1. 5. TEORI KOS PENGELUARAN
UNIT EKONOMI AE015 1

2. 5.2 Kos Pengeluaran
Definisi Kos Pengeluaran Jangka Pendek
Konsep Jumlah kos
Kos purata
Kos berubah purata
Kos lepas
Kos sut
Kos Eksplisit
Kos Implisit
Kos Sosial Kos PengeluaranJangka Panjang
Kos purata Jangka Panjang
Kos sut Jangka Panjang
Ekonomi bidangan dan Tidak
UNIT EKONOMI Ekonomi Bidangan
AE015 2

3. 5.2.1 Kos Pengeluaran
Definisi
• Jumlah perbelanjaan yang ditanggung oleh
firma untuk memperoleh input-input
pengeluaran yang digunakan dalam proses
pengeluaran barang dan perkhidmatan
UNIT EKONOMI AE015 3

4. 5.2.1 a Konsep Kos
3. Kos lepas
4. Kos Eksplisit
5. Kos Implisit
6. Kos Sosial
UNIT EKONOMI AE015 4

5. i. Kos lepas
Kos lepas bersamaan dengan jumlah bayaran
kepada input untuk mengelakkan input itu
daripada digunakan oleh kegunaan alternatif
terbaik.
Kos lepas ialah hasil tambah kos eksplisit dan
kos implisit.
UNIT EKONOMI AE015 5

6. ii Kos Eksplisit ( Kos Nyata )
• perbelanjaan tunai sebenar yang dibayar
oleh firma untuk membeli input-input
pengeluaran
• Pembayaran wang untuk penggunaan input
dalam proses pegeluaran
• Contoh : upah pekerja, kos bahan mentah
UNIT EKONOMI AE015 6

7. iii Kos Implisit ( Kos Tersembunyi )
 Kos lepas yang ditanggung oleh firma
apabila firma menggunakan input
pengeluaran milik sendiri dalam proses
pengeluaran
 Tidak melibatkan pembayaran tunai.
Contoh
1. Gaji yang dilepaskan pengusaha jika dia
bekerja dengan pihak lain
2. Sewa yang dilepaskan jika bangunan kedai
UNIT pengusaha disewakan ke pihak lain.
EKONOMI AE015 7

8. Contoh Pengiraan Kos eksplisit dan kos implisit
Justin bergaji RM30 000 setahun memulakan
perniagaan sendiri dengan modal RM50 000.
Bangunan milik sendiri yg dulu disewakan kpd
orang lain RM1 400 sebulan diambil alih.
Perbelanjaan-perbelanjaan adalah seperti berikut :
1. Pengiklanan RM 5 000
2. Sewa mesin fotostat 10 000
3. Cukai 5 000
4. Upah pekerja 40 000
5. Bekalan 5 000
6. Kadar bunga 7 %
Hitung jumlah kos eksplisit dan kos implisit
UNIT EKONOMI AE015 8

9. KOS EKSPLISIT :
Pengiklanan 5 000
Sewa 10 000
Cukai 5 000
Upah 40 000
Bekalan 5 000
Jumlah kos
KOS IMPLISIT lepas
kos lepas upah 30 000
kos lepas bunga 3 500
kos lepas premis 18 000
UNIT EKONOMI AE015 9

10. iv. Kos Sosial
• Kos yang ditanggung oleh seluruh
masyarakat akibat kesan negatif yang
wujud daripada aktiviti ekonomi firma
Contoh : pencemaran alam sekitar
UNIT EKONOMI AE015 10

11. 5.2. b Kos –kos pengeluaran jangka pendek
Jumlah Kos (TC) Kos Purata AC Kos sut MC
Kos Tetap FC Kos tetap purata AFC
Kos berubah VC Kos berubah purata AVC
UNIT EKONOMI AE015 11

12. 5.2.1 c Struktur kos jangka pendek
Jumlah kos TC = TFC + TVC
Kos tetap (FC) Kos berubah (VC)
• Perbelanjaan atas input • Perbelanjaan atas
tetap input berubah
• Tidak bergantung • Berkadar langsung
kepada tingkat keluaran dengan tingkat
• Tetap ditanggung keluaran
walaupun output • Tidak perlu
kosong ditanggung jika output
• Contoh : sewa kilang kosong
• Contoh : kos buruh
UNIT EKONOMI AE015 12

13. Jadual Kos Pengeluaran Jangka Pendek
Keluaran FC VC TC AFC AVC AC MC
0 20 0 20 - - - -
1 17 37 37.0 17
2 44
3 29 9.7
4 31
5 34 4.0
6 43
7 85 12.2
8 108 11.0
9 113 133 2.2 25
Lengkapkan jadual di atas dengan AE015
UNIT EKONOMI
menggunakan rumus yang telah anda 13
pelajari.

14. Jadual Kos Pengeluaran Jangka Pendek
Keluaran FC VC TC AFC AVC AC MC
(unit) TC - FC + FC/Q VC/Q TC/Q
FC VC
0 20 0 20 - - - -
1 20 17 37 20.0 17.0 37.0 17
2 20 24 44 10.0 12.0 22.0 7
3 20 29 49 6.7 9.7 16.3 5
4 20 31 51 5.0 7.8 12.8 2
5 20 34 54 4.0 6.8 10.8 3
6 20 43 63 3.3 7.2 10.5 9
7 20 65 85 2.9 9.3 12.2 18
8 20 88 108 2.5 11.0 13.5 23
9 20 113 133 2.2 12.6 14.8 25
UNIT EKONOMI AE015 14

15. Keluk Kos Tetap ( FC )
•FC tetap berjumlah RM 20
Kos (RM) pada setiap tingkat
keluaran 0, 5 atau 10 unit
keluaran
20 FC
0
5 10
Keluaran (unit)
UNIT EKONOMI AE015 15

16. Keluk Kos Berubah ( VC )
Kos (RM)
VC Pada mulanya, VC
bertambah dengan
43 kadar yang perlahan
kemudian meningkat
dengan cepat apabila
32 keluaran meningkat
31
24
0 2 4 6 8 Keluaran (unit)
UNIT EKONOMI AE015 16

17. Jumlah Kos (TC)
• Terdiri daripada kos tetap & kos berubah
• TC = FC + VC
• Pada keluaran kosong TC = FC TC = FC + VC
TC = QZ + QY
Kos (RM) TC
VC Iaitu
X QZ = XY
QY = XZ
Y
Maka
20
Z
FC TC = XY + XZ
UNIT EKONOMI
0 AE015 Keluaran (unit) 17
Q

18. Jumlah Kos TFC mendatar kerana ia
tidak berubah bagi
Kos semua tingkat keluaran
TC
TVC
TVC bermula dari titik
asalan . TVC bertambah
dengan kadar
berkurang pada
TFC mulanya kerana berlaku
hukum pulangan
bertambah. Selepas Q1 ,
TVC bertambah dengan
output kadar meningkat kerana
Q1 hukum pulangan
berkurangan.
UNIT EKONOMI AE015 18

19. Kos tetap purata ( AFC )
Kos tetap purata ialah kos tetap bagi
Kos setiap unit keluaran.
AFC = TFC / Q
AFC semakin menurun apabila output
betambah.
Keluk AFC mencerun ke bawah dan
sentiasa bernilai positif
AFC
Keluaran
UNIT EKONOMI AE015 19

20. Kos berubah purata ialah
Kos berubah bagi setiap unit output.
Kos AVC = TVC / Q
AVC berbentuk U.
AVC Pada mulanya keluk AVC
menurun sehingga titik
minimum disebabkan
hukum pulangan
bertambah.
Tambahan output
seterusnya menyebabkan
AVC menaik disebabkan
hukum pulangan
Q1 Q2 Q2 Q berkurangan
UNIT EKONOMI AE015 20

21. ii Hubungan AC, AVC dan AFC
Kos purata jangka
Kos
pendek (SAC) ialah
AC campuran AFC dan
AVC.
AVC sentiasa menurun
AFC
apabila Q bertambah tetapi
C sentiasa positif.
AVC mencapai titik
minimum B lebih awal
B berbanding dengan titik
minimum AC di titik C
UNIT EKONOMI AE015 21

22. ii Hubungan AC, AVC dan AFC
Apabila Q bertambah,
Kos
AVC dan AC
AC menurun sehingga
mencapai titik
minimum masing-
AVC masing di B dan C,
kemudian akan
AFC
meningkat semula
Perbezaan menegak
antara AC dengan AVC
AVC pada tingkat keluaran
tertentu bersamaan
dengan AFC
UNIT EKONOMI AE015 22

23. Sebab AC berbentuk U
Kos
AC Bagi output kurang
AVC daripada Q 1: AC
menurun kerana
ii. AVC menurun
disebabkan oleh
hukum pulangan
bertambah.
iii. AFC semakin kecil
apabila output
bertambah.
AFC
Q1 Q2 Q3 Q
UNIT EKONOMI AE015 23

24. Sebab AC berbentuk U
Kos
AC Bagi output lebih
AVC daripada Q2 :
ii. AVC naik disebabkan
oleh hukum pulangan
berkurang.
iii. AFC semakin kecil
apabila output
bertambah.
AC masih menurun kerana
AFC kejatuhan AFC lebih
daripada kenaikan AVC
Q1 Q2 Q3 Q
UNIT EKONOMI AE015 24

25. Sebab AC berbentuk U
Kos
AC
AVC
Bagi output lebih daripada Q3
: AC naik selepas
mencapaititik minimum
kerana kenaikan AVC lebih
daripada kejatuhan AFC.
AFC
Q1 Q2 Q3 Q
UNIT EKONOMI AE015 25

26. iii Kos sut MC ialah pertambahan
jumlah kos akibat
Kos sut pertambahan satu unit
output.
MC
MC = ∆ TC / ∆ Q
MC mula menurun kerana
hukum pulangan sut
bertambah.
MC mencapai titik
minimum kemudian
Q meningkat kerana hukum
Keluaran pulangan sut berkurangan.
UNIT EKONOMI AE015 26

27. 5.2.1 d Hubungan AC, AVC dan MC
Kos  Apabila MC kurang
MC AC daripada AVC , AVC
sedang menurun.
 MC bersilang
AVC dengan AVC pada
titik minimum AVC,
MC=AVC.
 MC lebih drp AVC ,
AVC sedang
meningkat.
Keluaran
UNIT EKONOMI AE015 27

28. Hubungan AC, AVC dan MC
Kos 1. apabila MC
MC kurang daripada
AC AC , AC sedang
menurun
AVC 2. apabila MC = AC ,
AC mencapai titik
minimum. MC
bersiang AC pada
titik minimumnya.
3.MC lebih daripada
AC , AC sedang
meningkat
Keluaran
UNIT EKONOMI AE015 28

29. 5.2.1 e Kos pengeluaran jangka panjang
i. Konsep
• Jangka panjang : firma mempunyai
masa yang mencukupi utk
mengubahkan kuantiti semua faktor
pengeluaran yg digunakan selaras
dengan perubahan pasaran.
 Semua input adalah input berubah.
 Firma hanya menanggung kos
berubah, tiada kos tetap.
UNIT EKONOMI AE015 29

30. 2 Dalam jangka panjang firma dapat
merancang dan menentukan saiz loji yang
dapat meminimumkan kos .
3 Kos jangka panjang ialah kos pengeluaran
paling minimum pada sesuatu tingkat
output.
4 Oleh sebab semua input dapat diubah,
jangka panjang juga dikenali sebagai
jangka masa perancangan.
UNIT EKONOMI AE015 30

31. Keluk Kos Purata Jangka Panjang (LRAC)
• Perubahan skil pengeluaran firma menyebabkan
wujudnya satu siri keluk kos purata jangka
pendek.
• Setiap satu keluk kos purata jangka pendek (SAC)
melambangkan satu skil pengeluaran .
• Utk setiap tingkat keluaran , firma akan
mengeluarkan dengan kos purata (SAC) yang
paling rendah.
UNIT EKONOMI AE015 31

32. Kos (RM)
SAC1
Rajah menunjukkan 3 saiz
C4 SAC2 loji berbeza SAC1, SAC2 &
C3 SAC3.
SAC3
Pada Q1 firma memilih saiz
C2
loji SAC1 kerana kos purata
(OC2) lebih rendah
C1
berbanding dengan kos
puarta OC4 pada SAC2.
Pada Q2 firma memilih saiz
loji SAC2 kerana ia
beroperasi dalam kos yg
sedang menurun
berbanding SAC1.
0
UNIT EKONOMIQ1 Q2 AE015
Q 32

33. Kos (RM)
SAC1
Pada Q3 firma boleh
C4 SAC2
memilih saiz loji SAC2
C3
SAC3 atau SAC3 kerana AC
adalah sama.
C2
C1 Pada output Q4 firma
akan pilih saiz loji
C0
SAC3
0
UNIT EKONOMIQ1 Q2 Q3 Q4 AE015
Q 33

34. Kos (RM)
saiz loji yang minimum
SAC1 dalam pelbagai tingkat
output diwakili garis
SAC2 yang menyambungkan
titik abc iaitu keluk
SAC3 LAC.
a Oleh itu keluk LAC
terdiri drpd bahagian
keluk kos purata
b jangka pendek (SAC)
c yang dapat
LAC meminimumkan kos
pengeluarannya dalam
pelbagai tingkat
output.
0
UNIT EKONOMI AE015
Q 34

35. Keluk Kos Purata Jangka Panjang
Kos (RM)
SAC1 SAC5
LRAC
SAC2
SAC4
SAC3
0 Q
Keluaran (unit)
Dalam keadaan sebenar banyak saiz loji dapat dipilih
oleh firma. LAC terbentuk drp sambungan titik-titik SAC
yg memberi kos perunit terendah pd pelbagai tingkat
keluaran.
UNIT EKONOMI AE015 35

36. Keluk Kos Purata Jangka Panjang
Kos (RM)
SAC1 SAC5
LRAC
SAC2
SAC4
SAC3
0 Q
Keluaran (unit)
LAC berbentuk ‘U’ dipengaruhi Ekonomi Bidangan
Dalaman & Disekonomi Bidangan Dalaman.
SAC berbentuk ‘U’ dipengaruhi Hukum pulangan
berkurangan
UNIT EKONOMI AE015 36

37. ii Hubungan SAC dengan LRAC
Kos (RM)
LAC sedang menurun,
SAC menyentuh LAC pd
SAC yg menurun iaitu
LRAC titik A (output Q1)
SAC3 LAC capai titik minimum
SAC1
A C , SAC menyentuh LAC
SAC2 pd
B SAC minimum iaitu
Titik B (output Q2)
LAC sedang meningkat,
SAC menyentuh LAC pd
0 Q1 Q2 Q3 SAC yg meningkat
Keluaran (unit) iaituTitik C output Q3
UNIT EKONOMI AE015 37

38. 5.2.2 Ekonomi bidangan dan tak ekonomi bidangan
a.i Ekonomi bidangan
Pelbagai faedah yg dinikmati firma itu
apabila firma itu mengembangkan skala
atau perkembangan industri itu
keseluruhan sehingga membawa kepada
kejatuhan kos purata firma
EKONOMI BIDANGAN
DALAMAN LUARAN
UNIT EKONOMI AE015 38

39. i. Ekonomi bidangan dalaman dan tak ekonomi
bidangan dalaman
Ekonomi bidangan dalaman
• Pelbagai faedah yg dinikmati firma itu apabila
firma itu mengembangkan skala pengeluaran
sehingga membawa kepada kejatuhan kos purata
firma
Tak ekonomi bidangan dalaman
• kemerosotan kecekapan firma yang menyebabkan
kenaikan kos purata kesan daripada
pengembangan skala pengeluaran firma itu sendiri
UNIT EKONOMI AE015 39

40. ii Faktor yang menyebabkan Ekonomi Bidangan Dalaman
Ekonomi Ekonomi Ekonomi
Pengkhususan Pengurusan Kewangan
Punca-punca
Ekonomi Ekonomi
Teknikal Pemasaran
UNIT EKONOMI AE015 40

41. 1. Ekonomi Pengkhususan
pembahagian kerja & pengkhususan
meningkatkan kecekapan pekerja & daya
pengeluaran, maka AC semakin rendah
apabila output bertambah.
2. Ekonomi Pengurusan
perkembangan firma meningkatkan
kecekapan pengurus, melicinkan
pentadbiran serta pengeluaran. Bilangan
pengurus sama untuk menjalankan kerja
pentadbiran yg bertambah. Kos perunit
pengurus berkurang.
UNIT EKONOMI AE015 41

42. 3. Ekonomi Kewangan
memperoleh pinjaman bank dgn kadar bunga
rendah & tempoh yg lebih panjang. Memudahkan
firma menambahkan modal bagi meningkatkan
keluaran.
4. Ekonomi Pemasaran
Membeli bahan mentah secara pukal pada harga
murah. Kos pengiklanan dapat dibiayai kerana AC
semakin kurang
5. Ekonomi Teknikal
Penggunaan mesin & peralatan secara optimum &
tidak berlaku pembaziran. Firma mampu membeli
mesin lebih canggih, jimat kos dan meningkatkan
UNIT EKONOMI pengeluaran.
daya AE015 42

43. 5.2.2 b Tak ekonomi Bidangan
b. i.
kemerosotan kecekapan firma yang
menyebabkan kenaikan kos purata kesan
daripada pembesaran skala pengeluaran
firma itu sendiri atau perkembangan industri
itu secara keseluruhan .
Tak EKONOMI BIDANGAN
DALAMAN LUARAN
UNIT EKONOMI AE015 43

44. ii Faktor yang menyebabkan tak ekonomi bidangan dalaman
1. Tak ekonomi pengkhususan
pekerjaan berulang akan menjemukan
pekerja, kepuasan kerja menurun &
sumbangan mereka diabaikan seterusnya
prestasi kerja merosot.
2. Tak ekonomi pemasaran
ketidakcekapan dalam penyelarasan antara
jabatan dalam organisasi menyebabkan
pemasaran terjejas.
UNIT EKONOMI AE015 44

45. 3. Tak ekonomi pengurusan
pengurus tidak berupaya mengawal
kakitangan yg terlalu ramai, beban kerja
pentadbiran bertambah, kawalan semakin
tidak cekap dan kualiti keluaran juga
terjejas seterusnya kos pengeluaran naik.
4. Tak ekonomi teknikal
Masalah kerosakan atau kehausan apabila
mesin terus digunakan untuk
mengeluarkan keluaran yang banyak.
Perbelanjaan pembaikan atau pembelian
mesin baru akan meningkatkan kos
pengeluaran firma.
UNIT EKONOMI AE015 45

46. Keluk kos purata jangka panjang ( LAC )
Kos
LAC
Ekonomi Tak ekonomi
bidangan bidangan
dalaman dalaman
menyebabkan menyebabkan
AC menurun AC meningkat
O
UNIT EKONOMI
Q
AE015 Q 46

47. b.i Ekonomi bidangan luaran dan tak ekonomi
bidangan luran
Ekonomi bidangan luaran
• Pelbagai faedah yg dinikmati firma itu apabila
industri itu berkembangan secara keseluruhan
sehingga membawa kepada kejatuhan kos purata
firma.
Tak ekonomi bidangan luaran
• kemerosotan kecekapan firma yang menyebabkan
kenaikan kos purata kesan daripada
perkembangan industri itu secara keseluruhan.
UNIT EKONOMI AE015 47

48. ii Faktor yang menyebabkan ekonomi bidangan luaran.
1. Pembangunan tenaga buruh
Pengembangan industri menyebabkan
pembangunan tenaga buruh yang mahir di
kawasan perindustrian
2. Perubahan teknologi
Perubahan teknologi dalam industri
menyebabkan perkembangan firma-firma
dalam industri.
UNIT EKONOMI AE015 48

49. 3. Kemajuan infrastruktur
Pemusatan firma-firma di satu kawasan
industrian memudahkan kerajaan membina
infrastruktur yang memungkinkan firma-firma
menikmati ekonomi bidangan luaran.
4. Bekalan input dan modal
Pembangan sesuatu industri membolehkan
firma memperoleh bahan mentah dan barang
modal pada kos yang murah.
5. Maklumat dan pameran perdagangan
Pengembangan industri memudahkan firma
mendapat maklumat akibat dari sebaran am
dan kemajuan dlm infrastruktue. Pameran
perdagangan dapat diadakan pada AC yang
rendah
UNIT EKONOMI AE015 49

50. iii Faktor yang menyebabkan tak ekonomi bidangan
luaran.
1. Kekurangan faktor pengeluaran
kekurangan bahan mentah, kesukaran pekerja
mendapat tempat tinggal. Ini akan
meningkatkan kos pengeluaran di kawasan
industri tersebut.
2. Kos sosial
masalah kesesakan, pencemaran alam sekitar
dan masalah-masalah sosial akan
menyebabkan kos pengeluaran meningkat.
UNIT EKONOMI AE015 50

51. 5.2.2 c. Hubung kait ekonomi bidangan & tak
ekonomi bidangan dengan keluk LAC
Kos (RM)
Ekonomi bidangan
LAC1 dalaman (a) & tak
ekonomi bidangan
(a) (b) dalaman (b)
diitunjukkan oleh
pergerakan di
sepanjang LAC .
0 Q
Keluaran (unit)
UNIT EKONOMI AE015 51

52. Ekonomi bidangan
luaran & tak
Kos (RM) ekonomi bidangan
luaran ditunjukkan
LAC3 oleh
peralihan LAC ke
LAC1 atas atau ke
bawah.
LAC2
Ek. bid luaran :
LAC1 beralih ke
LAC2.
Tak ekon bid
luaran
LAC1 beralih ke
0 Q LAC3
Keluaran (unit)
UNIT EKONOMI AE015 52