1. Ενότητες 40,41,42
Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ
Η Οικονομική κρίση του 1929
και οι κοινωνικές & πολιτικές συνέπειές της
(περιληπτικά)

2. Α. Τα πρώτα
μεταπολεμικά χρόνια
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ
Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
• Η Ευρώπη είχε στον πόλεμο 8
εκατομμύρια νεκρούς, 6 εκατομ.
τραυματίες και ανυπολόγιστες
υλικές ζημιές
• Πολλά ευρωπαϊκά κράτη είχαν
συνάψει δάνεια από τις ΗΠΑ
• Τα μεσαία στρώματα είχαν τις
μεγαλύτερες ζημίες
• Οι γυναίκες μπήκαν στην αγορά
εργασίας, ενώ σε μερικά κράτη
απέκτησαν δικαίωμα ψήφου

4. • Οι στρατιώτες που προέρχονταν από τις αποικίες της
Γαλλίας & της Αγγλίας μετέφεραν την ιδέα της
αυτοδιάθεσης στους τόπους τους, με αποτέλεσμα να
αρχίσει η κατάρρευση του αποικιακού συστήματος.
• Το σοσιαλιστικό ρωσικό καθεστώς θεωρήθηκε ως
εναλλακτικό πρότυπο οργάνωσης και απέκτησε
οπαδούς.
• Γενικά, το αστικό κράτος θα δεχθεί κριτική από
κομμουνιστές και εθνικιστές.
• Υπήρχε καχυποψία ανάμεσα στη Γαλλία και τη
Γερμανία. Με τη συνθήκη του Λοκάρνο (1925) οι δύο
χώρες υποσχέθηκαν σεβασμό των συνόρων.
• Με γαλλοαμερικανικό σύμφωνο Κέλογκ-Μπριάν
καταδικαζόταν ο πόλεμος.

5. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 1929
• Στις ΗΠΑ μέσα σε λίγα χρόνια διπλασιάστηκε η
βιομηχανική παραγωγή και το μέσο εισόδημα.
• Το χρηματιστήριο της Ν. Υόρκης είχε συνεχή άνοδο.
• Όταν, όμως, τον Οκτώβριο του 1929, μεγάλοι
επενδυτές άρχισαν να πουλούν μετοχές, επήλθε
οικονομικός πανικός (Μαύρη Πέμπτη) και έγινε το
γνωστό κράχ (=πτώχευση).
• Μέχρι το 1931 έκλεισαν χιλιάδες επιχειρήσεις και
χιλιάδες άνθρωποι έμειναν άνεργοι.
• Η κρίση επεκτάθηκε και στην Ευρώπη, γιατί οι
αμερικανικές τράπεζες απέσυραν τα κεφάλαιά τους με
τη μορφή δανείων.
• Η Μεγάλη Ύφεση έπληξε αργότερα και την Ελλάδα.

9. Β. Κοινωνικές διαστάσεις της κρίσης του 1929
• Το κράχ του 1929 επηρέασε όλες
τις κοινωνικές τάξεις του δυτικού
κόσμου:
 οι πλούσιοι αγοράζουν
χρεοκοπημένες επιχειρήσεις
 οι αγρότες δεν βρίσκουν να
πουλήσουν τα προϊόντα τους
 οι εργάτες και οι υπάλληλοι
αντιμετωπίζουν μειώσεις μισθών
 μικρομεσαίες επιχειρήσεις
πουλιούνται ή κλείνουν.
 Στις ΗΠΑ έμειναν άνεργοι
περίπου 12 εκατομμύρια
άνθρωποι, πτώχευσαν πάνω από
1600 τράπεζες, έκλεισαν 20000
επιχειρήσεις & από απελπισία
αυτοκτόνησαν 23000 άνθρωποι!

11. 1932. Πολιτική λύση:
• Οι δυτικές κυβερνήσεις αναζητούν πολιτικές λύσεις
• Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούζβελτ
εφαρμόζει την πολιτική του New Deal 
• Το κράτος οφείλει να παρεμβαίνει στην οικονομία με
μεγάλες επενδύσεις, για να χτυπηθεί η ανεργία και να
αρχίσουν να αγοράζονται τα προϊόντα που έμεναν
απούλητα.
• Έτσι, ανατέθηκαν μεγάλα δημόσια έργα σε ιδιωτικές
εταιρείες, οι υπάλληλοι και οι εργάτες βρήκαν δουλειά
και άρχισαν να αγοράζουν αγροτικά προϊόντα και η
βιομήχανοι ανάσαναν και η οικονομία αναθερμάνθηκε.
• Το new deal ακολούθησαν και ευρωπαϊκά κράτη και
έτσι επικράτησε η «διευθυνόμενη οικονομία».

13. • Στην Ιταλία και τη Γερμανία,
μετά την επικράτηση του
φασισμού και του ναζισμού,
ακολουθήθηκε η πολιτική της
αυτάρκειας, για να
αντιμετωπιστεί η κρίση και
για να εξυπηρετηθούν
πολιτικές σκοπιμότητες
(εθνικισμός)
• Οι Γερμανοί μάλιστα
κατηγόρησαν ως
υπεύθυνους της κρίσης τους
Εβραίους

14. Γ. Πολιτικές διαστάσεις της κρίσης του 1929
• Κατά τον μεσοπόλεμο, πολλοί αμφισβήτησαν
τη φιλελεύθερη δημοκρατία και ο
κομμουνισμός και ο φασισμός απέκτησαν
υποστηρικτές:
Σοβιετική Ένωση (1924, Στάλιν,
Κομμουνιστικό κόμμα)
Ιταλία (1919, Μουσολίνι, Εθνικό Φασιστικό
Κόμμα)
Γερμανία (1919, Χίτλερ, Εθνικοσοσιαλιστικό
Γερμανικό Εργατικό Κόμμα)
Ισπανία, Πορτογαλία, Αυστρία, Γιουγκοσλαβία,
Ελλάδα, Βουλγαρία, Πολωνία, Λιθουανία

15. Σοβιετική Ένωση • Μετά τον θάνατο του Λένιν το
1924 ανέλαβε την εξουσία ο
Στάλιν, έως το 1953.
• Με ελεγχόμενη οικονομική
πολιτική και βίαιες μεθόδους
(εκτοπίσεις, δημεύσεις γης,
διώξεις) ανέπτυξε τη χώρα
βιομηχανικά
• Πήρε στα χέρια του όλες τις
εξουσίες, εκτέλεσε πολλούς
από τους ηγέτες της
επανάστασης και μετέτρεψε το
κόμμα σε μηχανισμό
υλοποίησης των αποφάσεών
του και λατρείας του προσώπου
του (σταλινισμός)
• Διαστρέβλωσε τη θεωρία του
μαρξισμού

16. • 1919: Μουσολίνι ιδρύει το
Εθνικό Φασιστικό Κόμμα Ιταλία
• Προβάλει
αντικαπιταλιστικούς και
εθνικιστικούς
προσανατολισμούς
• Ένοπλες ομάδες
(χρηματοδοτούμενες από
κεφαλαιούχους) δολοφονούν
κομμουνιστές και
συνδικαλιστές.
• 1922: Μουσολίνι + 100000
οπαδοί κάνουν την Πορεία
προς τη Ρώμη (παρωδία
επανάστασης) και αναγκάζει
βασιλιά Βίκτωρ Εμανουήλ Γ΄
να του αναθέσει την
πρωθυπουργία.

17. • 1926: απόλυτος κυρίαρχος (ντούτσε = ηγέτης), δολοφόνησε ή
φυλάκισε πολιτικούς αντιπάλους, προσπάθησε να
χειραγωγήσει τη νεολαία, αντικατέστησε επαγγελματικές
ενώσεις και τα εργατικά συνδικάτα με ελεγχόμενες συντεχνίες
και προπαγάνδισε το καθεστώς στον τύπο και το ραδιόφωνο.

18. • 1919: ο Χίτλερ ιδρύει το
Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό
Εργατικό Κόμμα
Γερμανία
(Nationalsozialistische Partei), με
στόχο την αντικατάσταση της
δημοκρατίας από μια «Νέα Τάξη»,
όπου οι Γερμανοί θα είχαν μια
καλύτερη θέση.
• Κέρδισε οπαδούς από τα κοινωνικά
στρώματα που είχαν πληγεί
περισσότερο (αγρότες, μικροαστοί,
άνεργοι).
• Παράλληλα, πολλοί κεφαλαιούχοι
υποστήριξαν τον Χίτλερ, εναντίον
του αναπτυσσόμενου
κομμουνισμού.

19. • Εκλογές 1932: 37,4% ψήφων,
εκλέγεται καγκελάριος
(πρωθυπουργός)
• Ναζί πυρπολούν τη γερμανική
Βουλή (Reichstag) και
κατηγορούν τους
κομμουνιστές. Αφορμή για
συλλήψεις κομμουνιστών.
• Η βουλή έθεσε εκτός νόμου
τους κομμουνιστές και
παραχώρησε στον Χίτλερ
έκτακτες εξουσίες για 4 χρόνια.
• Ο Χίτλερ έγινε αρχηγός του
κράτους (Fϋhrer)

20. • Οι Ναζί διέλυσαν τα άλλα κόμματα, χειραγωγούσαν,
προπαγάνδιζαν, φανάτιζαν, έκαιγαν βιβλία, και
εξόντωναν όσους διέφεραν (πολιτικούς αντιπάλους,
τσιγγάνους, ομοφυλόφιλους).

21. Αργότερα στράφηκαν
εναντίον των Εβραίων.