1. Hücre zarından madde
geçişi (nedeni)
Pasif taşıma Aktif taşıma
Difüzyon Endositoz
a)Fagositoz
b)Pinositoz
Kolaylaştırılmış
Difüzyon
Ekzositoz
Osmoz
Ozmotik olay ve
Kuvvetler
1

2.  Küçük moleküllerin hücre zarından geçişi pasif ya da aktif taşınma
(transport) şeklinde olur. Basınç ve konsantrasyon farkları nedeni ile
oluşan pasif taşınma farklı şekillerde sağlanır.

4. Difüzyon (yayılma)
 Gaz yada sıvı moleküllerin yoğun olarak bulundukları bölgeden, daha az
yoğun oldukları bölgeye doğru yayılmaları olayına difüzyon adı verilir.
Örneğin, bir odada kolonya kokusunun yayılması; bir bardak su içine
damlattığımız mürekkebin suyu maviye boyaması gibi.
 Hücre zarı, difüzyona uğrayacak maddelerin geçmesine izin verirse,
moleküller konsantrasyonu yüksek olan bölgeden düşük konsantrasyonlu
bölgeye doğru hareket ederek bir denge durumu sağlamaya çalışırlar.
Örneğin, hücre dışı ortamda yoğun olan sodyum ve klor iyonları ile, hücre
içi ortamda yoğun olarak bulunan potasyum iyonları, konsantrasyonları
farkına bağlı olarak, arada elektriksel yüke dayalı yüksek gerilim yaratırlar.
Bu gerilim farkının dengelenmesi, hücre zarındaki difüzyon ile sağlanır.
 Difüzyonu etkileyen koşullar vardır. Örneğin, maddelerin büyüklüğü ve yağ
içindeki eriyebilme özellikleri, maddenin bölgeler arasındaki yoğunluk
farkı, moleküllerin kinetik enerjisi ve sıcaklığın artışı difüzyon hızını doğru
orantılı olarak arttırır.

7. • Zıt yüklü iyonlar geçirgen membranla
ayrıldığında
membran potansiyeli oluşur

8. • Yüklü maddelerin haraket yönü kimyasal
gradyan(konsantrasyon farkı) ve elektriksel
gradyan (Vm) ye bağlıdır
Bu iki faktöre elektrokimyasal gradyan
(elektrokimyasal potansiyel denir) denir.

9. Basit difüzyonun özellikleri
• Hücre metabolizmasına bağımlı değildir,
• Taşıma her zaman konsantrasyon farkı (gradiyenti) doğrultusundadır,
• Difüzyon hızı konsantrasyon farkı ile doğru orantılıdır.
Kolaylaştırılmış Difüzyon
 Bazı maddelerin (örneğin glikoz) hücre zarından geçebilmesi, ancak
taşınacak maddeye özgü, protein taşıyıcılar aracılığıyla mümkün olur. Bu
durumda, basit difüzyon için yukarıda söz konusu edilen ilk iki özellik
geçerli olacak, ancak taşıma hızı, taşınacak maddenin konsantrasyon farkı
yanında, bu maddeyi taşıyacak taşıyıcı sayısına da bağlı olacaktır. Bu
durumda, zarda yer alan özgül taşıyıcıların tümünün kullanımına karşılık
gelen bir hız limiti söz konusudur. Protein yapılı taşıyıcılar aracığıyla ve
gene taşınacak maddenin kimyasal potansiyel enerjisinden yararlanarak
gerçekleşen bu tür taşıma mekanizmaları kolaylaştırılmış difüzyon olarak
bilinir.

10.  Protein yapılı taşıyıcılar, hücre zarından taşınacak maddeyi, zarın bir
tarafında bağlarlar. Protein yapının şekil (konformasyonel) değişikliği ile
zarı kat eden madde, diğer tarafta taşıyıcıdan ayrılır. Bu taşıyıcılar her iki
yöne doğru da taşıma yapabilirler. Hangi yöne doğru net taşıma
yapılacağını belirleyen faktör, konsantrasyon farkı (gradiyenti) dır. Bu
mekanizma hücre metabolizmasına bağımlı değildir. Metabolik enerji
kullanmaz.
 Kolaylaştırılmış difüzyonla madde taşınma hızı,
1. Ortam sıcaklığına
2. Konsantrasyon farkına (gradiyentine)
3. Zardaki taşıyıcı sayısına
4. Madde-taşıyıcı ilişkisi hızına (maddenin taşıyıcıya afinitesi)
5. Konformasyonel değişim hızına bağlıdır.

11. Basit difüzyon Kolaylaştırılmış difüzyon

13. Taşıyıcı protein ve kanal proteinleri. (A) Bir taşıyıcı protein iki biçim değişikliği
geçirir, öyle ki erir maddeyi bağlayan kısım sıra ile çift tabakanın bir tarafında sonra
diğer tarafında yer alır. (B) Bunun aksine, bir kanal proteini ise, özel erir maddelerin
difüze olabildiği çift tabaka boyunca su dolu bir por oluşturur.

16. • Glukoz ve aa ler yağda erimezler ve
kolaylaştırılmış difüzyonla hücre içine taşınırlar

18. • Taşıyıcılar:
• Substrata yüksek sterospesifiteyle bağlanırlar
• Monomerik protein
• Saturasyon (+) (enzim gibi)

19. Osmoz (suyun geçişi)
 Hücre zarından suyun geçişi de su
konsantrasyonunun yüksek
olduğu (hipertonik) yerden, su
konsantrasyonunun az olduğu
(hipotonik) yere doğru olur.
 Konsantrasyon farkından oluşan
basınç nedeni ile gerçekleşen su
geçişine ozmoz adı verilir.

21. C) Osmotik Olaylar
a)Hipertonik Ortam:(Yoğun Ortam) Bir hücre kendisinden daha yoğun ortama
koyulursa su kaybederek büzülür. Bu olaya plazmoliz denir.
b)Hipotonik Ortam (Az yoğun ortam): Plazmoliz olmuş yada normal bir hücreye
kendisinden daha seyreltik bir çözeltiye koyarsak su alarak şişer.Bu olaya
deplazmoliz denir.
c) İzotonik Ortam(Denge Ortamı): Hücre izotonik ortama koyulursa dengeli bır
madde alış verişi olur.
Hemoliz: Hücreler çok seyreltik ortamlara ya da saf suya konulursa aşırı
miktarda su alarak gerilirler. Bu gerilme sonucunda oluşan basınçla hayvan
hücreleri patlar. Buna hemoliz denir. 21

22. Aktif Taşınma
 Bazen maddelerin konsantrasyonu düşük olan yerden yüksek olan yere
doğru iletilmesi gereklidir. Bu tip iletimde, moleküllere enerji vermek
gerekir ki bu da metabolik enerji harcanmasını gerektirir.
 Birçok metabolizma maddeleri ve elektrolitler hücre zarından aktif taşıma
ile taşınırlar ve bunun için hücre içinde ATP’tan sağlanan enerji kullanılır.
Ancak soğuk ortam, oksijen yokluğu ve metabolik zehirler aktif iletimi
durduran etkenlerdir.
 Eğer aktif taşınma olmasaydı, bazı dokularda özel maddelerin birikimi
gerçekleşemezdi. Örneğin kemiklerimizde sertliği sağlayan kalsiyum tuzları
bu tip taşınmayla kemiklerde biriktirilir.
 Hücre, aldığı maddelerin bir kısmını hücre organellerinin moleküler
organizasyonunda, bir kısmını da enerji elde etmekte kullanır.

24. Pasif ve aktif taşımanın karşılaştırılması. Pasif taşıma, elektrokimyasal gradiyent
yönünde kendiliğinden ya lipid çift tabakadan basit difüzyon ile ya da taşıyıcı aracılığı ile
kolaylaştırılmış difüzyon veya pasif taşıyıcılarla olur. Bunun aksine aktif taşıma bir
metabolik enerji kullanımını gerektirir ve daima erir maddenin elektrokimyasal
gradiyentin aksine pompalanması için metabolik enerjiyi kullanan taşıyıcılar aracılığı ile
gerçekleşir.

48. • İyonları membrandan taşıyan bileşeklere
iyonofor denir.

50. Aquaporinler:
• İntegral membran proteinleri
• Hidrofilik transmembran kanalı oluştururlar
• Plazma membranından H2O nun geçmesi
• 11 aquaporin (memelilerde)
• Eritrositler
• Ter, tükrük, gözyaşı atılımı
• İdrar oluşumu, nefronda su tutlumu