หลักเกณฑ์และหลักฐานเชิงประจักษ์ในการพัฒนาบัญชียาหลักแห่งชาติ พศ. ๒๕๔๗ บทที่ ๑๐ serratiopeptidase

1. 10-1
บทที่ 10 Serratiopeptidase
1. ฤทธิของยา (actions) และขอบงใช (indications)
์ 3) โรคทางเดินปสสาวะ: กระเพาะ
จากเอกสารกํากับยา1 ปสสาวะอักเสบ
Serratiopeptidase ขึ้นทะเบียนตํารับยาใน 4) โรคฟนและการผาตัดในชองปาก:
ประเทศไทยตั้งแต พ.ศ. 2515 ในเอกสารกํากับยาได รอบฟนอักเสบ เหงือกอักเสบ
ระบุฤทธิ์และขอบงใชของยาไวดังนี้ • ชวยขับเสมหะในโรคดังตอไปนี้ หลอดลม
อักเสบ หอบหืด และวัณโรคปอด โดยใช
1.1 ฤทธิ์ของยา (actions): รวมกับยารักษาวัณโรค
• ลดอาการอักเสบและอาการบวม ชวยทําให • ชวยขับเสมหะ หลังจากการไดรับยาสลบ
การไหลเวียนของโลหิตตรงบริเวณที่อักเสบ
ดีขึ้น โดยไปละลายนํ้าหนอง นํ้าเหลืองตางๆ 2. อุปสงคและอุปทานการใชยานี้ในประเทศไทย
ซึ่ง ผิดปกติ และกระตุน ให เกิ ดการดูดซึม ยานี้ไมเคยบรรจุไวในบัญชียาหลักแหงชาติ
ของเสียตาง ๆ ผานทางหลอดโลหิตและ แตจากรายงานการติดตามประเมินการใชยาในบัญชี
หลอดนํ้าเหลือง ยาหลักแหงชาติ พ.ศ. 25422 ยานี้จัดเปนหนึ่งใน
• ชวยลดเสมหะ ความดันของนํ้าเหลืองและ รายการยาที่มีความตองการใหนํ าเขาบัญชียาหลัก
โลหิต โดยไปละลายเสมหะ และกอนโลหิต แหงชาติ โดยกลุมงานอายุรกรรม (โดยใหเหตุผลวา
คั่ง ทําใหถูกขับออกมาไดงายขึ้น เปนยาที่มีการใชบอยและมีราคาไมแพง) และกลุม
• ช ว ยเสริ ม ฤทธิ์ ย าปฏิ ชี ว นะ โดยทํ าให ย า งานศัลยกรรม (ไมแสดงเหตุผล)
ปฏิชีวนะออกฤทธิ์ใหผลในการรักษาไดดีขึ้น นอกจากนี้ ในงานวิจัยเรื่อง “ผลกระทบของ
บัญชียาหลักแหงชาติ พ.ศ. 2542 ตอโรงพยาบาล
1.2 ขอบงใช (indications): ภาครัฐ”3 ยังพบวา serratiopeptidase เปนยาที่
• ชวยลดการอักเสบและอาการบวม ภายหลัง โรงพยาบาล 2 แห ง จาก 15 แห ง เห็ น ว า เป น ยา
การผาตัด จําเปนอีกดวย
• ช ว ยลดการอั ก เสบและอาการบวม มี
นํ้าหนองและโลหิตคั่ง โดยใชรวมกับยาตาน
จุลชีพ หรือยาเฉพาะโรค ในโรคดังตอไปนี้ 2
รายงานการติ ด ตามประเมิ น การใช ย าในบั ญ ชี ย าหลั ก แห ง ชาติ
1) โรคทางหู คอ และจมูก : โพรงจมูก/ พ.ศ. 2542 จากการสัมภาษณแพทยเฉพาะทางกลุมงานอายุรกรรม กลุม
ชองหูอักเสบ งานศัลยกรรม กลุมงานกุมารเวชกรรม กลุมงานสูตินรีเวช และกลุมงานออร
โธปดกส ของโรงพยาบาลศูนย 5 แหง โรงพยาบาลทั่วไป 3 แหง และโรง
ิ
2) โรคทางนรีเวช: อาการโลหิตคั่งใน พยาบาลสังกัดทบวงมหาวิทยาลัย 2 แหง
ทรวงอก 3
อารยา ศรีไพโรจน ศรีเพ็ญ ตันติเวสส และ วิโรจน ตั้งเจริญเสถียร วาร
สารนโยบายและแผนสาธารณสุข 2543; 3(3): 20-40 คัดลอกไวในบทที่ 2
ของรายงานการติดตามประเมินการใชยาในบัญชียาหลักแหงชาติ พ.ศ.
1
เอกสารกํากับยาภาษาไทยที่ไดรับอนุมัติทะเบียนตํารับยา 2542

2. 10-2
ปจจุบันยานี้มีทะเบียนตํารับยา ในขนาด 5 3.3 หลักฐานจากแหลงขอมูลประเภทตํารา drug
มก. จํานวน 48 ตํารับ และขนาด 10 มก. จํานวน 11 database และ drug monograph
ตํารับ ไมพบขอมูลของยา serratiopeptidase ใน
ในป พ.ศ. 2546 มีปริมาณการผลิต/นําเขา Goodman and Gilman’s The Pharmacological
ของยาทั้งสองขนาดจํานวน 106,202,080 เม็ด และ Basis of Therapeutics. 10th ed., Basic and
3,192,000 เม็ด ตามลําดับ คิดเปนจํานวนวันที่มีผู Clinical Pharmacology. 8th ed., Rang & Dale
ปวยใชยา (patient day) เทากับ 36,464,693 วัน Pharmacology. 5th ed., Laurence & Brown
(คํานวณจากการใชยา 3 เม็ดตอวัน) คิดเปนมูลคายา Clinical Pharmacology. 9th ed., BNF, Gold
ประมาณ 83,481,065 ลานบาทตอป Standard Multimedia Clinical Pharmacology
2004 CD ROM, Micromedex, RxList และ
3. หลักฐานเกี่ยวกับประสิทธิภาพของยา Medscape Druginfo ดังนั้น แพทยผูสั่งใชยานี้จึงมี
3.1 Evidence search เอกสารกํากับยาเปนแหลงของขอมูลเพียงแหลงเดียว
จากการสืบคนขอมูลใน PubMed และ ซึ่งไมเพียงพอตอการสั่งใชยาไดอยางสมเหตุผล
Cochrane Library โดย Bandolier4 โดยใช key
word คือ serratiopeptidase หรือ serrapeptase 3.4 ขอมูลการขึ้นทะเบียนกับ US FDA
และจํ ากัดการคนเฉพาะเอกสารชนิด randomized Serratiopeptidase ขอขึ้นทะเบียนตํารับยา
controlled trial (RCT) พบเอกสารทั้งสิ้น 11 ฉบับ ดัง กับ US FDA เปน dietary supplement5 ซึ่งตองระบุ
แสดงไวในตารางที่ 1 ขอความตอไปนี้ในฉลาก “This product is not
intended to diagnose, treat, cure, or prevent any
3.2 การประเมินคุณภาพเอกสารและผลของงาน disease.”
วิจัยโดย Bandolier
ขอสรุปจาก Bandolier คือ 3.5 รายละเอียดเกี่ยวกับหลักฐานงานวิจัย
• The evidence on serratiopeptidase หากพิจารณาหลักฐานชนิด RCT เทาที่
being effective for anything is not ปรากฏในตารางที่ 1 พบวา
based on a firm foundation of clinical • มี การศึ ก ษาบางฉบั บรายงานว า ยา
trials. serratiopeptidase มีประสิทธิภาพตํ่า
• Existing trials are small and generally กวายาที่นํามาเปรียบเทียบ เชน งาน
of poor methodological quality. วิจัยหมายเลข 1
• การศึกษาบางฉบับรายงานวายามีประ
สิทธิภาพเหนือกวายาหลอก แตไมได
4
Bandolier Knowledge. Sept 2002. Serratiopeptidase - finding the
5
evidence. www.jr2.ox.ac.uk/bandolier/booth/alternat/serrapep.html www.cfsan.fda.gov/~dms/ds-ingrd.html

3. 10-3
ระบุขนาดยาที่ใชในการวิจัย เชนงาน • มีบางการศึกษา ระบุ outcome เปน
วิจัยหมายเลข 2 surrogate endpoints เชน ความขน
• การศึ ก ษาบางฉบับไมระบุระยะเวลา เหนียวของเสมหะ แตไมแสดงผลที่เปน
ในการรักษา เชน งานวิจัยหมายเลข 3 clinical relevant outcome เชน
• การศึกษาบางฉบับไมเปน blind study งานวิจัยหมายเลข 10
ทําใหความนาเชื่อถือลดลง เนื่องจาก • จํ านวนผู  ป  ว ยในแต ล ะการศึ ก ษามี
มีโอกาสเกิดอคติไดงาย เชน งานวิจัย จํานวนนอย ทําใหความนาเชื่อถือของ
หมายเลข 5 การศึกษาลดลง เชน มีผูปวยเพียง 29
• การศึกษาบางฉบับรายงานวา ยามี คน ในงานวิจัยหมายเลข 11
ประสิ ท ธิ ภ าพไม แ ตกต า งจากกลุ  ม
เปรียบเทียบ เชน งานวิจยหมายเลข 6
ั 4. สรุป
และ 9 ไมสมควรบรรจุยานี้ไวในบัญชียาหลักแหง
• บางการศึ ก ษามี ผู  ป  ว ยหลายกลุ  ม ชาติ เนื่ อ งจาก ไม พ บว า มี ห ลั ก ฐานเพี ย งพอที่
ปะปนกั น และไมมีการระบุวามีการ สนับสนุนขอบงใชจํานวนมากระบุไวในเอกสารกํากับ
รักษาอื่นรวมดวยอยางไร เชน งานวิจัย ยา
หมายเลข 7
• มีการศึกษาบางฉบับ ที่ไมสามารถแปล
ผ ลได ทั้ ง ในแง วิ ธี ก ารศึ ก ษา และ
outcome เชน งานวิจัยหมายเลข 8
ตารางที่ 1 แสดงงานวิจัยชนิด RCT ของ serratiopeptidase ที่คนไดจาก PubMed และ Cochrane Library โดย
Bandolier
Author Conditions
1.Bracale et al, 1996 Superficial thrombophlebitis
2.Kee et al, 1989 Breast engorgement
3.Tsuyama et al Postoperative & traumatic swelling
4.Tachibana et al, 1984 Postoperative buccal swelling
5.Esch et al, 1989 Postoperative & traumatic swelling
6.Surachai et al Postoperative swelling (removal impacted molars)
7.Mazzone et al, 1990 Acute or chronic ear, nose or throat disorder
8.Bellussi et al, 1984 Secretory otitis media
9.Nagaoka et al, 1979 Chronic respiratory disease with difficult expectoration of sputum
10.Shimura et al, 1983 Chronic respiratory disease (not bronchial asthma)
11. Nakamura et al. 2003 Chronic airway disease
หมายเหตุ Bandolier ไมไดระบุปที่ตีพมพของเอกสารหมายเลข 3 และ 6
ิ

4. 10-4
ภาคผนวก
Anti-inflammatory Enzymes Lysozyme chloride 10 mg (potency)
เนื่องจาก serratiopeptidase เปนยาที่จัด Vitamin K1 (phytonadione) 2 mg
อยูในหมวด anti-inflammatory enzymes ตาม Rutin 100 mg
MIMS Classification ซึ่งยังมียา lysozyme chloride การออกฤทธิ์
อีกหนึ่งชนิดที่จัดอยูในยาหมวดนี้ จึงขอกลาวถึงยา 1. ชว ยใหการไหลเวียนของเลือดบริเวณริดสีดวง
ดังกลาวไวในบทนี้ดวย ทวารสะดวกขึ้ น มี ผ ลทํ าให เ ส น เลื อ ดฝอยรอบ
ทวารไมโปงและขดพอง จึงทําใหหัวริดสีดวงเล็ก
1. ฤทธิของยา (actions) และขอบงใช (indications)
์ ลง
จากเอกสารกํากับยา6 2. บรรเทาอาการอักเสบของเยื่อเมือกที่เกิดจากการ
1.1 Lysozyme chloride สูตรยาเดี่ยว คั่งของโลหิต
สวนประกอบ 3. ชวยใหเลือดหยุดไหล
ชนิดเม็ด ขอบงใช
ใน 1 เม็ดประกอบดวย lysozyme chloride 10 mg สําหรับโรดริดสีดวงทวารทั้งชนิดภายในและภายนอก
ชนิดนํ้าเชื่อม รวมทั้ง รอยแตกของริดสีดวงทวาร ตลอดจน อาการที่
ใน 1 ml ประกอบดวย lysozyme chloride 5 mg เกิดขึ้นรวมดวย เชน มีเลือดออก และการบวมอักเสบ
การออกฤทธิ์
เปนเอนไซมจากไขขาว เปน mucopolysaccharide 2. หลั ก ฐานเกี่ ย วกั บ ประสิ ท ธิ ภ าพของยา
ที่ประกอบดวย amino acid 129 ชนิด มีฤทธิ์ทําลาย (evidence search)
แบคที เ รี ย ใช รั ก ษาอาการอั ก เสบเนื่ อ งจากการ การสื บ ค น ข อ มู ล จาก PubMed โดยใช
ติดเชื้อ และเสริมฤทธิ์ยาปฏิชีวนะ search strategy ดังตอไปนี้ lysozyme[TI] AND
ขอบงใช Randomized Controlled Trial[ptyp] AND
รักษาอาการอักเสบเนื่องจากการติดเชื้อ โพรงจมูก "humans"[MeSH Terms] พบเอกสารทั้งสิ้น 6 เรื่อง
อักเสบชนิดเฉียบพลัน และเรื้อรัง เยื่อบุจมูกอักเสบ หู ดังแสดงไวในตารางที่ 2 ซึ่งไมมีเอกสารใดที่เกี่ยวของ
อักเสบ กับขอบงใชที่ระบุไวในเอกสารกํากับยา
1.2 Lysozyme chloride สูตรยาผสม 3. สรุป
ส ว นประกอบ เป น ยาสู ต รผสมที่ มี ส ารออกฤทธิ์ ไมสมควรบรรจุยาทั้งสองชนิดนี้ไวในบัญชี
ใน 1 แคปซูลดังนี้ ยาหลักแหงชาติ เนื่องจาก ไมพบหลักฐานที่สนับสนุน
Tocopherol calcium succinate 52 mg ขอบงใชที่ระบุไวในเอกสารกํากับยา ทั้งในโรคติดเชื้อ
ของระบบทางเดินหายใจและโรคริดสีดวงทวาร
6
เอกสารกํากับยาภาษาไทยที่ไดรับอนุมัติทะเบียนตํารับยา

5. 10-5
ตารางที่ 2 แสดงงานวิจยชนิด RCT ในมนุษยของ lysozyme ที่คนไดจาก PubMed
ั
Author Title
1: Senchyna M el al, 2004 Quantitative and conformational characterization of
lysozyme deposited on balafilcon and etafilcon contact
lens materials.
2: Haikel Y et al, 2000 Apical microleakage of radiolabeled lysozyme over time in
three techniques of root canal obturation
3: Yoshinuma N et al, 1989 [Clinical effects of chewing gum containing egg-white
lysozyme and mace extract] Japanese
4: Beeguer J et al, 1985 [Treatment of condylomata of the cervix uteri with local
administration of lysozyme] French
5: Matter M et al, 1982 [Double-blind clinical study on the effect of lysozyme in
acute conjunctivitis] French
6: Sato M et al, 1981 A random controlled study of the prophylactic effect of
lysozyme chloride on post-transfusion hepatitis