1. 1
NAMO
SHAKYAMUNI
BUDDHA

2. 2
KINH ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA
卍
TẬP 18 (Quyðn 426-437)
02
Bçy giď, các Thiên tċ läi nghö thï này: Tôn giâ Thiòn
Hiòn đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy, dă đã nói rõ
bìng nhiîu cách đð cho chúng ta dñ hiðu, nhĈng
nghöa lĕ çy quá sâu xa vi diòu, khó nāi suy lĈďng
đĈēc!
Biït tâm niòm cąa các Thiên tċ, Cć thü Thiòn Hiòn
liîn bâo hü rìng:
- Này các Thiên tċ! Síc cho đïn thĊc chîng sâu xa,
chîng vi diòu; tč tánh cąa síc cho đïn tč tánh cąa
thĊc cĆng chîng sâu xa, chîng vi diòu. Nhãn xĊ
cho đïn ý xĊ chîng sâu xa, chîng vi diòu; tč tánh
cąa nhãn xĊ cho đïn tč tánh cąa ý xĊ cĆng chîng
sâu xa, chîng vi diòu. Síc xĊ cho đïn pháp xĊ
chîng sâu xa, chîng vi diòu; tč tánh cąa síc xĊ
cho đïn tč tánh cąa pháp xĊ cĆng chîng sâu xa,
chîng vi diòu. Nhãn giĐi cho đïn ý giĐi chîng sâu

3. 3
xa, chîng vi diòu; tč tánh cąa nhãn giĐi cho đïn tč
tánh cąa ý giĐi cĆng chîng sâu xa, chîng vi diòu.
Síc giĐi cho đïn pháp giĐi chîng sâu xa, chîng vi
diòu; tč tánh cąa síc giĐi cho đïn tč tánh cąa
pháp giĐi cĆng chîng sâu xa, chîng vi diòu. Nhãn
thĊc giĐi cho đïn ý thĊc giĐi chîng sâu xa, chîng
vi diòu; tč tánh cąa nhãn thĊc giĐi cho đïn tč tánh
cąa ý thĊc giĐi cĆng chîng sâu xa, chîng vi diòu.
Nhãn xĄc cho đïn ý xúc chîng sâu xa, chîng vi
diòu; tč tánh cąa nhãn xĄc cho đïn tč tánh cąa ý
xĄc cĆng chîng sâu xa, chîng vi diòu. Nhãn xúc
làm duyên sanh ra các thü cho đïn ý xúc làm
duyên sanh ra các thü chîng sâu xa, chîng vi diòu;
tč tánh cąa nhãn xúc làm duyên sanh ra các thü
cho đïn tč tánh cąa ý xúc làm duyên sanh ra các
thü cĆng chîng sâu xa, chîng vi diòu. Bÿ thí
Ba-la-mêt-đa cho đïn Bát-nhã Ba-la-mêt-đa chîng
sâu xa, chîng vi diòu; tč tánh cąa bÿ thí
Ba-la-mêt-đa cho đïn tč tánh cąa Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa cĆng chîng sâu xa, chîng vi diòu.
NĂi khýng cho đïn vô tánh tč tánh không chîng
sâu xa, chîng vi diòu; tč tánh cąa nĂi không cho
đïn tč tánh cąa vô tánh tč tánh khýng cĆng chîng
sâu xa, chîng vi diòu. Bÿn niòm trć nói rĂng cho
đïn mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng chîng sâu xa,
chîng vi diòu; tč tánh cąa bÿn niòm trć nói rĂng
cho đïn tč tánh cąa mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng
cĆng chîng sâu xa, chîng vi diòu. Tçt câ môn
Tam-ma-đ÷a, tçt câ mýn Đà-la-ni chîng sâu xa,

4. 4
chîng vi diòu; tč tánh cąa tçt câ môn Tam-ma-đ÷a,
tč tánh cąa tçt câ mýn Đà-la-ni cĆng chîng sâu xa,
chîng vi diòu. Cho đïn trí nhçt thiït, trô đäo tĈĐng,
trí nhçt thiït tĈĐng chîng sâu xa, chîng vi diòu; tč
tánh cąa trí nhçt thiït, tč tánh cąa trô đäo tĈĐng, trí
nhçt thiït tĈĐng cĆng chîng sâu xa, chîng vi diòu.
Khi çy, các Thiên tċ läi nghö rìng: Trong pháp mà
Tôn giâ Thiòn Hiòn đã nùi, chîng lêp ra síc cho đïn
thĊc; chîng lêp ra nhãn xĊ cho đïn ý xĊ; chîng lêp
ra síc xĊ cho đïn pháp xĊ; chîng lêp ra nhãn giĐi
cho đïn ý giĐi; chîng lêp ra síc giĐi cho đïn pháp
giĐi; chîng lêp ra nhãn thĊc giĐi cho đïn ý thĊc
giĐi; chîng lêp ra nhãn xĄc cho đïn ý xúc; chîng
lêp ra nhãn xúc làm duyên sanh ra các thü; cho
đïn ý xúc làm duyên sanh ra các thü; chîng lêp ra
bÿ thí Ba-la-mêt-đa cho đïn Bát-nhã Ba-la-mêt-đa;
chîng lêp ra nĂi khýng cho đïn vô tánh tč tánh
không; chîng lêp ra bÿn niòm trć cho đïn mĈďi
tám pháp Phêt bçt cĂng; chîng lêp ra tçt câ môn
Tam-ma-đ÷a, tçt câ mýn Đà-la-ni; chîng lêp ra trí
nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng; chîng
lêp ra Dč lĈu và quâ Dč lĈu, cho đïn chîng lêp ra
A-la-hán và quâ-A-la-hán; chîng lêp ra ĐĂc giác
và ĐĂc giác Bþ-đî; chîng lêp ra Bþ-tát và bêc
Bþ-tát; chîng lêp ra Tam-miòu-tam Phêt-đà và
Tam-miòu-tam Bþ-đî; cĆng chîng lêp ra vën tč lďi
nói.

5. 5
Biït tâm niòm cąa các Thiên tċ đã nghö pháp nhĈ
vêy, Cć thü Thiòn Hiòn liîn bâo rìng:
- Này các Thiên tċ! Các pháp nhĈ sícĖ cho đïn
Vý ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî đîu lóa vën tč, đîu
chîng thð nùi, cho nín đÿi vĐi Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa cĆng khýng cù ngĈďi nói, không có
ngĈďi nghe, cĆng khýng cù ngĈďi hiðu. Vì vêy, đÿi
vĐi các pháp, các ông nên theo nhČng điîu đã nùi
mà tu têp pháp nhén kiên cÿ. NhČng ai muÿn trć,
muÿn chĊng quâ Dč lĈu, Nhçt lai, Bçt hoàn,
A-la-hán thì phâi nĈĎng vào nhén đåy mĐi trć
chĊng đĈēc. NhČng ngĈďi muÿn trć, muÿn chĊng
quâ ĐĂc giác Bþ-đî cĆng phâi nĈĎng vào nhén
đåy mĐi trć chĊng đĈēc. NhĆng ai muÿn trć, muÿn
chĊng Vý ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî thì phâi
nĈĎng vào nhén đåy mĐi trć chĊng đĈēc.
NhĈ vêy, này các Thiên tċ! Các đäi Bþ-tát tĉ sĎ
phát tåm cho đïn khi đĈēc Vý ThĈēng Chánh
Đîng Bþ-đî, nên trć Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa
không nói, không nghe, không hiðu mà thĈďng
siíng nëng tu hüc.
XXVI. PHẨM TÍN THỌ

6. 6
Khi çy, các Thiên tċ läi nghö thï này: Nay Tôn giâ
Thiòn Hiòn vì nhČng hČu tình nào? Vui thuyït pháp
nào?
Biït tâm niòm cąa các Thiên tċ, Cć thü Thiòn Hiòn
bâo rìng:
- Này các Thiên tċ! Tôi nay vì các hČu tónh nhĈ
huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng mà vui thuyït pháp nhĈ
huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng. Vì cĐ sao?
Này các Thiên tċ! Vó trong pháp týi nùi, ngĈďi nghe
nhĈ vêy, không có ai nghe, không có ai hiðu, không
chā chĊng đíc.
Khi çy, các Thiên tċ húi läi rìng:
- ThĈa Týn giâ! NgĈďi nùi, ngĈďi nghe và pháp đĈēc
thuyït đîu nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng sao?
Thiòn Hiòn đáp:

7. 7
- Này các Thiên tċ! ĐĄng vêy, đĄng vêy. ĐĄng nhĈ
các ýng đã nùi. HČu tónh nhĈ huyñn, vó ngĈďi nhĈ
huyñn nín nùi pháp nhĈ huyñn. HČu tónh nhĈ hùa, vó
ngĈďi nhĈ hoá nín nùi pháp nhĈ hùa. HČu tónh nhĈ
mĂng, vó ngĈďi nhĈ mĂng nín nùi pháp nhĈ mĂng.
Này các Thiên tċ! Cái mà mình thçy là ngã cho đïn
viòc thçy đîu nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng. Cái
mà mình thçy là síc cho đïn thĊc đîu nhĈ huyñn,
nhĈ hùa, nhĈ mĂng. Cái mà mình thçy là nhãn cho
đïn ĕ đîu nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng. Cái mà
mình thçy là síc cho đïn pháp đîu nhĈ huyñn, nhĈ
hùa, nhĈ mĂng. Cái mà mình thçy là nhãn thĊc cho
đïn ý thĊc đîu nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng. Cái
mà mình thçy là nhãn xĄc cho đïn ĕ xĄc đîu nhĈ
huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng. Cái mà mình thçy là
nhãn xúc sanh ra các thü cho đïn ý xúc sanh ra
các thü đîu nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng. Cái
mà mình thçy là bÿ thí Ba-la-mêt-đa cho đïn
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đîu nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ
mĂng. Cái mà mình thçy là nĂi khýng cho đïn vô
tánh tč tánh khýng đîu nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ
mĂng. Cái mà mình thçy là bÿn niòm trć cho đïn
mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng đîu nhĈ huyñn, nhĈ
hùa, nhĈ mĂng. NhĈ vêy cái mà mình thçy là quâ
Dč lĈu cho đïn quâ A-la-hán đîu nhĈ huyñn, nhĈ
hùa, nhĈ mĂng. Cái mà mình thçy là ĐĂc giác

8. 8
Bþ-đî và Vý ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî đîu nhĈ
huyñn nhĈ hùa nhĈ mĂng.
Khi çy, các Thiên tċ húi Thiòn Hiòn rìng:
- Nay Tôn giâ chõ nói cái mà mình thçy là ngãĖ,
sícĖ, cho đïn Vý ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî đîu
nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng, hay cĆng nùi cái
mà mình thçy là Niït-bàn cĆng nhĈ huyñn, nhĈ hùa,
nhĈ mĂng?
Thiòn Hiòn đáp:
- Này các Thiên tċ! Chîng nhČng tôi nói cái mà
mình thçy là ngãĖ, sícĖ, cho đïn Vý ThĈēng
Chánh Đîng Bþ-đî đîu nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ
mĂng mà cĆng nùi cái mà mónh thçy là Niït-bàn
cĆng nhĈ huyñn, nhĈ hùa, nhĈ mĂng.
Này các Thiên tċ! Giâ sċ có pháp thù thíng hĎn
Niït-bàn, tôi nói cái thçy đù cĆng nhĈ huyñn, nhĈ
hùa, nhĈ mĂng. Vì cĐ sao? Này các Thiên tċ! Vì viòc
huyñn, hóa, mĂng cùng vĐi tçt câ pháp cho đïn
Niït-bàn thây đîu không hai, không hai chā vêy.

9. 9
Bçy giď, các Đäi Thanh vën nhĈ Xá-lēi Tċ, Đäi
Mćc-liên, Chçp Đäi Täng, Mãn Tĉ Tċ, Đäi
Ca-đa-diñn-na, Đäi Ca-diïp-baĖvà vý lĈēng trëm
ngàn Đäi Bþ-tát húi Cć thü Thiòn Hiòn rìng:
- Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa đĈēc thuyït nhĈ thï,
khó thçy nhĈ thï, khó hiðu nhĈ thï, víng lặng nhĈ
thï, vi tï nhĈ thï, træm mêt nhĈ thï, thíng diòu nhĈ
thï, vêy ai có khâ nëng thåm tôn thü trì?
Khi çy, A-nan-đà nghe lďi húi kia rþi, bäch vĐi Đäi
Thanh vën và các Đäi Bþ-tát:
- Cù các Đäi Bþ-tát bçt thÿi chuyðn đÿi vĐi Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa såu xa khù thçy, khó hiðu, víng lặng,
vi tï, træm mêt, thù diòu đã nùi đåy, cù khâ nëng
thâm tín thü trì. Läi cù vý lĈēng các A-la-hán đã
thçy Thánh đï, hiðu rõ tên nguþn các pháp sâu xa,
sđ nguyòn đã mãn, đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa
sâu xa khó thçy, khó hiðu, víng lặng, vi tï, træm mêt,
thù diòu đã nùi đåy cĆng cù khâ nëng tôn thü.
Läi cù vý lĈēng Đäi Bþ-tát, trong quá khĊ đã đ chā
nhiîu trëm Ċc Phêt, gæn gĆi cĄng dĈďng, phát thò

10. 10
nguyòn rĂng lĐn, trþng nhiîu cĂi đĊc, đÿi vĐi
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa khù thçy, khó hiðu,
víng lặng vi tï, træm mêt, thù diòu đã nùi đåy cĆng
có khâ nëng tôn thü đĈēc.
Läi cù vý lĈēng các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhân,
quá khĊ đã đ vô sÿ chā Phêt, phát thò nguyòn rĂng
lĐn, trþng các cën lành, tuò thýng, cën lành, đĈēc
bän lành nhiïp thü, đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa
sâu xa khó thçy, khó hiðu, víng lặng, vi tï, træm mêt,
thù diòu đã nùi đåy cĆng cù khâ nëng tôn thü đĈēc.
Vì sao vêy?
Vì nhČng ngĈďi nhĈ thï, chîng đem khýng, vý
tĈĐng, vô nguyòn, vô sanh, vô diòt, víng lặng xa lìa
mà phân biòt síc cho đïn thĊc. CĆng chîng đem
síc cho đïn thĊc mà phân biòt khýng, vý tĈĐng,
vô nguyòn, vô sanh, vô diòt, víng lặng xa lìa.
NhĈ vêy, cho đïn chîng đem khýng, vý tĈĐng, vô
nguyòn, vô sanh, vô diòt, víng lặng xa lìa mà phân
biòt nhãn cho đïn ý, síc cho đïn pháp, nhãn thĊc
cho đïn ý thĊc, nhãn xĄc cho đïn ý xúc, nhãn xúc
làm duyên sanh ra thü cho đïn ý xúc làm duyên
sanh ra thü, bÿ thí Ba-la-mêt-đa cho đïn Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa, nĂi khýng cho đïn vô tánh tč tánh

11. 11
không, bÿn niòm trć nói rĂng cho đïn mĈďi tám
pháp Phêt bçt cĂng, tçt câ môn Tam-ma-đ÷a, tçt
câ mýn Đà-la-ni, quâ Dč lĈu cho đïn quâ A-la-hán,
ĐĂc giác Bþ-đî, tçt câ hänh Đäi Bþ-tát, Vý ThĈēng
Chánh Đîng Bþ-đî cąa chĈ Phêt, trí nhçt thiït, trí
đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, hČu vi giĐi, vô vi giĐi.
CĆng chîng đem nhãn cho đïn vô vi giĐi mà phân
biòt khýng, vý tĈĐng, vô nguyòn, vô sanh, vô diòt,
víng lặng xa lìa.
Vì nhân duyên này, nên nhČng ngĈďi nhĈ thï đÿi
vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa khù thçy, khó hiðu,
víng lặng vi tï, træm mêt, thù diòu đã nùi đåy đîu
có khâ nëng tôn thü đĈēc.
Khi çy, cć thü Thiòn Hiòn bâo các Thiên tċ:
- Này các Thiên tċ! Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa
khó thçy, khó hiðu, víng lặng vi tï, træm mêt, thù
diòu đã nùi nhĈ vêy, chîng phâi chā suy tóm, vĈēt
cânh suy tìm, trong çy thêt không có ai tín thü. Vì
sao vêy? Này các Thiên tċ! Vó trong đåy khýng cù
pháp đð hiðn th÷. Do thêt khýng cù pháp đð hiðn
th÷, nín ngĈďi tín thü thêt chîng đíc đĈēc.

12. 12
Bçy giď, cć thü Xá-lēi Tċ húi Thiòn Hiòn:
- Trong giáo pháp Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa đã
nùi đåy, sao khýng rĂng nói pháp tĈĎng Ĉng vĐi
Tam thĉa, nghöa là nùi pháp Thanh vën thĉa, ĐĂc
giác thĉa, Vý thĈēng thĉa? Sao chîng rĂng nói
đäo cąa các Bþ-tát nhiïp thü các Đäi Bþ-tát tĉ sĎ
phát tåm cho đïn Thêp đ÷a, tĊc là nói bÿ thí
Ba-la-mêt-đa cho đïn Bát-nhã Ba-la-mêt-đa; bÿn
niòm trć, cho đïn mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng;
tçt câ môn Tam-ma-đ÷a, tçt câ mýn Đà-la-ni? Sao
chîng rĂng nói viòc thù thíng cąa thæn thông
nhiïp thü các Đäi Bþ-tát, tĊc là nùi Đäi Bþ-tát đÿi
vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa này siíng nëng tu hành,
nên tùy theo chā mà thü hóa sanh, không mçt thæn
thông tč täi du hĕ, khéo thýng đät đĈēc vý lĈēng
pháp môn; tĉ cõi Phêt này đïn cõi Phêt kia, cúng
dĈďng cung kính, tôn trüng ngēi khen chĈ Phêt Thï
Tôn; tùy theo sđ nguyòn Ĉa thôch các thĊ cën lành,
đîu có khâ nëng tu hành chùng đĈēc viên mãn; đ
chā chĈ Phêt, líng nghe Chánh pháp, thü trì cho
đïn khi đíc Vý ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî, thĈďng
chîng quên mçt; hìng đ trong thíng đ÷nh lìa tâm
tán loän, do đåy làm duyín nín đĈēc biòn tài vô
ngäi, biòn tài không dĊt hït, biòn tài Ċng hēp, biòn
tài nhanh chóng, biòn tài không sai, biòn tài các
điîu diñn thuyït đæy đą ĕ nghöa, biòn tài rçt thíng
diòu cąa tçt câ thï gian?

13. 13
Thiòn Hiòn đáp rìng:
- ĐĄng vêy, đĄng vêy! ĐĄng nhĈ Týn giâ đã nùi,
trong giáo pháp Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa đåy,
lçy vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn, rĂng nói pháp
tĈĎng Ĉng vĐi Tam thĉa; cho đïn rĂng nói viòc thæn
thông thù thíng nhiïp thü các Đäi Bþ-tát; cho đïn
khiïn đĈēc biòn tài rçt thù diòu cąa tçt câ thï gian.
Lçy vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn; vêy đ đåy lçy vô sđ
đíc làm phĈĎng tiòn đÿi vĐi nhČng pháp nào? Đù
là đÿi vĐi ngã cho đïn viòc thçy, lçy vô sđ đíc làm
phĈĎng tiòn. Đÿi vĐi síc cho đïn thĊc, lçy vô sđ
đíc làm phĈĎng tiòn. Đÿi vĐi nhãn cho đïn ý, lçy
vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn. Đÿi vĐi nhãn thĊc cho
đïn ý thĊc, lçy vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn. Đÿi vĐi
nhãn xĄc cho đïn ý xúc, lçy vô sđ đíc làm phĈĎng
tiòn. Đÿi vĐi nhãn xúc làm duyên sanh ra thü cho
đïn ý xúc làm duyên sanh ra thü, lçy vô sđ đíc làm
phĈĎng tiòn.
Đÿi vĐi bÿ thí Ba-la-mêt-đa cho đïn Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa, lçy vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn. Đÿi
vĐi nĂi khýng cho đïn vô tánh tč tánh không, lçy vô
sđ đíc làm phĈĎng tiòn. Đÿi vĐi bÿn niòm trć cho
đïn mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng, lçy vô sđ đíc
làm phĈĎng tiòn. NhĈ vêy, cho đïn đÿi vĐi trí nhçt

14. 14
thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, lçy vô sđ
đíc làm phĈĎng tiòn.
Khi çy, Xá-lēi Tċ húi Thiòn Hiòn:
- Trong giáo pháp Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa đåy,
vì nhân duyên gì mà lçy vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn,
rĂng nùi pháp tĈĎng Ĉng vĐi Tam thĉa?
Trong giáo pháp Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy, vó nhån
duyên gì lçy vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn, cho đïn
rĂng nói viòc thù thíng cąa thæn thông nhiïp thü
các Đäi Bþ-tát, cho đïn khiïn đĈēc biòn tài rçt
thíng diòu cąa tçt câ thï gian?
Thiòn Hiòn đáp:
- Này Xá-lēi Tċ! Bđi vì nĂi khýng cho đïn vô tánh tč
tánh không, nên trong giáo pháp Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa såu xa này, lçy vô sđ đíc làm phĈĎng
tiòn, rĂng nùi pháp tĈĎng Ĉng vĐi Tam thĉa.
Này Xá-lēi Tċ! Bđi vì nĂi khýng cho đïn vô tánh tč
tánh không, nên trong giáo pháp Bát-nhã

15. 15
Ba-la-mêt-đa såu xa này, lçy vô sđ đíc làm phĈĎng
tiòn, cho đïn rĂng nói viòc thù thíng cąa thæn
thông nhiïp thü các Đäi Bþ-tát, cho đïn khiïn
đĈēc biòn tài rçt thíng diòu cąa tçt câ thï gian.
XXVII. PHẨM TÁN HOA
01
Bçy giď, trďi Đï Thích và chúng trďi TĊ đäi thiên
vĈĎng cąa Tam thiín đäi thiên thï giĐi đåy, cho
đïn trďi Síc cĊu cánh đîu nghö rìng: Nay Tôn giâ
Thiòn Hiòn nhď oai lčc Phêt, vì tçt câ hČu tình mà
ban trên mĈa pháp lĐn. Nay chúng ta nên hóa ra
hĈĎng hoa trďi vi diòu, phćng râi cĄng dĈďng đĊc
Thôch Ca NhĈ Lai, các chĄng Đäi Bþ-tát, Bí-sý Tëng
và Tôn giâ Thiòn Hiòn, cĆng râi cĄng dĈďng Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa såu xa, há chîng tÿt sao!
Sau khi nghö nhĈ vêy, trďi Đï Thích và các thiên
chĄng đîu hùa làm hĈĎng hoa trďi vi diòu dâng
cúng, phćng râi lín đĊc Thích Ca NhĈ Lai, các
chĄng Đäi Bþ-tát, Bí-sý Tëng căng Cć thü Thiòn Hiòn
và Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa. LĄc này, täi thï
giĐi Tam thiín đäi thiên Phêt, hoa đîu đæy réy, nhď

16. 16
thæn lčc Phêt nên nhČng hoa này hēp thành đài
hoa đ giČa hĈ khýng, trang nghiím đìp lä và khíp
câ Tam thiín đäi thiên thï giĐi.
Bçy giď, Thiòn Hiòn thçy viòc çy, nghö rìng: Hoa
đĈēc râi đåy, đ chā chĈ Thiín chĈa tĉng thçy. Hoa
này mæu nhiòm, quyït đ÷nh chîng phâi do cú cây,
nĈĐc, đçt sinh ra, chíc là chĈ Thiín vó muÿn cúng
dĈďng nên tĉ nĎi tåm mà hóa hiòn ra.
Khi çy, trďi Đï Thích biït tâm niòm cąa Thiòn Hiòn,
nói vĐi Thiòn Hiòn:
- Hoa đã râi đåy, thêt chîng phâi do cú cåy, nĈĐc,
đçt sinh ra, thêt cĆng chîng tĉ tâm hóa ra, mà chõ
là biïn hiòn.
Bçy giď, Thiòn Hiòn bâo Thiín Đï Thích rìng:
- Này Kiîu-thi-ca! Ông nùi hoa đåy thêt chîng phâi
do cú cåy, nĈĐc, đçt sinh ra, thêt cĆng chîng tĉ
tâm hóa ra; vêy đã chîng phâi pháp sanh, thì
chîng güi là hoa.

17. 17
Khi çy, trďi Đï Thích húi Thiòn Hiòn rìng:
- ThĈa Đäi đĊc! Chõ có hoa này chîng sanh hay
các pháp khác cĆng thï?
Thiòn Hiòn đáp:
- Chîng nhČng hoa này không sanh, mà các pháp
khác cĆng nghöa khýng sanh. Täi sao nói vêy?
Này Kiîu-thi-ca! Síc cĆng chîng sanh, đåy đã
chîng sanh thì chîng phâi là síc. Thü, tĈđng, hành,
thĊc cĆng chîng sanh, đåy đã chîng sanh thì
chîng phâi thü, tĈđng, hành, thĊc. Nhãn cho đïn ý,
síc cho đïn pháp, nhãn thĊc cho đïn ý thĊc, nhãn
xĄc cho đïn ý xúc, nhãn xúc làm duyên sanh ra thü
cho đïn ý xúc làm duyên sanh ra thü cĆng nhĈ thï.
Này Kiîu-thi-ca! Bÿ thí Ba-la-mêt-đa cĆng chîng
sanh, đåy đã chîng sanh thì chîng phâi bÿ thí
Ba-la-mêt-đa. T÷nh giĐi, an nhén, tinh tçn, tönh lč,
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng chîng sanh, đåy đã
chîng sanh thì chîng phâi t÷nh giĐi, an nhén, tinh
tçn, tönh lč, Bát-nhã Ba-la-mêt-đa. NĂi không cho
đïn vô tánh tč tánh không, bÿn niòm trć cho đïn

18. 18
mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng, nhĈ vêy cho đïn trí
nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng đîu
cĆng nhĈ thï.
Khi çy, trďi Đï Thích thæm nghö: Týn giâ Thiòn Hiòn trí
tuò sâu síc, chîng trái vĐi giâ danh mà nói pháp
tánh.
Rõ biït ĕ nghö cąa Đï Thích, Phêt bèn bâo ông ta
rìng:
- Này Kiîu-thi-ca! ĐĄng nhĈ tåm ýng đã nghö, Cć
thü Thiòn Hiòn trí tuò sâu síc, chîng trái vĐi giâ
danh mà nói pháp tánh.
Khi çy, trďi Đï Thích liîn bäch Phêt:
- Bäch đĊc thï Tôn! Cć thü Thiòn Hiòn đÿi vĐi nhČng
pháp nào, chîng trái vĐi giâ danh mà nói pháp
tánh?
Phêt đáp:

19. 19
- Này Kiîu-thi-ca! Síc chõ là giâ danh, Cć thü Thiòn
Hiòn chîng trái vĐi giâ danh cąa síc mà nói pháp
tánh cąa síc. Thü, tĈđng, hành, thĊc chõ là giâ
danh, Cć thü Thiòn Hiòn chîng trái vĐi giâ danh
cąa thü, tĈđng, hành, thĊc mà nói pháp tánh cąa
thü, tĈđng, hành, thĊc. Vì sao vêy? Vì pháp tánh
cąa sícĖ khýng trái, thuên nên Thiòn Hiòn đã nùi
cĆng khýng trái, thuên. Đÿi vĐi nhãn cho đïn ý, síc
cho đïn pháp, nhãn thĊc cho đïn ý thĊc, nhãn xúc
cho đïn ý xúc, nhãn xúc làm duyên sanh ra thü cho
đïn ý xúc làm duyên sanh ra thü cĆng nhĈ vêy.
Này Kiîu-thi-ca! Bÿ thí Ba-la-mêt-đa chõ là giâ danh,
Cć thü Thiòn Hiòn chîng trái vĐi giâ danh cąa bÿ thí
Ba-la-mêt-đa mà nùi pháp tánh cąa bÿ thí
Ba-la-mêt-đa. T÷nh giĐi, an nhén, tinh tçn, tönh lč,
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa chõ là giâ danh, Cć thü Thiòn
Hiòn chîng trái vĐi giâ danh cąa t÷nh giĐi, an nhén,
tinh tçn, tönh lč, Bát-nhã Ba-la-mêt-đa mà nùi pháp
tánh cąa t÷nh giĐi, an nhén, tinh tçn, tönh lč, Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa. Vó sao vêy? Vì pháp tánh cąa bÿ thí
Ba-la-mêt-đaĖ khýng trái, thuên nên Thiòn Hiòn đã
nùi cĆng khýng trái, thuên. Đÿi vĐi nĂi không cho
đïn vô tánh tč tánh không, bÿn niòm trć nói rĂng
cho đïn mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng, nhĈ vêy
cho đïn quâ Dč lĈu cho đïn quâ A-la-hán, ĐĂc
giác Bþ-đî, cho đïn Vý ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî,
trí nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, Dč

20. 20
lĈu cho đïn A-la-hán, ĐĂc giác, Bþ-tát, NhĈ Lai đîu
cĆng nhĈ vêy.
Này Kiîu-thi-ca! Cć thü Thiòn Hiòn đÿi vĐi pháp nhĈ
vêy chîng trái vĐi giâ danh mà nói pháp tánh.
Bçy giď, cć thü Thiòn Hiòn bâo trďi Đï Thích:
- Này Kiîu-thi-ca! ĐĄng vêy, đĄng vêy, nhĈ Phêt đã
nói, các pháp sđ hČu hoàn toàn đîu là giâ danh.
Này Kiîu-thi-ca! Các Đäi Bþ-tát biït tçt câ pháp chõ
là giâ danh rþi, nên hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa.
Này Kiîu-thi-ca! Các Đäi Bþ-tát khi hüc nhĈ thï,
chîng hüc nĎi síc, chîng hüc nĎi thü, tĈđng, hành,
thĊc. Vì sao? Này Kiîu-thi-ca ! Vì đ trong đù, Đäi
Bþ-tát này chîng thçy síc đð hüc, chîng thçy thü,
tĈđng, hành, thĊc đð hüc. Đÿi vĐi nhãn cho đïn ý,
síc cho đïn pháp, nhãn thĊc cho đïn ý thĊc, nhãn
xĄc cho đïn ý xúc, nhãn xúc làm duyên sanh ra thü
cho đïn ý xúc làm duyên sanh ra thü cĆng nhĈ vêy.
Này Kiîu-thi-ca! Các Đäi Bþ-tát khi hüc nhĈ thï
chîng hüc nĎi bÿ thí Ba-la-mêt-đa; chîng hüc nĎi
t÷nh giĐi, an nhén, tinh tçn, tönh lč, Bát-nhã

21. 21
Ba-la-mêt-đa. Vó sao? Này Kiîu-thi-ca! Vì đ trong đù,
Đäi Bþ-tát này chîng thçy bÿ thí Ba-la-mêt-đa đð
hüc; chîng thçy t÷nh giĐi, an nhén, tinh tçn, tönh lč,
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đð hüc. Đÿi vĐi nĂi không
cho đïn vô tánh tč tánh không, bÿn niòm trć, nói
rĂng cho đïn mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng, nhĈ
vêy cho đïn quâ Dč lĈuĖ quâ A-la-hán, ĐĂc giác
Bþ-đî, cho đïn Vý ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî, trí
nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng đîu
cĆng nhĈ vêy.
Khi çy, trďi Đï Thích húi Thiòn Hiòn:
- Các Đäi Bþ-tát vì nhân duyên gì mà chîng thçy
síc, cho đïn chîng thçy trí nhçt thiït tĈĐng?
Thiòn Hiòn đáp:
- Này Kiîu-thi-ca! Síc, síc khýng, cho đïn trí nhçt
thiït tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng không. Này
Kiîu-thi-ca! Các Đäi Bþ-tát vó nhån duyín đåy nín
chîng thçy síc cho đïn chîng thçy trí nhçt thiït
tĈĐng.

22. 22
Này Kiîu-thi-ca! Các Đäi Bþ-tát chîng thçy síc nên
chîng hüc nĎi síc, cho đïn chîng thçy trí nhçt
thiït tĈĐng, nên chîng hüc nĎi trô nhçt thiït tĈĐng.
Vì sao vêy?
Này Kiîu-thi-ca! Vì síc không chîng thð thçy síc
khýng, cho đïn trí nhçt thiït tĈĐng không chîng
thð thçy trí nhçt thiït tĈĐng không; síc khýng cĆng
chîng thð hüc nĎi síc khýng, cho đïn trí nhçt thiït
tĈĐng khýng cĆng chîng thð hüc nĎi trô nhçt thiït
tĈĐng không.
Này Kiîu-thi-ca! Nïu Đäi Bþ-tát chîng hüc nĎi
không, tĊc là Đäi Bþ-tát này hüc nĎi khýng. Vó sao?
Vì không hai vêy. Này Kiîu-thi-ca! Các Đäi Bþ-tát
chîng hüc nĎi síc không tĊc là hüc nĎi síc không,
vì không hai vêy. Cho đïn chîng hüc nĎi trô nhçt
thiït tĈĐng không, tĊc là hüc nĎi trô nhçt thiït tĈĐng
không, vì không hai vêy.
Này Kiîu-thi-ca! Nïu Đäi Bþ-tát đem khýng hai làm
phĈĎng tiòn hüc nĎi síc khýng, cho đïn đem
khýng hai làm phĈĎng tiòn hüc nĎi trô nhçt thiït
tĈĐng khýng thó Đäi Bþ-tát này có thð lçy không hai
làm phĈĎng tiòn đð hüc bÿ thí Ba-la-mêt-đa, cho
đïn Bát-nhã Ba-la-mêt-đa; cù thð lçy không hai

23. 23
làm phĈĎng tiòn hüc nĂi khýng cho đïn vô tánh tč
tánh không; có thð lçy không hai làm phĈĎng tiòn
hüc bÿn niòm trć, nói rĂng cho đïn mĈďi tám pháp
Phêt bçt cĂng; nhĈ vêy cho đïn có thð lçy không
hai làm phĈĎng tiòn đð hüc quâ Dč lĈu cho đïn
quâ A-la-hán; có thð lçy khýng hai làm phĈĎng tiòn
đð hüc ĐĂc giác Bþ-đî cho đïn Vý ThĈēng Chánh
Đîng Bþ-đî; có thð lçy khýng hai làm phĈĎng tiòn
đð hüc trí nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït
tĈĐng.
Này Kiîu-thi-ca! Nïu Đäi Bþ-tát có thð lçy không hai
làm phĈĎng tiòn đð hüc bÿ thí Ba-la-mêt-đa cho
đïn trí nhçt thiït tĈĐng, thó Đäi Bþ-tát này có thð lçy
khýng hai làm phĈĎng tiòn đð hüc vý lĈēng vô sÿ
vô biên Phêt pháp thanh t÷nh bçt khâ tĈ nghó.
Này Kiîu-thi-ca! Nïu Đäi Bþ-tát có thð hüc vý lĈēng
vô sÿ vô biên Phêt pháp thanh t÷nh bçt khâ tĈ nghó
thó Đäi Bþ-tát này chîng vì síc tëng nín hüc, cĆng
chîng vì síc giâm nên hüc; cho đïn chîng vì trí
nhçt thiït tĈĐng tëng nín hüc, cĆng chîng vì trí
nhçt thiït tĈĐng giâm nên hüc.
Này Kiîu-thi-ca! Nïu Đäi Bþ-tát chîng vì síc tëng
nên hüc, cĆng chîng vì síc giâm nên hüc; cho

24. 24
đïn chîng vì trí nhçt thiït tĈĐng tëng nín hüc,
cĆng chîng vì trí nhçt thiït tĈĐng giâm nên hüc, thì
Đäi Bþ-tát này chîng vì nhiïp thü síc nên hüc,
cĆng chîng vì hoäi diòt síc nên hüc; cho đïn
chîng vì nhiïp thü trí nhçt thiït tĈĐng nên hüc,
cĆng chîng vì hoäi diòt trí nhçt thiït tĈĐng nên
hüc.
Bçy giď, Cć thü Xá-lēi Tċ húi Thiòn Hiòn:
- Các Đäi Bþ-tát khi hüc nhĈ thï, chîng vì nhiïp thü
síc nên hüc, cĆng chîng vì hoäi diòt síc nên hüc;
cho đïn chîng vì nhiïp thü trí nhçt thiït tĈĐng nên
hüc, cĆng chîng vì hoäi diòt trí nhçt thiït tĈĐng
nên hüc chëng?
Thiòn Hiòn đáp:
- ĐĄng vêy, đĄng vêy, này Xá-lēi Tċ! Các Đäi Bþ-tát
khi hüc nhĈ thï, chîng vì nhiïp thü síc nên hüc,
cĆng chîng vì hoäi diòt síc nên hüc; cho đïn
chîng vì nhiïp thü trí nhçt thiït tĈĐng nên hüc,
cĆng chîng vì hoäi diòt trí nhçt thiït tĈĐng nên
hüc.

25. 25
Khi çy, Xá-lēi Tċ húi Thiòn Hiòn:
- Do nhån duyín nào mà các Đäi Bþ-tát chîng vì
nhiïp thü síc nên hüc, cĆng chîng vì hoäi diòt síc
nên hüc, cho đïn chîng vì nhiïp thü trí nhçt thiït
tĈĐng nên hüc, cĆng chîng vì hoäi diòt trí nhçt
thiït tĈĐng nên hüc?
Thiòn Hiòn đáp:
- Các Đäi Bþ-tát chîng thçy có síc đð nhiïp thü và
đð hoäi diòt, cĆng chîng thçy cù ngĈďi hay nhiïp
thü síc và hoäi diòt síc; cho đïn chîng thçy có trí
nhçt thiït tĈĐng đð nhiïp thü và đð hoäi diòt, cĆng
chîng thçy cù ngĈďi hay nhiïp thü trí nhçt thiït
tĈĐng và hoäi diòt trí nhçt thiït tĈĐng. Vì cĐ sao?
Này Xá-lēi Tċ! Vì sícĖ pháp hoặc nëng hoặc sđ
trong ngoài đîu không vêy.
Này Xá-lēi Tċ! Nïu Đäi Bþ-tát đÿi vĐi tçt câ pháp,
chîng thçy cù đð nhiïp thü và đð hoäi diòt, cĆng
chîng thçy có kê hay nhiïp thü và hoäi diòt, mà
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa thó Đäi Bþ-tát này có thð
thành tču trí nhçt thiït trí.

26. 26
Khi çy, Xá-lēi Tċ húi Thiòn Hiòn:
- Các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa nhĈ thï
có thð thành tču trí nhçt thiït trí sao?
Thiòn Hiòn đáp:
- Này Xá-lēi Tċ! Các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa nhĈ thï có thð thành tču trí nhçt thiït
trô. Đÿi vĐi tçt câ pháp chîng vì nhiïp thü, chîng vì
hoäi diòt mà làm phĈĎng tiòn.
Xá-lēi Tċ nói:
- Nïu Đäi Bþ-tát đÿi vĐi tçt câ pháp chîng vì nhiïp
thü, chîng vì hoäi diòt mà làm phĈĎng tiòn thì sao
có thð thành tču trí nhçt thiït trí?
Thiòn Hiòn đáp:
- Này Xá-lēi Tċ! Đäi Bþ-tát này khi tu hành Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa, chîng thçy síc hoặc sanh hoặc diòt,
hoặc lçy hoặc bú, hoặc nhiñm hoặc t÷nh, hoặc

27. 27
tëng hoặc giâm; cho đïn chîng thçy trí nhçt thiït
tĈĐng hoặc sanh hoặc diòt, hoặc lçy hoặc bú,
hoặc nhiñm hoặc t÷nh, hoặc tëng hoặc giâm. Vì
sao? Vì síc cho đïn trí nhçt thiït tĈĐng, tč tánh đîu
vô sđ hČu, bçt khâ đíc vêy.
NhĈ vêy, Này Xá-lēi Tċ! Các Đäi Bþ-tát khi tu hành
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, đÿi tçt câ pháp chîng thçy
hoặc sanh hoặc diòt, hoặc lçy hoặc bú, hoặc
nhiñm hoặc t÷nh, hoặc tëng hoặc giâm; đem vý sđ
hüc, vô sđ thành tču làm phĈĎng tiòn mà hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa thó cù thð thành tču trí nhçt
thiït trí.
Bçy giď, trďi Đï Thích húi Xá-lēi Tċ:
- ThĈa Đäi đĊc! Các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa nín cæu đ đåu?
Xá-lēi Tċ đáp:
- Này Kiîu-thi-ca! Các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa nín cæu trong pháp Thiòn Hiòn nói.

28. 28
Khi çy, trďi Đï Thích húi Thiòn Hiòn:
- Nhď thæn lčc cąa Đäi ĐĊc làm chā y trì nên khiïn
cho Xá-lēi Tċ nói lďi çy chëng?
Thiòn Hiòn bâo:
- Này Kiîu-thi-ca! Chîng phâi thæn lčc cąa tôi làm
chā y trì khiïn cho Xá-lēi Tċ nói lďi nhĈ thï.
Trďi Đï Thích nói:
- Vêy thæn lčc cąa ai làm chā y trì?
Thiòn Hiòn đáp:
- Thæn lčc cąa Phêt làm chā y trì.
Trďi Đï Thích nói:

29. 29
- ThĈa Đäi đĊc! Các pháp đîu không có y trì, sao
nói thæn lčc cąa Phêt là chā y trì?
Thiòn Hiòn đáp rìng:
- Này Kiîu-thi-ca! ĐĄng vêy, đĄng vêy. ĐĄng nhĈ
ông nói, tçt câ các pháp khýng y tró, nín NhĈ Lai
chîng phâi chā y tró, cĆng khýng. NhĈng vó tăy
thuên thï tćc mà đặt bày nói là y trì.
Này Kiîu-thi-ca! Chîng lóa khýng y tró thó NhĈ Lai cù
thð đíc. Chîng lóa khýng y tró thó chĎn nhĈ, NhĈ Lai
có thð đíc. Chîng lóa khýng y tró thó pháp tánh, NhĈ
Lai có thð đíc. Chîng lóa khýng y tró thó NhĈ Lai
chĎn nhĈ cù thð đíc. Chîng lóa khýng y tró thó NhĈ
Lai pháp tánh có thð đíc. Chîng lìa không y trì thì
chĎn nhĈ, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð đíc. Chîng lìa
không y tró thó pháp tánh, NhĈ Lai pháp tánh cù thð
đíc.
Này Kiîu-thi-ca! Chîng phâi trong khýng y tró, NhĈ
Lai có thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, khýng y
trì có thð đíc. Chîng phâi trong khýng y tró chĎn
nhĈ, NhĈ Lai cù thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai,
khýng y tró chĎn nhĈ cù thð đíc; chîng phâi trong

30. 30
khýng y tró pháp tánh, NhĈ Lai cù thð đíc; chîng
phâi trong NhĈ Lai, khýng y tró pháp tánh cù thð
đíc. Chîng phâi trong khýng y tró, NhĈ Lai chĎn
nhĈ cù thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai chĎn nhĈ,
không y trì có thð đíc. Chîng phâi trong không y trì,
NhĈ Lai pháp tánh cù thð đíc; chîng phâi trong
NhĈ Lai pháp tánh, khýng y tró cù thð đíc. Chîng
phâi trong khýng y tró chĎn nhĈ, NhĈ Lai chĎn nhĈ
có thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai chĎn nhĈ,
khýng y tró chĎn nhĈ cù thð đíc. Chîng phâi trong
khýng y tró pháp tánh, NhĈ Lai pháp tánh cù thð
đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai pháp tánh, khýng y
trì pháp tánh có thð đíc.
Này Kiîu-thi-ca! Chîng rďi síc, NhĈ Lai cù thð đíc;
chîng rďi thü tĈđng hành thĊc, NhĈ Lai cù thð đíc.
Chîng rďi síc chĎn nhĈ, NhĈ Lai cù thð đíc; chîng
rďi thü tĈđng hành thĊc chĎn nhĈ, NhĈ Lai cù thð
đíc. Chîng rďi síc pháp tánh, NhĈ Lai cù thð đíc;
chîng rďi thü tĈđng hành thĊc pháp tánh, NhĈ Lai
có thð đíc. Chîng rďi síc, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð
đíc; chîng rďi thü tĈđng hành thĊc, NhĈ Lai chĎn
nhĈ cù thð đíc.
Chîng rďi síc, NhĈ Lai pháp tánh cù thð đíc;
chîng rďi thü tĈđng hành thĊc, NhĈ Lai pháp tánh
có thð đíc. Chîng rďi síc chĎn nhĈ, NhĈ Lai chĎn

31. 31
nhĈ cù thð đíc; chîng rďi thü tĈđng hành thĊc
chĎn nhĈ, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð đíc. Chîng rďi
síc pháp tánh, NhĈ Lai pháp tánh cù thð đíc;
chîng rďi thü tĈđng hành thĊc pháp tánh, NhĈ Lai
pháp tánh có thð đíc.
Này Kiîu-thi-ca! Chîng phâi trong síc, NhĈ Lai cù
thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, síc có thð đíc.
Chîng phâi trong thü tĈđng hành thĊc, NhĈ Lai cù
thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, thü tĈđng hành
thĊc có thð đíc.
Chîng phâi trong síc chĎn nhĈ, NhĈ Lai cù thð
đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, síc chĎn nhĈ cù
thð đíc. Chîng phâi trong thü tĈđng hành thĊc
chĎn nhĈ, NhĈ Lai cù thð đíc; chîng phâi trong
NhĈ Lai, thü tĈđng hành thĊc chĎn nhĈ cù thð đíc.
Chîng phâi trong síc pháp tánh, NhĈ Lai cù thð
đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, síc pháp tánh có
thð đíc. Chîng phâi trong thü tĈđng hành thĊc
pháp tánh, NhĈ Lai cù thð đíc; chîng phâi trong
NhĈ Lai, thü tĈđng hành thĊc pháp tánh có thð
đíc.

32. 32
Chîng phâi trong síc, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð
đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai chĎn nhĈ, síc có
thð đíc. Chîng phâi trong thü tĈđng hành thĊc,
NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð đíc, chîng phâi trong
NhĈ Lai chĎn nhĈ, thü tĈđng hành thĊc có thð đíc.
Chîng phâi trong síc, NhĈ Lai pháp tánh cù thð
đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai pháp tánh, síc có
thð đíc. Chîng phâi trong thü tĈđng hành thĊc,
NhĈ Lai pháp tánh cù thð đíc; chîng phâi trong
NhĈ Lai pháp tánh, thü tĈđng hành thĊc có thð
đíc.
Chîng phâi trong síc chĎn nhĈ, NhĈ Lai chĎn nhĈ
có thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai chĎn nhĈ,
síc chĎn nhĈ cù thð đíc. Chîng phâi trong thü
tĈđng hành thĊc chĎn nhĈ, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù
thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai chĎn nhĈ, thü
tĈđng hành thĊc chĎn nhĈ cù thð đíc.
Chîng phâi trong síc pháp tánh, NhĈ Lai pháp
tánh có thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai pháp
tánh, síc pháp tánh có thð đíc. Chîng phâi trong
thü tĈđng hành thĊc pháp tánh, NhĈ Lai pháp tánh
có thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai pháp tánh,
thü tĈđng hành thĊc pháp tánh có thð đíc.

33. 33
Này Kiîu-thi-ca! Cho đïn chîng rďi trí nhçt thiït,
NhĈ Lai cù thð đíc; chîng rďi trô đäo tĈĐng, trí nhçt
thiït tĈĐng, NhĈ Lai cù thð đíc. Chîng rďi trí nhçt
thiït chĎn nhĈ, NhĈ Lai cù thð đíc; chîng rďi trí
đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng chĎn nhĈ, NhĈ Lai cù
thð đíc. Chîng rďi trí nhçt thiït pháp tánh, NhĈ Lai
có thð đíc; chîng rďi trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït
tĈĐng pháp tánh, NhĈ Lai cù thð đíc.
Chîng rďi trí nhçt thiït, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð
đíc; chîng rďi trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng,
NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð đíc. Chîng rďi trí nhçt
thiït, NhĈ Lai pháp tánh cù thð đíc; chîng rďi trí
đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, NhĈ Lai pháp tánh
có thð đíc.
Chîng rďi trí nhçt thiït chĎn nhĈ, NhĈ Lai chĎn nhĈ
có thð đíc; chîng rďi trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït
tĈĐng chĎn nhĈ, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð đíc.
Chîng rďi trí nhçt thiït pháp tánh, NhĈ Lai pháp
tánh có thð đíc; chîng rďi trô đäo tĈĐng, trí nhçt
thiït tĈĐng pháp tánh, NhĈ Lai pháp tánh cù thð
đíc.

34. 34
Này Kiîu-thi-ca! Chîng phâi trong trí nhçt thiït, NhĈ
Lai có thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, trô nhçt
thiït có thð đíc. Chîng phâi trong trô đäo tĈĐng, trí
nhçt thiït tĈĐng, NhĈ Lai cù thð đíc; chîng phâi
trong NhĈ lai, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng có
thð đíc.
Chîng phâi trong trí nhçt thiït chĎn nhĈ, NhĈ Lai cù
thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, trô nhçt thiït
chĎn nhĈ cù thð đíc. Chîng phâi trong trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng chĎn nhĈ, NhĈ Lai có thð
đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, trô đäo tĈĐng, trí
nhçt thiït tĈĐng chĎn nhĈ cù thð đíc.
Chîng phâi trong trí nhçt thiït pháp tánh, NhĈ Lai
có thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, trô nhçt thiït
pháp tánh có thð đíc. Chîng phâi trong trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng pháp tánh, NhĈ Lai cù thð
đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai, trô đäo tĈĐng, trí
nhçt thiït tĈĐng pháp tánh có thð đíc.
Chîng phâi trong trí nhçt thiït, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù
thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai chĎn nhĈ, trô
nhçt thiït có thð đíc. Chîng phâi trong trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð

35. 35
đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai chĎn nhĈ, trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng có thð đíc.
Chîng phâi trong trí nhçt thiït, NhĈ Lai pháp tánh
có thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai pháp tánh, trô
nhçt thiït có thð đíc. Chîng phâi trong trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, NhĈ Lai pháp tánh cù thð
đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai pháp tánh, trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng có thð đíc.
Chîng phâi trong trí nhçt thiït chĎn nhĈ, NhĈ Lai
chĎn nhĈ cù thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai
chĎn nhĈ, trô nhçt thiït chĎn nhĈ cù thð đíc.
Chîng phâi trong trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng
chĎn nhĈ, NhĈ Lai chĎn nhĈ cù thð đíc; chîng
phâi trong NhĈ Lai chĎn nhĈ, trô đäo tĈĐng, trí nhçt
thiït tĈĐng chĎn nhĈ cù thð đíc.
Chîng phâi trong trí nhçt thiït pháp tánh, NhĈ Lai
pháp tánh có thð đíc; chîng phâi trong NhĈ Lai
pháp tánh, trí nhçt thiït pháp tánh có thð đíc.
Chîng phâi trong trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng
pháp tánh, NhĈ Lai pháp tánh cù thð đíc; chîng
phâi trong NhĈ Lai pháp tánh, trô đäo tĈĐng, trí nhçt
thiït tĈĐng pháp tánh có thð đíc.

36. 36
Này Kiîu-thi-ca! NhĈ Lai đÿi vĐi síc chîng tĈĎng
Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi thü
tĈđng hành thĊc cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng
phâi khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai đÿi vĐi síc chĎn nhĈ
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng;
đÿi vĐi thü tĈđng hành thĊc chĎn nhĈ cĆng chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai
đÿi vĐi síc pháp tánh chîng tĈĎng Ĉng, chîng
phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi thü tĈđng hành thĊc
pháp tánh cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi
khýng tĈĎng Ĉng.
NhĈ Lai chĎn nhĈ đÿi vĐi síc chîng tĈĎng Ĉng,
chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi thü tĈđng
hành thĊc cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi
khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai chĎn nhĈ đÿi vĐi síc
chĎn nhĈ chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi không
tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi thü tĈđng hành thĊc chĎn nhĈ
cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng
Ĉng.
NhĈ Lai pháp tánh đÿi vĐi síc chîng tĈĎng Ĉng,
chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi thü tĈđng
hành thĊc cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi
khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai pháp tánh đÿi vĐi síc
pháp tánh chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi không
tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi thü tĈđng hành thĊc pháp tánh

37. 37
cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng
Ĉng.
Này Kiîu-thi-ca! NhĈ Lai đÿi vĐi sč lìa síc chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng, đÿi vĐi sč
lìa thü tĈđng hành thĊc cĆng chîng tĈĎng Ĉng,
chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai đÿi vĐi sč lìa
síc chĎn nhĈ chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi không
tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč lìa thü tĈđng hành thĊc chĎn
nhĈ cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi không
tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai đÿi vĐi sč lìa síc pháp tánh
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng,
đÿi vĐi sč lìa thü tĈđng hành thĊc pháp tánh cĆng
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng.
NhĈ Lai chĎn nhĈ đÿi vĐi sč lìa síc chîng tĈĎng Ĉng,
chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč lìa thü
tĈđng hành thĊc cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng
phâi khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai chĎn nhĈ đÿi vĐi sč
lìa síc chĎn nhĈ chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi
khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč lìa thü tĈđng hành thĊc
chĎn nhĈ cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi
khýng tĈĎng Ĉng.
NhĈ Lai pháp tánh đÿi vĐi sč lìa síc chîng tĈĎng
Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč lìa thü

38. 38
tĈđng hành thĊc cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng
phâi khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai pháp tánh đÿi vĐi sč
lìa síc pháp tánh chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi
khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč lìa thü tĈđng hành thĊc
pháp tánh cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi
khýng tĈĎng Ĉng.
Này Kiîu-thi-ca! NhĈ vêy cho đïn NhĈ Lai đÿi vĐi trí
nhçt thiït chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi không
tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng
cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng
Ĉng. NhĈ Lai đÿi vĐi trí nhçt thiït chĎn nhĈ chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi trí
đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng chĎn nhĈ cĆng
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng.
NhĈ Lai đÿi vĐi trí nhçt thiït pháp tánh chîng tĈĎng
Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng pháp tánh cĆng chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng.
NhĈ Lai chĎn nhĈ đÿi vĐi trí nhçt thiït chîng tĈĎng
Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng cĆng chîng tĈĎng Ĉng,
chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai chĎn nhĈ đÿi
vĐi trí nhçt thiït chĎn nhĈ chîng tĈĎng Ĉng, chîng
phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi trô đäo tĈĐng, trí nhçt

39. 39
thiït tĈĐng chĎn nhĈ cĆng chîng tĈĎng Ĉng,
chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng.
NhĈ Lai pháp tánh đÿi vĐi trí nhçt thiït chîng tĈĎng
Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng cĆng chîng tĈĎng Ĉng,
chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai pháp tánh
đÿi vĐi trí nhçt thiït pháp tánh chîng tĈĎng Ĉng,
chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi trô đäo tĈĐng,
trí nhçt thiït tĈĐng pháp tánh cĆng chîng tĈĎng
Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng.
Này Kiîu-thi-ca! NhĈ Lai đÿi vĐi sč lìa trí nhçt thiït
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng;
đÿi vĐi sč lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng cĆng
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng.
NhĈ Lai đÿi vĐi sč lìa trí nhçt thiït chĎn nhĈ chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč
lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng chĎn nhĈ cĆng
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng.
NhĈ Lai đÿi vĐi sč lìa trí nhçt thiït pháp tánh chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč
lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng pháp tánh cĆng
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng.

40. 40
NhĈ Lai chĎn nhĈ đÿi vĐi sč lìa trí nhçt thiït chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč
lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng cĆng chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai
chĎn nhĈ đÿi vĐi sč lìa trí nhçt thiït chĎn nhĈ chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč
lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng chĎn nhĈ cĆng
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng.
NhĈ Lai pháp tánh đÿi vĐi sč lìa trí nhçt thiït chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng; đÿi vĐi sč
lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng cĆng chîng
tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng. NhĈ Lai
pháp tánh đÿi vĐi sč lìa trí nhçt thiït pháp tánh
chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng;
đÿi vĐi sč lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng pháp
tánh cĆng chîng tĈĎng Ĉng, chîng phâi không
tĈĎng Ĉng.
Này Kiîu-thi-ca! Xá-lēi Tċ đã nùi là đÿi tçt câ pháp
chîng tĊc (không hai), chîng ly, chîng tĈĎng Ĉng,
chîng phâi khýng tĈĎng Ĉng. Thæn lčc NhĈ Lai làm
chā y tró, đem chā không y trì làm chā y trì vêy.
Quyðn ThĊ 426

41. 41
Hït
02
- Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! TrĈĐc đåy ýng húi các
Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa nín cæu đ
đåu phâi không? Này Kiîu-thi-ca! Các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa chîng nên cæu nĎi síc,
cĆng chîng nên lìa síc mà cæu. Chîng nên cæu
nĎi thü, tĈđng, hành, thĊc, cĆng chîng lìa thü,
tĈđng, hành, thĊc mà cæu. NhĈ vêy cho đïn,
chîng nên cæu nĎi trô nhçt thiït, cĆng chîng nên
lìa trí nhçt thiït mà cæu. Chîng nên cæu nĎi trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, cĆng chîng nên lìa trí
đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng mà cæu. Vì sao vêy?
Này Kiîu-thi-ca! Hoặc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, hoặc
sč tìm cæu, hoặc síc, nói rĂng cho đïn trí nhçt thiït
tĈĐng, tçt câ đîu chîng phâi tĈĎng Ĉng, chîng
phâi khýng tĈĎng Ĉng, khýng síc, không thçy,
khýng đÿi, duy nhçt mĂt tĈĐng đù là vý tĈĐng. Vì

42. 42
sao vêy? Vó các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa chîng phâi síc, cĆng chîng lìa síc;
chîng phâi thü, tĈđng, hành, thĊc, cĆng chîng lìa
thü, tĈđng, hành, thĊc. NhĈ vêy cho đïn chîng
phâi trí nhçt thiït, cĆng chîng lìa trí nhçt thiït;
chîng phâi trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, cĆng
chîng lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng.
Chîng phâi síc chĎn nhĈ, cĆng chîng lìa síc
chĎn nhĈ; chîng phâi thü, tĈđng, hành, thĊc chĎn
nhĈ, cĆng chîng lìa thü, tĈđng, hành, thĊc chĎn
nhĈ. NhĈ vêy cho đïn chîng phâi trí nhçt thiït
chĎn nhĈ, cĆng chîng lìa trí nhçt thiït chĎn nhĈ;
chîng phâi trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng chĎn
nhĈ, cĆng chîng lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït
tĈĐng chĎn nhĈ.
Chîng phâi síc pháp tánh, cĆng chîng lìa síc
pháp tánh; chîng phâi thü, tĈđng, hành, thĊc
pháp tánh, cĆng chîng lìa thü, tĈđng, hành, thĊc
pháp tánh. NhĈ vêy cho đïn chîng phâi trí nhçt
thiït pháp tánh, cĆng chîng lìa trí nhçt thiït pháp
tánh; chîng phâi trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng
pháp tánh, cĆng chîng lóa trô đäo tĈĐng, trí nhçt
thiït tĈĐng pháp tánh. Vì sao vêy?

43. 43
Này Kiîu-thi-ca! Vó các pháp nhĈ vêy đîu không sđ
hČu, chîng thð đät đĈēc. Vì không sđ hČu, chîng
thð đät đĈēc nín các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa chîng phâi síc, cĆng chîng lìa síc;
nói rĂng cho đïn chîng phâi trí nhçt thiït tĈĐng,
cĆng chîng lìa trí nhçt thiït tĈĐng. Chîng phâi síc
chĎn nhĈ, cĆng chîng lìa síc chĎn nhĈ; nùi rĂng
cho đïn chîng phâi trí nhçt thiït tĈĐng chĎn nhĈ,
cĆng chîng lìa trí nhçt thiït tĈĐng chĎn nhĈ.
Chîng phâi síc pháp tánh, cĆng chîng lìa síc
pháp tánh; nói rĂng cho đïn chîng phâi trí nhçt
thiït tĈĐng pháp tánh, cĆng chîng lìa trí nhçt thiït
tĈĐng pháp tánh.
Khi çy, trďi Đï Thôch thĈa Thiòn Hiòn rìng:
- Bäch Đäi đĊc! Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cąa các Đäi
Bþ-tát hüc là đäi Ba-la-mêt-đa, là vý lĈēng
Ba-la-mêt-đa, là vý biín Ba-la-mêt-đa. Các v÷ Dč
LĈu hüc đ trong đåy mà đĈēc quâ Dč LĈu. Các v÷
Nhçt Lai hüc đ trong đåy mà đĈēc quâ Nhçt Lai.
Các v÷ Bçt Hoàn hüc đ trong đåy mà đĈēc quâ Bçt
Hoàn. Các v÷ A-la-hán hüc đ trong đåy mà đĈēc
quâ A-la-hán. Các v÷ ĐĂc Giác hüc đ trong đåy mà
đĈēc quâ ĐĂc Giác Bþ-đî. Các v÷ Đäi Bþ-tát hüc đ
trong đåy mà thành thćc đĈēc vý lĈēng trëm ngàn
tõ Ċc hČu tình, tuĔ theo trónh đĂ cąa hü mà đặt nĎi

44. 44
đäo Tam thĉa, có khâ nëng làm nghiím t÷nh các
cõi Phêt, chĊng đíc Vý ThĈēng Chánh Đîng
Bþ-đî.
Thiòn Hiòn nói rìng:
- ĐĄng vêy, đĄng vêy, đĄng nhĈ lďi ông nói. Này
Kiîu-thi-ca! Vì síc đäi nín các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng đäi; vì thü, tĈđng, hành,
thĊc đäi nín các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa cĆng đäi. NhĈ vêy cho đïn vì trí nhçt
thiït đäi nín các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa cĆng đäi; vó trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït
tĈĐng đäi nín các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa cĆng đäi. Vì sao vêy?
Này Kiîu-thi-ca! Vì khoâng đæu, giČa, cuÿi cąa síc
cho đïn trí nhçt thiït tĈĐng, đîu chîng thð đät
đĈēc, nên güi là đäi. Do kia đäi nín các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng güi là đäi. Do nhân
duyín này nín các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa nhĈ vêy, güi là đäi Ba-la-mêt-đa.
Này Kiîu-thi-ca! Vì síc vý lĈēng nín các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý lĈēng; vì thü,

45. 45
tĈđng, hành, thĊc vý lĈēng nín các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý lĈēng. NhĈ vêy cho
đïn, vì trí nhçt thiït vý lĈēng nín các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý lĈēng; vó trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng vý lĈēng nín các Đäi
Bþ-tát hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý lĈēng. Vì
sao vêy? Này Kiîu-thi-ca! Vó lĈēng cąa síc cho đïn
trí nhçt thiït tĈĐng, đîu chîng thð đät đĈēc. Thí
nhĈ lĈēng cąa hĈ khýng, chîng thð đät đĈēc.
SícĖ cĆng vêy, nên güi là vý lĈēng.
Này Kiîu-thi-ca! HĈ khýng vý lĈēng nên sícĖ cĆng
vý lĈēng. SícĖ vý lĈēng nín các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý lĈēng. Do nhân
duyín này nín các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa, güi là vý lĈēng Ba-la-mêt-đa.
Này Kiîu-thi-ca! Vì síc vý biín nín các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín; vó thü,
tĈđng, hành, thĊc vý biín nín các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín. NhĈ vêy cho
đïn, vì trí nhçt thiït vý biín nín các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín; vó trô đäo tĈĐng,
trí nhçt thiït tĈĐng vý biín nín các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín. Vó sao vêy?
Này Kiîu-thi-ca! Vì bď mé, biên giĐi cąa síc cho
đïn trí nhçt thiït tĈĐng, đîu chîng thð đät đĈēc.

46. 46
Thô nhĈ bď mé, biên giĐi cąa hĈ khýng, chîng thð
đät đĈēc. SícĖ cĆng vêy, nên nói là vô biên.
Này Kiîu-thi-ca! Vó hĈ khýng vý biín nín síc cĆng
vô biên. SícĖ vý biín nín các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín.
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Vì sđ duyên vô biên nên
các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý
biên.
Trďi Đï Thích húi:
- Vì sao sđ duyín vý biín mà các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín?
Thiòn Hiòn đáp:
- Vì trí nhçt thiït trô duyín vý biín nín các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín.

47. 47
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Vì pháp giĐi duyên vô biên
nín các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng
vô biên.
Trďi Đï Thích húi:
- Vì sao pháp giĐi duyín vý biín mà các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín?
Thiòn Hiòn đáp:
- Vì pháp giĐi vô biên nên sđ duyín cĆng vý biín, vó
sđ duyên vô biên nên pháp giĐi cĆng vý biín. Vó
pháp giĐi duyín vý biín nín các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín.
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Vó chĎn nhĈ duyín vý biín
nín các Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng
vô biên.
Trďi Đï Thích húi:

48. 48
- Vó sao chĎn nhĈ duyín vý biín mà các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biên?
Thiòn Hiòn đáp:
- Vó chĎn nhĈ vý biín nín sđ duyín cĆng vý biín, vó
sđ duyín vý biín nín chĎn nhĈ cĆng vý biín. Vó
chĎn nhĈ duyín vý biín nín các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín.
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Vì hČu tình vô biên nên các
Đäi Bþ-tát hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín.
Trďi Đï Thích húi:
- Vì sao hČu tónh vý biín mà các Đäi Bþ-tát hüc
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín?
Thiòn Hiòn húi läi:
- Ý ýng nghö sao? Nùi hČu tình, hČu tình çy là pháp
tëng ngČ gì?

49. 49
Trďi Đï Thôch đáp:
- Nói hČu tình, hČu tình çy là chîng phâi là pháp
tëng ngČ, cĆng chîng phâi chîng là pháp tëng
ngČ; chõ là giâ lêp đð thu nhiïp khách danh, thu
nhiïp vô sč danh, thu nhiïp vô duyên danh.
Thiòn Hiòn läi húi:
- Ý ýng nghö sao? Trong kinh Bát-nhã Ba-la-mêt-đa
såu xa đåy cĆng thêt có hiðn bày hČu tónh chëng?
Trďi Đï Thôch đáp:
- Khýng, thĈa Đäi đĊc.
Thiòn Hiòn nói:
- Trong kinh Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa đåy, đã
không thêt có hiðn bày hČu tình, nên güi là vô biên.
Vì biên giĐi trong çy, chîng thð đät đĈēc.

50. 50
Này Kiîu-thi-ca! Ý ýng nghö sao? Nïu các đĊc NhĈ
Lai Ứng Chánh Đîng Giác trâi qua vý lĈēng vô sÿ
kiïp trć, nói danh tč cąa các hČu tình thì trong çy
có hČu tình nào sanh, diòt chëng?
Trďi Đï Thôch đáp:
- Khýng, thĈa Đäi đĊc. Vì sao vêy? Vì các hČu tình
tánh vÿn thanh t÷nh, bĀn lai vô sđ hČu.
Thiòn Hiòn nói rìng:
- Do đåy, týi nùi hČu tónh vý biín nín các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cĆng vý biín. Này
Kiîu-thi-ca! Do nhån duyín này nín các Đäi Bþ-tát
hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa nhĈ vêy, güi là vô biên.
XXVIII. PHẨM THỌ KÝ

51. 51
Bçy giď trong chĄng, chĈ Thiín cûi Dćc: nhĈ Thiín
Đï ThôchĖ, chĈ Thiín cûi Síc: nhĈ Phäm Thiên
VĈĎngĖ và các Thiín nČ, Thæn Tiên Y-xá-na cùng
lúc ba læn khen ngēi nhČng điîu Cć thü Thiòn Hiòn
đã nùi: Týn giâ Thiòn Hiòn dùng Phêt thæn lčc làm
chā y trì, khéo vì chúng tôi phân biòt khai th÷
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa. Phêt ra đďi là vì pháp
yïu Vý thĈēng. Nïu Đäi Bþ-tát nào đÿi vĐi Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa såu xa này mà nhĈ lďi nói mà tu hành,
chîng xa lìa, thì chúng tôi kính thď v÷ çy nhĈ kônh thď
Phêt. Vì sao? Vì trong kinh Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu
xa đåy, khýng cù pháp đð đĈēc. Nghöa là trong
đåy, khýng cù síc đð đĈēc; không có thü, tĈđng,
hành, thĊc đð đĈēc. NhĈ vêy cho đïn không có trí
nhçt thiït đð đĈēc; không cù trô đäo tĈĐng, trí nhçt
thiït tĈĐng đð đĈēc. Tuy khýng cù các pháp nhĈ
vêy đð đĈēc, nhĈng vén thi thiït thánh giáo Tam
thĉa: Thanh vën, ĐĂc giác, Vý thĈēng thĉa.
Bçy giď, Phêt bâo các v÷ Thiên tċ:
- Này các Thiên tċ! ĐĄng vêy! ĐĄng vêy! ĐĄng nhĈ
lďi các ông nói. Trong kinh Bát-nhã Ba-la-mêt-đa
såu xa đåy, tuy khýng cù các pháp nhĈ sícĖ đð
đĈēc, nhĈng vén thi thiït Thánh giáo Tam thĉa. Nïu
Đäi Bþ-tát nào đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa
đåy, đem vý sđ đíc làm phĈĎng tiòn, khéo nhĈ lďi

52. 52
nói mà tu hành, chîng xa lóa, thó chĈ Thiín các ýng
thĈďng nên kính thď v÷ çy nhĈ các đĊc NhĈ Lai Ứng
Chánh Đîng Giác. Vì sao? Này các Thiên tċ! Trong
kinh Bát-nhã Ba-la-mêt-đa såu xa đåy, tuy nùi rĂng
có Thánh giáo Tam thĉa, song nói chîng phâi bÿ
thí Ba-la-mêt-đa, NhĈ Lai có thð đät đĈēc; chîng
lìa bÿ thí Ba-la-mêt-đa, NhĈ Lai cù thð đät đĈēc.
Cho đïn chîng phâi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, NhĈ Lai
có thð đät đĈēc; chîng lìa Bát-nhã Ba-la-mêt-đa,
NhĈ Lai cù thð đät đĈēc. Chîng phâi nĂi không,
NhĈ Lai cù thð đät đĈēc; chîng lìa nĂi khýng, NhĈ
Lai có thð đät đĈēc. Cho đïn chîng phâi vô tánh
tč tánh khýng, NhĈ Lai cù thð đät đĈēc; chîng lìa
vô tánh tč tánh khýng, NhĈ Lai cù thð đät đĈēc.
Chîng phâi bÿn niòm trć, NhĈ Lai cù thð đät đĈēc;
chîng lìa bÿn niòm trć, NhĈ Lai cù thð đĈēc. Nói
rĂng cho đïn chîng phâi mĈďi tám pháp Phêt bçt
cĂng, NhĈ Lai cù thð đät đĈēc; chîng lóa mĈďi tám
pháp Phêt bçt cĂng, NhĈ Lai cù thð đät đĈēc. NhĈ
vêy cho đïn chîng phâi trí nhçt thiït, NhĈ Lai cù
thð đät đĈēc; chîng lìa trí nhçt thiït, NhĈ Lai cù thð
đät đĈēc. Chîng phâi trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït
tĈĐng, NhĈ Lai cù thð đät đĈēc; chîng lóa trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, NhĈ Lai cù thð đät đĈēc.
Này các Thiên tċ! Nïu Đäi Bþ-tát nào đÿi vĐi tçt câ
pháp, đem vý sđ đíc làm phĈĎng tiòn, tinh chuyên
tu hüc bÿ thí Ba-la-mêt-đa nhĈ thï, nói rĂng cho

53. 53
đïn trí nhçt thiït tĈĐng, thó Đäi Bþ-tát çy đÿi vĐi
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy, khéo tu hành chĎn
chánh, thĈďng chîng xa lìa. Cho nên các ông cæn
phâi kính thď Đäi Bþ-tát çy nhĈ kônh thď các ĐĊc
NhĈ Lai Ứng Chánh Đîng Giác.
Này các Thiên tċ! Các ông nên biït, vào thďi Phêt
Nhiín Đëng thuđ xa xĈa, täi đæu ngã tĈ đĈďng cąa
vĈĎng thành ChĄng Hoa, thçy Phêt Nhiín Đëng, Ta
liîn dång cĄng Ngài nëm hoa sen, trâi tóc che bùn,
cæu nghe pháp thĈēng diòu. Vì Ta lçy vô sđ đíc
làm phĈĎng tiòn, nín đĈēc chîng lìa bÿ thí
Ba-la-mêt-đa cho đïn Bát-nhã Ba-la-mêt-đa;
chîng lìa nĂi khýng cho đïn vô tánh tč tánh không;
chîng lìa bÿn niòm trć cho đïn tám chi thánh đäo;
chîng lìa bÿn tönh lč, bÿn vý lĈēng, bÿn đ÷nh vô síc;
chîng lìa tçt câ môn Tam-ma-đ÷a, tçt câ môn
Đà-la-ni; chîng lóa mĈďi lčc Phêt, bÿn vô sđ úy, bÿn
vô ngäi giâi, đäi tĉ, đäi bi, đäi hĖ, đäi xâ, mĈďi tám
pháp Phêt bçt cĂng; chîng lóa vý lĈēng, vô sÿ, vô
biên các Phêt pháp khác.
Khi çy, Phêt Nhiín Đëng liîn thü ký cho Ta Vô
ThĈēng Chánh Đîng Đäi Bþ-đî, Ngài nói rìng:
ĔNày thiòn nam tċ! Trâi qua vô sÿ kiïp đďi v÷ lai, vào
kiïp Hiîn cąa cõi này, ông së làm Phêt, hiòu là
Thôch Ca Måu Ni NhĈ Lai Ứng Chánh Đîng Giác,

54. 54
tuyên nói Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đĂ vý lĈēng
chĄngĕ.
Khi çy, các chĈ Thiín đîu bäch Phêt:
- Bäch đĊc Thï Tôn! Thêt hiïm có thay! Bäch đĊc
Thiòn Thò! Thêt hiïm có thay! Bát-nhã Ba-la-mêt-đa
nhĈ thï rçt là hiïm có, khiïn cho các chĄng Đäi
Bþ-tát sĐm có khâ nëng nhiïp thü trí nhçt thiït trí,
đem vý sđ đíc làm phĈĎng tiòn, đÿi vĐi tçt câ síc
không lçy không bú; đÿi vĐi thü, tĈđng, hành, thĊc
không lçy không bú. Cho đïn đÿi vĐi trí nhçt thiït
không lçy không bú; đÿi vĐi trô đäo tĈĐng, trí nhçt
thiït tĈĐng không lçy không bú.
Bçy giď, Phêt xem khíp bÿn chúng hòa hēp: đù là
Bí-sô, Bí-sô-ni, Ô-ba-sách-ca, Ô-ba-tĈ-ca và các
chĄng Đäi Bþ-tát, trďi TĊ đäi vĈĎng chĄng cho đïn
trďi Síc cĊu cánh đîu đïn nhóm hĂi, đþng làm
minh chĊng.
Khi çy, Phêt nhón Thiín Đï Thích nói rìng:
- Này Kiîu-thi-ca! Hoặc Đäi Bþ-tát, hoặc Bí-sô,
Bí-sô-ni, Ô-ba-sách-ca, Ô-ba-tĈ-ca, hoặc các Thiên

55. 55
tċ, Thiên nČ, hoặc các thiòn nam tċ, thiòn nČ
nhånĖ chîng lìa tâm trí nhçt thiït trí, lçy vô sđ đíc
làm phĈĎng tiòn, đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy
cung kính líng nghe, thü tró đüc tćng, tinh chuyên
tu hüc, suy nghö đĄng lĕ, vó ngĈďi diñn nùi, lĈu bÿ
cùng khíp, thì ông phâi biït nhČng häng này, tçt
câ ác ma và quân ác ma chîng nhiñu häi đĈēc. Vì
sao? Này Kiîu-thi-ca! Vì các thiòn nam tċ, thiòn nČ
nhånĖ này khéo trć síc khýng, vý tĈĐng, vô
nguyòn; khéo trć thü, tĈđng, hành, thĊc không, vô
tĈĐng, vô nguyòn. NhĈ vêy cho đïn khéo trć trí
nhçt thiït khýng, vý tĈĐng, vô nguyòn; khéo trć trí
đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng khýng, vý tĈĐng, vô
nguyòn. Chîng thð đem khýng nhiñu häi không,
chîng thð đem vý tĈĐng nhiñu häi vý tĈĐng,
chîng thð đem vý nguyòn nhiñu häi vô nguyòn. Vì
sao? Vó các pháp nhĈ thï đîu không có tč tánh,
nëng sđ nhiñu häi đîu chîng thð đĈēc.
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Các thiòn nam tċ, thiòn nČ
nhånĖ này, ngĈďi và phi nhân chîng nhiñu häi
đĈēc. Vì cĐ sao? Này Kiîu-thi-ca! Vì các thiòn nam
tċ, thiòn nČ nhånĖ này lçy vô sđ đíc làm phĈĎng
tiòn, khéo tu tâm tĉ, bi, hĖ, xâ đÿi vĐi các loài hČu
tình.

56. 56
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Các thiòn nam tċ, thiòn nČ
nhånĖ này trün đďi chîng b÷ các duyên hiðm ác
làm não häi, cĆng chîng b÷ hoänh tċ. Vì cĐ sao?
Này Kiîu-thi-ca! Vì các thiòn nam, thiòn nČĖ này tu
hành bÿ thí Ba-la-mêt-đa, chĎn chônh an dĈĒng đÿi
vĐi các hČu tình.
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Trďi TĊ đäi vĈĎng chĄng
cho đïn trďi Quâng quâ cąa thï giĐi Tam thiín đäi
thiín này, đã phát tåm Vý ThĈēng Bþ-đî, nhĈng
đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy, nïu chĈa líng
nghe, thü tró đüc tćng, tinh chuyên tu hüc, suy nghö
đĄng lĕ thó nín khiïn cho hü chîng lìa tâm trí nhçt
thiït trí, lçy vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn, đÿi vĐi
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy, chô tåm líng nghe, thü
tró đüc tćng, tinh chuyên tu hüc, suy nghö đĄng lĕ.
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Nïu các thiòn nam tċ,
thiòn nČ nhånĖ chîng lìa tâm trí nhçt thiït trô, đem
vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn, đÿi vĐi Bát-nhã
ba-la-mêt-đa đåy, chô tåm líng nghe, thü tró đüc
tćng, tinh chuyên tu hüc, suy nghö đĄng lĕ thó các
thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ này hoặc đ nhà
hoang, hoặc nĎi hoang dã, hoặc täi đĈďng hiðm
và chā nguy nän, trün chîng run sē kinh khąng
dčng tóc gáy. Vì cĐ sao? Này Kiîu-thi-ca! Vì các
thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ này chîng lìa tâm trí

57. 57
Nhçt thiït trí, lçy vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn, khéo tu
nĂi khýng cho đïn vô tánh tč tánh không.
Bçy giď, trďi TĊ đäi vĈĎng chĄng cho đïn trďi Síc
cĊu cánhĖ cąa Tam thiín đäi thiên thï giĐi Kham
Nhén này đîu cung kính chçp tay đþng bäch Phêt
rìng:
- Bäch đĊc Thï Tôn! Nïu các thiòn nam tċ, thiòn nČ
nhånĖ nào chîng lìa tâm trí nhçt thiït trí, lçy vô sđ
đíc làm phĈĎng tiòn, thĈďng hay đÿi vĐi Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa såu xa đåy, chô tåm líng nghe, thü trì
đüc tćng, tinh chuyên tu hüc, suy nghö đĄng lĕ, biín
chép giâi nùi, lĈu bÿ rĂng khíp thó chĈ Thiín chĄng
con thĈďng theo ąng hĂ v÷ çy, chîng cho tçt câ tai
hüa xâm phäm não häi. Vì cĐ sao? Bäch đĊc Thï
Tôn! Vì các thiòn nam tċ thiòn nČ nhånĖ này chônh
là Đäi Bþ-tát vêy.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nhď Đäi Bþ-tát này nên khiïn
cho các hČu tình dĊt hîn các đĈďng hiðm ác: đ÷a
ngćc, bàng sanh, ngä quĖ, A-tÿ-läc...
Bäch đĊc Thï Tôn! Nhď Đäi Bþ-tát này nên khiïn
cho các trďi, ngĈďi, dĈēc xoa, rþngĖ lóa hîn tçt câ

58. 58
khĀ tai hüa, bònh têt, bæn căng, đùi khát, länh
nùngĖ
Bäch đĊc Thï Tôn! Nhď Đäi Bþ-tát này nên khiïn
cho các trďi, ngĈďi, A-tÿ-läcĖ lóa hîn các viòc
khýng nhĈ ĕ; chā đ không có nän binh đao chiïn
tranh, tçt câ hČu tónh thĈĎng yíu lén nhau.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nhď Đäi Bþ-tát này nên thï gian
mĐi cù mĈďi thiòn nghiòp đäo; hoặc bÿn tönh lč,
bÿn vý lĈēng, bÿn đ÷nh vô síc; hoặc bÿ thí
Ba-la-mêt-đa cho đïn Bát-nhã Ba-la-mêt-đa; hoặc
nĂi khýng cho đïn vô tánh tč tánh không; hoặc
bÿn niòm trć cho đïn mĈďi tám pháp Phêt bçt
cĂngĖ cho đïn hoặc trí nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí
nhçt thiït tĈĐng.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nhď Đäi Bþ-tát này nên thï gian
mĐi cù đäi tĂc Sát-đï-lēi, đäi tĂc Bà-la-mýn, đäi tĂc
TrĈđng giâ, đäi tĂc CĈ sö, các tiðu Quÿc vĈĎng,
Chuyðn luân Thánh vĈĎng, các quan phć thæn giúp
nĈĐc.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nhď Đäi Bþ-tát này nên thï gian
mĐi có trďi TĊ đäi vĈĎng chĄng cho đïn trďi Tha

59. 59
hóa tč täi, trďi Phäm chĄng cho đïn trďi Síc cĊu
cánh, trďi Không vô biên xĊ cho đïn trďi Phi tĈđng
phi phi tĈđng xĊ.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nhď Đäi Bþ-tát này nên thï gian
mĐi có Dč lĈu và quâ Dč lĈu, cho đïn A-la-hán và
quâ A-la-hán, hoặc ĐĂc giác và ĐĂc giác Bþ-đî.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nhď Đäi Bþ-tát này nên thï gian
mĐi cù các Đäi Bþ-tát thành thćc hČu tình, nghiêm
t÷nh cõi Phêt, chĊng đĈēc Vý ThĈēng Chánh Đîng
Bþ-đî, chuyðn bánh xe diòu pháp đĂ vý lĈēng
chúng.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nhď Đäi Bþ-tát này nên thï gian
mĐi có Phêt bâo, Pháp bâo, Bí-sý Tëng bâo, làm lēi
ích an läc tçt câ hČu tình.
Bäch đĊc Thï Týn! Do nhån duyín đåy, nín chĈ
Thiên chúng con và A-tÿ-läc, các rþng, DĈēc-xoa
căng nhĎn phi nhĎn (ngĈďi chîng phâi ngĈďi) có
thï lčc lĐnĖ thĈďng theo cung kính, bâo hĂ các
chĄng Đäi Bþ-tát đåy, khýng cho tçt câ tai hüa
xâm phäm não häi, giúp cho các viòc líng nghe,
thü tró đüc tćng, tu hüc, suy nghö đĄng lĕ, biín chép

60. 60
kinh cąa các Đäi Bþ-tát đÿi vĐi Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa thĈďng khýng gián đoän.
Bçy giď, Thï Tôn bâo Thiín Đï Thích và các trďi,
rþng, A-tÿ-läcĖ rìng:
- ĐĄng vêy! ĐĄng vêy! ĐĄng nhĈ lďi các ýng đã nùi.
Nhď Đäi Bþ-tát này nên khiïn cho các hČu tình lìa
hîn cûi ác, cho đïn Tam bâo xuçt hiòn đ thï gian
làm lēi ích lĐn cho các hČu tónh. Cho nín chĈ Thiín,
rþng, thæn và nhĎn phi nhĎn cù thï lčc lĐnĖ
thĈďng theo cung kônh cĄng dĈďng, tôn trüng ngēi
khen, chuyên cæn bâo hĂ các Đäi Bþ-tát này,
không cho tçt câ tai hüa xâm phäm não häi. Các
ông nïu hay cung kônh cĄng dĈďng, tôn trüng ngēi
khen, chuyên cæn bâo hĂ các Đäi Bþ-tát này thì
nên biït đù là cĄng dĈďng cung kính, tôn trüng
ngēi khen, chuyên cæn bâo hĂ Ta và mĈďi phĈĎng
tçt câ NhĈ Lai Ứng Chánh Đîng Giác. Cho nên các
ýng thĈďng phâi tuĔ thuên các Đäi Bþ-tát này mà
cung kônh cĄng dĈďng, tôn trüng ngēi khen, chuyên
cæn bâo hĂ khýng đĈēc quên bú.
Này chĈ Thiín tċ! Các ông nên biït, giâ sċ Tam
thiín đäi thiên thï giĐi Phêt đæy íp Thanh vën, ĐĂc
giác nhiîu nhĈ môa, lau, lách, tre, rĉng, lúa, mè, lùm,

61. 61
bćiĖ khýng mĂt chā hđ, có các thiòn nam tċ, thiòn
nČ nhånĖ đÿi vĐi ruĂng phĈĐc kia, đem vý lĈēng
nhäc cć vi diòu nhçt, cung kônh cĄng dĈďng, tôn
trüng ngēi khen trün câ cuĂc đďi, nïu läi cù ngĈďi
trong khoâng giåy lát, cung kônh cĄng dĈďng, tôn
trüng ngēi khen mĂt v÷ Đäi Bþ-tát sĎ phát tåm
chîng lìa sáu Ba-la-mêt-đa, đem cýng đĊc trĈĐc so
vĐi phĈĐc báu sau thó trëm phæn chîng bìng mĂt,
ngàn phæn chîng bìng mĂt, cho đïn chîng bìng
mĂt phæn cčc vi nhú. Vì cĐ sao? Vì chîng do Thanh
vën và ĐĂc giác mà cù Đäi Bþ-tát và các đĊc NhĈ
Lai Ứng Chánh Đîng Giác xuçt hiòn ra đďi. NhĈng
nhď Đäi Bþ-tát nên thï gian mĐi cù Thanh vën, ĐĂc
giác và các đĊc NhĈ Lai Ứng Chánh Đîng Giác.
Cho nên các ông, tçt câ trďi, rþng A-tÿ-läc và nhĎn
phi nhĎnĖ thĈďng phâi bâo hĂ, cung kính cúng
dĈďng, tôn trüng ngēi khen Đäi Bþ-tát này, chĐ đð
cho tçt câ tai hüa xâm phäm não häi hü. Do đåy,
các ông së đĈēc phĈĐc báu, đ trong cõi trďi ngĈďi
thĈďng đĈēc an vui, cho đïn khi đíc Vý ThĈēng
Chánh Đîng Bþ-đî, đĈēc phĈĐc báu không bao
giď cùng tên.
XXIX. PHẨM NHIẾP THỌ

62. 62
01
Bçy giď, Thiín Đï Thích bäch Phêt:
- Bäch đĊc Thï Týn! Các Đäi Bþ-tát thêt vô cùng kĔ
diòu, hy hČu. Đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy, chô
tâm líng nghe, thü tró đüc tćng, tinh chuyên tu hüc,
suy nghö đĄng lĕ, biín chép giâi nói, truyîn bá cùng
khíp, nhiïp thü hiòn pháp hiïm cù nhĈ thï, công
đĊc thù thíng, thành thćc hČu tình, nghiêm t÷nh cõi
Phêt. Tĉ cõi Phêt này đïn cõi Phêt kia, gæn gĆi
phćng sč kính thď chĈ Phêt Thï Týn, đem các cën
lành mà mónh Ĉa thôch đð cung kônh cĄng dĈďng,
tôn trüng ngēi khen chĈ Phêt Thï Tôn; tĊc có khâ
nëng làm cho các cën lành sanh trĈđng, sĐm đĈēc
viên mãn. Ở chā chĈ Phêt đĈēc nghe Chánh pháp,
cho đïn khi đíc Vý ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî,
trong thďi gian çy tĉng chîng quên mçt. Chóng có
khâ nëng nhiïp thü tĂc tánh viên mãn, cha mì
viên mãn, sanh thân viên mãn, quyïn thuĂc viên
mãn, tĈĐng hâo viên mãn, quang minh viên mãn,
thíng nhãn viên mãn, thíng nhö viín mãn, åm
thanh viín mãn, đîng trì viên mãn, tĀng trì viên
mãn.

63. 63
Läi bìng sĊc phĈĎng tiòn khéo léo, Đäi Bþ-tát tč
biïn hùa thån mónh nhĈ thån cąa Phêt. Tĉ thï giĐi
này tĐi thï giĐi kia, đïn cõi không có Phêt, khen nói
pháp bÿ thí Ba-la-mêt-đa cho đïn Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa; khen nùi nĂi khýng cho đïn vô tánh
tč tánh không; khen nói bÿn tönh lč, bÿn vý lĈēng,
bÿn đ÷nh vô síc; khen nói bÿn niòm trć cho đïn
mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng.
Läi bìng sĊc phĈĎng tiòn khéo léo, Đäi Bþ-tát tuyên
nói pháp yïu cho các hČu tình, tùy nghi an lêp hü
trong pháp Tam thĉa, khiïn cho giâi thoát hîn khĀ
sanh già bònh chït, chĊng cânh giĐi Vý dĈ y bát
Niït-bàn; hoặc läi cĊu vĐt nhČng chúng sanh khĀ
trong các cõi ác, khiïn cho hü sanh trong quÿc đĂ
trďi ngĈďi, hĈđng các diòu läc an vui.
Khi çy, Thiín Đï Thích läi bäch Phêt:
- Bäch đĊc Thï Tôn! Bát-nhã Ba-la-mêt-đa nhĈ thï
thêt vô cùng kĔ diòu, hy hČu. Nïu hay khéo nhiïp
thü Bát-nhã Ba-la-mêt-đa nhĈ thï, tĊc là nhiïp thü
đæy đą sáu Ba-la-mêt-đa; nùi rĂng cho đïn tĊc là
nhiïp thü đæy đą mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng,
cĆng là nhiïp thü đæy đą quâ Dč lĈu, Nhçt lai, Bçt

64. 64
hoàn, A-la-hán, ĐĂc giác Bþ-đî, tçt câ hänh Đäi
Bþ-tát, chĈ Phêt Vý ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî, trí
nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng.
Khi çy, Phêt bâo Thiín Đï Thích rìng:
- Này Kiîu-thi-ca! ĐĄng vêy! ĐĄng vêy! ĐĄng nhĈ
ýng đã nùi, nïu hay khéo nhiïp thü Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa nhĈ thï, tĊc là nhiïp thü đæy đą sáu
món Ba-la-mêt-đa; nùi rĂng cho đïn, tĊc là nhiïp
thü đæy đą trí nhçt thiït tĈĐng.
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Nïu thiòn nam tċ, thiòn nČ
nhånĖ nào hay khéo đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa
chí tâm líng nghe, thü tró đüc tćng, tinh chuyên tu
hüc, suy nghö đĄng lĕ, biín chép giâi nói, truyîn bá
cùng khíp thì thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ çy
nhiïp thü đą loäi hiòn pháp, đďi sau đĈēc công
đĊc thù thíng. Này Kiîu-thi-ca! Ông nên nghe kė,
khéo léo tác ĕ, NhĈ Lai së phân biòt giâi nói cho
ông.
Thiín Đï Thôch thĈa:

65. 65
- Cuÿi xin Đäi Thánh giâng nùi, chĄng con đang
muÿn đĈēc nghe.
Phêt bâo:
- Này Kiîu-thi-ca! Nïu có các tĂc loäi ngoäi đäo,
hoặc các tč täi thiên ma và quyïn thuĂc cąa ma đ
cõi Dćc, hoặc các kê bäo ác tëng thĈēng män đÿi
vĐi các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ nhĈ thï,
muÿn khđi tâm täo viòc không lēi ích, khiïn cho hü
xa lìa, chÿng ngh÷ch, hąy báng Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa thó nhČng kê ác đù vĉa khđi tâm liîn
b÷ tai hüa, tč phâi tiêu diòt, chîng đät đĈēc sđ
nguyòn. Vì cĐ sao?
Này Kiîu-thi-ca! Vó Đäi Bþ-tát này vý lĈēng kiïp đã
tu hành bÿ thí, t÷nh giĐi, an nhén, tinh tçn, tönh lč,
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa. Nïu các hČu tình vì xan
tham nên nhiîu kiïp tranh đçu thó Đäi Bþ-tát này
đÿi vĐi pháp nĂi ngoäi tçt câ đîu xâ, khéo dùng
phĈĎng tiòn däy cho hü an trć bÿ thí Ba-la-mêt-đa.
Nïu các hČu tình nhiîu kiïp phá giĐi, thó Đäi Bþ-tát
này đÿi vĐi pháp nĂi ngoäi tçt câ đîu xâ, khéo
dăng phĈĎng tiòn däy cho hü an trć t÷nh giĐi
Ba-la-mêt-đa. Nïu các hČu tình nhiîu kiïp giên dČ,
thó Đäi Bþ-tát này đÿi vĐi pháp nĂi ngoäi tçt câ đîu

66. 66
xâ, khéo dăng phĈĎng tiòn däy cho hü an trć an
nhén Ba-la-mêt-đa. Nïu các hČu tình nhiîu kiïp
biïng nhác, thó Đäi Bþ-tát này đÿi vĐi pháp nĂi
ngoäi tçt câ đîu xâ, khéo dăng phĈĎng tiòn däy
cho hü an trć tinh tiïn Ba-la-mêt-đa. Nïu các hČu
tình nhiîu kiïp tán loän, thó Đäi Bþ-tát này đÿi vĐi
pháp nĂi ngoäi tçt câ đîu xâ, khéo dăng phĈĎng
tiòn däy cho hü an trć tönh lč Ba-la-mêt-đa. Nïu
các hČu tình nhiîu kiïp ngu si, thó Đäi Bþ-tát này đÿi
vĐi pháp nĂi ngoäi tçt câ đîu xâ, khéo dùng
phĈĎng tiòn däy cho hü an trć Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa. Nïu các hČu tónh trýi lën trong sanh
tċ, nhiîu kiïp luôn b÷ tham sån siĖ, tăy miín trùi
buĂc, nhiñu loän thân tâm, täo tác đą các viòc
chîng lēi ôch, thó Đäi Bþ-tát này khéo dăng phĈĎng
tiòn däy cho hü dĊt säch tham, sån, siĖ tăy miín
trói buĂc, khiïn cho an trć nĎi bÿn tönh lč, bÿn vô
lĈēng, bÿn đ÷nh vô síc; hoặc khiïn cho an trć nĎi
bÿn niòm trć, nói rĂng cho đïn tám chi thánh đäo;
hoặc khiïn cho an trć nĎi khýng, vý tĈĐng, vô
nguyòn giâi thoát môn; hoặc khiïn cho an trć nĎi
quâ Dč lĈu cho đïn quâ A-la-hán; hoặc khiïn cho
an trć nĎi ĐĂc giác Bþ-đî; hoặc khiïn cho an trć
nĎi Bþ-tát Thêp đ÷a; hoặc khiïn cho an trć nĎi Vý
ThĈēng Chánh Đîng Bþ-đî cąa chĈ Phêt.
Này Kiîu-thi-ca! NhĈ vêy güi là đÿi vĐi Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa đåy, Đäi Bþ-tát chí tâm líng nghe,

67. 67
thü tró đüc tćng, tinh chuyên tu hüc, suy nghö đĄng
lý, biên chép giâi nói, truyîn bá cùng khíp, nhiïp
thü hiòn pháp, cýng đĊc thù thíng.
Này Kiîu-thi-ca! Đäi Bþ-tát này do nhån duyín đåy,
nín vào đďi v÷ lai së mau chĊng đĈēc Vý ThĈēng
Chánh Đîng Bþ-đî, chuyðn bánh xe diòu pháp,
hùa đĂ vý lĈēng chúng; tùy theo bân nguyòn, khéo
dăng phĈĎng tiòn an lêp chĄng nĎi Tam thĉa, khiïn
cho tu hüc rÿt ráo thîng đïn chĊng đĈēc vý dĈ
Niït-bàn.
Này Kiîu-thi-ca! NhĈ vêy güi là đÿi vĐi Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa đåy, Đäi Bþ-tát chí tâm líng nghe,
thü tró đüc tćng, tinh chuyên tu hüc, suy nghö đĄng
lý, biên chép giâi nói, truyîn bá cùng khíp, nhiïp
thü đĈĎng lai, cýng đĊc thù thíng.
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Nïu các thiòn nam tċ,
thiòn nČ nhånĖ đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy,
chí tâm líng nghe, thü tró đüc tćng, tinh chuyên tu
hüc, suy nghö đĄng lĕ, biín chép giâi nói, truyîn bá
cùng khíp, thì täi nĎi hü đ nïu có ác ma và quyïn
thuĂc cąa ma, hoặc có các tĂc loäi ngoäi đäo,
hoặc các kê bäo ác tëng thĈēng män ganh ghét
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, muÿn gåy chĈĐng ngäi, phá

68. 68
hoäi tiêu mçt, gän húi mùc méo, lëng nhćc chÿng
trái, dù cho có ý muÿn này nhĈng trün chîng thành
đĈēc. Vó nĎi çy nhď nghe qua tiïng Bát-nhã nên
các ác læn tiêu diòt, cýng đĊc dæn dæn sanh
trĈđng, sau nĈĎng vào pháp Tam thĉa mà dĊt hït
khĀ, hoặc thoát khúi cõi ác, sanh trong trďi ngĈďi.
Này Kiîu-thi-ca! Thô nhĈ cù loäi diòu dĈēc tên là
mäc-kĔ, công lčc cąa thuÿc này nëng tiíu phá
các đĂc. Bçt cĊ nĎi nào mà diòu dĈēc này có mặt
thó các loài trăng đĂc chîng dám đïn gæn. NhĈ cù
rín đĂc lĐn đùi đi kiïm ën, thçy sinh trùng muÿn ën.
Sinh trùng çy sē chït nên chäy tĐi chā có diòu
dĈēc, rín ngċi biït hĎi thuÿc bèn bò lui. Vì cĐ sao?
Này Kiîu-thi-ca! Vì diòu dĈēc này đą đäi oai lčc, có
ích thân mäng, giâi trĉ các đĂc. Nên biït Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa cĆng đą đäi oai lčc giÿng nhĈ vêy.
Nïu các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ chô tåm líng
nghe, thü tró đüc tćng, tinh cæn tu hüc, suy nghö
đĄng lĕ, biín chép giâi nói, truyîn bá cùng khíp
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa thó các ác maĖ đ chā Đäi
Bþ-tát đåy muÿn làm viòc ác, song do sĊc oai thæn
cąa Bát-nhã Ba-la-mêt-đa này nín khiïn viòc ác
kia đ chā çy tč phâi tiêu diòt, khýng làm gó đĈēc. Vì

69. 69
cĐ sao? Này Kiîu-thi-ca! Vì Bát-nhã Ba-la-mêt-đa
đåy đą đäi oai lčc, có thð đèy lăi các ác, tëng
trĈđng thiòn pháp.
Này Kiîu-thi-ca! Vì sao Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy
nëng đèy lăi các ác, tëng trĈđng các thiòn?
Này Kiîu-thi-ca! Vì Bát-nhã Ba-la mêt-đa nhĈ thï,
nëng diòt tham dćc, sân nhuï, ngu si vô minh, cho
đïn trün nhùm đäi khĀ ngën che, tăy miín, træn
cçu trói buĂc, hoặc ngã kiïn, hČu tình kiïn,
BĀ-đặc-già-la kiïn, đoän kiïn, thĈďng kiïn, hČu kiïn,
vô kiïn, cho đïn các loäi đĈa đïn ác kiïn, xan
tham, phá giĐi, giên dČ, biïng nhác, tán loän, ngu
si, tĈđng thĈďng, tĈđng läc, tĈđng ngã, tĈđng t÷nh
và tçt câ tham, sân, si, män, nghi, kiïn, hànhĖ
Này Kiîu-thi-ca! Bát-nhã Ba-la-mêt-đa nhĈ vêy có
thð diòt chçp síc cho đïn chçp thĊc; có thð diòt
chçp nhãn cho đïn chçp ý; có thð diòt chçp síc
cho đïn chçp pháp; có thð diòt chçp nhãn thĊc
cho đïn chçp ý thĊc; có thð diòt chçp nhãn xúc
cho đïn chçp ý xúc; có thð diòt chçp nhãn xúc
sanh ra thü cho đïn chçp ý xúc sanh ra thü; có thð
diòt chçp bÿ thí Ba-la-mêt-đa cho đïn chçp
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa; cù thð diòt chçp nĂi không

70. 70
cho đïn chçp vô tánh tč tánh không; có thð diòt
chçp bÿn niòm trć, nói rĂng cho đïn chçp mĈďi
tám pháp Phêt bçt cĂng; có thð diòt chçp trí nhçt
thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng; có thð diòt
chçp Bþ-đî, Niït-bàn.
Này Kiîu-thi-ca! Bát-nhã Ba-la-mêt-đa nhĈ vêy, có
thð diòt tçt câ các ác phápĖ nhĈ thï và có thð
tëng trĈđng các pháp đÿi tr÷ kia. Cho nên, Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa đą đäi oai lčc, tôn quí nhçt, thù thíng
nhçt.
Läi nČa, này Kiîu-thi-ca! Nïu các thiòn nam tċ,
thiòn nČ nhånĖ đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy
chí tâm líng nghe, thü tró đüc tćng, tinh cæn tu hüc,
suy nghö đĄng lĕ, biín chép giâi nói, truyîn bá cùng
khíp thì các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ này
thĈďng đĈēc bÿn Đäi thiín vĈĎng, Thiín Đï Thích,
chą cõi Kham Nhén, Đäi phäm thiín vĈĎng, T÷nh cĈ
thiín , Thiín long, DĈēc-xoa, A-tÿ-läc, cùng các
thiòn thænĖ trong Tam thiín đäi thiên thï giĐi đîu
đïn ąng hĂ, không cho tçt câ tai hüa xâm phäm
não häi; nhĈ pháp mong cæu đîu đĈēc đæy đą
viín mãn. Đýng, Tåy, Nam, Bíc, bÿn gùc trín dĈĐi,
hìng hà sa sÿ thï giĐi chĈ Phêt, tçt câ NhĈ Lai Ứng
Chánh Đîng Giác cĆng thĈďng hĂ niòm các thiòn
nam tċ, thiòn nČ nhånĖ này, khiïn cho các ác læn

71. 71
diòt, thiòn pháp càng tëng. Nghöa là khiïn cho
tëng trĈđng bÿ thí Ba-la-mêt-đa cho đïn Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa, đem vý sđ đíc làm phĈĎng tiòn;
cĆng khiïn cho tëng trĈđng quán nĂi không cho
đïn quán vô tánh tč tánh khýng, đem vô sđ đíc
làm phĈĎng tiòn; cĆng khiïn cho tëng trĈđng bÿn
niòm trć, nói rĂng cho đïn mĈďi tám pháp Phêt bçt
cĂng, đem vý sđ đíc làm phĈĎng tiòn; cĆng khiïn
cho tëng trĈđng tçt câ môn Tam-ma-đ÷a và tçt câ
mýn Đà-la-ni, đem vý sđ đíc làm phĈĎng tiòn;
cĆng khiïn cho tëng trĈđng trí nhçt thiït, trô đäo
tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, đem vý sđ đíc làm
phĈĎng tiòn.
Này Kiîu-thi-ca! Các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ
này do nhån duyín đåy, nín lďi lë oai nghiêm,
ngĈďi nghe đîu cung kính ghi nhên, luên nói cân
xĊng, lďi không læm loän, khéo biït trâ Ďn, luýn thď
bän lành; chîng b÷ san tham, đÿ k÷, giên hďn, phiîn
não, n÷nh dÿi, kiêu mänĖ làm che khuçt.
Này Kiîu-thi-ca! Các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ
này tč có khâ nëng lóa sč giït sanh mäng, cĆng
khuyín ngĈďi lìa sč giït sanh mäng, tuĔ thuên xĈng
dĈĎng pháp lóa sč giït sanh mäng, vui mĉng ngēi
khen ngĈďi lìa sč giït sanh mäng. Cho đïn tč có
khâ nëng lóa bú tà kiïn, cĆng khuyín ngĈďi lìa bú tà

72. 72
kiïn, tuĔ thuên xĈng dĈĎng pháp lóa bú tà kiïn, vui
mĉng ngēi khen ngĈďi lìa bú tà kiïn.
Tč có khâ nëng hành bÿ thí Ba-la-mêt-đa, cĆng
khuyín ngĈďi hành bÿ thí Ba-la-mêt-đa, tuĔ thuên
xĈng dĈĎng pháp hành bÿ thí Ba-la-mêt-đa, vui
mĉng ngēi khen ngĈďi hành bÿ thí Ba-la-mêt-đa.
Cho đïn tč có khâ nëng hành Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa, cĆng khuyín ngĈďi khác hành
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, tuĔ thuên xĈng dĈĎng pháp
hành Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, vui mĉng ngēi khen
ngĈďi hành Bát-nhã Ba-la-mêt-đa.
Tč có khâ nëng hành nĂi khýng, cĆng khuyín ngĈďi
khác hành nĂi không, tuĔ thuên xĈng dĈĎng pháp
hành nĂi không, vui mĉng ngēi khen ngĈďi hành nĂi
khýng. Cho đïn tč có khâ nëng hành vý tánh tč
tánh khýng, cĆng khuyín ngĈďi khác hành vô tánh
tč tánh không, tuĔ thuên xĈng dĈĎng pháp hành vý
tánh tč tánh không, vui mĉng ngēi khen ngĈďi hành
vô tánh tč tánh không.
Tč có khâ nëng tu tçt câ môn Tam-ma-đ÷a, cĆng
khuyín ngĈďi khác tu tçt câ môn Tam-ma-đ÷a, tuĔ
thuên xĈng dĈĎng pháp tu tçt câ môn Tam-ma-đ÷a,
vui mĉng ngēi khen ngĈďi tu tçt câ môn

73. 73
Tam-ma-đ÷a. Tč có khâ nëng tu tçt câ mýn Đà-la-ni,
cĆng khuyín ngĈďi khác tu tçt câ mýn Đà-la-ni, tuĔ
thuên xĈng dĈĎng pháp tu tçt câ mýn Đà-la-ni, vui
mĉng ngēi khen ngĈďi tu tçt câ mýn Đà-la-ni.
Tč có khâ nëng tu bÿn tönh lč, cĆng khuyín ngĈďi
khác tu bÿn tönh lč, tuĔ thuên xĈng dĈĎng pháp tu
bÿn tönh lč, vui mĉng ngēi khen ngĈďi tu bÿn tönh lč.
Tč có khâ nëng tu bÿn vý lĈēng, cĆng khuyín ngĈďi
khác tu bÿn vý lĈēng, tuĔ thuên xĈng dĈĎng pháp
tu bÿn vý lĈēng, vui mĉng ngēi khen ngĈďi tu bÿn
vý lĈēng. Tč có khâ nëng tu bÿn đ÷nh vô síc, cĆng
khuyín ngĈďi khác tu bÿn đ÷nh vô síc, tuĔ thuên
xĈng dĈĎng pháp tu bÿn đ÷nh vô síc, vui mĉng
ngēi khen ngĈďi tu bÿn đ÷nh vô síc.
Tč có khâ nëng tu bÿn niòm trć, cĆng khuyín ngĈďi
khác tu bÿn niòm trć, tuĔ thuên xĈng dĈĎng pháp
tu bÿn niòm trć, vui mĉng ngēi khen ngĈďi tu bÿn
niòm trć. Cho đïn tč có khâ nëng tu tám chi thánh
đäo, tuĔ thuên xĈng dĈĎng pháp tu tám chi thánh
đäo, vui mĉng ngēi khen ngĈďi tu tám chi thánh
đäo.
Tč có khâ nëng tu ba mýn giâi thoát, cĆng khuyín
ngĈďi khác tu ba môn giâi thoát, tuĔ thuên xĈng

74. 74
dĈĎng pháp tu ba mýn giâi thoát, vui mĉng ngēi
khen ngĈďi tu ba môn giâi thoát.
Tč có khâ nëng tu tám giâi thoát, cĆng khuyín
ngĈďi tu tám giâi thoát, tuĔ thuên xĈng dĈĎng
pháp tu tám giâi thoát, vui mĉng ngēi khen ngĈďi tu
tám giâi thoát.
Tč có khâ nëng thuên ngh÷ch nhêp vào chín thĊ lĐp
đ÷nh, cĆng khuyín ngĈďi khác thuên ngh÷ch nhêp
vào chín thĊ lĐp đ÷nh, tuĔ thuên xĈng dĈĎng pháp
thuên ngh÷ch nhêp vào chín thĊ lĐp đ÷nh, vui mĉng
ngēi khen ngĈďi thuên ngh÷ch nhêp vào chín thĊ
lĐp đ÷nh.
Tč có khâ nëng tu mĈďi lčc Phêt, cĆng khuyên
ngĈďi khác tu mĈďi lčc Phêt, tuĔ thuên xĈng dĈĎng
pháp tu mĈďi lčc Phêt, vui mĉng ngēi khen ngĈďi tu
mĈďi lčc Phêt. Cho đïn tč có khâ nëng tu mĈďi tám
pháp Phêt bçt cĂng, cĆng khuyín ngĈďi khác tu
mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng, tuĔ thuên xĈng
dĈĎng pháp tu mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng, vui
mĉng ngēi khen ngĈďi tu mĈďi tám pháp Phêt bçt
cĂng.

75. 75
Tč có khâ nëng tu pháp khýng quín mçt, thĈďng
trć tánh xâ, cĆng khuyín ngĈďi khác tu pháp không
quên mçt, thĈďng trć tánh xâ, tuĔ thuên xĈng
dĈĎng pháp tu pháp khýng quên mçt, thĈďng trć
tánh xâ, vui mĉng ngēi khen ngĈďi tu pháp không
quên mçt, thĈďng trć tánh xâ.
Tč có khâ nëng tu trô nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí
nhçt thiït tĈĐng, cĆng khuyín ngĈďi khác tu trí nhçt
thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, tuĔ thuên
xĈng dĈĎng pháp tu trô nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí
nhçt thiït tĈĐng, vui mĉng ngēi khen ngĈďi tu trí
nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng.
Này Kiîu-thi-ca! Các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ
này tu hành bÿ thô cho đïn Bát-nhã Ba-la-mêt-đa,
lçy vô sđ đíc làm phĈĎng tiòn, cùng các hČu tình
bónh đîng đþng hþi hĈĐng Vý ThĈēng Chánh Đîng
Bþ-đî.
Này Kiîu-thi-ca! Các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ
này thĈďng nghö rìng: Nïu ta chîng hành bÿ thí
Ba-la-mêt-đa, thó së phâi sanh vào nhà bæn tiòn, thï
lčc còn không có, lçy gó đð thành thćc tçt câ hČu
tình, nghiêm t÷nh cõi Phêt, huÿng nČa là đĈēc trí
nhçt thiït trí!

76. 76
Nïu ta chîng hĂ trì t÷nh giĐi Ba-la-mêt-đa thó së
phâi sanh vào các cûi ác, thån ngĈďi hä tiòn còn
chîng cù đĈēc, lçy gó đð thành thćc tçt câ hČu tình,
nghiêm t÷nh cõi Phêt, huÿng nČa là đĈēc trí nhçt
thiït trí?
Nïu ta chîng tu an nhén Ba-la-mêt-đa thó các cën
së phâi tàn khuyït, hình mäo xçu xí, chîng đĈēc
đæy đą síc thân viên mãn cąa Bþ-tát. Nïu đĈēc
síc thân viên mãn cąa Bþ-tát, tu hänh Bþ-tát thì
hČu tình thçy đĈēc rçt sanh vui mĉng, tín thü lďi ta
nói, nhçt đ÷nh së đĈēc Vý ThĈēng Chánh Đîng
Bþ-đî. Còn nïu ta chîng đĈēc síc thân viên mãn
đåy, thó lçy gó đð thành thćc tçt câ hČu tình, nghiêm
t÷nh cõi Phêt, huÿng nČa là đĈēc trí nhçt thiït trí?
Nïu ta biïng nhác, không khđi tinh tçn
Ba-la-mêt-đa thó chîng đĈēc đäo thù thíng cąa
Bþ-tát, lçy gó đð thành thćc tçt câ hČu tình, nghiêm
t÷nh cõi Phêt, huÿng nČa là đĈēc trí nhçt thiït trí?
Nïu ta loän tâm, chîng nhêp vào tönh lč
Ba-la-mêt-đa, thó chîng khđi đĈēc đ÷nh thù thíng
cąa Bþ-tát, lçy gó đð thành thćc tçt câ hČu tình,

77. 77
nghiêm t÷nh cõi Phêt, huÿng nČa là đĈēc trí nhçt
thiït trí?
Nïu ta vô trí, chîng hüc Bát-nhã Ba-la-mêt-đa thó
chîng đät đĈēc phĈĎng tiòn khéo léo vĈēt bêc Nh÷
thĉa, lçy gó đð thành thćc tçt câ hČu tình, nghiêm
t÷nh cõi Phêt, huÿng nČa là đĈēc trí Nhçt thiït trí?
Này Kiîu-thi-ca! Các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ
này thĈďng khđi nghö rìng: Ta chîng nên theo thï
lčc tham lam, nïu theo thï lčc tham lam çy thì bÿ
thí Ba-la-mêt-đa cąa ta chîng đĈēc viên mãn. Ta
chîng nên theo thï lčc phá giĐi, nïu theo thï lčc
tham lam çy thì t÷nh giĐi Ba-la-mêt-đa cąa ta chîng
đĈēc viên mãn. Ta chîng nên theo thï lčc giên dČ,
nïu theo thï lčc giên dČ çy thì an nhén
Ba-la-mêt-đa cąa ta chîng đĈēc viên mãn. Ta
chîng nên theo thï lčc lĈďi biïng, nïu theo thï lčc
lĈďi biïng çy thì tinh tçn Ba-la-mêt-đa cąa ta chîng
đĈēc viên mãn. Ta chîng nên theo thï lčc loän
tâm, nïu theo thï lčc loän tâm çy thó tönh lč
Ba-la-mêt-đa cąa ta chîng đĈēc viên mãn. Ta
chîng nên theo thï lčc ác tuò, nïu theo thï lčc ác
tuò çy thì Bát-nhã Ba-la-mêt-đa cąa ta chîng đĈēc
viên mãn. Nïu ta tu têp bÿ thí, t÷nh giĐi, an nhén,
tinh tçn, tönh lč, Bát-nhã Ba-la-mêt-đa chîng viên
mãn thì quyït chîng thð đĈēc trí nhçt thiït trí.

78. 78
Này Kiîu-thi-ca! Các thiòn nam tċ, thiòn nČ nhånĖ
nào tâm chîng lìa trí nhçt thiït trô, đem vý sđ đíc
làm phĈĎng tiòn, đÿi vĐi Bát-nhã Ba-la-mêt-đa đåy
chí tâm líng nghe, thü tró đüc tćng, tinh cæn tu hüc,
suy nghö đĄng lĕ, biín chép giâi nói, truyîn bá cùng
khíp thì nhçt đ÷nh së đĈēc hiòn pháp, cýng đĊc
thù thíng nhĈ vêy trong đĈĎng lai.
Quyðn thĊ 427
Hït
02
Bçy giď, trďi Đï Thích bäch Phêt:
- Bäch đĊc Thï Tôn! Bát-nhã Ba-la-mêt-đa nhĈ thï
rçt là hiïm cù, điîu phćc chĄng Đäi Bþ-tát, chîng

79. 79
cho tâm cÿng cao, có khâ nëng hþi hĈĐng trí nhçt
thiït trí.
Phêt húi trďi Đï Thích:
- Này Kiîu-thi-ca! Bát-nhã Ba-la-mêt-đa điîu phćc
chĄng Đäi Bþ-tát, chîng cho tâm cÿng cao, có
khâ nëng hþi hĈĐng trí nhçt thiït trô nhĈ thï nào?
Trďi Đï Thôch thĈa:
- Bäch đĊc Thï Týn! Các Đäi Bþ-tát khi hành bÿ thí
Ba-la-mêt-đa thï gian, nïu đ chā Phêt mà hành bÿ
thô, nghö nhĈ thï này: Ta cúng cho Phêt, hoặc khi bÿ
thí cho Bþ-tát, ĐĂc giác, Thanh vën, nhČng kê côi
cút, bæn cùng, già, bònh, hành khçt xin ën, thó nghö:
Ta thí cho Bþ-tát đïn câ ën xin, thó Đäi Bþ-tát này, vì
khýng cù phĈĎng tiòn thiòn xâo, tuy hành bÿ thí
nhĈng vĐi tâm cÿng cao, nên chîng thð hþi hĈĐng
trí nhçt thiït trô đĈēc.
Bäch đĊc Thï Týn! Các Đäi Bþ-tát khi hành t÷nh giĐi,
an nhén, tinh tçn, tönh lč, Bát-nhã Ba-la-mêt-đa thï
gian, mà nghö thï này: Ta có khâ nëng tu hành t÷nh
giĐi, an nhén, tinh tçn, tönh lč, Bát-nhã Ba-la-mêt-đa;

80. 80
hoặc cho rìng: Ta có khâ nëng viín mãn t÷nh giĐi,
an nhén, tinh tçn, tönh lč, Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, thó
Đäi Bþ-tát này, vì không có phĈĎng tiòn thiòn xâo,
tuy hành t÷nh giĐi cho đïn Bát-nhã nhĈng vĐi tâm
cÿng cao, nên chîng thð hþi hĈĐng trí nhçt thiït trí
đĈēc.
Bäch đĊc Thï Týn! Các Đäi Bþ-tát khi tu hành bÿn
niòm trć thï gian, mà nghö thï này: Ta có khâ nëng
tu hành bÿn niòm trć; hoặc cho rìng: Ta có khâ
nëng viín mãn bÿn niòm trć, thó Đäi Bþ-tát này, vì
khýng cù phĈĎng tiòn thiòn xâo, tuy hành bÿn niòm
trć nhĈng vĐi tâm cÿng cao, nên chîng thð hþi
hĈĐng trí nhçt thiït trô đĈēc.
Bäch đĊc Thï Týn! Các Đäi Bþ-tát khi tu hành bÿn
chánh đoän, bÿn thæn tĄc, nëm cën, nëm lčc, bây
chi đîng giác, tám chi thánh đäo, mà nghö thï này:
Ta có khâ nëng tu hành bÿn chánh đoän cho đïn
tám chi thánh đäo; hoặc cho rìng: Ta có khâ nëng
viên mãn bÿn chánh đoän cho đïn chi tám thánh
đäo, thó Đäi Bþ-tát này, vó khýng cù phĈĎng tiòn
thiòn xâo, tuy hành bÿn chánh đoän cho đïn tám
chi thánh đäo nhĈng vĐi tâm cÿng cao, nên chîng
thð hþi hĈĐng trí nhçt thiït trô đĈēc.

81. 81
Bäch đĊc Thï Týn! Các Đäi Bþ-tát khi tu hành không,
vý tĈĐng, vô nguyòn giâi thoát mýn, mà nghö thï
này: Ta có khâ nëng tu hành khýng, vý tĈĐng, vô
nguyòn giâi thoát môn; hoặc cho rìng: Ta có khâ
nëng viín mãn khýng, vý tĈĐng, vô nguyòn giâi
thoát mýn, thó Đäi Bþ-tát này, vó khýng cù phĈĎng
tiòn thiòn xâo, tuy hành khýng, vý tĈĐng, vô nguyòn
giâi thoát mýn nhĈng vĐi tâm cÿng cao, nên
chîng thð hþi hĈĐng trí nhçt thiït trô đĈēc.
Bäch đĊc Thï Týn! Các Đäi Bþ-tát khi tu hành tçt câ
môn Tam-ma-đ÷a, mýn Đà-la-ni, mà nghö thï này:
Ta có khâ nëng tu hành tçt câ môn Tam-ma-đ÷a,
mýn Đà-la-ni; hoặc cho rìng: Ta có khâ nëng viín
mãn tçt câ môn Tam-ma-đ÷a, mýn Đà-la-ni, thó Đäi
Bþ-tát này, vó khýng cù phĈĎng tiòn thiòn xâo, nên
tuy hành tçt câ môn Tam-ma-đ÷a, mýn Đà-la-ni
nhĈng vĐi tâm cÿng cao, nên chîng thð hþi hĈĐng
trí nhçt thiït trô đĈēc.
Bäch đĊc Thï Tôn! Các Đäi Bþ-tát khi tu hành mĈďi
lčc Phêt, bÿn vô sđ úy, bÿn vô ngäi giâi, đäi tĉ, đäi
bi, đäi hĖ, đäi xâ, mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng,
mà nghö thï này: Ta có khâ nëng tu hành mĈďi lčc
Phêt cho đïn mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng; hoặc
cho rìng: Ta có khâ nëng viín mãn mĈďi lčc Phêt
cho đïn mĈďi tám pháp Phêt bçt cĂng, thó Đäi

82. 82
Bþ-tát này, vó khýng cù phĈĎng tiòn thiòn xâo, nên
tuy hành mĈďi lčc Phêt cho đïn mĈďi tám pháp
Phêt bçt cĂng nhĈng vĐi tâm cÿng cao, nên
chîng thð hþi hĈĐng trí nhçt thiït trô đĈēc.
Bäch đĊc Thï Týn! Các Đäi Bþ-tát khi tu hành trí
nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng, mà
nghö thï này: Ta có khâ nëng tu hành trô nhçt thiït,
trô đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng; hoặc cho rìng: Ta
có khâ nëng viín mãn trô nhçt thiït, trô đäo tĈĐng, trí
nhçt thiït tĈĐng, thó Đäi Bþ-tát này, vì không có
phĈĎng tiòn thiòn xâo, nên tuy hành trí nhçt thiït, trí
đäo tĈĐng, trí nhçt thiït tĈĐng nhĈng vĐi tâm cÿng
cao, nên chîng thð hþi hĈĐng trí nhçt thiït trô đĈēc.
Bäch đĊc Thï Týn! Các Đäi Bþ-tát khi thành thćc
hČu tình, nghiêm t÷nh cõi Phêt, mà nghö thï này: Ta
có khâ nëng thành thćc hČu tình, nghiêm t÷nh cõi
Phêt, ngoài ta ra không ai có khâ nëng này, thó Đäi
Bþ-tát này, vó khýng cù phĈĎng tiòn thiòn xâo, tuy
thành thćc hČu tình, nghiêm t÷nh cõi Phêt nhĈng vĐi
tâm cÿng cao, nên chîng thð hþi hĈĐng trí nhçt
thiït trô đĈēc.
Bäch đĊc Thï Týn! ChĄng Đäi Bþ-tát nhĈ thï, nĈĎng
tâm thï gian tu các thiòn pháp, vì không có

83. 83
phĈĎng tiòn thiòn xâo, chçp ngã, ngã sđ làm rÿi
loän tâm, nên tuy tu Bát-nhã Ba-la-mêt-đa mà
chĈa đĈēc, chîng có khâ nëng nhĈ thêt điîu phćc
tâm cÿng cao, cĆng chîng có khâ nëng nhĈ thêt
hþi hĈĐng trí nhçt thiït trí.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nïu Đäi Bþ-tát khi hành bÿ thí
Ba-la-mêt-đa xuçt thï, vì khéo tu Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa, thó chîng thçy ngĈďi thí, kê thü thí,
vêt bÿ thô. Đäi Bþ-tát này nĈĎng tča Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa mà hành bÿ thí, nên có khâ nëng nhĈ
thêt điîu phćc tâm cÿng cao, cĆng cù khâ nëng
hþi hĈĐng trí nhçt thiït trí.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nïu Đäi Bþ-tát khi hành t÷nh giĐi,
an nhén, tinh tçn, tönh lč, Bát-nhã Ba-la-mêt-đa xuçt
thï, vì khéo tu Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, thó chîng thą
đíc t÷nh giĐi, an nhén, tinh tçn, tönh lč, Bát-nhã và
tçt câ pháp. Đäi Bþ-tát này nĈĎng tča Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa, hành t÷nh giĐi cho đïn Bát-nhã, nên
có khâ nëng nhĈ thêt điîu phćc tâm cÿng cao,
cĆng cù khâ nëng hþi hĈĐng trí nhçt thiït trí.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nïu Đäi Bþ-tát khi hành bÿn
niòm trć xuçt thï, nói rĂng cho đïn trí nhçt thiït
tĈĐng, vì khéo tu Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, thó chîng

84. 84
thą đíc bÿn niòm trć, nói rĂng cho đïn trí nhçt thiït
tĈĐng và tçt câ pháp. Đäi Bþ-tát này nĈĎng tča
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, hành bÿn niòm trć, nói rĂng
cho đïn trí nhçt thiït tĈĐng, nên có khâ nëng nhĈ
thêt điîu phćc tâm cÿng cao, cĆng cù khâ nëng
hþi hĈĐng trí nhçt thiït trí.
Bäch đĊc Thï Tôn! Nïu Đäi Bþ-tát khi thành thćc
hČu tình, nghiêm t÷nh cõi Phêt, vì khéo tu Bát-nhã
Ba-la-mêt-đa, thó chîng thą đíc thành thćc hČu
tình, nghiêm t÷nh cõi Phêt và tçt câ pháp. Đäi Bþ-tát
này nĈĎng tča Bát-nhã Ba-la-mêt-đa, thành thćc
hČu tình, nghiêm t÷nh cõi Phêt, nên có khâ nëng
nhĈ thêt điîu phćc tâm cÿng cao, cĆng cù khâ
nëng hþi hĈĐng trí nhçt thiït trí.
Bäch đĊc Thï Týn! Do nhån duyín đåy nín con nùi:
Bát-nhã Ba-la-mêt-đa nhĈ thï rçt là hiïm cù, điîu
phćc chúng Bþ-tát, chîng cho tâm cÿng cao, có
khâ nëng hþi hĈĐng trí nhçt thiït trí.
XXX. PHẨM BẢO THÁP