Τα εκκολπώματα είναι σακοειδείς προπτώσεις του βλεννογόνου και του υποβλεννογόνιου χιτώνα διαμέσου της μυϊκής στιβάδας του τοιχώματος του παχέος εντέρου. Μοιάζουν σαν σακουλάκια ή τρύπες από τυρί και σχηματίζονται κατά το σφίξιμο στη διάρκεια της κένωσης, ιδίως όταν υπάρχει δυσκοιλιότητα. Τα εκκολπώματα συνήθως εντοπίζονται στο αριστερό παχύ έντερο (σιγμοειδές). Τα εκκολπώματα απαντώνται συνήθως στις μεγαλύτερες ηλικίες. Το 10% των ανθρώπων πάνω από τα 40 έτη και το 50% των ανθρώπων πάνω από τα 60 έτη έχουν εκκολπώματα στο παχύ έντερο. Εκκολπωματίτιδα είναι η μόλυνση και φλεγμονή των εκκολπωμάτων (δηλαδή ένα είδος κολίτιδας) που προκαλεί πόνο στην κοιλιά, πυρετό και διαταραχές των κενώσεων του εντέρου. Ο κίνδυνος ανάπτυξης εκκολπωματίτιδας σε ασθενείς με εκκολπώματα φαίνεται ότι είναι αρκετά μικρότερος από το 10% που αναφερόταν παλιότερα, και υπολογίζεται γύρω στο 1% σε διάστημα 11 ετών.

1. Εκκολπωμάτωση
Χρήστος Ζαβός
Γαστρεντερολόγος – Διδάκτωρ Α.Π.Θ.
16η Πανελλήνια Εκπαιδευτική Διημερίδα ΕΠΕΓΕ
Αθήνα 29 Σεπτεμβρίου 2018

2. Σύγκρουση συμφερόντων με χορηγούς εταιρείες:
Καμία

3. Ορολογία
• Εκκόλπωμα = σακκοειδής προσεκβολή εντερικού τοιχώματος
• Εκκολπωμάτωση = παρουσία εκκολπωμάτων
• Εκκολπωματική νόσος = συμπτωματική εκκολπωμάτωση
• Εκκολπωματίτιδα = φλεγμονή των εκκολπωμάτων

4. Επιδημιολογία: Ηλικία
• Αύξηση συχνότητας ανάλογα με ηλικία
• 40 ετών <5%
• 60 ετών 30%
• 85 ετών 65%

5. Επιδημιολογία: Φύλο
• Η υπεροχή του φύλου σχετίζεται με την ηλικία
• Α>>Θ <40 ετών
• Α > Θ 40-50 ετών
• Θ > Α 50-70 ετών
• Θ>>Α >70 ετών

6. Ανατομική εντόπιση
• Στις Δυτικές χώρες (Β. Αμερική, Ευρώπη, Αυστραλία)
εντοπίζεται κυρίως στο αριστερό παχύ έντερο
• 95% σιγμοειδές
• 35% και στο εγγύς παχύ έντερο
• 4% μόνο στο δεξιό παχύ έντερο
• Στην Ασία η συχνότητα στο αριστερό παχύ έντερο είναι
πολύ πιο σπάνια και παρουσιάζονται στο δεξιό παχύ έντερο
σε ποσοστό 70% (Ιαπωνία)

7. Τι ακριβώς είναι το εκκόλπωμα;
• Μάλλον πρόκειται για ψευδο-εκκόλπωμα
• Αληθές εκκόλπωμα: περιλαμβάνει όλες τις στιβάδες του
τοιχώματος (από τον βλεννογόνο μέχρι τον ορογόνο)
• Ψευδο-εκκόλπωμα: δίκην τοπικής κήλης
• Ο βλεννογόνος και ο υποβλεννογόνιος διολισθαίνουν μέσω του
μυϊκού χιτώνα και καλύπτονται μόνο από τον ορογόνο
• Αναπτύσσονται σε ευένδοτες περιοχές του παχέος εντέρου
(στο σημείο όπου τα vasa recta διεισδύουν στο τοίχωμα
του εντέρου)

8. Βλεννογόνος
Υποβλεννογόνιος
Μυϊκός
Ορογόνος
Vasa recta

9. Παθοφυσιολογία
• Νόμος Laplace: P = kT / R
• Πίεση = k x Τάση τοιχώματος / Διάμετρος αυλού
• Το σιγμοειδές έχει μικρότερη διάμετρο  μεγαλύτερη πίεση

10. Παθοφυσιολογία
• Διαμερισματοποίηση = οι περισταλτικές μυϊκές συσπάσεις
διαχωρίζουν τον εντερικό αυλό σε διαμερίσματα
• Διαμερισματοποίηση  αυξημένη ενδοαυλική πίεση 
κήλη βλεννογόνου  Εκκολπωμάτωση
Δυνατόν να εξηγεί γιατί οι φυτικές ίνες προλαμβάνουν τα
εκκολπώματα μέσω αύξησης της διαμέτρου του παχέος και
λιγότερο έντονης διαμερισματοποίησης του αυλού

12. Διαιτητικοί παράγοντες
• Δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες  εκκολπωμάτωση
• Δυτικός κόσμος: Δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες 
μεγάλη συχνότητα εκκολπωμάτωσης
• Αφρική: Δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες  χαμηλή
συχνότητα εκκολπωμάτωσης

13. Τρόπος ζωής
• Παχυσαρκία: Ειδικά σε άνδρες <40 ετών
• Έλλειψη φυσικής άσκησης
• Κάπνισμα (>40 pack-years)
• Γενετικοί παράγοντες

14. Φυσική εξέλιξη εκκολπωμάτωσης
Εκκολπωμάτωση
Ασυμπτωματική
70%
Αιμορραγία
5-15%
Εκκολπωματίτιδα
4-15%
Μη επιπλεγμένη
85%
Επιπλεγμένη
15%
(απόστημα, απόφραξη,
διάτρηση, συρίγγιο)

15. Ανεπίπλεκτη εκκολπωμάτωση
• Τυχαίο εύρημα στην κολοσκόπηση

18. Ανεπίπλεκτη εκκολπωμάτωση
• Συνήθως ασυμπτωματική
• Κράμπες
• Μετεωρισμός
• Διαταραχές κενώσεων
• Μικρής διαμέτρου κόπρανα
• ΣΕΕ
• Διαταραχές κινητικότητας εντέρου

19. Θεραπεία ανεπίπλεκτης εκκολπωμάτωσης
• Φυτικές ίνες: 20-30 g/ ημέρα (μειώνουν την πίεση στον αυλό)
• Δύσκολη η συμμόρφωση μόνο με διατροφή

20. Πρέπει να συστήσουμε στους ασθενείς
αποφυγή τροφών που περιέχουν
σπόρους ή ξηρούς καρπούς;

21. ΟΧΙ!
Είναι μύθος.
Strate LL, et al. JAMA 2008;300:907.

22. Παθοφυσιολογία εκκολπωματίτιδας
• Μικρο- ή μακροσκοπική διάτρηση του εκκολπώματος 
από υποκλινική φλεγμονή έως γενικευμένη περιτονίτιδα
• Παλαιότερα θεωρούνταν ότι οφείλεται σε αυξημένη πίεση
από κοπρόλιθο (λίαν σπάνιο)

23. Παθοφυσιολογία εκκολπωματίτιδας
• Διάβρωση τοιχώματος εκκολπώματος από αύξηση
ενδοαυλικής πίεσης  φλεγμονή / ισχαιμία  εστιακή
νέκρωση  διάτρηση
• Συνήθως η φλεγμονή είναι ήπια και η μικροδιάτρηση
ταμπονάρεται από το περικολικό λίπος και το μεσεντέριο

24. Συμπτώματα εκκολπωματίτιδας
• Επιδεινούμενο, συνεχές άλγος αριστερής πλάγιας κοιλιακής χώρας που
προηγείται του πυρετού (εμφανίζεται στο 57-100% των περιπτώσεων)
• Τα συμπτώματα υφίενται στο πρώτο 24ωρο σε <17% των ασθενών
• Παλαιότερα παρόμοια επεισόδια άλγους
• Συνοδά συμπτώματα
• Ναυτία / έμετος 20-62%
• Δυσκοιλιότητα 50%
• Διάρροια 25-35%
• Δυσουρικά ενοχλήματα 10-15%
• Σε περίπτωση δεξιάς εντόπισης: Δ.δ. σκωληκοειδίτις

25. Διάγνωση εκκολπωματίτιδας
• Κλινική εξέταση
• Χαμηλού βαθμού πυρετός
• Ευαισθησία αριστερής πλάγιας κοιλιακής χώρας
• Συνήθως ήπια χωρίς περιτοναϊσμό
• Επώδυνη ψευδο-μάζα (20%)
• Παλίνδρομη ευαισθησία = περιτονίτιδα
• Εργαστηριακά: Ήπια λευκοκυττάρωση
• 45% των ασθενών φυσιολογική γενική αίματος

26. Ακτινολογική εξέταση εκκολπωματίτιδας
• Διενεργείται για:
• Αποκλεισμό άλλων παθήσεων επί οξείας κοιλίας
• Καθορισμό βαρύτητας εκκολπωματίτιδας

27. Ήπια εκκολπωματίτιδα σιγμοειδούς

28. Απόστημα σιγμοειδούς με παρουσία αέρα

29. Μη επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα:
Θεραπεία
• Ανάπαυση εντέρου ή περιορισμός σίτισης
• Διαυγή υγρά ή ουδέν per os για 2-3 ημέρες
• Σταδιακή επανασίτιση
• Αντιβιοτικά
• Κάλυψη για Gram αρνητικά και αναερόβια
• Ciproxin + Flagyl x 10 days
• Augmentin ή Begalin x 10 days
• Χειρουργική εκτίμηση επί επιμονής συμπτωμάτων την 3η
ημ
• Επί βελτίωσης: Σύσταση για φυτικές ίνες + συμπληρώματα

30. Μη επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα
• Follow-up: Κολοσκόπηση σε 6 εβδομάδες για:
• Αποκλεισμό νεοπλάσματος
• Έλεγχο έκτασης εκκολπωμάτωσης

31. Πρόγνωση
• 30-40% των ασθενών παραμένουν ασυμπτωματικοί
• 30-40% των ασθενών θα έχουν επεισόδια κοιλιακών
σπασμών (κράμπες) χωρίς εμφανή εκκολπωματίτιδα
• 20-30% των ασθενών θα έχουν δεύτερο επεισόδιο

32. Πότε θα συστήσουμε χειρουργείο;
• Μελέτη σε >65.000 ασθενείς με πρώτο επεισόδιο
εκκολπωματίτιδας που αντιμετωπίσθηκε επιτυχώς
συντηρητικά:
• Μόνο 11,2% επανεισήχθηκαν για υποτροπή τα επόμενα 4 έτη
• Μόνο 0,9% υποβλήθηκαν σε επείγον χειρουργείο
• Μόνο 0,75% υποβλήθηκαν σε τμηματεκτομή
• Η σύσταση για χειρουργείο μετά το πρώτο επεισόδιο θα
πρέπει να αφορά ΜΟΝΟ:
• Επιπλεγμένη νόσο (απόστημα, συρίγγιο, απόφραξη)
• Ανοσοκατασταλμένους
El-Sayed C, et al. Dis Colon Rectum 2018;61:382.

33. Επιπλεγμένη εκκολπωματίτιδα: Θεραπεία
• Περιτονίτιδα
• Ανάνηψη
• Αντιβιοτικά
• Ampicillin + Gentamycin + Metronidazole
• Imipenem/cilastin
• Piperacillin/tazobactam
• Επείγον χειρουργείο
• Θνητότητα 6% σε πυώδη περιτονίτιδα και 35% σε
κοπρανώδη περιτονίτιδα

34. Αιμορραγία
Οι ασθενείς που θα απαιτήσουν <4 μον. RBC / ημέρα 
99% θα σταματήσει η αιμορραγία
Κίνδυνος επαναιμορραγίας  14-38%
Κίνδυνος επαναιμορραγίας μετά το 2ο
επεισόδιο  21-50%

35. Παθοφυσιολογία αιμορραγίας

36. Συμπτώματα αιμορραγίας
• Συνήθως μετεωρισμός και διάρροια χωρίς κοιλιακό
άλγος
• Ανώδυνη αιματοχεσία
• Με ενάρξεις και διακοπές (“water faucet”)
• Η εκκολπωματίτιδα σπάνια προκαλεί αιμορραγία

37. Αντιμετώπιση αιμορραγίας
• Ανάνηψη
• Εντοπισμός
• Υποστηρικτική αγωγή με παράγωγα αίματος

38. Αιμορραγία: Εντόπιση
• Δεξιό παχύ έντερο στο 50-90% των ασθενών
• Αίτια
• Τα εκκολπώματα του δεξιού παχέος εντέρου έχουν
ευρύτερο αυχένα και θόλο εκθέτοντας τα vasa
recta σε μεγαλύτερη έκταση βλάβης
• Λεπτότερο τοίχωμα στο δεξιό παχύ έντερο

39. Εντοπισμός αιμορραγίας
Κολοσκόπηση έπειτα από ταχεία προετοιμασία
• Δυνατόν να εντοπίσει την εστία
• Καυτηριασμός, clip, κλπ.
• Συχνά δεν ανευρίσκεται η εστία λόγω ζωηρού
αίματος ή πολλαπλών αιματοπηγμάτων σε κάθε
εκκόλπωμα

40. Μηνύματα (1)
Εκκολπωμάτωση
Ασυμπτωματική
70%
Αιμορραγία
5-15%
Εκκολπωματίτιδα
4-15%
Μη επιπλεγμένη
85%
Επιπλεγμένη
15%
(απόστημα, απόφραξη,
διάτρηση, συρίγγιο)

41. Μηνύματα (2)
• Η κολοσκόπηση δεν έχει ρόλο στη διάγνωση της οξείας
εκκολπωματίτιδας διότι αυξάνει τον κίνδυνο διάτρησης.
Συνιστάται 6 εβδομάδες μετά το επεισόδιο για:
• Αποκλεισμό νεοπλάσματος
• Έλεγχο έκτασης εκκολπωμάτωσης
• Η σύσταση για χειρουργείο μετά το πρώτο επεισόδιο
εκκολπωματίτιδας θα πρέπει να αφορά ΜΟΝΟ:
• Επιπλεγμένη νόσο (απόστημα, συρίγγιο, απόφραξη)
• Ανοσοκατασταλμένους