่ยอมรับอยางเปนสากล
 ่
กระทังเปนโมเดล (แนวคิด คานิยมและความเชื่อ) ในการมองปญหาและวิธีการแกปญหาของชุมชน
่ 
วิทยาศาสตร (สันติ สุวัณณาคาร, 2552:62 ; http:en.wikipedia.org/wiki/Paradigm)
ดังนัน พาราไดม จึงหมายถึง กรอบความคิดที่เปนแนวทาง ความเชื่อ คุณคา ในการ
้
ยึดถือปฏิบติและไดรับการยอมรับโดยทั่วไป
ั
การพัฒนาพาราไดมในปจจุบัน ธุรกิจที่อยูในระดับแนวหนาอาศัยแนวคิดของ Senge
(1990:8) ที่ไดเสนอโมเดลทางความคิด (Mental Model) ใน The Fifth Discipline ซึ่งเปนที่มาขององคกร
แหงการเรียนรู (Learning Organization)
โดยโมเดลทางความคิดจะประกอบดวยลําดับขั้นตามรูป ดังนี้
1) การศึกษาปรากฏการณหรือเหตุการณ (Events) จนกระทั่งสรางเปนรูปแบบของ
เหตุการณ (Pattern of Events)
รูปที่ 1 การพัฒนาพาราโมเดลทางความคิดขององคกร/ธุรกิจ
วิจัยเพื่อพัฒนาโมเดลใหม หรือ รูปแบบใหม ดร.ดนัย เทียนพุฒ : สงวนลิขสิทธ 2555
เผยแพรใน http://www.newthaimba.blogspot.com/

3. 3
2) หลังจากนั้น จึงกําหนดโครงสรางความคิดซึ่งอาจจะอยูในรูปตรรกของความสัมพันธ

ซึ่งเชื่อมโยงความรูอยูอยางเปนระบบ หรือในรูปแบบสมการทีเ่ ปนความสัมพันธของตัวแปร
3) นําโครงสรางทางความคิดไปตรวจสอบกับขอตกลงเบื้องตน (Assumption) ของ
องคกร/ธุรกิจ
4) จําลองรูปแบบ/โมเดล ในลักษณะตอไปนี้
- เปนสมมติฐาน (Hypothesis) เกียวกับความสัมพันธของตัวแปร
่
- พาราไดม (Paradigm) ที่เปนความเชื่อ คุณคา ทียึดถือปฏิบัติและไดรับการยอมรับ
่
- กรอบความคิด (Conceptual Framework) ที่ใชในการอธิบายถึงความเชื่อมโยง
ทั้งหมดที่ตองการศึกษาหาความจริง เชน ปญหา จุดประสงค การทบทวนวรรณกรรม ระเบียบวิธี การเก็บ

รวบรวมขอมูลและการวิเคราะห
5) การทดสอบ(ซ้า)ในสถานการณจริง หากผลการทดสอบเปนจริงนอยครั้ง โครงสราง
ํ
ทางความคิดที่จาลองขึ้นเปนรูปแบบ/โมเดลนั้นเปนโมเดลประสบการณ แตถาเปนจริงทุกๆ ครั้งก็พัฒนา
ํ
เปนโมเดลทางทฤษฎีที่ยอมรับโดยทั่วไป
6) โมเดลทางความคิดของธุรกิจ เปนผลไดจากขั้นที่ 5 ซึ่งอาจเปนโมเดลทาง
ประสบการณ (ไมสามารถใชไดอยางทัวไป) หรืออาจเปนโมเดลทางทฤษฎีที่สามารถทดสอบซ้ําและใชได
่
อยางทั่วไป
สรุปการพัฒนากระบวนทัศนหรือพาราไดม ผลไดจะอยูในรูปโมเดลทางความคิดของ

ธุรกิจ (Mental Model of Business)
ตัวอยาง การใชโมเดลความคิด ในการศึกษาจากตําราพิไชยสงครามโบราณทังเลมคํา
้
กลอนและเลมกระบวนพยุหะภูมิปญญายุทธศาสตรไทย (ดนัย เทียนพุฒ, 2555: 20 ในตําราพิไชยสงคราม
เมืองเพชรบูรณ หนา 18-20) ใชวิธการทางประวัติศาสตรและเสนอผลแบบพรรณนาวิเคราะหขอมูลดวย
ี 
โมเดลทางความคิด (Mental Model) ดังรูปที่ 2
วิจัยเพื่อพัฒนาโมเดลใหม หรือ รูปแบบใหม ดร.ดนัย เทียนพุฒ : สงวนลิขสิทธ 2555
เผยแพรใน http://www.newthaimba.blogspot.com/

4. 4
รูปที่ 2 โมเดลทางความคิดในการเปดภูมปญญายุทธศาสตรไทย
ิ
1) การศึกษาเหตุการณ (Events) เปนการศึกษาตําราพิไชยสงครามฉบับเมืองเพชรบูรณ
เพื่อการกําหนดรูปแบบของเหตุการณ
2) รูปแบบของเหตุการณ (Pattern of Events) หมายถึง ความเปนมาของตําราพิไชย
สงคราม ลักษณะสมุดไทยที่ใชบันทึกเนื้อหา ยุคสมัยทีจัดทําหรือเขียนตําราพิไชยสงคราม มีรองรอย เคา
่
เงื่อนหรือขอสันนิษฐานใดทีปรากฏขึ้นมา
่
3) การกําหนดโครงสรางเนื้อหา (Structure of Contents) คือ การจัดรูปแบบโครงสราง
ความรูของตําราพิไชยสงครามทังเลมคํากลอนและเลมกระบวนพยุหะ
้
4) การทดสอบขอสันนิษฐาน/ขออนุมานดวยเอกสารชันตน เชน เอกสารโบราณหมวด
้
ยุทธศาสตรตําราพิไชยสงครามที่สานักหอสมุดแหงชาติ สํานักหอสมุดมหาวิทยาลัยเชียงใหม จิตรกรรม
ํ
ฝาผนังในพระอุโบสถวัดประดูทรงธรรมและเอกสารชันรอง เชน หนังสือพิไชยสงคราม พงศาวดาร เอกสาร
้
สิ่งพิมพ ไมโครฟลมและบล็อก

5) พาราไดม (Paradigm) การกําหนดกรอบขอความรูในตําราพิไชยสงคราม สิงทีเ่ ปน
่
องคความรูใหม การคนพบรหัสของตําราพิไชยสงครามและการมีเคาเงื่อนหรือขออนุมานใดที่เปนขอเสนอ
ตอการศึกษาในอนาคต เพื่อจัดทํารางตนฉบับ
วิจัยเพื่อพัฒนาโมเดลใหม หรือ รูปแบบใหม ดร.ดนัย เทียนพุฒ : สงวนลิขสิทธ 2555
เผยแพรใน http://www.newthaimba.blogspot.com/

5. 5
6) การลงขอสรุป (Conclusion) เปนการสรุปเรื่องราวโดยเรียบเรียงและเขียนเปนตนฉบับ
หนังสือตําราพิไชยสงครามฉบับเมืองเพชรบูรณ
สรุปการพัฒนาโมเดลใหมหรือรูปแบบ (Model) ผูเ ขียนใหขอสรุปไวดังนี้
โมเดลหรือรูปแบบ (Model) เปนการบรรยายหรือกําหนดความเชื่อมโยงของสิงที่เปน
่
กุญแจสําคัญ สําหรับทําความเขาใจเกี่ยวกับองคความรูของธุรกิจ โดยมีคุณลักษณะหลัก เชน 1) ความ
เปนระบบ (Systematic) 2) ระบบเปด (Open) 3) พลวัต (Dynamic) 4) มีลักษณะทําใหเหมาะได
(Adaptive) และ 5) เปนนวัตกรรม (Innovation)
ตรรกภายในโมเดล (Model of Internal Logic) เปนความพยายามทีจะอธิบายความ
่
เชื่อมโยงหรือเปนความอิสระพื้นฐานซึ่งมีอยูระหวาง ขอความรูที่เปนองคประกอบของโมเดลสําหรับการ
ทดสอบกับโลกแหงความจริงของธุรกิจ ดังรูป
รูปที่ 3 แนวคิดเชิงตรรกของโมเดลใหมหรือ รูปแบบใหม
*ดนัย เทียนพุฒ (2549). ตัวแบบเชิงยุทธศาสตรของทุนทางปญญาสําหรับธุรกิจไทย: ศึกษาเฉพาะกรณีบริษัทผลิต-
อุปกรณกอสราง หนา 9

ทั้งหมดนีเ้ ปนการสวนหนึ่งทีจะนําการวิจัยมาใชเพื่อพัฒนาโมเดลใหม หรือ รูปแบบใหม
่
ดวยตรรกจากความสวยงามทางปญญาทีสามารถกอรูปแบบหรือ จําลองความคิด เปนพาราไดม หรือ ราง
่
โมเดลและเมือทําการทดสอบและตรวจสอบซ้ํา จึงไดผลผลิตทางความคิดที่ตกผลึกเปนโมเดลใหมหรือ
่
รูปแบบองคความรูใหมของธุรกิจ
วิจัยเพื่อพัฒนาโมเดลใหม หรือ รูปแบบใหม ดร.ดนัย เทียนพุฒ : สงวนลิขสิทธ 2555
เผยแพรใน http://www.newthaimba.blogspot.com/