1. -EGITIM BILIMLERI-
GELIŞIM PSIKOLOJISI Psikoseksüel Gelişim Kuramı
Temel Kavramlar
Psikanalitik kuram olarak da isimlendirilen kuramın dört temel dayanağı vardır. Bunlar:
» Temel Güdüler
» Bilinçaltı Süreçler
» Psişik Determinizm
» Enerji Modeli
Temel güdüler cinsellik ve saldırganlıktır. Bunlar daha sonra libido (yaşam) ve thanatos (ölüm) olarak
ifade edilmiştir.
Psişik determinizm hiçbir davranışın şans eseri veya kaza ile sebepsiz olarak meydana gelmediği
ilkesidir. Yaptığımız, düşündüğümüz, hissettiğimiz herşey zihnimizin ve bilinçaltı yaşantılarımızın
dışa vurumudur. Ancak deterministik ilke daha çok davranış problemlerinin bilinçaltı materyallerle
ilişkilendirilerek bir sebep-sonuç ilişkisi oluşturduğu anlamında değerlendirilir.
Enerji ilkesi daha çok libido kavramı ile ilişkilendirilebilir. Psişik mekanizmalar bir tür enerji sistemleri
bütünüdür. Bu enerji aynı fizik bilimindeki "enerjinin korunumu (Hydraulic model)" kanunundaki gibi, dönüşür
ancak asla kaybolmaz.
Freud'un geiiştirdiği Psikanaliz kuramında insanın bilinçlilik durumu da üç bölümden oluşur. Bunlar bilinç,
bilinçaltı ve bilinçdışıdır. Farkında olduğumuz yaşantılara bilinç, farkında olmadığımız ama biraz zorlanınca
farkına varılabilen yaşantılara bilinçaltı denir. Bilinçdışı ise bilincin dışında olan ve davranışları etkiyen bir
alandır. Freud'a göre insan davranışlarını belirlemede bilinçaltı dürtüler, bilinçten daha etkilidir.
Bilinçlilik
Gerçekçilik ilkesi bağlamında, gerçeklere uyumu önde tutan, lojik (mantıksal) düşüncenin egemen olduğu
zihinsel süreçlerin bulunduğu alandır, Daha doğrusu bilinçli zihinsel süreçler bu niteliği taşırlar.

2. Bilinçlilikte düşünce, duygu ve anılardaki neden-sonuç, zaman, yer bağlantıları gerçeğe uygun olarak
kurulur ve bunlara dayanan eylem uyuma yöneiik (adaptive)tir. Gerçeği değerlendirme yetisi ile dış gerçekte
olanla zihinde olan birbirinden ayırt edilir. Çocukluğun ilk yıllarında düşünce biçimi böyle mantıksal ve dış
gerçeğe uyumsal nitelikte değildir. Çocukluğun ilk dönemlerindeki ilkel ve gerçeği tanımayan düşünce
biçiminden, zamanla olgunlaşma ve öğrenme ile ayrışarak gelişen bilinçli mantıksal düşünceye "ikincil
süreç" adı verilir. İşte bilinçlilikte egemen olan düşünce biçimi ikincil süreç niteliği taşır.
Bilinçaltı
Kişinin belirli bir anda bilincinde ayırt edemediği birçok düşünceleri ve anıları vardır. Bunların bazıları bilinçli
bir çaba ile bilinç düzeyine çağrılabilir. Bu çeşit düşüncelere bilinçaltı düşünceler adı verilir. Orneğin, bir süre
önce karşılaştığımız bir olayı artık bilincimizden tümüyle silmiş gibi olabiiiriz. Ancak bu olayla ilgili bir
çağrışım, bir uyaran tüm olayın yeniden bilince dönmesini sağlayabilir. Bu tür bilinçten silinmiş
sanılan ve uyaranlarla, çağrışımlarla bilince gelebilen anılar, duygular, dürtüler, bilinçaltı niteliği taşırlar.
Bilinçdışı
Kişinin özei bir çabası ile bilince çağrılamayan, farkına varılamayan yaşantıların saklı olduğu ruhsal
bölmedir; daha doğru bir deyimle, bu nitelikte olan ruhsal süreçlerdir. Bu yaşantılar ancak özel yöntemlerle:
uyutum, serbest çağrışım, düşlerin, anormal ruhsal belirtilerin incelenmesi ile açığa çıkarılabilir. Zihinsel
işlemlerin tümü birden kavramsal olarak bölmelere ayrılmış ve bunlara bilinç, bilinçaltı ve bilinçdışı
adları verilmiştir. Bilinçdışını yargılama, algılama, istenç gibi birer yeti olarak görmek yanlış olur. Aslında
bunlar arasında kesin sınırlar olduğu da düşünülemez. Bu kavramlar, bilinçli olarak ayırt
edebildiğimiz ve hiç ayırt edemediğimiz psikolojik işlemlerin

3. 2- -GELİŞİM PSİKOLOJİSL
niteliğini belirten kavramlardır. Hiç kuşkusuz bilinç, egemenliği altında işleyen İd, bütün isteklerinin
bilinçaltı ve bilinçdışı arasında bir süreklilik ve anında yerine getirilmesint bekler. Düşünce bu
bağlantı vardır ve aralarmda dinamik bir etkileşim kısımda etkili değildir. tdin kaynağı bilinçaltı
söz konusudur. Önemli olan, bilinçdrşmda bulunan dürtüterdtr. Birey çoğu kez bu dürtülerin etkisinin
istek ve amların zaman ve yer tanımaksızın eski farkında değildir. İdin dış dünyayla bağlantısı yoktur;
güçlerint, eski enerjilerini sürdürebilmeleri ve çeşitli zaman ve yer kavramı tanımaz. Birbirine karşıt dürtü
biçimlerde davranış üzerinde etkiü olabilmeleridir. ve eğilimter burada yan yana bulunabilir. Kişiliğin
Örneğin, bilinçdışı bir korku, bir saplantı kişiyi çocuk yönüdür, isteklerini erteleyemez.
yetişkin yaşamında etkileyebilir ve kişi bu etkileyici
gücü hiç ayırt edemeyebilir. Öyle ki, insan Ego haz arar, acıdan kaçar. Zaman zaman da dış
davranışları tümden mantıksal düşüncenin ve dünyayla ilişkilerini keser, uykuya dalar. İd ise
istencin ürünü değildir. Uzun yıllar evlenmeyen ve tamamen bilinçsizdir. Doğrudan doğruya tanınamaz.
annesini bırakamayan bir erkek, evliliğe karşı birçok Soydan ve kalıtımdan gelen her şey burada yer alır.
akılcı gibi görünen bilinçli düşünceler ileri sürebilir. İçgüdöler, içgüdüsel ve tutkusal dürtüler burada
Fakat bunların altında, bilinçdışındaki bir Oedtpal barıntrtar. Varlığım koruma ve cinsel ihtiyaçların
(Ödipal) saplantı evlenemeyişinin gerçek dinamik kaynağı cinsel içgüdü, saldırganttk içgüdüsü idde
kaynağı olabilir. yer atırlar.
Öte yandan, çocukluk çağında ve sonraları da hayat
Psikanalitik Kişilik Kuramı boyunca bilinçaltına itifmiş unsurlar İd'de toplanırlar.
Burada bufunan haz ilkesi acı bir tansiyonun yerini
Freud'a göre insan kişiliğinin üç temel birimi
hoş bir hale bırakmasını sağlamaya çalışır. Yani id,
bulunmaktadır. İd, ego ve süperego. Diğer bir
acıdan kaçınma ve haz duyabilme amacını güder.
tanımla, altbenlik, benlik ve üstbenliktir.
Gerilimi boşaltmak için önce bunu ortadan
kaldıracak nesnenin ya da kişinin imgesini oluşturur.
Örneğin birincil süreç, aç bîr insana herhangi bir
besin maddesinin zihinsel görüntüsünü sağlar.
Artcak bu tek başına gerilimi gidermeye yetmez. Aç
tnsan, besin maddesinin zihinsel imgesiyle doymaz.
Dolayısıyla yeni ya da ikincil psikolojik süreçler
geliştirilir ve böylece kişilik yapısmın ikinci sistemi
olan ego beltrlenir.
Ego (Ben)
Ego, İd'i denetim altında tutmaya çalışan kişilik
İd (Altbenlik) birimidir. Freud, 'gerçek dış dünyanın etkisi altında
İd, insan varlığının ham tabiatıdtr ve kişiliğin de altbenliğin (İdin) bir parçasının özel bir gelişme'
temel sistemidir. Ego ve süperego ondan gösterdiğini, 'dış uyaranları algılayan ve aşırı
ayrımlaşarak gelişir. İd, kalıtsal olarak gelen, uyaranlara karşı ruhsal yapıyı koruyan bir dış
içgüdüleri içeren ve doğuştan var olan psikolojik tabakadan', giderek özel bir yapı geliştiğini ve bu
eğilimlerin tümüdür. Ruhsal enerji kaynağı olan id, yapının 'altbenlik ile dış dünya arasında bir
diğer iki sistemin çalfşması için gerekli olan gücü de arabulucu' görevini yüklendiğini ileri sürdü ve
sağlar. Enerjisini bedensel süreçlerden alır. Freud, gelişen bu yapıya benlik (ego) adını verdi.
İd'e "gerçek ruhsal varlık" demiştir; çünkü id, nesnel Ego, organizmanın gerçek nesnel dünyayla
gerçeklerden bağımsız ve öznel bir yaşantı alışverişe geçme ihtiyacından varlık bulur. Açlığın
dünyasıdır. İd, fazla enerji btrikimine katlanamaz ve giderilmesi için aç insanın yiyeceği arayıp, bulup
böyle bir durutn organizmada gerilim yaratır. Bu yemesi gerekir. Bunun için dış dünyada var olan
gerilimi gidermek için id, btriken enerjiyi biran önce yiyeceğin gerçek algısıyla yiyeceğin zihinsel
boşattma eğîlimi gösterir. imgesini birbirinden ayırmayı öğrenmek zorundadır.
Freud, bu bağlamda bir haz ilkesinin Dolayıstyla belleğindeki imgeye uygun bir yiyeceğin
egemenliğinden söz etmektedir. Haz ilkesinin görüntüsünü ya da kokusunu duyu organlarıyla
araştıracaktır. Ktşiliğin yetişkinlik yönüdür.

4. Ğ™ BİLİMLERİ-
Ego, gerçeklik ilkestmn egemenliğindedir. tarafindan aktarıian ve ödül ve ceza uygulamalarıyla
Gerçeklik ilkesinin amacı, ihtiyacın giderilmesi için pekiştirilen geleneksel değerlerin temsilcisidir;
uygun bir nesne bulununcaya kadar gerilimin kişiliğin ahlaki yönüdür. Gerçekten çok, olması
boşalımını ertelemektir. Gerçeklik ilkesi, haz ilkesini gerekeni temsil eder, hazdan çok kusursuzluğa
geçici olarak engeller, ancak sonradan ihtiyaç ulaşmak ister. Süperegoyu ilgilendiren husus bir
nesnesi bulunduğunda haz ilkesi tekrar ön plana şeyin doğru ya da yanlış olduğuna karar verip,
çıkarve gerilim giderilir. toplum tarafından onaylanmış değer yargılarına
göre davranmaktır.
Benlik (ego) ruhsal yapının düzenleyici, denge ve
uyum sağlayıcı (homeostatik) parçasıdır. Bu
düzenleme ve uyum sağlama görevi şu yetiler Süperegonun başlıca işlevleri:
aracılığıyla gerçekleştirilir. 1.İd'den gelen iç güdüse! dürtüleri bastırmak
1.Dürtüsel gereksinmelerin içerden ve ketlemek ki bunlar, özeliikle toplumun hoş
algılanması; karşılamadığı nitelikteki cinsel ve saidırgan
dürtülerdir.
2.Dış dünyadaki koşulların ve durumların 2.Egoyu gerçekçi amaçlar yerine ahlaki
algılanması; amaçlara yönelmeye ikna etmek,
3.Bütünleme ve birleştirme yetisi ile dürtülerin 3.Kusursuz olmaya çalışmaktır.
birbirleriyle, üstbenliğin istekleriyle Süperego, id ve egoya karşı çıkarak kendi istediği
düzenlenmesi ve çevresel koşullara düzene yöneltme eğilimindedir. Ego, içgüdüsel
uyabilecek bir niteliğe uydurulabilmesi; isteklerin doyum bulmasını erteler, süperego ise bu
4.Yürütme yetisi ile istemli davranışın eyleme istekleri tümden engellemeye çalışır. İd, ego,
geçirilmesi. süperego farklı ilkelerle çalışan psikolojik süreçlere
verilmiş adlardır. Olağan koşullar içinde bu ilkeler
Egonun bilinçli ve bilinçdışı olmak üzere iki yönü
birbirine karşıt çalışmaz, egonun yönetici önderliği
vardır. Bilinç yönü ruhsal yapının yürütme organı,
altında bir ekip olarak birlikte hareket ederler.
karar verme ve alınan kararları bütünleştirme işlevini
Böylece kişilik üç ayrı parça olarak değil, bir bütün
üstlenirken, bilinçdışı ise savunma mekanizmalarını
olarak işler. Bir diğer anlamda, id kişiliğin biyolojik
içerir. Savunma mekanizmaiarı, idden kaynaklanan
bölümünü, ego psikolojik ve süperego toplumsal
içgüdüsel dürtülere (spesifik olarak cinsel ve
bölümlerini oluştururlar.
saldırgan nitelikte olanlara) karşıt gücü oluştururlar.
Bir toplumun "vicdarn", o toplumun bireylerinin
Ego, çevresindeki nesnelerin hangileriyle ilişki süperegosunda yer alır ve süperego bireyin
kuracağını seçer ve hangi güçlerin ne biçimde davranışlarını sürekli süzgeçten geçirerek bireye,
doyum bulması gerektiğine karar verir. Bu çok "bu yaptığın doğru, aferin!" ya da "bu yaptığın
önemli yürütme işlevini yerine getirirken ego, aynı yanlış, utan kendinden!" mesajiarını verir. Ego ise
zamanda id'in, süperegonun ve dış dünyanın hem idi memnun etmeye çalışır, hem de süperego
birbiriyle çatışma durumunda olan istekleri arasında tarafından azarlanmaktan kurtulmak ister.
bir uzlaşma sağlamakla da yükümlüdür.
İd, ego ya da süperegodan birinin diğerlerinden
Ego, bir ihtiyacın giderilmesi için plan tasarlar, sonra daha kuvvetli ya da zayıf olduğu zaman farklı kişilik
bu planın geçerli olup oimadığını araştırıcı türleri ortaya çıkar. Örneğin, süperegosu son derece
eylemlerde bulunur. Aç bir insan önce yiyeceği gelişmiş olan ve diğer temel kişilik birimlerine baskın
nerede bulabiieceğini araştırır, sonra oraya doğru olan kişi, büyük olasılıkla utangaç, özellikle cinsel
yola çıkar. Buna gerçeklik sınaması denir. arzularını ve kızgınlık duygularını, onların ifadesinin
Egonun önemli işierinden biri de hareket yollarını uygun olduğu ortamlarda dahi ender ifade eden bir
kontrol etmektir. İd ile ilişkilerinde, Egoyu atın taşkın kimse olur. Diğer yandan İd'i baskın olan bireyse
gücünü dizginlemeye çalışan bir süvariye kendini bencil istek ve arzularının hemen o anda
benzetebiliriz. tatmin edilmesinin dışında başka hiçbir şeyi göz
önüne almaz, yaşamda sürekli toplumla sürtüşme
içinde olur, başkalarının haklarına, düşünce ve
Süperego (Benlik) duygularına saygısız, kendine ve topluma zararlı biri
Kişiliğin üçüncü ve en son gelişen sistemi olur.
süperego'Ğur. Bu sistem çocuğa ana-babası

5. -GELİŞİM PSİKOLOJİSL
PSİKOSEKSÜEL GELİŞİM KURAMI 2. Anal Dönem(1-3yaş)
Kişilik gelişimi açısından psikolojiye en önemli katkı Çocuğun yürümeye, konuşmaya ve kendi benliğini
psikanalizin kurucusu Freud ve onun takipçilerinden çevresinden ayrı algılamaya başladığı; yavaş yavaş
gelmiştir. Aşağıda kişilik gelişimi, psikoseksüel bağımsızca düşünme ve davranma gibi yetilerin
gelişim ilkelerine göre açıklanacaktır. yapıtaşlarının geliştiği bir devirdir.
Freud, kişiliği gelişim açısından inceleyen ve kişiliğin Bu dönemde çocuğun dışkılama büzgeç kaslarının
temel karakter yapısında bebeklik ve çocukluk gelişmesiyle çocuğun dünyasına yeni bir eylem
yıliarının önemini belirten ilk kuramcıdır. Freud, beş yetisi katılmaktadır. Çocuk içerde biriken dışkısını
yaşın sonlarında kişiliğin oldukça biçimlendiği ve bu tutarak ya da bırakarak bir haz duyar. Çocuğun
yaştan sonraki gelişimin, temel yapının işlenmesiyle dışkısını tutabilmesi ve annesinin istediği yerde ve
sınırlandığı inancındaydı. zamanda yapması çevreden büyük ilgi görür ve ödül
Bu kuram insanın gelişimini altı dönemde alır. Böylelikle çocuk artık toplumun iyi, kötü, doğru,
incelemiştir. Oral Dönem, Anal Dönem, Fallik yanlış ve ayıp gibi yargıları ile karşılaşmaktadır.
Dönem, Gizillik (Latent) Dönem, Genital Dönem. Süperego gelişmeye başlar.
Anal dönemde bazı aile tutumları çocukta anal
1.OralDönem(0-1 yaş) saplanmaya ve anal kişilik özelliklerinin
gelişmesine yol açabilir. Bu tutumlar arasında,
Bu dönem id'in egemenliği altındadır. Doğal
çocuğa sıkı, katı, cezalandmcı tuvalet eğitimi;
dürtülerin hemen doyurulması, gerginliğin hemen
özerklik tanımayan, bağımlı, bebek kalmayı
giderilmesi çocuğun en başta beklentisidir. Çocuk
destekleyen aşırı koruyucu ve denetleyici tutumlar,
dışardan verilecek bakıma tümden bağımlı ve
aşırı düzenlilik ve titizlik eğitimi, çocuğa ayıp ve
çaresizdir. Çocuk ancak bir annenin varlığıyla
günah kavramlarının fazla aşılanması sayılabilir.
yaşamını sürdürebilir.
Anal kişilik özellikleri gösteren yetişkin bireylerde,
Çocuğun bu dönemde kazandığı ilk toplumsal işlev,
aşırı titizlik, tuvalet işlemleri ile aşırı uğraşma,
almak, almayı bilmek ve elde etmektir. Yani çocuk
cimrilik, inatçılık, aşırı düzenlilik, kararsızlık gibi
kendisine anne tarafından verilen şeyleri alırken,
özellikler görülür.
toplumsal anlamda almâyı da öğrenir. Çocuk
kendisine veren kişilerden verilmiş olmayı da
değerlendirerek "vermek-verebilmek" yetisini de 3. Fallik Dönem (3-6 yaş)
kazanır. 2.5-3 yaşlarına giren çocuğun düşünce dünyasında
Sürekli bakım veren kişinin (anne ya da sürekli bir giderek artan bir biçimde yeni bir algı alanı oluşur.
bakıcı) bebekliğin ilk aylarındaki eksikliği, çocuğun Bu eşeylik ayrılıkları ile ilgilidir ve çocuğun dikkati
motor, bilişsel, duygusal ve sosyal gelişiminde eşey organlarına ve bunların anlamlarına yönelir.
önemli aksamaya ve yetmezliğe, hatta geriliğe yol Çevreden ve başka insanlardan ayrı bir kişi
açabilir. olduğunu kavramış olan çocuk, artık "nasıl bir kişi"
olacağını araştırmaktadır. Bu nedenle kendi
Oral dönemde çevresel koşullara ve biyolojik yapıya bedenine, cinsel ayrılıklarına ve genellikle çevrede
bağlı olarak, aşırı doyurulma ya da aşırı oiagelen her şeye karşı derin, bitmek bilmez bir
doyumsuzluk içinde kalma yüzünden çocuk sonraki soruşturma ve öğrenme eğilimi gösterir.
dönemlerine ilerleyemeyebilir. Bu nedenle yetişkinlik
yaşamında da oral dönem özelliklerine fazlaca Cinsel ayrılıkların öğrenilmesi, cinsel benlik
tutunabilir. Aşırı ağızcılık (oburluk), aşırı bağımlılık, duygusunun başlaması ve cinsiyete uygun rollerin
alıcılık, edilgenlik baskın olursa bu davranış belirlenmesi de bu yaşlarda iyice kesinleşmiştir.
özellikleri oral saplanma belirtileri olarak Çocuk cinsel yasakları ve değerieri hızla öğrenir.
yorumlanabilir. Böyle bir kişi başkalarından almaya Bu çağda aşırı korkutmalar, suçlandırma ve cezalar,
alışmış, aşırı isteyici ve bağımlıdır. Oral dönemde atılganlığın kısıtlanması, çocukta girişim kısırlığı ve
çocuğun kazanması beklenen duygu özgüven aşırı çekingenliğe neden oiabilir. Bu dönemde
duygusudur. Bu da ancak annenin (ya da çocuğa çocuklar kendi cinsiyetindeki ebeveynini model
bakım veren kişinin) düzenli ve tutarlı bir şekilde alırlar, oniarla özdeşim kurarlar. Bu özdeşimlerin
çocuğun ihtiyaçlarını karşılamasıyla mümkündür. kurulmasıyla vicdan ve ahlak duygusunu geliştirirler.
Oral dönemde idin /7az/7/fes/iş!emektedir.

6. -EGİTİM BİÜMLERI-
Bu dönemin kriz noktası Oedipus (Ödipus) kapsamaktadır. Bu dönemde çocuğun cinsel
kompleksi ve İğdişlik korkusudur. dürtüsü gizüdir. Çocuk cinsiyetle ilgili konulardan
hoşlanmaz ve kendini daha çok oyuna verir. Kendi
Oedipus (Ödipus) kompleksi: Erkek çocuğun
cinsi ile arkadaşlık yapan çocuk karşıt cins ile
annesine, kız çocuğun babasına karşı özel bir
iigiienmez, hatta onlara düşmanca davranır. Bu
sevgiyle (aşk) yaklaşıp erkek çocuğun babayia, kız
dönemde biüşsel becerileri ve kültürel değerleri
çocuğun da anneyle yarışa girmesi, hatta ondan
edinmeye başlayan çocuk sosya! ortamlara girmeye
nefret etmesi. Erkek çocuk, bir yandan babasına
başlar.
sevgi duyup onun gibi olmak isterken diğer yandan
da ondan nefret eder. Bu yüzden önemli bir çatışma
yaşanır. Karşı cinsten olan ebeveyne karşı sevgi 5. GenitalDönem (12-18)
dolu ilgi, hemcins ebeveyne karşı ise iki değerli bir
Ergenlikle beraber genital aşama kendini
tutum oediepus karmaşasının içeriğini oluşturur.
göstermeye başlar. Kişi cinse! organları ve duyguları
Fallik döneme özgü ödipal çatışmayı çözememiş arasında bir bağ olduğunu fark etmeye başlamıştır.
kişiler yetişkin yaşamda bilinçli ya da bilinçsiz ödipai Karşıt cinse karşı ilgi bu dönemde görülmeye başlar.
eğilimler ya da buna karşı aşırı savunmalar Bu dönemin sonunda kişi yetişkin dünyasına
geliştirebilir. girebilecek düzeye gelmiştir.
Çocukta bu döneme kadar görülmeyen vicdan ve 1 FREUD'ÂİGIÖREF >SİKO-SEKSÜİL/GELİŞİM
ahlak duygusu işte bu özdeşimierin güçlenmesiyle NEMLERJ.||ğte*; : |||^
gelişmektedir.
YAŞLAR DÖNEMLER
İğdişlik Korkusu: Fallik dönemde erkek çocuk için
penis, çocuğun bütün benliği, varlığı ile eşdeğer bir 0-1 Yaş Arası Oral Dönem
anlam ve önem kazanır. Toplumsal tutumların da 1-3YaşArası Anal Dönem
desteği ile erkek çocuğu kız çocuktan ayıran bu 3-6 Yaş Arası Fallik Dönem
değerli, "üstün" organla ilgili olarak çocuk zihninde
6-12 Yaş Arası Latent (Gizil) Dönem
bir takım korkular geliştirir. Kız çocukta penis
olmadığını fark edince bunun kendisinde de yok 12-18 YaşArası Genital Dönem
edilebileceğî kaygısı doğar. Ayrıca ailede ve
toplumda çocuğun yaramazlıklarına, penisi ile
oynamastna, gece alt ısalatmalarına karşı bir ceza Freud'un psiko-seksüel gelişim kuramına göre
olarak penisin kesileceği sıklıkla söylenir. Ülkemizde insanın kişiliğinin çok büyük bir kısmı iik 6 yaş içinde
bu yaştaki çocuklara yapılan, "tutun şunu sünnet tamamlanır. Bu nedenle kuram içinde ilk yılların
edelim, vb..." biçimdeki korkutmalar, takılmalar ve önemi büyüktür. Kuramın bir diğer özelliği de
gerçekten bu yaşlarda yapılan sünnet olayının insanın kişilik gelişimini evrelere ayırarak
penisine bir zarar gelebileceği, ceza olarak penisin incelemesidir.
kesilebileceği korkusunu uyarır. Bu korku, iğdişlik Freud'un kuramında kişiliğin başlıca 5 dönemden
korkusu olarak bilinir. geçerek oluştuğu yani 5 dönemden geçerek
Çocuk, penisle ilgili korkuyu, bedeninin başka bir yetişkinlikteki kişilik örüntüsünün temellerinin atıldığı
parçasına aktararak herhangi bir çizik, yara veya ileri sürülür. Bu dönemler şunlardır:
ameliyat üzerine büyük endişeler gösterebilir İlk üç dönem pregenital dönemler olarak da
Penisten yoksun olan kız ve kadınları aşağı görerek isimlendirilirler. Bu dönemdeki ihtiyaçlar aşırı
onlardan uzak durabilir. Başka çocukları gerçekten doyurulur ya da doyumsuz kalırsa saplantı
ya da simgesel biçimierde iğdiş etmekle tehdit meydana gelebilir. Bu saplantılar da kişiliğin
edebiür. Erkek çocukta görülen iğdiş edilme
gelişiminde etkin rol oynarlar. Şimdi bu dönemleri
korkusunun kız çocuktaki karşılığına Freud, penise
ana hatlarıyla kısaca özetleyelim:
imrenme demiştir ve kız çocuktaki cinsel kimlik
gelişimini bu varsayım üzerine dayandırmışîır. Oral dönemde ağız en önemli organ ve haz
kaynağıdır, Bu dönemin önemli özelliği anneye
bağımlılık ve içe alıcılıktır. Bu dönemde meydana
4. GizilDönem(6-12)
gelecek saplanîılar ağızcıi bir takım alışkanlıklara
Latent (gizil) dönem 6 ve 12 yaş arasını neden olur. Örneğin sigara, kinayeci ve münakaşacı
olma vb.

7. -GELİŞİM PSİKOLOJİSl
Anal dönemde boşaltım sisteminin kontrolü (tuvalet
eğitimi) önem taşır. Haz dışkılama ile ilgilidir, bu
nedenle dışkılama organları haz merkezidir. Tuvalet
eğitiminin katı ve cezalandırıcı olması halinde bu
dönemde sapiantı meydana gelebiür. Aşırı kontrolcü
olma, kuralcılık ve cimrilik bu dönemdeki
saplantıların ileride görülebilecek örnekleri sayılırlar.
Fallik dönemde cinsiyetler ve farklı beden yapıları
fark edilir. Cinsel organlar ilgi ve haz odağıdırlar. Bu
dönemde oedipal kompleks denen çocuğun karşıt
cinsteki ebeveyne yakınlık ve ilgi duyma yaşantısı
yer alır. Ana-babaya aynı zamanda duyulan sevgi
ve kıskançlık ya da düşmanlık duyguları çocukta
çatışma ve kaygı yaratır. Bu çatışma aynı cinsteki
ebeveyn ile özdeşim kurarak çözümlenmeye
çalışılır.
Latent dönem cinsel ihtiyaçlar açısından sessiz ve
sakin bir dönemdir. İlgi ders, spor, oyun gibi
alanlarda yoğunlaşır.
Genital Dönem yetişkinlik süresince devam eder.
Cinsel olgunluğa karşı cinsten olan kişilerle kurulan
ilişkiler sonucu ulaşılır. Arkadaşlık, cinsellik,
mesleğe yönelme, geleceği planlama, evlilik vb.
konularda düşünmeye ve hazırlık yapılmaya
başlanır.

8. -EGITIM BILIMLERI-
ÇÖZUMLU QMU
KAVRAMA TE5Tİ Freud'a göre çocuklarda (1-3) yaşından sonra
görülen kabızhğın inatçılığın ve cimriliğin sebebi
yanlış tuvalet eğitimidir. Anal dönemde sinirli,
1. Mutlu bir çift olan Oktay ve Lale'nin uzun yıllar hoşgörüsüz ve cezacı bir tuvalet eğitimi Aşırı
organik bir bozukluk olmamasına rağmen çocukları düzenlilik, aşırı dağınıklık ve inatçılık gibi davranış
olmaz. Bu uzun yılların arkasından Oktay ve Lale bozukluklarına sebep olabilmektedir. Bu dönemde
çiftinin bir çocukları olur ve çok sevinirler. Tüm ilgi, baskıdan uzak, hoşgörülü bir tutum sergilenmeli
çocuk üzerindedir. Çocuk artık tek başına ve bebeğin uzun süre pis kalmasına müsaade
beslenebilecekken bile anne çocuğun sağlıklı olması, edilmemelidir. Tuvalet sonrası temizlik çok fazla
dişlerinin sağlam olması düşüncesiyle emzirmeye abartılıp çocuk için sevimsiz bir duruma yada
devam eder. işkenceye dönüşmemelidir.
Buna göre annenin bu tutumu çocuğun hangi (Cevap E)
kişilik özelliğine sahip olmasını sağlayacaktır?
A) Bağımsız kişilik B) Bağımlı kişilik
C) İdealist kişilik D) Pragmatik kişilik
E) Rasyonel kişilik
2. Beş Kendinden iki yaş küçük kardeşiyle ve üç yaş
Freud'un kuramı bireylerin ihtiyaçlarının yaşında büyük kardeşiyle hiçbir şeyini paylaşmıyor ve
karşılanmasına dayanır. Her dönem ihtiyacı ki Buse her konuda inatçı davranışlar sergileyerek
farklıdır. Her dönem ihtiyacının karşılanmaması sık sık ailesine problem çıkartıyor.
veya aşırı derecede karşılanması çocuğun üst kabızlık
düzey kişilik dönemine geçmesini engeller ve problemi Yukarıdaki örmekte Buse'nin durumu
belirli sorunlar yaşamasına neden olur. Yukarıda yaşamak aşağıdaki seçeneklerin hangisine
bahsedilen çocuk oral dönemdedir. Oral dönem tadır. bağlanabilir?
ihtiyacı bebeğin beslenme ihtiyaçlarının Bununla A)Mizaç-Huy özelliklerine
giderilmesidir. Freud'un psikoseksüel gelişim beraber B)Bağımsız kişilik özelliğine
kuramında belirttiği gibi oral dönem (0-1 yaş)'de Buse C)Bağımlı kişiliközelliğine
bebek sütten erken ya da geç kesildiğinde ileride aşırı D)Ailenin katı disiplin anlayışına
bağımlı bir kişilik yapısı geliştirebilmektedir. dereced E) Yanlış tuvalet eğitimine
(Cevap B) e cimri
ve
inatçıdır.

9. eo
"o
tr.
ÜJ
Q
Ahmet Bey'in beş yaşında biri erkek diğeri kız ikiz
çocukları vardır. Bu ikizlerden kız olan babasına,
erkek olan ise annesine veya karşı cinse karşı açık
olarak sevgi gösterisinde bulunuyor.
Bu durum Freud'un. kişilik gelişim dönemlerinden
hangisiyle açıklanır?
A)Oral dönem
B)Anal dönem
C)Fallik dönem
D)Gizil dönem
E) Genital dönem
Fallik dönemin karakteristik özelliklerinden bir
tanesi cinsel kimliğin oluşmaya başlamasıyla
beraber erkek çocukların annelerine, kız
çocuklarının babalarına karşı açık olarak sevgi
gösterisinde bulunmasıdır. Fallik dönem yaklaşık
3-6 yaşları arasını kapsamaktadır. Bu dönemde
ana-babalar yada onların yerine geçecek
yetişkinler çocuğa karşı sıcak ve sevgi dolu bir
yaklaşım göstermelidir. Bu dönem çocukların
yetişkinleri model alarak cinsiyet rollerini
kazanmaya başladıkları bir dönemdir.
(Cevap C)

10. -GELİŞİM PSİKOLOJİSL
4. Topiumumuzda bir kısım insanlar sinirli ve gergin Bu dönemde, cinsel ilgilerde biraz daha azalma
olduklarında, strese yenik düştüklerinde, futbol görülür. llgiler arkadaş çevresine yönelir. Cinsiyetlerle
maçlarında heyecanlarını kontrol edemediklerinde vb. ilgili toplumsai roller de güçlenmeye başlar.
durumlarda "tırnak yeme" davranışında bulunurlar.
Yukarıdaki özellikler, Freud'un hangi döneminin
Bu durum Freud'un kişilik gelişim dönemlerinden özellikleridir?
hangisinin ilerleyen yaşa rağmen etkisini A) Oral
B) Anal C) Genital E)
gösterdiği söylenebilir? D) Latans
Fallik
A)Genitaldönem
B)Gizildönem
C)Fallik dönem
D)Oral dönem Ergenlik yani Genital dönem öncesi yaşanan
E) Ana! dönem Latans (Gizil, Latent) dönem bir durgunluk
dönemidir. Adeta ergenlik fırtınası öncesi bir
ÇÖZÜM: sessizlik dönemidir. Bu dönemde çocuk Fallik
dönemdeki cinsel ilgilerini kaybetmiştir. Bu
ilerleyen yaşlardaki tırnak yeme davranışı ilgilerinin yerini toplum tarafında cinsiyeti için
bebeklik dönemindeki emme davranışının bir uygun görülen roller almıştır. Artık ilginin odağı
uzantısıdır. Emme davranışı oral dönemde hemcinsi arkadaşlarıyla oynanan oyunlardır.
görülen bir davranıştır. Bu dönemde bebeklerin
(Cevap D)
oral haz ihtiyaçları yeterince karşılanmazsa ileriki
yaşlarda tırnak yeme, sigara, alkol, dedikoduculuk
gibi bozuk oral davranış örüntüleri görülebilir.
(CevapD) §
> -Akılcı, mantıklı bir kişilik bölümüdür.
Q
"Q
UJ
-Kişiliğin karar organı olarak çalışır.
-İlkel benlik yapısının isteklerinin karşılanmasına
karar verir.
5. Bazı çocukların, evde odalarını düzensiz
kullandıkları, eşyalarını hep sağa sola bıraktıkları ve Yukarıda özellikleri verilen ruhsal yapı, Freud'un
düzensiz bir kişilik yapısına büründükleri görülür. ruhsal yapılarından hangisidir?
A) Süperego B) İd C) Animizm
Freud, bu davranışlarda hangi dönemin etkili
D) Ego E) Genital
olduğunu savunur?
A) Oral B) Anal C) Latans
D) Genita! E) Fallik
Anal dönemde çocuk için haz kaynağı dışkısını Freud üç temel kişilik biriminden bahsetmektedir.
tutması ve bırakabilmesidir. Çocuk dışkısını İd, Ego ve Süperego. Bu birimlerden İd hazzın,
tutarak yada annesinin istediği yere bırakarak ego gerçekliliğin ve dengenin, Süperego
ödü! alır. Çocuk böylelikle iyi, kötü, doğru, yanlış toplumsal kural ve yasakların etkisi altındadır. İd
ve ayıp gibi toplumsal değerlerle tanışmış olur. Bu ihtiyacın hemen ne şekilde olursa olsun
dönemde tuvalet eğitiminde ailenin katı, zorlayıcı karşılanmasını ister, Süperego ise bu ihtiyacın
ve baskıcı tutumu aşırı düzenlilik yada aşırı toplum tarafından kabul edilebilir bir durumda
dağınıklılık gibi davranış bozukluklarına neden karşılanacağı zamana kadar ihtiyacı erteler. Ego
olabilmektedir. ise bu iki benlik birimi arasındaki dengeyi sağlar
ve ihtiyacın ne zaman ve ne şekilde
(Cevap B)
karşılanacağına karar verir.
(Cevap D)

11. -EGITIM BILIMLERI-
8. I.Kişiiiğin ahlaki yönünü temsil eder.
10. Aşağıdakilerden hangisi Freud'un psikoseksüel
II.Toplumsal yasaları içerir kuramına göre bireylerin sağlıklı bir biçimde
kişilik yapısı geliştirmeleri için öğretmen ve
III.Kişiliğin en son gelişen sistemidir.
ana-babaların göstereceği doğm davranış
IV.Bir ihtiyacın giderilmesi için plan tasarlar. biçimlerinden biridir?
V.Hareket yolarını kontrol eder.
A)Çocukların cinsel içerikli sorularını ergeniik
döneminden önce cevaplamamalı
Yukandakilerden hangıleri superegonun
özelliklerindendir B)Çocukların Psikoseksüel gelişim basamakları
? ihtiyaçları fazlasıyla karşılanmalı
A)IVveV B)lll veV C IvelV
) C)Çocuğun ilgisini cinsel içerikli konulardan oyun
D) II ve V E ) l , l llvelll
ve arkadaşlara çekmeye çalışılmalı
D)Tuvalet eğitiminde temizlik alışkanlığı
kazandırmak için küçük cezalara başvurulmalı
Kişiliğin en son gelişen sistemi süperegoöur. Bu E) Çocukların ihtiyaçları göz önünde
kişilik birimi çocuğa ana-babası tarafından bulundurularak anlayışlı ve kontroilü bir tutum
aktarılan ve ödül ve ceza uygulamalarıyla izlenmeli
pekiştirilen geleneksel değerlerin temsilcisidir;
kişiliğin ahlaki yönü oluşturur. Süperego için
önemli olan toplum tarafından kabul edilebilir
biçimde davranmaktır. . Süperego' yu ilgilendiren Çocukların ana-baba ve öğretmenieriyle
husus bir hareketin doğru ya da yanlış olduğuna ;s etkileşimleri, çocukların ihtiyaçlarının
karar verip, toplumun norm ve değer yargılarına g karşılanmasına ve kişilik dönemlerini başarıyla
uygun davranmaktır. ° atlatmalarına yardım eder. Ana-babalar ve
öğretmenler çocukların kişilik gelişimi ihtiyaçlarını
(Cevap E)
karşılamalıdır. Kişilik gelişimi açısından ilk aitı yıl
9. Kişilik ve ahlâk gelişimi büyük ölçüde ilk altı yılda _s Freud açısından çok önemlidir. Bu dönemde
tamamlanır. Altı yaşından sonra önemli gelişmeler ;§ çocuklar olumlu çocuk yetiştirme tutumları ile
meydana gelmez. jjj karşılaştıkları oranda sağlıklı bir kişilik gelişimi
gösterirler. Çocukların ihtiyaçları zamanında ve
Bu görüşü savunan gelişim uzmanı :E yeterince karşılanmalıdır. Aşırı doyurulma bir
aşağıdakilerden hangidir? sonraki basamağa geçişi engeller.
A) Freud B) Locke C) Piaget (Cevap E)
D) Köhlberg E) Erikson
Ç&g&Ms
Kişilik gelişimi açısından Sigmund Freud bu
yüzyılın başında devrim niteliğinde bir kuram
ortaya atmıştır. Freud kişilik gelişiminde ilk 11. Freud'un kişilik kuramına göre her dönemin
çocukluk dönemi yaşantıları üzerinde durmuştur. gidişatını ve bir sonraki döneme geçişi
ilk altı yıl Freud'a göre kişilik gelişiminin belirleyen ve sağlıklı kişilik yapısı için gerekli
temellerinin atıldığı bir dönemdir. 6. yıldan sonra etkenler vardır. Anal dönemin merkezindeki
kişilikte çok büyük değişiklikler olmadığını olay aşağıdakilerden hangisidir?
savunmaktadır. Freud kişilik gelişimini belirli A)Çocuğun memeden kesilmesi
dönemlerle açıklamıştır. Freud'a göre her B)Hemcinsi arkadaşlarıyla ilişkiler kurması
dönemde karşılanması gereken ihtiyaçlar vardır
C)Karşı cinsle yakın ilişkiler kurması
bu ihtiyaçlar karşılanmazsa kişilik gelişimi sekteye
uğrar. D)Tuvalet eğitimi alması
E) Karşı cins ebeveyne karşı ilgi duyması
(Cevap A)

12. 10- -GELİŞİM PSİKOLOJİSL
Anal dönem çocuğun idrar ve dışkı çıkarması ile 13. Freud'un psikoseksüel gelişim kuramına göre
ilgilidir. Bu dönemde çocuk için haz kaynağı içine kapanık, kendine güveni olmayan, ailesine
dışkısını kontrol edebilmektir. Bu dönemde çocuk aşırı bağımlı bir kişinin bu kişilik yapısının
öncelikle kendini, sonrada çevreyi kontrol etmeyi nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
öğrenir. Dışkı kontrolünün önemli olduğu bu
A)Kendisi beslenebilecek durumdayken uzun
dönemi en çok etkileyen etmende tuvalet eğitimini
süre emzirilmesi
ne şekilde aldığıdır. Memeden kesilme ve emme
oral dönemi, karşı cinsle yakın ilişki genital B)Katı ve baskıcı bir tuvalet eğitimi almış olması
dönem, hemcinsi arkadaşları ile ilişkiler gizil C)Karşı cins ebeveyninden yakın ilgi görememe
dönem, karşı cins ebeveyne ilgi ise Fallik dönemi D)Cinsel konulara ilişkin merakının
etkileyen etmenlerdir. cezalandırılması
(Cevap D) yakın ve sıcak ilişkiler
E) Karşı cinsle
kuramaması
o 0-1 yaş arasındaki oral dönem temellerinin
Q
atıldığı bir dönemdir. Bu dönem ihtiyaçlarının
(emme) zamanında karşılanmaması veya aşırı
gereğinden fazla doyurulması bağımlı bir kişilik
yapısının gelişmesini sağlayabilir. Bu dönem
ihtiyacı bebeğin açlığının giderilmesidir. Anne
bebeğini çok fazla zaman kaybetmeden
emzirmelidir. Fakat bebek kendini
besleyebilecek duruma geldiğinde memeden
kesilmelidir.
(Cevap A)
12. Psikoseksüel gelişim süreci açısından sakin -: toplumsal cinsiyet rolleri üzerine odaklıdır.
geçen ve çocukların ilgilerinin cinsiyet rol > llkokul dönemine rastlayan bu dönemde
kimlikleri üzerine olduğu gelişim dönemi çocukların oyun gruplarının aynı cinsteki
aşağıdakilerden hangisidir? çocuklardan oluştuğu gözlenebilir.
A)Oral dönem (Cevap D)
B)Anal dönem
C)Fallik dönem
D)Gizil dönem
E) Genital dönem
Genital (ergenlik) dönem öncesi Gizil (Latent)
dönem 6-12 yaşlar arasında kişilik gelişimi
açısından sakin bir dönemdir. Bu dönemde
çocukların ilgileri hemcinsi arkadaşları, oyun ve

13. 14. Freud'un psikoseksüel gelişim kuramında farklı
dönemlerde çocukları etkileyen baskın unsurlar
farklıdır. Aşağıdakilerden hangisi Anal dönemi
etkileyen baskın unsurdur?
A)Karşı cinsle ilişkiler
B)Hemcinsi ile ilişkiler
C)Öğretmen
D)Ailenin tutumu
E) Toplumundeğeryargıları
Anal dönem 1-3 yaşları arasını kapsamaktadır. Bu
dönem çocuğu için baskın unsur ailesidir. Anne
babanın çocuk yetiştirme tutumları bu dönemde çok
önemlidir. Anal dönemde çocuğa tuvalet eğitiminin
ne şekilde verildiği bu dönemin başarıyla
atlatılmasının en öneımli etkenidir.
(Cevap D)

14. -EGITIM BILIMLERI- 11
15. Aşağıdakilerden hangisi Freud'un psikoseksüel
kuramına göre Gizil dönemde olan bir çocuğun CEVAPLI
ilgilerinin merkezini oluşturur? KAVRAMA
A)Cinsellikle ilgili konular
B)Karşı cinsle duygusal ilişkiler 1. Bilinçaltı yapılar aşağıda belirtilenlerin hangisi ile
C)Cinsiyetine ilişkin toplumsal roller veya hangisinde ortaya çıkabilir?
D)Akademik konular A)Rüya
E) Toplumsal olayların nedenleri B)Anestezik ilaçlar
C)Hipnoz
D)Serbest çağrışım
E) Hepsi
Cinsiyet rollerinin kazanıldığı Fallik dönemden
sonraki Gizil dönemde artık çocuk toplum
tarafından kabul edilen cinsiyet kimliği üzerine
yoğunlaşır. Çocuklar bu dönemde cinsiyetle ilgili
konulardan hoşlanmaz onlar için önemli olan 2. "Bir lise öğretmeni, öğrencilerinden birinin
cinsiyetlerine ilişkin rol kimliğidir. başkalarının kendisi hakkındaki değerlendirmelerini
fazlaca dikkate almasına bağlı olarak grup içinde
(Cevap C)
kendini ifade etmekte zorlandığını gözlemlemiştir."
Freud'un yapısal kişilik kuramına göre yukarıda
6) "Erikson'a göre çocuklukta girişkenliğin artmasıyla g belirtilen öğrenci için hangi psişik yapının daha
problem olan davranışlarda artar. Doğal Q baskın olduğundan söz edilebilir?
merakından dolayı çok sık azarlanan ve £
A)İd
engellenen çocukta suçluluk duygusu gelişir."
B)Ego
C)Süperego
Erikson'un kuramıyla ilgili olarak bahsedilen
D)Bilinçöncesi
gelişimsel kriz Freud'un kuramına göre
E) Olumsuz Benlik
aşağıdakilerden hangisine denk gelmektedir?
A)Ödipus kompleksi
B)İğdişlik korkusu
"Bir psikolojik danışmanı telefonla arayan Ayla hanım,
C)Oral bağımlılık en küçük çocuğunun başkalarının kendisi hakkındaki
D)Anal kişilik değerlendirmelerini fazlaca dikkate almasına bağlı
olarak, grup içinde kendini ifade etmekte
E) Kimlik karmaşası
zorlandığından, başkalarıyla beraber olduğunda
herkesin onu izlediğini düşünerek hareket ettiğinden
yakınmaktadır."
Yukarıda belirtilen kriz dönemi Erikson'a göre
girişkenliğe karşı şüpheciliktir. Freıud' a göre bu Freud'un yapısal kişilik kuramı ve Piaget'in
dönemde yaşanan gelişimsel kriz ise Ödipus bilişsel gelişim kuramı birlikte dikkate alındığında
kompleksidir. Her iki krizde şüpheciliktir fakat çocuğun içinde bulunduğu gelişim dönemi
nedenleri bu iki kuramcı tarafından farklı şekilde hakkında aşağıda yapılan eşleştirmelerden
açıklanmıştır. Erikson bu şüpheciliğin kaynağını hangisi doğrudur?
çevreyi tanıma adına çocukların aşırı kısıtlanması, A)Somut işlemler dönemi-Genital dönem
Freud'da bu krizin nedeni karşı cins ebeveyne B)Soyut işlemler dönemi-Latent dönem
sevgi, hemcinsi ebeveynine düşmanlık ve C)Soyut işlemler dönemi-Genital dönem
sevgiyle iki değerli bir tutum göstermesinden D)Soyut işlemler dönemi-Fallik dönem
kaynaklanır. E) Somut işlemler dönemi-Latent dönem
(Cevap A)

15. 12- -GELİŞİM PSİKOLOJİSİ-
4. Çocuğun cinsel farklılıkları öğrenerek, cinsel 7. Bu kişilik gelişim döneminde çocuklar bastırma ve
kimlik kazanmaya başladığı ve anne-babayı model yüceltme savunma mekanizmalarının kullanımı
aldıgı gelişim dönemi aşağıdakilerden hangisidir? sonucu cinsel istek ve merakları yokmuş gibi
A)İlkokul hissederek bu yöndeki enerjilerini derse, kişiler arası
B)Okul öncesi ilişkilere ve oyuna yönlendirirler.
C)Ergenlik
D)Genç yetişkinlik Yukarıdaki durum Freud'un psiko-seksüel gelişim
E) Yetişkinlik dönemlerinden hangisinde görülür?
A)Gizil dönem
B)Genital dönem
C)Fallik dönem
D)Oral dönem
E) Anal dönem
5. İd'in doyuma ulaştırmak istediği dürtüleri,
ihtiyaçları, istekleri hiçbir yerde, hiçbir zaman ve 8. "Ahmet bey bir konuşmasında, sabah
hiçbir şekilde gibi kurallarla engellemek isteyen uyandığında hatırlamadığı bir rüyayı, gün içinde
kişilik yapısı aşağıdakilerden hangisidir? rüyada gördüğü kişilerle karşılaştığında
hatırlayabildiğini belirtmiştir."
A)İd o
B) Benlik yapısı >~ tn
'o Yukarıda belirtilen rüya yaşantıları Freud'un
C)Ego Ui
topografik kişilik kuramına göre hangi bilinç
D) Bilinç altı
bölgesinde yer alır?
E) Süperego
A)İd
B)Ego
C)Bilinç
D)Bastırma
E) Bilinç Öncesi
6. Kişilik gelişim dönemlerinde merakı yüzünden 9. Selma, erkek deği! de bayan oiduğu için üzülmekte,
cezalandırılan, sorduğu sorular ve davranışiar için bayan olmayı bir eksiklik olarak görmekte ve "keşke
kınanan çocuklar, yetişkinlik döneminde uygun cinsel erkek olarak doğsaymışım" şeklinde düşünmektedir.
kimliği benimsemekte sorunlaria karşılaşabilirler.
Diğer sosyal faktörleri göz ardı edip, sadece aile
Bu durum Freud'un kişilik gelişim dönemlerinden içi iletişimi göz önüne alarak, Selma'nın böyle
hangi döneme denk gelir? düşünmesi Freud'un psikoseksüel gelişim
kuramındaki hangi döneme dayanır?
A)Anal dönem
B)Fallik dönem A)Oral dönem
C)Oral dönem B)Analdönem
D)Genitai dönem C)Fallik dönem
E) Gizil dönem D)Gizil dönem
E) Genital dönem

16. -EGITIM BILIMLERI- 13
10. "İnsanın içinden geidiği gibi doyurmak istediği 13. Psiko-seksüel dönemlerinden anal dönemde
arzuların, isteklerin, duygu-düşünce ve dürtülerın annenin en önemii amacı aşağıdakilerden
birey için bir sıkıntı kaynağı olabilecek yaşantıiarın hangisidir?
barındığı bilinç bölgesidir."
A)Temel güven duygusu kazandırmak
B)Bağımsızlık duygusu kazandırmak
Yukarıda tanımlanan ve Freud'un kişilik
gelişimine ilişkin getirdiği açıklamalardan biri C)Toplumsal kuralları öğretmek
olan kavram aşağıdakilerden hangisidir? D)Tuvalet eğitimi kazandırmak
A)İd E) Konuşmayı öğretmek
B)Ego
C)Bilinçdışı
D)Bastırma
E) Bilinç Öncesi
11. Freud'un kişilik gelişimine göre; 14. "Kadir bebek annesinden su istediğinde
annesinin m u t f a k t a n s u a l ı p g e l m e s i n e
I. Toplumun hoş karşılamadığı nitelikteki cinsel ve k a d a r dayanamamakta hemen ağlamaya
saldırgan nitelikteki dürtüleri bastırmak başlamaktadır."
II. Gerçekçi amaçlar yerine ahlaki yargıları Freud'un kuramına göre bu bebeğin
yöneltmek sabırsızlığı aşağıdakilerden hangisi ile
açıklanabilir?
III. Kusursuz olmaya çalışmak
'tn A)Süperego
H
Hangi kişilik biriminin temel özelliklerindendir? t B)Haz ilkesinin
:
" C)Gerçekçilik ilkesi
A)Benlik •
o
B)SüperEgo D)Enerji ilkesi
C)Gerçeklik ilkesi E) Ego bütünlüğü
LÜ
D)Ego
E) İd
12. "Doğal dürtülerin hemen doyurulması, hangi kavrama denk gelmektedir?
gerginliğin hemen giderilmesi çocuğun en
A)Oral Dönem
başta beklentisidir. Ve bu dönemde kazanılan
B)Anal Dönem
ilk toplumsal işlev almak, almayı bilmek ve elde
etmektir." Şeklinde tanımlanan dönem C)FallikDönem
Freud'un Psikoseksüel gelişim kuramında D)Latent (Gizil) Dönem

17. E) Genital Dönem 15. "Normal bir insan karnı acıktığında karnını
doyuracak uygun bir durum oluşuncaya kadar
harekete geçmez. Bir süre bekler."
Freud'un psikoseksüel gelişim kuramına göre
yukarıdaki durum hangi kavramla açıklanabilir?
A)Hazilkesi
B)Gerçekçilik ilkesi
C)Enerji ilkesi
D)Bilinçaltı
E) Bilinçdışı

18. 14- -GELİŞİM PSİKOLOJİSL
16. "Freud'un psikoseksüel gelişim kuramına göre 19. Aşağıdakilerden hangisi Psiko-seksüel
normal gelişimin sağlanması için her gelişim gelişimin doğru sıralamasıdır?
döneminde bireyin temel ihtiyaçları yeterince
A)Oral Dönem - Anal Dönem - Fallik Dönem-
doyurulmaiıdır."
Latans - Genital
Anal dönemde çocuğun ihtiyaçları göz önünde B)Oral Dönem - Latans - Fallik Dönem- Genital
bulundurulduğunda çocuğun bu dönemi - Anal Dönem
başarıyla atlatabilmesi için ana-babanın C)Oral Dönem - Anal Dönem - Fallik Dönem -
yapması gereken nedir? Genital - Latans
A)Çocuğa cinsellikle ilgili detaylı bilgiler vermek D)Latans - Genitai - Fallik Dönem - Oral
Dönem-Anal Dönem
B)Çocuk gereğinden erken memeden
kesilmemeli E) Genital - Latans - Fallik Dönem - Ana!
Dönem-Oral Dönem
C)Hoşgörülü ve sabırlı bir tuvalet eğitimi
uygulamalı
D)Hemcinsi ebeveyni ile daha fazla vakit
geçirmeli
20. Bazı insanlar gergin oldukiarı, zaman tırnak yeme
E) Hemcinsi arkadaş grubu ile oyun ortamları
gibi birtakım davranışlar sergilerler.
oluşturulmalı
Freud'a göre, insanlar bu davranışları ne zaman
kazanmışlardır?
A)Oral
17. Erikson ve Freud'un kişilik gelişim kuramlarına B)Anal
göre aşağıdaki dönem eşleştirmelerinden C)Genital
hangisi uygun bir eşleştirme degildir? D)Latans
A)Oral dönem - Temel güvene karşı güvensizlik E) Fallik
B)Anal dönem - Bağımsızlığa karşı şüphecilik
C)Fallik dönem - Girişkenliğe karşı suçluluk
D)Gizil dönem - Dostluk kazanmaya karşı
yalnızlık
E) Genital dönem - Kimlik kazanmaya karşı rol
karmaşası
18. Freud'un psikoseksüel gelişim kuramına göre >..
anal dönemde bireylerin gerçekleştirmesi
(öğrenmesi) gereken en önemli gelişimsel 1.E 6. B 11 B 16 C
. .
görev aşağıdakilerden hangisidir?
2. C 7. A 12 A 17 D
A)Kendi varlığını sürdürebilmek için emmeyi . .
öğrenmek 3. C 8. E 13 D 18 E
B)Kendini dış dünyadan ayırt etmek . .
4. B 9. C 14 B 19 A
C)Kendini ve çevreyi kontrol etmek .
D)Karşı cinsi ile kendi cinsi arasındaki farklılıkları 5. E 10.C 15 B 20 A
öğrenmek .
E) Cinsel rolüne ilişkin değerler geliştirme

19. -EGİTİM 15
BİLİMLERİ-
ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ | Bilişsel Ağırlıklı Davranışçı Öğrenme Kuramları
SOSYAL OGRENME KURAMI performansla ilgili bir değişkendir. Bu nedenle,
pekiştireç olsa da olmasa da bireyin gözlem yoluyla
Modelden Öğrenme (Bandura) öğrenme kapasitesi geliştiği andan itibaren gözlem
yoluyiaöğrenmevardır.
Modelden öğrenme olarak biünen öğrenme modeli
taklit, gözlem öğrenmesi, sosyal öğrenme gibi Bu modelde öğrenciye bir model sunulur ve öğrenci
terimlerle de ifade edilmektedir. bu modeli gözler. Daha sonra modelin davranışını
hatırlar ve aynısını yapmaya çalışır. Bunu
Bandura, gözlem yoluyla öğrenme sürecini edimsel başardığında uygun şekilde ödüllendirilir. İnsan
koşullama çerçevesinde ele almak yerine bilişsel bir öğrenmelerinin büyük bir kısmı modetden
süreç olarak değerlendirmiştir. Bandura'ya göre öğrenmedir. Öğretmen çocuklara "şimdi şöyie
gözlem yoluyla öğrenme taklit içerebilir de, yapacaksınız" diyerek öğrencilere model olur ve
içermeyebilir de. Yolda araba kullanırken önünüzde öğrenciler de uygun davranışı gerçekleştirirler. Daha
giden bir arabanın çukura düştüğünü görürseniz sonra öğretmen öğrencilere "aferin" diyerek
yolun o bölümünden geçmemek için yönünüzü biraz pekiştirir. A. Bandura tarafından ortaya atılan bu
değiştirirsiniz. Bir başka deyişle, önünüzde araba modele göre, modelden öğrenmenin dört aşaması
kullanan sürücünün davranışını taklit etmezsiniz. vardır:
Gözleyerek öğrendiğiniz "bilgi"yi bilişsei işlemden
geçirir ve daha detaylı bir şekilde kullanırsınız.
Gözlem yoluyla öğrenme basit bir taklitten çok
karmaşık bir süreçtir. Dikkat süreci; öğrencinin dikkat etmesini ifade
eder. Öğrenci dikkat etmediği bir davranışı daha
Bandura (1965) saldırgan davranış gösteren bir sonra taklit edemeyecektir. Öğrenci yapabileceği
yetişkinin davranışının ödüllendirildiği, davranışlara, kendisine benzeyen kişilere,
cezalandırıldığı ve ne ödül ne ceza aldığı üç farklı ödüllendirildiğini gördüğü davranışlara, ihtiyaçlarına
filmi üç çocuk grubuna izlettirmiş ve bir sonraki hitap eden durumlara dikkat edecektir.
aşamada çocukların saldırgan davranışlarını
gözlemiştir. Beklendiği gibi, ödüllendirilen modeli Hatırlama süreci; öğrencinin dikkat ettiği davranışı
izleyen çocuklar en saldırgan, cezalandırılan modeli daha sonra zihnine getirebilmesini ifade eder.
izleyen çocuklar da en az saldırgan davranışı Öğrencinin hatırlaması genellikle model veya ortam
göstermişlerdir. Böylece, dolaylı yaşantının veya bir tarafından kolaylaştırılır.
başkasının yaşantısının da çocukların davranışlarını Uygulama süreci; öğrencinin uygun davranışı
etkileyebileceği görülmüştür. göstermesini ifade eder. Hatırlayan öğrenci gerekli
Başka birisinin davranışlarının ödüllendirildiğini davranışı uygular. Bu aşamada öğrencinin bedensel
gözleyen çocuğun davranışının görülme sıklığının ve zihinsel yeterliği önemli rol oynar.
artacağı görülmüştür. Güdüleme süreci; öğrencinin davranışının
Çalışmanın bir sonraki aşamasında çocuklara pekiştirilmesi de dahil olmak üzere, öğrencinin
modelin saldırgan davranışını göstermesi için teşvik davranışın sonucunda doyum elde etmesini ifade
veriimiştir. Bütün çocukların modelin saldırgan eder. Öğrenci davranışıyla ihtiyacının giderilebildiği
davranışlarını gösterebildiği görülmüştür. Buradan veya ödüllendirildiğini görürse taklit davranışı
yola çıkarak öğrenme ve davranış (performans) pekiştirilmiş olur ve tekrar gösterilme olasılığı artar.
arasında bir farklılık olduğu gözlenmiştir. Sonuç Bandura'nın getirdiği modelin üstün yanlarından biri
olarak Bandura'ya göre, pekiştireç öğrenme değil bu aşamaların her birinin ayrı ayrı ele alınabilmesi ve
meydana gelebilecek aksaklıkların düzeltilmesini

20. 16- -OGRENME PSİKOLOJİSİ.
sağlamasıdır. Örneğin taklit davranışı göstermeyen
Davranışların İçsel Düzenlemesi:
bir çocuğun, bu durumda,
Bandura, insan davranışlarının uyarıcı-tepki dizgesi
a. İlgili davranışa dikkat etmemiş olabileceği, içinde dışarıdan gelen ödüller ve cezalarla değil bireyin
b. İlgili davranışı hatırlayamamış olabileceği, kendisi tarafından kontrol edildiğini düşünmektedir.
Bireyin doğrudan veya başkalarını gözleyerek edindiği
c. İlgili bedensel ve zihinsel yeterliğe sahip deneyimler yoluyla belli bir davranış standardı
olmayabileceği, oluşturduğunu ve bu standardın davranışları
d. Uygun güdüleme süreci kullanılmamış değerlendirmek için temel oluşturduğunu
olabileceği düşünülebilir ve gerekli önlem belirtmektedir. Bireyin herhangi bir durumdaki
alınabilir. davranışı bu standarda ulaşır veya onu geçerse
olumlu, bu standardın altında kalırsa olumsuz olarak
Bandura'nın kuramında pekiştirecin iki temel işlevi değerlendirildiğini ifade etmektedir. Ayrıca, içsei
bulunmaktadır. Birincisi, gözlemcide modelin çeşitli pekiştireçlerin dışsal pekiştireçlerden daha etkili
davranışlarının pekiştirilmesi nedeniyle, model gibi olduğunu, içsel olarak ödüllendirilen davranışların
davrandığında kendisinin davranışlarının da daha süreğen olduğunu belirtmektedir. Bireyin
pekiştirileceği beklentisi otuşturur. İkincisi, standartları çok yüksek olursa stres kaynağı olabilir.
öğrenmenin davranışa dönüşmesini teşvik eder.
Öğrenilen bilgi ihtiyaç duyulana kadar kullanılmadan Yetkiniik Beklentisi:
kalır. Örneğin, sınıfın nerede olduğunu bilirsiniz ama Bireyin kendi davranışlarını düzenlemesinde önemli
ders saatine kadar sınıfa gitmezsiniz. Nerede yemek bir boyuttur. Yetkinlik beklentisi, bireyin başarı ve
yiyeceğinizi bilirsiniz ama acıkıncaya kadar başarısızlıklarından, bireyin kendisine benzer
kafeteryaya gitmezsiniz. bulduğu insanların çeşitli konulardaki başarı-
Bandura koşullama kuramcılarından farklı olarak, başarısızlıklarından yola çıkılarak geliştirilir. Yetkinlik
öğrenme için pekiştirecin mutlaka organizma beklentisi yüksek bireyler daha çok çaba gösterir,
tarafından alınmasının ve davranışın organizma daha çok çalışır, daha sebatlı olur. Bireyin yetkinlik
tarafından gösterilmesinin gerekmediğini belirterek, bekientisi yeterliğinin tam bir göstergesi olmayabilir.
bir modelin davranışının gözlenmesi sonucu da
öğrenmenin ortaya çıkabileceğini belirtmektedir. MODEL UYGULAMASINI ETKİLEYEN
Ayrıca, organizmanın gösterdiği belli bir davranışın FAKTÖRLER
pekiştirilmesi veya cezalandırılması kadar bir
modelin davranışının pekiştirildiğini veya A. Modelin özellikleri
cezalandırıldığını gözlemenin de davranış
performansında etkili olduğunu vurgulamaktadır. 1.Cinsiyet, yaş, tutum vb. özelliklerin benzerliği
Daha önceki gözlemlerinden edindiği bilgilerle birey 2.Prestij
belli bir davranışı gösterdiğinde belli bir sonuç elde 3.Başarı
edeceğini bilir ve buna göre davranır. Davranışın tek 4.Sıcaklık, yakınlık
belirleyicisi tabi ki beklenti değildir. Davranış aynı
5.Ödül değeri
zamanda bireyin davranış standardına, becerisine,
kendi yeterliğiyle ilgili düşüncesine de bağlıdır. Model bu özelliklere sahipse model alınma olasılığı
artmaktadır.
MODELDEN Ö&RENME SÜRECI
B. Gözlemcinin (gözleyenin) özellikleri
1.Bilgiyi kazanma ve hatırlama kapasitesi
PİKKAT UYGULAMA GÖOÜLEME
2.Belirsizlik (eğer gözlemci kendi davranışından
,W5O,. 'juvıanslsre»
emin değilse modeli izler)
Sj««am9
3.Kaygı seviyesi
4.Öteki kişilik özellikleri
Modelin bu özellikleri modelden öğrenme sürecini
OCRENEMİN DAMttNSŞi
etkilemektedir.

21. -EĞİTİM BİLİMLERİ- 17
ÇOZUMLU
KAVRAMA
1. "RTUK gençleri kötü alışkanlıklardan korumak 3. 'Televizyonda futbol maçı izleyen bir çocuk maçta
amacıyla yayında olan dizi ve programlardaki sigara yapılan estetik bir hareketi dikkatle izlemiş ve
ve içki içme sahnelerinin karartılması kararını zihninde canlandırmıştır. Arkadaşlarıyla maç
almıştır." yaparken bu hareketi başarıyla gerçekleştirmiştir."
RTÜK'ün aldığı bu karar aşağıdaki öğrenme Bu çocuk hangi tür öğrenmeyle bu hareketi
kuramlarından hangisi ile açıklanabilir? yapmayı öğrenmiştir?
A)U-TKuramları A)Kavrama yoluyla öğrenme
B)Gestalt Kuramı B)Örtük/Gizil öğrenme
C)Sosyal Öğrenme Kuramı C)içgörüsel öğrenme
D)Bilgiyi işleme Kuramı D)Gözlem yoluyla öğrenme
E) Sistematik Davranış Kuramı E) Deneme yanılma yoluyla öğrenme
ÇÖZVM:
Sosyal öğrenme kuramına göre bireyler kendisi Bandura'ya göre gözlem yoluyla öğrenmenin
için önemli olan kişilerin davranışlarını taklit etme süreçleri; dikkat, hatırda tutma, davranışı
eğilimindedir. Özellikle ergenler saçlarını sevdiği meydana getirme ve güdülenmedir. Yukarıdaki
oyuncu gibi yapar ya da grup içinde lider olan örneğe baktığımızda çocuk hareketi gözlüyor yani
9rgen gibi giyinir. Örnekte belirtilen karar, dikkat ediyor daha sonra zihninde canlandırıyor
gençlerin kendileri için önemli olan oyuncuların (hatırda tutma) ve daha sonra da hareketi
zararlı davranışlarını örnek almamaları içindir. gerçekleştiriyor, yani maçta bu hareketi yapıyor.
(Cevap C) (Cevap D)
2. Aşağıda verilen kuramcı ve öğrenme kuramı : 5 4 - "Fatih köpekleri çok sevmektedir ancak bir gün
eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? >• arkadaşıyla parkta yürürken arkadaşını köpek ısırır
ve o günden sonra Fatih köpeklerden korkmaya
A)I. Pavlov —> Tepkisel koşullanma
başlar"
B)Bandura —> Sosyal öğrenme
C)Skinner —> Edimsel koşullanma
Fatih'in bu öğrenmesi ne tip bir öğrenmedir?
D)Hull -> Bilgiyi işleme kuramı
E) Tolman -♦ İşaret gestalt kuramı A)Klasik koşullanma
B)Edimsel koşullanma
C)Gözlem yoluyla öğrenme
D)Bilişsel öğrenme
E) Gizilöğrenme
Bu eşleştirmelerden yanlış olan Hull-Bilgiyi (Cevap D)
işleme kuramı eşleştirmesidir. Clark Leonard Hull
Sistematik Davranış Kuramını ortaya atmış ve bu
kuramında çeşitli denenceler ileri sürmüştür.

22. Fatih kendi deneyimlerinden değil arkadaşının
köpek tarafından ısırılmasından bu davranışı
öğrenmiştir. Arkadaşının köpek tarafından
ısırıldığını gözleyip bu olumsuz sonuçtan
öğrenmiştir.
(Cevap C)

23. 18- -OĞRENME PSİKOLOJİSİ-
5. "Vedat aldığı cep telefonunu kullanabilmek için
kullanma kılavuzunu dikkatlice okumuş, kılavuzda
yazanların nasıl yapılacağını düşünmüş ve telefonu Sosyal öğrenme kuramına göre insanlar
rahat bir şekilde kullanmaya başlamıştır." çevresindeki bireylerin davranışlarını ve bunların
sonuçlarını gözleyerek de pek çok şey öğrenir.
Vedat'ın cep telefonunu kullanmayı öğrenmesi Arkadaş grubunda sigara içenlerin onay görmesi,
aşağıdaki öğrenme türlerinden hangisi için bir önemli biri sayılması bunu gözleyen bir genç için
örnek olabilir? çok önemli pekiştireçlerdir. En çok gözlenenler ise
birey için önemli olan kişilerdir. Ergenlik
A)Deneme-yanılmayoluylaöğrenme
döneminde arkadaş çevresi, öğretmenler ve anne
B)Gestalt öğrenme
babalar birey için önemli modellerdir. Bu rehber
C)İçgörüsel öğrenme
öğretmen de babadan çocuğu için olumlu bir
D)Gözlem yoluyla öğrenme
model olmasını istemektedir.
E) Kavrama yoluyla öğrenme
(Cevap C)
Vedat telefonu kullanmayı bir modelden
öğrenmiştir. Bu model telefonun kullanma
kılavuzudur. Gözlem yoluyla öğrenmede
gözlenen-taklit edilen her zaman canlı bir örnek
olmayabilir. Gözlem yoluyla öğrenme süreçlerine
baktığımızda dikkat, hatırda tutma, ve davranış:
meydana getirmedir. Örnekte de Vedat kılavuzu
okumuş (dikkat süreci) sonra nasıl yapacağını
düşünmüş (hatırda tutma) ve daha sonra da
telefonu kullanarak bu gözlemini davranışa
dönüştürmüştür.
(Cevap D)
6. Oğlu sigara içtiği için rehber öğretmene danışan bir 7. "Yemek yapmasını, bilmeyen Necla annesinin yemek
babaya rehber öğretımen "Sen sigarayı bırakmadan yapmasını izleyerek yemek yapmayı öğreniyor."
senin oğlun için bir şey yapamam." demiştir.
Necla'nın bu durumu hangi öğrenme şekliyle
Rehber öğretmenin bu sözünün temeli aşağıdaki ilgilidir?
öğrenme kuramlarından hangisi ile ilgilidir? A)Kavrama yolu ile öğrenme
A)Davranışçı öğrenme kuramı B)Şartlanma yolu ile öğrenme
B)Bilişsel öğrenme kuramı C)Modeli gözleyerek öğrenme
C)Sosyal öğrenme kuramı D)Deneme-yanılma yolu ile öğrenme
D)Bilgiyi işleme kuramı E) Transfer
E) Yapılandırmacı öğrenme kuramı
Bir başka kişiyi izleyerek öğrenme "modeli

24. gözleyerek öğrenmeye" örnektir.
(Cevap C)

25. -EGITİM BİLIMLERİ- 19
8. Bandura'nın modelden öğrenme kuramına göre 10. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisi
pekiştirecin işlevi aşağıdakilerden hangisidir? modelden öğrenme için uygun bir yöntemdir?
A)Modelin davranışlarının daha dikkatli A)Düzanlatım
gözlenmesini sağlamak B)Tartışma
B)Öğrenilen davranışın ortaya çıkma olasılığını C)Soruyanıt
arttırmak D)Problem çözme
C)Öğrenmeyi kolaylaştırır E) Gösterip yaptırma
D)Öğrenenin dikkat ettiği davranışı hatırlamasım
kolaylaştırır ÇÖZÜM:
E) Öğrenme süresini kısaltır
Düz anlatım, tartışma, soru yanıt ve problem çözme
modelden öğrenme için uygun değildir. Gösterip
yaptırma yöntemi öğretmenin bir beceriyi
Bandura'ya göre pekiştireç öğrenmenin değil göstermesi, öğrenenin bu beceriyi gözleyip iyi bir
performansın değişkenidir. Bandura'ya göre şekilde yapana kadar tekrar etmesi şeklinde
pekiştireç olsa da olmasa da bireyin gözlem yoluyla uygulanır.
öğrenme kapasitesi geliştiyse öğrenir. Pekiştirec
(Cevap E)
sadece öğrenilen davranışın performansa
dönüştürülmesini etkiler.
Cevap: B
tn
ır
UJ
9. "Saçlarını ünlü bir popçu
gibi tarayan bir genç çok beğenildiğini «*
kızlar tarafından
düşünmektedir."
Yukarıdaki modelden öğrenmede güdülenme >•
süreci aşağıdakilerden hangisidir?
A)Modelin iinlü olması
B)Saçlarını ünlü popçu gibi taraması
C)Saç stilinin kızlar tarafından beğenilmesi
D)Gencin ünlü popçunun saç stiline dikkat etmesi
E) Modelin genç için anlamlı olması
f&M&Ms
Bandura'ya göre gözlem yoluyla öğrenmenin dört
süreci vardır; Dikkat, hatırda tutma, Uygulama ve
güdüleme sürecidir. Ömekteki gencin saçlarını ünlü
hoca gibi taraması uygulama süreci, ünlünün sa^
stiline dikkat etmesi dikkat süreci, A ve E seçenekleri
de modelin özellikleri ile ilgilidir. Saçlarını ünlü gibi
taramasının kızlar tarafından beğenilmesi de
güdülenme sürecidir.

26. (Cevap C)

27. 20- -OGRENME PSİKOLOJİSl
Bir araştırmada çocuklara, yetişkin bir insanın
CEVAPLI oyuncak bir bebeğe çekiçle vurma gibi saldırgan
KAVRAMA davranışlarda bulunduğu bir film izletilmiştir.
Çocuklara daha sonra aynı bebekle oynama fırsatı
verildiğinde onlar da filmdekine benzer davranışlarda
Hemen hemen her toplumda eğitimciler, yöneticiler bulunmuşlardır.
özellikle yeni yetişen nesiliere toplumlarının tarihinde
yaşayıp topluma büyük hizmetleri dokunmuş, dürüst, Bu araştırmada çocuklar hangi öğrenme yolunu
cesur, çalışkan insanları örnek almalarını, onlar gibi izlemişlerdir?
büyük insanlar olmaya çaiışmalarını önerirler.
A)Modeli gözleme
B)Edimsel koşullanma
Bu kişiler hangi öğrenme yolundan faydalanarak
C)Bilişsel öğrenme
gençleri eğitmeye çalışmaktadırlar?
D)Tepkisel koşullanma
A)Model alarak öğrenme E) Kavrama yolu ile öğrenme
B)Şartlanma yoluyla öğrenme
C)Kavrama yoluyla öğrenme
D)Farkında olmadan öğrenme
Denek olarak iki grup çocuk alınmış, bunlardan birinci
E) Deneme-yanılmayoluylaöğrenme
gruptakiler sakin ve kendileriyle iyi ilişkiler kurabilen,
diğer gruptaki çocuklar ise sinirli, aşırı heyecanlı ve
sert bir deneyciyle aynı odalarda oynamışlardır. Daha
2. Küçük çocuklar anne-babalarının ve yakınlarındaki sonra çocukların bir araya gelip oyunları izlendiğinde
diğer insanların söz ve davranışlarını taklit ederler. birinci gruptaki çocukların uyumlu, ikinci gruptaki
Ortaokul ve lisede ise öğrenciler beğendikleri çocukların ise uyumsuz davranışlarda bulunduğu
öğretmenleri gibi olmaya özen gösterirler. gözlenmiştir.
Bu örnekte vurgulanan öğrenme yolu Bu durum, öğrenmeyle ilgili olarak aşağıdaki
aşağıdakilerden hangisidir? yargılardan hangisini destekler?
A)Kavrama yoluyla öğrenme A)Ödüllendirilen davranışlar yerleşir.
B)Model alarak öğrenme B)Yanlış bir davranışı düzeltmek, yeni bir davranışı
C)Deneme-yanılma yoluyla öğrenme öğrenmekten zordur.
D)Bilişsel öğrenme C)Olumlu ve olumsuz davranışlar model örnek
E) Şartlanma yoluyla öğrenme alınarak öğrenilebilir.
D)Ödüllendirilmeyen davranışlar söner.
E) Bir davranışın alışkanlık haline gelmesi için
tekrarlanması gerekir.
3. I. Üzüm üzüme baka baka kararır.
II.Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.
III.Damlaya damlaya göl olur.
IV.Sakla samanı gelir zamanı.
V.Kör ile yatan şaşı kalkar. Aşağıdakilerden hangisi organizmanın başka bir
organizmaya bakarak ve onun yaptıklarından yola
Yukarıdaki atasözlerinden hangileri modeli çıkarak gerçekleştirdiği bir öğrenme şeklidir?
gözleme yoluyla öğrenmeye örnek olarak A)Koşullanma yoluyla öğrenme
verilebilir? B)Deneme-yanılma yolu ile öğrenme
A l-ll B) II — IV C)Modeli gözleyerek öğrenme
C ı-v D) III- I V D)Farkına varmadan öğrenme
) III-V E) Motor öğrenme
LJJ

28. -EĞİTİM BİÜMLERİ- 21
7. "Çocuklardaki saldırgan davranışiarın bir nedeninin 11. Modeli örnek alma insa öğrenmesinde önemli bir yere
de izledikleri televizyon programları olduğu sahiptir. Çocukların ilk ömekleri anne - babalarıdır.
belirlenmiştir." Çocuklar anne - babalarını taklit ederken, onların
Televizyon programları nedeniyle saldırgan ahlaksal değerlerini ve uyum sağladıkları kuralları da
davranış gösteren çocukların, aşağıdaki öğrenme benimserler.
çeşitlerinden hangisini kullandıklan söylenebilir?
Buna göre ebeveynler çocuk eğitiminde
A)Model alma aşağıdaki yollardan hangisini izlemelidir?
B)Klasik koşullanma
C)Edimsel koşullanma A)Çocukların yanında istedikleri gibi davranmalıdır.
D)Deneme-yanılma B)Sürekli öğütler vererek istedikleri özellikleri
E) Kavrama yoluyla öğrenme hatırlatmalıdır.
C)Çocukların yanlış davranışlarını hemen
cezalandırmalıdır.
D)Komşu çocuklarının tüm davranışlarını örnek
8. Küçük çocuklar anne-babalarının ve yakınlarındaki göstermelidir.
diğer insanların söz ve davranıştarını taklit ederler. E) Çocuklarında görmek istedikleri davranışları
Ortaokul ve lisede ise öğrenciler beğendikleri kendileri de yapmalıdır.
öğretmenleri gibi olmaya özen gösterirler.
Bu örnekte vurgulanan öğrenme yolu
aşağıdakilerden hangisidir?
A)Kavrama yoluyla öğrenme m
B)Model alarak öğrenme "
o
C)Deneme-yanılma yoluyla öğrenme tr
aı
D)Bilişsel öğrenme Q
E) Şartlanma yoluyla öğrenme
fcr
9. "Başkalarının yanlışlarından da öğrenmeliyiz, hepsini :|g
kendimiz yapacak kadar zamanımız yok" görüşü UJ
hangi öğrenme kurammın gerekçesi olabilir?
A)Klasik koşullanma
B)Sosyal öğrenme
C)Edimsel koşullanma
D)Bilişsel yaklaşım
E) Yapılandırmacı yaklaşım
10. Öğretmen öğrencilere kağıttan uçak yapmayı
1.A 6.C
aşağıdaki yollardan hangisi ile daha kolay
öğretebilir?
2. B 7.A
A)Açıklama
B)Modeloima 3.C
C)Kavrama
D)Klasik şartlanma 4.A 9. B
E) Operant şartlanma
5.C 10.B

29. 11.E