1. Хувь хүний хэрэглээ
ба хадгаламж
МУИС-ЭЗС СМЗ-3
Ш.Даулетбек

2. Агуулга
• Хадгаламж гэж юу вэ? Хадгаламжийн
төрлүүд
• Хэрэглээ гэж юу вэ? Хэрэглээний
төрлүүд
• Хэрэглээгээ яаж хангах вэ?
• Хадгаламж хийхэд тулгарах асуудлууд
• Хэрэглээ ба хадгаламжийн хамаарал
• Хадгалах болон хэрэглэх хандлагууд

3. Хэрэглээ ба хадгаламж
• Хүний бүх татвар хураамжаа
төлөөд үлдэж буй орлого нь:
- хэрэглээ
- хуримтлал гэсэн 2 хэсэгт
хуваагдана.

4. Хэрэглээ
• Хүний хэрэгцээний хангамжийг
хэрэглээ гэнэ
• Хэрэглээ нь аж ахуйн нэгжүүдээс
худалдан авсан бараа, үйлчилгээ
юм.

5. • Адил нөхцөл, ижил
хэрэгцээтэй үед ч баян хүн
ядуу хүнээс хавьгүй их мөнгө
зардаг нь ойлгомжтой.
• Гэтэл орлогоор ч,
хэрэгцээгээрээ ч адилхан,
зарлагын бүтэц нь ч ижилхэн
хоѐр хүн санхүүгийн
байдлаар эрс ялгаатай
байдаг.

6. Маслоугийн хэрэгцээний
шатлал:
Монгол улсын статистикийн эмхтгэлд: Хоол хүнсний,
хүнсний бус гэх мэтчилэн ангилдаг.

7. Хэрэглээ
• Өрхийн төсвийн зарлагын
захиран зарцуулалтыг Никелл ба
Дорс гэх эрдэмтэд 5-н янзаар
ангилсан байдаг. Үүнд :
1. Өрхийн санхүүгийн төлөвлөгөө
гаргах
2. Төлөвлөгөөтэй зарцуулах арга
3. Цалингаа амжиргаандаа
хүргэдэг арга
4. 50/50 %-н системийн арга
5.Төлөвлөхгүй байх

9. Хадгаламж
• Тодорхой хугацааны турш бодит эдийн
засгаас олсон ашгаасаа өдөр тутмын
хэрэглээндээ зориулаад үлдсэн дүнг
хадгаламж гэнэ.
• Хадгаламж нь хэрэглээндээ
зарцуулаад үлдэж буй орлогын тэр
хэсэг юм.

10. Хадгаламжийн төрөл:
Хадгаламж
Хувийн
хадгаламж
буюу сайн
дурын
хадгаламж
Мөнгөн
хадгаламж
Бизнесийн
хадгаламж
буюу ашгийн
хадгаламж
Биет
хадгаламж

11. Хүмүүс яагаад хадгаламж
хийдэг вэ?
• Амьдралын мөчлөг
• Эрсдэлийн шалтгаан

12. Ямар хэлбэрээр хадгаламж
хийх вэ?
• Хувьцаа
• Хадгаламж
-Хувь хүнйи төсвийн нэг бүрэлдэхүүн хэсэг нь хадгаламж
байдаг. Хадгаламж нь буцаад хөрөнгө оруулалт болдгоороо
онцлогтой.

13. Хугацаагүй хадгаламж
Банк
Хадгаламж
хүү(хугацаагүй)
Данс нээх доод
хэмжээ
Хаан Банк
6%
5,000 төгрөг
Төрийн банк
6,6%
100,000 төгрөг
ХХБ
6%
5,000 төгрөг
Улаанбаатар банк
7,2%
10,000 төгрөг
Голомт банк
7.2%
10,000 төгрөг
2013.10.22ний байдлаар

14. Хугацаатай хадгаламж
Банк
Хадгаламж
хүү(хугацаатай)
Данс нээх доод
хэмжээ
Хаан Банк
15.1%
20,000 төгрөг
Төрийн банк
13.2%
1,000,000 төгрөг
ХХБ
15.0%
20,000 төгрөг
Улаанбаатар банк
15,6%
10,000 төгрөг
Голомт банк
15%
10,000
2013.10.22ний байдлаар

15. Хэрэглээ, Хадгаламжинд нөлөөлөх
хүчин зүйлс
• Орлогын
• Орлогын бус хүчин зүйлс
Орлогын бус хүчин зүйлс:
-Хуримтлуулсан хөрөнгийн
хэмжээ
-Хүлээлт ба таамаглал
-Татвар хураамж
-Өрхийн хадгаламж

16. Үндсэн хамаарал (Кейнс)
DI=C+S
DI =Ү-Т
Y-нийт орлого
Т-татвар
DI = татвар төлсний дараах
орлого
• 100%-ийн хэрэглээнд
зарцуулвал
DI =C

17. Үндсэн хамаарал
• 1. Хэрэглээ, хуримтлал хоѐрын нийлбэр
нь татвар төлсний дараах орлоготой
тэнцүү байна.
2. Орлого тэгтэй тэнцүү байхад хэрэглээ
тэгтэй тэнцүү биш байна.
3. Орлогын тодорхой түвшнээс эхлэн
өрхөд хуримтлал үүсдэг.
4. Орлого нэмэгдэхийн хирээр хэрэглээ
хуримтлэл хоѐул өсөх боловч
хуримтлалын өсөлт нь хэрэглээний
өсөлтөөс ямагт түрүүлж байдаг.

18. Үндсэн хамаарал (Кейнс)
F(c)
зарцуулалт (C)
хадгаламж (S)
Орлого
Орлогод шууд хамааралтай

19. Ахиу хэрэглэх хандлага
• Ахиу хэрэглэх хандлага гэдэг нь
орлого нэгжээр өөрчлөгдөхөд уг
нэмэгдэл орлогын хэдэн хувь нь
хэрэглээнд зарцуулагдаж буйг
харуулах харьцаа юм. Орлого
хэрэглээ 2-ын хоорондын хамаарал
• MPC = ΔC/ ΔY
MPC-Ахиу хэрэглэх хандлага,
хэрэглээний шулууны өнцгийн кэоф

20. Ахиу хадгалах хандлага
• Ахиу хадгалах хандлага нь
орлого нэгжээр өөрчлөгдөхөд
хадгаламж хэрхэн өөрчлөгдөж
буйг харуулах харьцаа юм.
• MPS = ΔS/ ΔY
MPS-Ахиу хадгалах хандлага
хадгаламжийн функцийн өнцгийн
кэоффициент

21. Дундаж хэрэглэх хандлага
• Дундаж хэрэглэх хандлага нь
орлогод хэрэглээ хэдэн
хувийг эзэлж байгааг
харуулах харьцаа юм.
• АPС= С/ Y

22. Дундаж хадгалах хандлага
• Дундаж хадгалах хандлага нь
орлогод хадгаламж хэдэн
хувийг нь эзэлж буйг
харуулах харьцаа юм.
• АPS = S/ Y
Нөхцөл: APS+APC=1

23. Хэрхэн яаж саятан болох вэ?
1. Мөнгийг хуримтлуулж сурах
2. Үргэлж гарч буй зардлыг
тооцоолох хэрэгтэй
3. Олсон орлого бүрээсээ
хуримтлалд хөрөнгө оруулалт
хийх
4. Боломжгүй зүйл гэж огт
байхгүй
5. Мөнгөө хуримтлуулахаа хэзээд
бүү зогсоо

24. Жишээ бодлого
• Хэрвээ хэрэглэгчийн орлого
1сая төгрөгөөс 1,2сая төгрөг
болж өсөхөд хэрэглээ нь
600000 төг-өөс 700000 төг
болж өссөн гэвэл MPS, MPCийг олно уу

25. Асуулт
• Таны сарын цалин
1,000,000₮ гэвэл энэ мөнгөөр
та юу хийх вэ?
-хадгаламж хийх уу?
хадгалвал хэдийг нь хадгалах
вэ?
-хэрэглээнд хэдийг нь
зарцуулах вэ?

26. • Ашигласан материал:
• “Санхүүгиййн үндэс” Л.Оюунцэцэг
 www.google.com
 http://www.sanhuu.mn/asuult_new/index.php?
menu=more&more_id=1838
 www.gelegjamts.blogspot.com
 www.fileshare.com
 http://gerhoroolol.blog.gogo.mn/read/entry1896
05
 http://www.goolingoo.mn/index.php?c=2996