1. Kasaysayan ng Panitikan sa PILIPINAS
Sinaunang Panahon
Panahon ng Kastila
Panahon ng Propaganda
Panahon ng Amerikano Panahon ng Hapon
Panahon ng Bagong Kalayaan
Panahon ng Batas Militar
Kasalukuyan
INTRO
3. “””
“”Ang kahalagahan ng panitikan sa bawat
bansa sa daigdig ay katulad ng isang walang
katapusang daloy ng tubig sa
batisan.Magwawakas lamang ito kung ang
mga nakalimbag na titik ay mawawala sa
daigdig at kung ang mga tao ay mawawalan
na ng kakayahan sa pagpapahayag ng
kaisipan, damdamin at karanasan.”
- Mula sa aklat na Panitikang Filipino (Pandalubhasaan) ni Consolacion Sauco et al.
5. Kadalasan ay nasa anyong alamat, kwentong-
bayan, kantahing bayan, epiko at mga
karunungang bayan..
Bago pa man dumating ang mga kastila
sinasabing may sarili na tayong panitikan...
Karamihan ay nagpalipat-lipat lamang sa mga
bibig ng mga tao .
9. -
-Gumagamit din sila ng mga
biyas ng kawayan , talukap ng
bunga o niyog at dahon at balat
ng punungkahoy bilang sulatan
at matutulis na bagay naman
bilang panulat
10.
11. Mga uri ng Panitikang sumibol at sumikat
sa sinaunang panahon:
1.ALAMAT
2.KWENTONG BAYAN
3.EPIKO
a. Bidasari - Moro
b. Biag ni Lam-ang - Iloko
c. Maragtas - Bisaya
d. Haraya - Bisaya
e. Lagda - Bisaya
f. Kumintang - Tagalog
g. Hari sa Bukid - Bisaya
4. Mga Awiting Bayan
12. 5. Karunungan Bayan
a. Salawikain - nagsisilbing batas at tuntunin ng
kagandahang- asal ng ating mga ninuno.
hal. Aanhin pa ang damo kung wala na
ang kabayo.
b. Sawikain – mga kasabihang walang
natatagong kahulugan
hal. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.
c. Bugtong – maikling tulang karaniwang naglalarawan
ng isang bagay na siyang pahuhulaan.
hal. Isang tabo , laman ay pako.
(langka)
13. Salawikain
Ilokano:
1. Habang basit iti kumot
agururay mga agbaluktot
Salin:
Habang maigsi ang kumot
magtiis kang mamaluktot.
2. Nu inayab na utang mapilitan ka
agbayad.
Kapag tinawag na utang sapilitang
babayaran.
3. Iti sakit iti aminamin ket awaten
amin iti bagi.
Ang sakit ng kalingkingan damdamin
ng buong katawan.
14. Salawikain
Cebuano:
1. Ang kabugnaw sa pulong sa kalayo
makapalong.
Salin:
Ang lamig ng salita sa apoy ay
makakapuksa.
Kapampangan:
2. Atiw queng Dios ung lunus, atiw
queng tau ing gawa.
Salin:
Nasa Diyos ang awa nasa tao ang
gawa.
Kapampangan:
3. Eca man magmanang salapi, usto
me ing mayap a ugali.
Salin:
Hindi man magmamana ng salapi
tama na yong mabuting ugali.
15. Bugtong
Gilubag ang walay sala, Nagpatulo ug
daghang luha
Pinipilit ang walang sala, Tumulo ang
maraming luha.
Sagot:
Damit na nilabhan
Maadlaw morag haligi, magabii
murag pagi.
Sa araw ay parang poste, sa gabi’y
parang pagi.
Sagot:
banig
16.
17. Mga Impluwensya ng Kastila sa ating
Panitikan:
1.Nahalinan ng Alpabetong Romano ang
Alibata
2.Naituro ang Doctrina Cristiana
3.Naging Bahagi ng Wikang Filipino ang
maraming salita sa Kastila
4.Nadala ang ilang akdang pampanitikan ng
Europa at tradisyong Europeo na naging
bahagi ng ating panitikan gaya ng awit,
corido, moro-moro at iba pa.
21. 5. Nasinop at nasalin ang makalumang
panitikan sa Tagalog sa ibang wikain
6. Nailathala ang iba’t ibang aklat pambalarila
sa wikang Filipino tulad ng Tagalog, Ilokano
at Bisaya
7. Nagkaroon ng makarelihiyong himig ang
mga akda
22. Mga Unang Aklat:
a.Ang Doctrina Cristiana (1593) – Padre Juan de Placencia at Padre
Dominga Nieva
b.Nuestra Senora del Rosario (1602) – Padre Blancas de San Jose
c.Ang Barlaan at Josaphat (nobelang Tagalog) – Padre Antonio de
Borja
d.Ang Pasyon – iba’t ibang bersyon sa Tagalog (Mariano Pilapil,
Gaspar Aquino de Belen, Anecito de la Merced at Luis de Guia)
e.Ang Urbana at Felisa – Modesto de Castro (Ama ng klasikang
tuluyan sa Tagalog)
23. Mga Akdang Pangwika:
a. Arte Y Reglas de la Lengua Tagala
b. Compendio de la lengua Tagala
c. Vocabulario de la Lengua Tagala
d. Vocabulario de la Lengua Pampango
e. Vocabulario de la Lengua Bisaya
f. Arte de la Lengua Bicolana
g. Arte de la Lengua Iloka
31. -humihingi ng pagbabago sa sistema ng
pamamalakad sa pamahalaan at simbahan
Mula sa Diwang Makarelihiyon
Makabayan
-Nagkaroon ng diwang
liberalismo
32. Mga Propagandista
a. Dr. Jose Rizal/ Laong Laan at Dimasalang (“Noli at El
Fili)
b. Marcelo H. Del Pilar (Palridel, Piping Dilat at Dolores
Manapat) – Pag-ibig sa Tinubuang Lupa, Kaiigat Kayo
at Tocsohan
c. Graciano Lopez Jaena (Fray Botod, Sa Mga Pilipino atbp)
d. Antonio Luna (Noche Buena, Por Madrid atbp)
33.
34. 1.Maalab ang diwang makabayan na hindi na
magawang igupo ng mga Amerikano
2. Pinasok ng mga manunulat na Pilipino ang
iba’t ibang larangan ng panitikan tulad ng
tula, kwento, dula, sanaysay, nobela atbp.
35. 4. Namayani sa panahong ito ang mga akda
sa wikang Kastila, Tagalog at wikang
Ingles
3. Pag-ibig sa bayan at pagnanais ng
kalayaan ang tema ng mga isinusulat
36. 5. Pinatigil ang mga dulang may temang
makabayan
6. Sa panahong ito nailathala ang babasahing
Liwayway
7. Pinauso rin ang balagtasan katumbas ng debate
37. Mga Pahayagan:
1.El Nuevo Dia (Ang Bagong Araw) ni Sergio Osmena
(1900)
2.El Grito del Pueblo (Ang Sigaw ng Bayan) itinatag ni
Pascual Poblete (1900)
3.El Renacimiento (Muling Pagsilang) – itinatag ni Rafael
Palma (1900)
38. Mga Dulang Pinatigil:
1. Kahapon Ngayon at Bukas – Aurelio Tolentino
2. Tanikalang Ginto – Juan Abad
3. Walang Sugat – Severino Reyes
39. Ilang kilalang manunulat sa Kastila na sumikat:
1.Cecelio Apostol
2.Fernando Ma. Guerrero
3.Jesus Balmori
4.Manuel Bernabe Manalang
5.Claro M. Recto
40. Ilang kilalang manunulat sa Wikang Tagalog:
1. Lope K. Santos
2. Jose Corazon de Jesus
3. Florentino Collantes
4. Amado V. Hernadez
5. Valeriano Hernandez Pena
6. Inigo Ed Regalado
41. Ilang kilalang manunulat sa Wikang Ingles:
1. Jose Garcia
2. Jose Bocobo
3. Zollo Galang
4. Angela Manalang
5. NVM Gonzales
6. Estrella Alfon
7. Arturo Rotor
43. 1. Natigil ang panitikan sa Ingles kasabay ng pagpatigil ng
lahat ng pahayagan
2. Gintong Panahon para sa mga manunulat sa wikang
tagalog
3. Ipinagbawal din ng mga Hapon ang paggamit ng wikang
Ingles
4. Ang paksa ay natutungkol sa buhay lalawigan
5. Napasara ang mga
sinehan at ginawa na
lamang tanghalan
44. Tatlong Uri ng Tula na sumikat
sa panahon ng Hapon
1. Haiku
2. Tanaga
3. Karaniwang Anyo
45.
46. malamig na sa gabi
may kasama pang hangin
pag lumubog ang araw
oras nang manalangin
47. Ilang Dula na sumikat sa panahon ng Hapon
a. Panday Pira – ni Jose Ma. Hernandez
b. Sa Pula sa Puti --- Francisco Soc. Rodrigo
c. Bulaga - ni Clodualdo del Mundo
d. “Sino ba Kayo?” “Dahil sa Anak” at “Higanti ng
Patay” ni NVM Gonzales
48. Ilang Mahusay na Maikling Kwento
a. Lupang Tinubuan ---- Narciso Reyes
b. Uhaw ang Tigang na Lupa – Liwayway Arceo
c. Lunsod Nayon at Dagat-dagatan – NVM
Gonzales
51. - Naitatag ang Palanca Memorial Award Pilipino and English
Literature in noong 1950
52. -Nagkaroon din ng Republic Cultural Award,
Gawad ni Balagtas at Taunang Gawad ng Surian ng
Wikang Pambansa
-Sumigla rin ang pagkakaroon ng pahayagan sa mga
paaralang pangkolehiyo
- Nagbukas rin ang palimbagan ng lingguhang
babasahin: Liwayway, Bulaklak, Tagumpay, Ilang-
ilang atbp
53. Ilang Tanyag na Kwentista sa panahong ito:
Genoveva Edroza Matute
“Kwento ni Mabuti , Walong Taong
Gulang etc..
Teodoro Agoncillo
“Sa Kamatayan Lamang”
54. Efren Abueg
Mapanghaw ang Mukha ng Buwan,
Mabangis na Lungsod etc
Rogelio Sikat
Impeng Negro, Tata Selo etc.
55.
56. -1972 idiniklara ang Batas Militar sa Pilipinas sa pamumuno
ni Pangulong Ferdinand Marcos
-Paksa ang paghingi ng pagbabago sa pamahalaan at
lipunan
-Pagsisimula ng programang Bagong Lipunan noong
Setyembre 21, 1972
-Pinahinto ang mga pampahayagan at maging samahang
pampaaralan
-Pagpapatatag ng “Ministri ng Kabatirang Pangmadla”
(sumubaybay sa mga pahayagan, aklat at mga iba pang babasahing panlipunan)
57. Ipinagawa at ipinatayo ng Unang Ginang Imelda Marcos ang sumusunod
na tanghalan:
Cultural Center of The Philippines
Folk Arts Theater
Metropolitan Theater
58. Ilang awitin at mang-aawit sa panahon ng Batas
Militar:
TL ako sa’yo – ni Cinderella
Anak – Freddie Aguilar
Ako’y Pinoy - Florante
61. -Isa pang makulay na kabanata ng panitikang
Pilipino
-Namumulat ang mamayang Pilipino sa kahalagahan
ng pambansang wika
-Marami na ang sumusubok na sumulat gamit ang
kanilang sariling vernakyular
-Mas mayaman ang pinagkukunan ng paksang
isusulat
62. -Malaki ang impluwensiya ng teknolohiya at agham
-Malayo na rin ang naaabot ng media
-Kahit sa mga telebisyon nagbabago na rin ang wikang
ginagamit
- Hindi lamang pamapanitikan ang uri ng salitang ginagamit
ngunit mapapansin na may mga akda na gumagamit na rin ng
pabalbal, kolokyal at lalawiganin
63. Makatang nagawaran ng Palanca Award sa kasalukuyan:
Ruth Elynia Mabanglo
Mga Liham ni Pinay
(1986-1987) (1989-1990)
Rolando S. Tinio
Himutok – 1988-1989
64. Hanggang Dito na Lamang…
Maraming Salamat...
Sanggunian:
Sauco, Consolacion P. et. al. ”Panitikang Filipino (Pandalubhasaan)”Katha
Publishing Co., Inc. Makati City
65. Maaari rin kayong bumisita sa mga sumusunod
na website:
http://www.ryemikheal1024.multiply.com
http://www.xuhsfilipino.multiply.com
