1. DIGESTINO PROSEZUA
Digestinoak elikagaiak mantenugai bihurtzen dau dauz; mantenugaiak odolera
heltzen da eta odolak osora banatzen dau. Digestinoa ahoan hasten da, urdailean
jarraitzen dau eta hestean amaitzen da.
- Ahoan elikagaiak mastekatu eta xehatu egiten da, hortz haginen bidez. Mihinak
txu guruinek sortzen daben txuagaz nahasten dauz elikagaiak eta elikadura
boloa sortzen da.
- Faringetik eta hestegorritik igaroten da elikadura boloa, urdailara heldu arte.
- Urdailean, elikadura boloa urin gastrikoekas nahastatzen da urdaileko
mogimenduei esker eta kimo sortzen da. Kontuan izan urdaileko sarrera, kardia
deitzen da eta urteera, piloroa.

2. - Heste meharrean, kimoa, pankreako urinekaz, behazunagaz eta heste urinakaz
nahastaten da eta halan kiloa sortzen da. Heste meharrean, mantenugaiak
xurgatzen dira, hau da, mantenugaiak odolera heltzen da eta odolak gorputz
guztira eroaten dau.
- Heste lodiak gure gorputzak ez dauana aprobetxatu batu eta gorozki bihurtzen
dau, gainera heste lodiak hiru zati daukaz: kolona, itsua eta ondestea. Gorozkia
uzkitik kanporatzen da.
ARNASAAPARATUAREN OSOGAIAK
Arnasbideak, aireak zirkulatzen dauan gorputzeko hodiak dira.
− Sudur hobiak airea gure gorputzean sartzeko eta aterateko hobiak dira, horren
eginkizuna da airea birikietara heldu aurretik garbitzea, berotzea eta hezotea.

3. − Faringea digestino eta arnas aparatuaren osogaia da, airea eroaten dau sudur
hobietatik birikietara.
− Laringea, faringea eta trakea lotzen dauzan hodia da. Barruan ahots kordak
daukaz, airea igarotean bibratu eta ahotsa sortzen daben muskulu bi.
− Trakea bronkio izeneko hodi bitan banandutako hodi bi da eta trakearen
hormak eraztun moduko batzuez sendotuta dagoz.

4. − Bronkioak birikietara heltzen diran hodi bi dira. Birikietan, bronkiolo izeneko
hodi txikiagoetan ardakatzen dira eta bronkioen bidez airea birikietan sartu eta
urten egiten da.
Birikiak larrosa koloreko organo arol bi dira. Biriki bakotxaren barruan,
bronkiologoen muturretan, biriki albeloak dagoz.
ARNASKETA PROZESUA
Arnasketaren helburua oxigenoa hartzea eta karbono dioxidoa da eta helburu hori bi
zatitan banatzen da.
− Arnasketa mogimenduak, arnasgora eta arnasbehera, gure birikietan airea
sartzeko eta urteteko mogimenduak dira.
− Gasen trukea biriki albeloetan gertatzen daeta biriki albeloen bidez, hartzen
dogun airearen oxigenoa odolera doa eta odolak daroan karbono dioxidoa
kanporatu egiten da, arasbeheran

5. ZIRKULAZINO APARATUAREN OSOGAIAK
Zirkulazino aparatuaren osogaiak dira: bihotza, odol basoak eta odola.
− Bihotza toraxaren eskerraldean dago kokatuta eta odola gorputz guztira
bultzatzen dau.
Lau barrunbez osotuta dago: goian, aurikula izeneko bi daukaz eta behean,
bentrikulu izeneko beste bi. Trikuspideak, eskumako aurikula eta eskumako
bentrikula banatzen dau. Mitralak, ostera, eskerraldeko aurikula eta eskerraldeko
bentrikula banatzen dau.
− Odol basoak era askotako lodiera daukien hodiak dira eta, arteriak, benak eta
kapilarrak bereizten dira.
Arteriak, odola, bihotzetik organo guztietara zabaltzen dau.
Benak odola gorputzeko atal guztietatik bihotzera daroe.
Kapilarrak oso meheak dira eta arteriak eta zainak lotzen dauz.

6. − Odola, bihotzak bultzatuta, odol basoetan zirkulatzen dauan likidoa da.
Mantenugaik eta oxigenoa garraiatzen dauz eta hondakinak batzen dauz.
Plasmaz eta plasmako zelulez osotuta dago.
Plasmea, likido horixka bat da eta, likido horretan, odol zelula guztiak flotatzen dabe.
Odol zelulak, globulu gorriak, globulu zuriak eta plaketak dira.
Plaketek zauriak ixten dabez, odol asko ez galtzeko.
Globulu gorriak, oxigenoa eta karbono dioxidoa garraiatzen dabe.
Globulu zuriek, gorputza infekzioetatik babesten dau.
ODOL ZIRKULAZINOA
Odol zirkulazinoa, bi zirkuitoetan banatzen dira: zirkulazino txikia eta zirkulazino
nagusia.
− Zirkulazino txikia: bihotzetik birikietara doa eta gero barriro bihotzera. Biriki
arteriak, karbono dioxidoa garraiatzen dau birikietaraino. Gero karbono
dioxidoa kanporatzen da eta oxigenoa hartzen da. Biriki benak, birikietatik
bihotzera, oxigenoa daroe. Ostean ezkerreko aurikulara doa eta gero
eskerraldeko bentrikulura eta hortik aurrera zirkulazino nagusia hasten da.

7. − Zirkulazino nagusia: bihotzetik organo guztietara doa eta gero barriro
bihotzara. Bihotzatik organo guztietara odol oxigenatua eroaten dau aorta
arteriaren bidez. Organo guztietatik, bihotzara karbono dioxidoa daroa kaba
benen bidez eta ostean eskumako aurikulara doa eta gero eskumako
bentrikulura eta hortik aurrera zirkulazino txikia hasten da.
SISTOLEA ETA DIASTOLEA
Sistoleak eta diastoleak, mogmendu bi horreek, taupadea osotzen dabe.
− Sistolean, bihotza uzkurtu egiten da, eta odola arterietara bultzatzen dau.
− Diastolea, erlaxatu egien da, eta benetatik datorren odolagaz beteten da.

8. GERNU SISTEMEA
Gernu sistemea osotzen dabe: kuntxurrenek, ureterrak, gernu maskuriak eta uretrak.
− Kuntxurrunak, baba formako organo bi dira eta horren eginkizuna da: igaroten
dan odola iragaztea, organismoentzako toxikoak diran hondakinak erauzteko.
Kuntxurrunak, substantzia horrek gordetzen dau eta urarekin nahastatuta,
gernua sortzen da.
− Ureterrak, gernua hartzen dabe, kuntxurrunetik gernu maskuriarte, bi hodiren
bidez.
− Gernu maskuriak, gernua gordetzen dau eta litro laurden baino gehiago
badagoan pisuxagurea daukagu. Gernu maskurian, ere zabaltzeko eta ixteko
esfinter bat daukagu barruan.

9. − Uretrak, gernu maskuria gordetako, gernua kanporatzen dau hodiaren bidez.
IZERDI GURUINAK
Azalean, izerdi guruinak dagoz eta bi funtzino daukaz: substantzi toxikoak kanporatu
eta gorputzeko tenperaturea kontrolatzea.
− Izerdiguruinen bidez, substantzia toxikoak ezabatzen dira. Horretarako, izerdia
sortzen da, hau da, gatzez eta % 99an urez osotutako disoluzino bat. Izerdia
azala kanpoaldeko poroen bidez egozten da.

10. − Izerdi guruinei esker, gorputzaren tenperaturea kontrolatzen da, izerdia
lurrundu egiten dalako azalaren beroa erabilita eta,halan, azala freskatzen
daualako. Bero handia egiten dauanean, izerdi gehiago botatzen dogu. Eta
ariketa fisikoak edo urduri nahiz bildurtzen garanean, izerdia botatzen dogu,
gure bihotzeko taupadak arinago doazalako.
Azalaren osogaiak dira: ulea, epidermisa, dermisa eta izerdi guruinak.