1. 4
Analiza kosto-vëllim-fitim (CVP)
Kontabiliteti menaxherial
Objektivat mësimore
 Fitimi – matja e fitimit duke përdorur koston e
përvetësimit (absorbuese) dhe variabile
 Përcaktimi i numrit të njësive që duhet të shiten, për
të qenë rentabil ose për të arritur fitimin e synuar.
 Llogaritja e sasisë të të hyrave që kërkohen, për të
qenë rentabil ose për të arritur fitimin e synuar.
 Përgatitja e grafikut vëllim-fitim dhe grafikut kostovëllim-fitim dhe shpjegimi i kuptimit të secilit.
 Shpjegimi i ndikimit të riskut, pasigurisë dhe variablat
e ndryshueshme në analizën kosto-vëllim-fitim.
2
1

2. Fitimi – Matja e fitimit
 Fitimi është një masë e ndryshimit midis asaj që
ndërmarrja fut në prodhim, shitjes së produkteve që
i prodhon dhe asaj që ajo pranon prej shitjes
 Fitimi është shkalla për të cilën kompania bëhet më
e pasur, në bazë të angazhimit në transaksione.
 Fitimi është një koncept afatgjatë dhe varet nga
ndryshimi midis të hyrave dhe shpenzimeve
 Qëllimi i matjes së fitimit:
• për raportim të jashtëm (sipas metodës së caktimit të
kostos absorbuese) dhe
• për raportim të brendshëm (sipas metodës së
caktimit të kostos variabile)
3
Metoda e caktimit të kostos
absorbuese
 Për raportimin e jashtëm financiar kërkohet
caktimi i kostos absorbuese ose caktimi i
plotë i kostos
 Caktimi i kostos absorbuese i cakton të
gjitha kostot e prodhimit (materialet direkte,
punën direkte, koston indirekte variabile dhe
një pjesë të kostos indirekte fikse) tek secila
njësi e produktit.
 Secila njësi e produktit, absorbon disa kosto
indirekte fikse të prodhimit, përveç kostove
variabile që lindin gjatë prodhimit të tij.
4
2

3. Metoda e caktimit të kostos
variabile (margjinale)
 Llogaritja e kostove variabile është metodë
alternative e regjistrimit në kontabilitet të kostove
dhe fitimit, e cila kundërshton parimet e
përvetësimit të ShPP Fikse në koston për njësi
 Kostoja variabile (margjinale) e prodhimit për njësi
zakonisht përbëhet prej elementeve të mëposhtme.
• Lëndët e para direkte
• Puna direkte
• ShP variabile të prodhimit
 Kostoja variabile e shitjeve përmbajnë zëra të tillë si
• komisionet (përqindjet) për shitje, dhe
• kosto variabile të shpërndarjes.
5
Metoda e caktimit të kostos
variabile (margjinale) – Kontributi
 Kontributi është një masë e rëndësishme për
llogaritjen e kostove variabile, dhe llogaritet
si ndryshimi midis vlerës së shitjeve dhe
kostove variabile.
 Termi 'kontribut' është faktikisht emri i
shkurtuar për 'kontributi i cili mbulon ShPP
fikse dhe që mundëson realizimin e një
fitimi'.
6
3

4. Informacionet mbi fitimin ose
kontributin
 Përparësia kryesore e informacioneve mbi
kontributin për dallim të informacioneve mbi
fitimin është që këto informacione mundësojnë
llogaritjen shumë lehtë të fitimit në rast se
shitjet rriten ose zbresin prej një niveli të
caktuar.
 Informacionet mbi fitimin, janë më të dobishme
për sa i takon raportimeve financiare.
 Informacionet mbi kontributin janë më të
dobishme për sa i takon marrjes së vendimeve.
7
Llogaritja e fitimit sipas kostove
variabile dhe absorbuese
 Gjatë llogaritjes së kostove variabile (margjinale),
kostot fikse të prodhimit trajtohen si kosto të
periudhës dhe tregohen si shpenzime periodike (në
momentin kur ndodhin).
 Gjatë llogaritjes së kostove absorbuese (të
përvetësimit), kostot fikse të prodhimit
përvetësohen nëpërmjet kostos për njësi dhe
barten në vlerën e stoqeve në mënyrë që t’iu
ngarkohen shitjeve për periudhat e ardhshme.
 Vlera e stoqeve, në rastet kur llogaritja e kostove
bëhet nëpërmjet përvetësimit janë në këtë mënyrë
më të larta se sa vlera e llogaritur nëpërmjet
llogaritjes me anë të kostove variabile
8
4

5. Llogaritja e fitimit sipas kostove
variabile dhe absorbuese
Shitje
KMSH
Materiale
Punë direkte
Rrogë mbikëqyrësi
Qira fabrike
Shitje
Kosto variabile
Materiale
Punë direkte
Komisione
Kosto operative
Komisione
Kosto administrative
Kosto fikse
Rrogë mbikëqyrësi
Qira fabrike
Kosto administrative
Fitimi neto
Fitimi neto
9
Llogaritja e fitimit sipas kostove
variabile dhe absorbuese - Shembull
Shitje
100,000
- KMSH
40,000
Materiale
10,000
Punë direkte
5,000
Rrogë mbikëqyrësi 5,000
Qira fabrike
20,000
F_Bruto
60,000
Shitje
- Kosto variabile
Materiale
Punë direkte
Komisione
F_Kontributit
100,000
20,000
10,000
5,000
5,000
80,000
- K_Operative
10,000
Komisione
5,000
Kosto administrative 5,000
- Kosto fikse
30,000
Rrogë mbikëqyrësi
5,000
Qira fabrike
20,000
Kosto administrative 5,000
Fitimi neto
Fitimi neto
50,000
50,000
10
5

6. Dallimet në llogaritjet e kostove
variabile dhe absorbuese
Llogaritja e kostove
variabile
Llogaritja e kostove
absorbuese
Stoqet përfundimtare
vlerësohen me anë të
kostove variabile
Stoqet përfundimtare
vlerësohen me anë të
kostove të plota të
prodhimit.
Kostot fikse trajtohen si
kosto të periudhës
Kostot fikse përvetësohen
nëpërmjet kostove për njësi.
Kostoja e shitjeve nuk
përfshin asnjë pjesë nga
ShPP fikse.
Kostoja e shitjeve përfshin
një pjesë të ShPP fikse
11
Harmonizimi i fitimeve
 Shifrat e raportuara të fitimit të cilat përfitohen duke
përdorur teknikën e llogaritjes së kostove variabile
ose atë absorbuese do të jenë të ndryshme në rast
se ka ndryshime në nivelin e stoqeve të periudhës.
 Në rast se prodhimi është i barabartë me shitjet, nuk
do të ketë ndryshime në fitimet e llogaritura sipas të
dyja metodave të llogaritjes së kostove
 Ndryshimi në fitimet e raportuara sipas dy
sistemeve të llogaritjes së kostove vjen si rrjedhojë
e metodave të ndryshme të vlerësimit të stoqeve.
12
6

7. Harmonizimi i fitimeve
 Nëse rritet niveli i stoqeve (pra nëse stoqet
në fillim të periudhës janë më të larta se ato
në fund të periudhës), llogaritja e kostove
absorbuese do të nxjerrë në pah fitime më të
larta
 Nëse niveli i stoqeve zbret, teknika e
llogaritjes së kostove absorbuese do të
raportojë fitim më të ultë.
13
Harmonizimi i fitimeve
 Ndryshimet në stoqe nën caktimin e kostos sipas
absorbimit dhe caktimin e kostos variabël
Nëse
1. Prodhimi > Shitjet
2. Prodhimi < Shitjet
3. Prodhimi = Shitjet
Atëherë fitimi sipas
kostos absorbuese > kostos variabile
kostos absorbuese < kostos variabile
kostos absorbuese = kostos variabile
14
7

8. Analiza kosto-vëllim-fitim
 Analiza kosto-vëllim-fitim (CVP), është mjet i fuqishëm
për planifikimin dhe marrjen e vendimeve.
 Meqenëse analiza CVP thekson raportet reciproke të
kostos, sasisë së shitur dhe çmimit, ajo sjell së bashku
të gjithë informacionin financiar të ndërmarrjes.
 Analiza CVP mund të jetë mjet i vlefshëm në
identifikimin e shtrirjes dhe madhësisë së problemeve
ekonomike, me të cilat përballet kompania dhe e
ndihmon lokalizimin e zgjidhjes së nevojshme.
15
Pika rentabël për njësi
 Interesimi i menaxhmentit është të dijë se si
sillen të hyrat, kostot dhe fitimet ndaj
ndryshimit të vëllimit,
• për këtë duhet të fillohet duke gjetur pikën e
rentabilitetit të kompanisë në njësitë e
shitura.
 Dy metodat e përdorura më së shpeshti, për
gjetjen e pikës së rentabilitetit në njësi, janë
• metodat e fitimit operativ dhe
• metoda e marzhës së kontributit
16
8

9. Pika rentabël për njësi
 Elementi i parë në implementimin e metodës së
njësive të shitura tek analiza CVP është
përcaktimi se çka është në të vërtetë njësia.
 Elementi i dytë përqendrohet në ndarjen e
kostove në përbërës fiks dhe variabël.
• Analiza CVP fokusohet në faktorët që shkaktojnë
një ndryshim në përbërësit e fitimit.
• Kur fokusi në analizën CVP, lidhet me njësitë e
shitura, duhet të përcaktohen përbërësit fiks dhe
variabël të kostos dhe fitimi lidhur me njësitë.
17
Metoda e fitimit operativ
 Metoda e fitimit operativ fokusohet në raportin e
fitimit, si një mjet i dobishëm në organizimin e
kostove të kompanisë në kategori fikse dhe
variabël.
 Raporti i fitimit mund të shprehet si një ekuacion
tregues:
Fitimi operativ = Të hyrat nga shitjet – kostot variabile –
kostot fikse
Fitimi operativ = [(Çmimi x Numri i njësive) – (Kostot
variabël për njësi x Numri i njësive)] – Kostot totale fikse
18
9

10. Metoda e fitimit operativ
 Për vitin e ardhshëm, kompania ABC ka
përgatitur raportin që vijon për të hyrat e
parashikuara
Shitjet (72,500 njësi x €40)
€2,900,000
- Kostot variabile
1,740,000
Margjina e kontributit
1,160,000
- Kostot fikse
800,000
Fitimi operativ
€360,000
19
Metoda e fitimit operativ
 Nëse kompania, ka
• çmimin e shitjes €40 për njësi
• kostoja variabël €24 për njësi (€1,740,000/72,500 njësi)
• kostot fikse €800,000.
 Në pikën rentabël, ekuacioni i të ardhurave
operative do të ketë formën që vijon:
0
0
€16 x Njësitë
Njësitë
Njësitë
=
=
=
=
=
(€40 x Njësitë) – (€24 x Njësitë) – €800,000
(€16 x Njësitë) – €800,000
€800,000
€800,000 / €16
50,000
20
10

11. Metoda e fitimit operativ
Shitjet (50,000 njësi x €40)
- Kosto variabile (50,000 x €24)
Marzha e kontributit
- Kosto fikse
Fitimi operativ
€2,000,000
1,200,000
800,000
800,000
€
0
21
Metoda e marzhës së kontributit
 Në pikën rentabilitetit, totali i marzhës së
kontributit është baras me shpenzimet fikse.
Marzha e kontributit = Të hyrat nga shitjet totali i kostove variabël.
 Respektivisht
Numri i njësive = Kostot fikse / Marzha e
kontributit të njësisë
Numri i njësive = €800,000 / (€40 – €24)
Numri i njësive = €800,000 / €16 për njësi
Numri i njësive = 50,000 njësi
22
11

12. Pikësynimet e fitimit
 Pika e rentabilitetit është informacion i
dobishëm, për ato kompani që do të
dëshironin të kishin fitim operativ më të
mëdha se sa zero.
 Analiza CVP na tregon rrugën për të
përcaktuar se sa njësi duhen prodhuar për
të pas një fitim të caktuar të pikësynuar.
 Fitimi operativ i pikësynuar mund të
shprehet si shumë në njësi monetare (p.sh.
€20,000) ose si një përqindje e të hyrave nga
shitjet (p.sh. 15 % e të hyrave).
23
Pikësynimet e fitimit - Fitimi i pikësynuar
si një shumë e njësive monetare (eurove)
 Supozoni se kompania ABC dëshiron të nxjerrë fitim
operativ prej €424,000. Sa njësi duhet të shesë ajo për
të arritur këtë rezultat?
 Metoda e fitimit operativ:
€424,000 = (€40 x Njësitë) - (€24 x Njësitë) – €800,000
€1,224,000 = €16 x Njësitë
Njësitë = 76,500 njësi
 Metoda e marzhës së kontributit:
Njësitë = (€800,000 + €424,000) / (€40 – €24)
= €1,224,000 / €16
= 76,500 njësi
24
12

13. Pikësynimet e fitimit
Shitjet (76,500 njësi x €40)
- Kostot variabile (76,500 x €24)
Marzha e kontributit
- Kostot fikse
Fitimi para tatimit
€3,060,000
1,836,000
1,224,000
800,000
€ 424,000
25
Pikësynimet e fitimit
 Të ardhurat e pikësynuara si përqindje (%) e
të hyrave nga shitjet
• Kompania ABC dëshiron të dijë numrin e njësive që
duhen shitur për të nxjerrë një fitim të barabartë me
15 për qind të të hyrave nga shitjet.
(15 % x €40) x Njësitë
€6 x Njësitë
€6 x Njësitë
€10 x Njësitë
Njësitë
=
=
=
=
=
(€40 x Njësitë) – (€24 x Njësitë) – €800,000
(€40 x Njësitë) – (€24 x Njësitë) – €800,000
(€16 x Njësitë) – €800,000
€800,000
80,000 njësi
26
13

14. Ndikimi i kostove fikse në fitim
Kostot fikse = Marzha e kontributit; Fitimi = 0
Kostot fikse
Marzha e
kontributit
Të hyrat
Totali i kostove
variabël
27
Ndikimi i kostove fikse në fitim
Kostot fikse < Marzha e kontributit; Fitimi > 0
Kostot fikse
Fitimi
Marzha e
kontributit
Të hyrat
Totali i kostove
variabël
28
14

15. Ndikimi i kostove fikse në fitim
Kostot fikse > Marzha e kontributit; Fitimi < 0
Kostot fikse
Humbja
Marzha e
kontributit
Të hyrat
Totali i kostove
variabël
29
Paraqitja grafike e marrëdhënieve
CVP
 Paraqitja grafike mund t’i ndihmojë
menaxherët që të shohin dallimin midis
kostos variabile dhe fitimit.
 Gjithashtu mund t’i ndihmojnë që ta kuptojnë
me shpejtësi se çfarë ndikimi do të ketë një
rritje ose ulje e shitjeve në pikën rentabël.
 Dy grafikët bazë,
• grafiku i vëllim-fitimit dhe
• grafiku kosto-vëllim-fitim
30
15

16. Grafiku Vëllim-Fitim
 Grafiku vëllim-fitim paraqet marrëdhënien
midis fitimit dhe vëllimit të shitjeve.
 Grafiku vëllim-fitim është grafiku i ekuacionit
të fitimit operativ
Fitimi operativ = [(Çmimi x Njësitë) – (KV x Njësitë)] – KF
 Në grafik, fitimi është variabël e varur,
ndërsa njësitë janë variabël e pavarur.
31
Grafiku Vëllim-Fitim
 Supozoni se kompania ABC prodhon një
produkt te vetëm me koston dhe te dhënat e
çmimit si vijojnë:
• Kostot totale fikse
• Kostoja variabile për njësi
• Çmimi i shitjes për njësi
€100
5
10
 Duke përdorur këto të dhëna, fitimi operativ
mund të shprehen si vijon:
Fitimi operativ = (€10 x Njësitë) – (€5 x Njësitë) – €100
= (€5 x Njësitë) – €100
32
16

17. Grafiku Vëllim-Fitim
Y = €5x - €100
(40#, €100)
€100—
Humbja ose Profiti
80—
60—
40— Kufiri i rentabilitetit
(20#, €0)
20—
0—
|
5
Fitimi
|
|
|
|
|
10 15 20 25 30
- 20—
Humbja
- 40—
|
|
35 40
|
|
45 50
Njësitë e shitura
-60—
-80—
-100—
(0#, - €100)
33
Grafiku kosto-vëllim-fitim
 Grafiku kosto-vëllim-fitim përshkruan marrëdhënien
midis kostos, vëllimit dhe fitimit.
 Për të marrë një marrëdhënie më të detajuar, është
e nevojshme të vizatojmë dy drejtëza të ndara:
• drejtëzën e hyrave totale dhe
• drejtëzën e kostos totale.
 Këto drejtëza paraqesin dy ekuacionet që vijojnë:
• Të hyrat = Çmimi x Njësitë
Të hyrat = €10 x Njësitë
• Kosto totale = (KV e njësisë x Njësitë) + KF
Kosto totale = (€5 x Njësitë) + €100
34
17

18. Grafiku kosto-vëllim-fitim
Të hyrat
€500 --
Të hyrat totale
450 --
Rajoni i profitit
400 -350 -300 --
Kufiri i rentabilitetit
Kostoja totale
(20, €200)
250 -200 --
KV = (€200, ose €5 #)
150 -100 --
Kosto fikse (€100)
50 -0 --
|
5
|
10
|
15
|
|
20
25
|
30
|
35
|
40
|
45
|
50
|
55
Njësitë e shitura
|
60
35
Ndryshimet në variablat CVP
 Kompanitë duhet të jenë të vetëdijshme për
ndryshimet në:
• çmime,
• kostot variabël dhe
• kostot fikse.
 Gjithashtu duhet të llogarisin në:
• efektet e riskut dhe
• të pasigurisë.
36
18

19. Prezantimi i riskut dhe pasigurisë
 Si përballen menaxherët me riskun dhe pasigurinë?
 Supozim i rëndësishëm i analizës CVP është se
çmimet dhe kostot dihen me siguri!!!
• menaxherët duhet ta kuptojnë natyrën e pasigurt të
çmimeve, kostove dhe sasive të ardhshme
• menaxherët kalojnë nga konsideratat e pikës rentabël
në atë që quhet rang (hapësirë, fushë) rentabël
• menaxherët mund të përfshihen në analiza të
ndjeshmërisë ose në analizat “çka-nëse”
 Dy koncepte të dobishme për menaxhmentin janë
• marzha e sigurisë dhe
• leva operacionale.
37
Prezantimi i riskut dhe pasigurisë Marzha e sigurisë
 Margjina e sigurisë është diferenca në njësi midis
vëllimit të buxhetuar të shitjeve dhe vëllimit të
shitjeve në pikën e rentabilitetit.
 Margjina e sigurisë është gjithashtu diferenca midis
të hyrave të buxhetuara nga shitja dhe të hyrave nga
shitja në pikën e rentabilitetit
 Marzha e sigurisë shihet si një masë e papërpunuar
risku dhe paraqet
• njësitë e shitura ose që priten të shiten përmbi
vëllimin rentabël, ose
• të ardhurat e nxjerra ose që priten të nxirren përmbi
vëllimin rentabël
38
19

20. Marzha e sigurisë
 Nëse marzha e sigurisë së një firme është e
madhe, bazuar në shitjet për vitin e
ardhshëm, risku i pësimit të humbjeve nëse
shitjet marrin tatëpjetën, është më i vogël se
sa kur marzha e sigurisë është i vogël.
 Menaxherët që përballen me kufi të vogël
sigurie e kanë mundësinë e konsiderimit të
rritjes së shitjeve ose uljen e kostove.
39
Marzha e sigurisë
 Supozoni që kompania ka një vëllim të rentabilitetit
prej 2,000 njësish dhe kompania është tashmë duke
shitur 5,000 njësi me çmimin prej €70 për njësi.
Shitjet e tanishme
Vëllimi i rentabilitetit
Marzha e sigurisë (në njësi)
5,000
2,000
3,000
 Pika e rentabilitetit në njësi monetare:
Të ardhurat e tanishme
Vëllimi i rentabilitetit
Marzha e sigurisë (në €)
€350,000
€140,000
€210,000
40
20

21. Supozimet e analizës kosto-vëllimfitim



Analiza supozon një funksion linear të të
hyrave dhe një funksion linear kostoje.
Analiza supozon se çmimi, kostot fikse
totale dhe kostot variabile të njësisë mund
të identifikohen me saktësi dhe të mbeten
konstante gjatë një hapësire të
rëndësishme.
Analiza supozon se ajo që prodhohet shitet.
41
42
21