Rigo Verffabriek produceert al veertig jaar milieuvriendelijke verfproducten. Dit heeft geresulteerd in Aquamaryn: een professionele lijn schildersverven met een technische duurzaamheid, die past binnen het regulier onderhoudsschema van vastgoedbeheerders. De nieuwste ontwikkeling is verf op basis van Hollandse lijnolie.

1. “Wij doen de dingen vanuit een intrinsieke drive”, vertelt
Henriette van Westerhoven van Rigo Verffabriek in
IJmuiden. “Wij kiezen bewust voor duurzaamheid. Vanuit
dat idee hebben we onderzocht of we in Nederland
weer olievlas kon verbouwen voor lijnolie. Tot die tijd
importeerden we de olie uit Canada.”
Via het vlasmuseum in het Friese Dokkum en een artikel in
een Agrarisch Weekblad kwam het Noord-Hollandse bedrijf
in contact gekomen met een aantal boeren, dat bereid
was een paar hectare vlas in te zaaien. “Daar staat-ie”,
wijst Henriette trots. “Dit is het allereerste blik verf dat is
geproduceerd van een akker vlas in Nederland.”
De teelt van het vlas vindt plaats op braakliggende
terreinen rondom Schiphol. Het gewas heeft niet alleen
een ganzenwerende werking, de bloemen trekken
ook insecten aan. En dat voegt weer iets toe aan het
ecosysteem. Historische oliemolens slaan vervolgens dit
zaad met de hulp van windkracht (zie kader).
Milieuvriendelijk
Deze milieuvriendelijke gedachtegang van Rigo stamt
uit de jaren zeventig. “Mijn schoonvader Arnold van
Westerhoven was daar toen al heel erg mee bezig.
Via een verftechnische opleiding in Duitsland maakte
hij kennis met watergedragen producten. Die waren in
Nederland nog helemaal niet gangbaar. Daarbij heeft
ook de Club van Rome hem enorm geïnspireerd. Deze
club wetenschappers maakte de wereld kenbaar dat
fossiele grondstoffen eindig zijn en dat we daarmee
zuinig moeten omgaan. Mijn schoonvader heeft zich dat
zeer aangetrokken en is gaan kijken wat hij in zijn vak en
bedrijfsvoering anders kon doen.”
Honderd jaar geleden werd verf altijd gemaakt van
grondstoffen uit de (levende) natuur, weet ze. “Er was
niets anders. Pas na de Tweede Wereldoorlog maakten
Henriëtte van Westerhoven in de verffabriek van Rigo in
IJmuiden.
‘Toon en Machiel van Westerhoven
proberen de duurzame kant van Rigo
nog meer uit te bouwen’
Rigo Verffabriek produceert al veertig jaar milieuvriendelijke verfproducten. Dit
heeft geresulteerd in Aquamaryn: een professionele lijn schildersverven met een
technische duurzaamheid, die past binnen het regulier onderhoudsschema van
vastgoedbeheerders. De nieuwste ontwikkeling is verf op basis van Hollandse lijnolie.
Tekst: Ingrid Rompa
‘Wij kiezen bewust
voor duurzaamheid’
Noord-Hollandse verffabrikant maakt milieuvriendelijke verf op basis van Hollandse lijnolie
92 juni 2016 | duurzaam gebouwd

2. synthetische producten opgang. Arnold verdiepte zich
in een verdere technologische verfijning van verf op
lijnoliebasis, waaronder lak- en muurverven. Hierbij is
de lijnolie geëmulgeerd in water en vormt zodoende een
bindmiddel vrij van acrylaten.”
Zoveel mogelijk natuurlijk
Het familiebedrijf bestaat sinds 1938. Twee jaar geleden
hebben Arnolds zonen Toon en Machiel van Westerhoven
het overgenomen. “Zij proberen de duurzame kant nog
meer uit te bouwen. We hebben inmiddels een volledig
professionele schilderlijn van verven voor buiten en voor
binnen. De verven voor buiten zijn oplosmiddelhoudend,
maar deze oplosmiddelen zijn zoveel mogelijk natuurlijk.
In plaats van terpentine gebruiken we onder andere gom-
terpentijn, afkomstig van naaldbomen. De Aquamaryn-
muurverf en -interieurlakken zijn op basis van een
lijnolie-wateremulsie. Daarnaast kunnen we als enige
fabrikant in Nederland watergedragen blanke vloerlakken
maken. Ook die hebben we zelf ontwikkeld.”
Geen verflucht
“Dit is ons atelier”, wijst Henriette, terwijl we door de
verffabriek lopen. “Hier maken we creatieve kleurconcepten
voor al onze producten, al dan niet samen met de klant.
We leveren met name aan groothandels.”
Westpoort is een van de terreinen waar de teelt van het vlas plaatsvindt.
Een stuk verderop zien we grote ketels hangen. “Ja, hier
gebeurt het allemaal. Aan de bovenkant worden ze gevuld
met grondstoffen. Het is eigenlijk net zoals met koken: je
hebt een recept en het moet in de juiste volgorde onder
de juiste temperatuur gebeuren.”
Opvallend, er hangt geen verflucht in de fabriekshal.
“Negentig procent van wat we produceren, is water-
gedragen. De scherpe geur van verf zit vaak in het oplos-
middel. Het uiteindelijke doel is dat al onze producten op
die basis worden gemaakt. Op dit moment kan dat nog
niet.”
De eigenaren van Rigo Verffabriek zijn niet alleen in hun
bedrijf bezig met duurzaamheid, ook in het dagelijks leven
speelt dit een belangrijke rol. “Mijn man Toon en zijn broer
Machiel zijn er echt mee opgegroeid. Bij mijzelf zijn de
geboorte van mijn zoontje en een wereldreis belangrijke
‘Het is net zoals koken:
je hebt een recept en het moet in
de juiste volgorde onder de juiste
temperatuur gebeuren’
Circulaire economie
duurzaam gebouwd | juni 2016 93

3. gebeurtenissen die mijn visie hebben veranderd. Ik wil
de wereld net zo mooi – zo niet mooier – achterlaten voor
de generatie na mij. Daarom zet ik me in voor een beter
milieu.”
Tijdens de wereldreis zag Henriette hoe mooi de wereld is
en wat de mens allemaal teweeg brengt. “En ik besefte dat
je eigenlijk zo ontzettend weinig nodig hebt. Wij hebben
anderhalf jaar geleefd vanuit een rugzak en we sliepen in
een tent. Dat is echt voldoende. Het is dan zo bizar dat
je daarna je huis weer vult met dingen die je anderhalf
jaar niet gemist hebt. Ik vind het een heel angstig idee
dat we naar een maatschappij gaan waarin voornamelijk
goedkope consumptiegoederen worden gemaakt op
basis van fossiele grondstoffen. Vervolgens gebruiken we
Zaanse molens slaan olie
Molenaar Willem Klut is maalploeglid sinds 1999. “Ik doe dit
werk als vrijwilliger bij vereniging De Zaansche Molen”, vertelt
hij enthousiast. “Het is niet mijn hoofdberoep. Ik heb een eigen
bedrijf.” Samen met een aantal collega’s slaat hij het lijnzaad
tot lijnolie. Dat gebeurt door molen De Zoeker en oliemolen de
Bonte Hen in de Zaanse Schans. “Wij werken sinds vorig jaar
in opdracht van Rigo Verffabriek. We sloegen al lijnolie, maar
dat deden we op heel bescheiden schaal op zaterdag. Zo’n
300 liter per jaar. Nu slaan we circa 6.000 liter olie per jaar en
de molens draaien zes dagen in de week.”
De lijnolie is alleen geschikt voor industriële toepassing,
niet voor particuliere verwerking, vertelt Klut. “Het is echt
een nicheproduct, want wij kunnen Rigo Verffabriek niet
garanderen dat we iedere maand 500 liter lijnolie produceren.
Wij zijn uiteraard sterk afhankelijk van de wind. Als er geen
wind is, kunnen we niks doen. Rigo heeft daar gelukkig geen
problemen mee. Normaal gesproken gebeurt het persen met
industriële machines, dus deze manier is ook winst voor het
milieu.”
Het maalproces
Ondertussen vertelt hij hoe het maalproces verloopt: “We
krijgen de lijnzaad aangeleverd via loonbedrijf RVR uit
Hoofddorp. Dat zorgt voor het inzaaien, het oogsten en het
schonen van het zaad. Kijk, deze kleine bruine zaadjes gooien
we onder de ‘kantstenen’. Dat zijn grote ronddraaiende stenen
van 2,5 ton, die het lijnzaad fijnmalen tot lijnmeel. Vervolgens
gooien we drie kilo lijnmeel per keer op een vuister, een
metalen plaat waarop een pan staat zonder bodem. Daar
brandt een houtvuur onder.”
Het lijnmeel wordt opgewarmd tot 300C. “Als dat klaar is,
laten we het lijnzaad in twee zakken vallen. Die twee bulen
[filterzakken, red.] gaan in een haar, een leren omslag die de
zakken beschermt tegen het stukslaan. Vervolgens gaan ze in
de pers, de laat. En pas daarna ga je olie slaan.”
Het olieslaan gebeurt doordat de molen een heel grote
wentelas aandrijft, vertelt Willem. “Die as zorgt ervoor dat de
heien een houten wig in de pers slaan. En die knijpt de olie uit
de bulen. Dit wordt opgevangen in roestvrijstalen bakjes. Rigo
ontvang vervolgens de lijnolie vervolgens in vaten.”
Lijnolieverf op molens
Het verhaal is binnenkort helemaal rond, want er zijn plannen
om de molens te schilderen met Rigo’s Aquamaryn-verven.
“En dat zou natuurlijk prachtig zijn”, glimlacht Klut. “Deze
molens zijn gebouwd in de zeventiende eeuw. In die tijd
werden de molens geteerd, maar voor de kleurrijke delen
werd lijnolieverf gebruikt. De overheid en Monumentenzorg
stimuleren steeds meer om zo authentiek mogelijk te bouwen
én te kiezen voor zo authentiek mogelijke bescherming. In dit
geval is lijnolieverf van Aquamaryn dus de perfecte keuze.”
In Molen de Zoeker wordt lijnzaad tot lijnolie geslagen.
het even en we gooien het weer weg. Dat moet stoppen.
Ik vind het belangrijk om hier een gezonde balans in te
vinden. Ik kan niet in mijn eentje de wereld veranderen.
Dat weet ik wel. Maar het is wel een uitdaging. Daar krijg
ik energie van.”
‘Wij zijn afhankelijk van de wind.
Als er geen wind is,
kunnen we niks doen’
duurzaam gebouwd | juni 2016 95
Circulaire economie