5. Przedmiot prawa autorskiego
• Musi to być rezultat pracy człowieka.
• Musi to być przejaw działalności twórczej.
• Musi mieć indywidualny charakter.
• Jeśli dzieło naszych rąk i umysłu zawiera w sobie pierwiastek
indywidualnej działalności twórczej, to mamy do czynienia z
utworem oraz z autorem.
PYTANIE: W jakiej sytuacji efekt pracy programu
komputerowego chroniony jest prawem autorskim?
6. Rodzaje utworów
A. Shepard Fairey
B. http://www.ebay.co.uk/itm/CRISTIANO-RONALDO-ART-PHOTO-PRINT-OBAMA-HOPE-POSTER-GIFT-
CHRISTIANO-SOCCER-/321526564288
C. Mannie Garcia, Assosiation Press
7. Rodzaje utworów 2
A.oryginalny
B.zależny
Art.2. Rozporządzanie i korzystanie z opracowania
zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego
(prawo zależne), chyba że autorskie prawa
majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. W
przypadku baz danych spełniających cechy
utworu zezwolenie twórcy jest konieczne także
na sporządzenie opracowania.
C. inspirowany
8. Podmiot prawa autorskiego cz. 1
W 2011 fotograf National
Geographic David Slater
upuścił jeden z aparatów
podczas fotografowania stada
makaków. Jeden z nich zrobił
sobie kilkanaście
autoportetów. Do kogo należą
prawa autorskie?
9. Podmiot prawa autorskiego cz. 2
“Prawo autorskie przysługuje twórcy”
- podmiotem praw osobistych może być twórca (osoba fizyczna)
- “pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku
wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą
przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe”
- podmiotem praw majątkowych może być twórca, pracodawca,
spadkobierca, nabywca tych praw
PYTANIE: W ramach obowiązków służbowych w SDK została
stworzona publikacja nt. prawa autorskiego. Do kogo należą
prawa autorskie?
13. Art. 124 Ustawy o prawie autorskim:
„Przepisy ustawy stosuje się do utworów: [..] do których prawa
autorskie według przepisów dotychczasowych wygasły, a które
według niniejszej ustawy korzystają nadal z ochrony, z
wyłączeniem okresu między wygaśnięciem ochrony według ustawy
dotychczasowej i wejściem w życie niniejszej ustawy.”
Dzieło opublikowane w 1910, autor zmarł w 1949:
*wg ustawy z 1926 – prawa wygasłyby w 2000
*wg ustawy z 1952 – wygasły w 1970
*wg ustawy z 1975 – wygasły w 1975
*wg ustawy z 1994 – wygasły w 2000
*wg ustawy z 2001 – wygasną w 2020
Zmiana prawa autorskiego na
przestrzeni lat cz. 2
14. Domena publiczna
Za domenę publiczną uznajemy dobro
wspólne: zbiór utworów, z których każdy
może korzystać bezpłatnie i wyłącznie
z ograniczeniami wynikającymi
z autorskich praw osobistych, ponieważ
wygasły już do nich autorskie prawa
autorskie majątkowe, bądź też utwory te
nigdy nie były przedmiotem prawa
autorskiego.
PYTANIE: Jaki błąd widać na tym
slajdzie?
16. Przejście praw majątkowych
Dwa rodzaje umów:
• przeniesienie praw
• licencja – umowa o korzystanie z utworu. Umowa obejmuje
pola eksploatacji wyraźnie w niejwymienione; nie obejmuje
przyszłych pól eksploatacji ani przyszłych utworów twórcy.
Zasięg obowiązywania; wyłączna / niewyłączna
17. UTWÓR
umowa o dzieło z
przeniesieniem
praw autorskich
w wyniku umowy o
pracę
dziedziczenie
niewyłączna (dla
wielu podmiotów)
wyłączna (dla
jednego podmiotu)
licencjaprzeniesienie praw
majątkowych
18. Pola eksploatacji
Pole eksploatacji jest to sposób wykorzystania utworu
mający samodzielne ekonomiczne znaczenie. Twórcy
przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i
rozporządzania nim na wszystkich znanych polach
eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z
utworu.
20. Dozwolony użytek prywatny
Art. 23. 1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie
korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie
własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do
budowania wedługcudzego utworu architektonicznego
iarchitektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z
elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu,
chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego
niezwiązanego z celem zarobkowym.
21. Dozwolony użytek edukacyjny
Art. 27. 1. Instytucje oświatowe, uczelnie oraz jednostkinaukowe w
rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia2010 r. o zasadach finansowania
nauki (Dz. U. z 2014r. poz. 1620 oraz z 2015 r. poz. 249 i 1268) mogą na
potrzeby zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych lub
w celu prowadzenia badań naukowych, korzystać z rozpowszechnionych
utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz zwielokrotniać w tym celu
rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów.
2. W przypadku publicznego udostępniania utworów w taki sposób, aby
każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym
korzystanie, októrym mowa w ust. 1, jest dozwolone wyłącznie
dlaograniczonego kręgu osób uczących się, nauczających lub
prowadzących badania naukowe, zidentyfikowanych przez podmioty
wymienione w ust.1.
PYTANIE: Kiedy w SDK można korzystać z dozwolonego użytku
edukacyjnego?
22. Prawo cytatu
Art. 29. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną
całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz
rozpowszechnione utwory plastyczne,utwory fotograficzne lub
drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami
cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika,analiza krytyczna lub
naukowa,nauczanie lub prawami gatunku twórczości.
23. Utwory osierocone
Utwór lub fonogram uznaje się za osierocony, jeżeli żaden z
podmiotów uprawnionych nie jest znany lub, nawet jeżeli
chociaż jeden z nich jest znany, żaden nie został
odnaleziony pomimo starannego poszukiwania podmiotów
uprawnionych, przeprowadzonego i zarejestrowanego
zgodnie z dyrektywą o utworach osieroconych. Utwory,
których prawnoautorska ochrona już ustała, albo które nigdy
nie były objęte tą ochroną, nie są zaliczane do osieroconych.
Zdjęcie: Opensourceway
24. Zdjęcia – ustawy z 1926 i 1952
• Na mocy art. 21 ustawy z dnia 29 marca 1926 roku o prawie
autorskim „prawo autorskie do dzieł fotograficznych, lub
otrzymanych w podobny do fotografii sposób gaśnie w
dziesięć lat od zdjęcia fotografii […] Prawo autorskie do serii
zdjęć fotograficznych, mającej znaczenie artystyczne lub
naukowe, gaśnie w pięćdziesiąt lat od śmierci wydawcy”.
• Zgodnie z ustawą z dnia 10 lipca 1952 roku autorskie prawa
majątkowe do utworu fotograficznego lub otrzymanego w
sposób podobny do fotografii, a także do serii zdjęć
fotograficznych, mających znaczenie artystyczne lub
naukowe, gasną z upływem lat dziesięciu od pierwszej
publikacji.
25. Zdjęcia – ustawy z 1926 i 1952 –
nota prawnoautorska
Należy podkreślić, że ustawy o prawie autorskim z 1926 i 1952
roku chroniły fotografię jako utwór, ale pod warunkiem
spełnienia pewnych wymogów o charakterze formalnym przez
samego fotografa. Chodziło o zastrzeżenie prawa autorskiego,
które mogło być dokonane wyłącznie przez twórcę fotografii.
28. Prawo do wizerunku
1. Rozpowszechnianie wizerunku wymaga
zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W
braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest
wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną
zapłatę za pozowanie.
2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie
wizerunku:
1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek
wykonano w związku z pełnieniem przez nią
funkcji publicznych, w szczególności politycznych,
społecznych, zawodowych;
2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej
jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
31. Creative Commons
Creative Commons oferuje twórcom licencje,
które pozwalają im zachować własne prawa
i jednocześnie dzielić się swoją twórczością
z innymi.
Licencje Creative Commons działają na zasadzie
“pewne prawa zastrzeżone” – granice
dozwolonego użytku są szersze i wyraźniejsze niż
te wytyczone na zasadzie “wszelkie prawa
zastrzeżone”.
35. Licencja CC BY – uznanie autorstwa
licencja ta pozwala na kopiowanie,
zmienianie, rozprowadzanie,
przedstawianie i wykonywanie utworu
jedynie pod warunkiem oznaczenia
autorstwa. Jest to licencja gwarantująca
najszersze swobody licencjobiorcy.
creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl
36.
37. Licencja CC BY-SA – uznanie autorstwa na
tych samych warunkach
Licencja ta pozwala na kopiowanie,
zmienianie, rozprowadzanie,
przedstawianie i wykonywanie utworu tak
długo, jak tylko na utwory będzie
udzielana taka sama licencja. Jest to
licencja używana przez Wikipedię i jej
siostrzane projekty.
creativecommons.org/licenses/by-
sa/3.0/pl
38.
39. Creative Commons Zero
Posiadając prawa do utworu możemy nie tylko dzielić się nim
stosując jedną z licencji Creative Commons, ale także
przenieść utwór do domeny publicznej bez konieczności
oczekiwania aż upłynie określony w prawie okres ochrony (70
lat). Do tego służy mechanizm Creative Commons Zero.
Mechanizm Creative Commons Zero to narzędzie dla twórców,
którzy chcą dać innym jak największą swobodę w
rozpowszechnianiu, modyfikowaniu i ponownym
wykorzystywaniu ich utworów. Oznaczając swój utwór znakiem
Creative Commons Zero autorzy zrzekają się praw autorskich,
pokrewnych i powiązanych (takich, jak prawa do baz danych) w
maksymalnym zakresie dozwolonym przez prawo obowiązujące
w danym kraju. Symbol Creative Commons Zero sygnalizuje, że
utwór przeniesiono do domeny publicznej.
40. Znak domeny publicznej
Creative Commons udostępnia również specjalne narzędzie dla oznaczania utworów
będących w domenie publicznej. Znak Domeny Publicznej 1.0 jest oznaczeniem,
informującym o braku ograniczeń prawa autorskiego w stosunku do oznaczonego
utworu. Za jego pomocą każdy może zidentyfikować dzieło należące do domeny
publicznej i niepodlegające ochronie prawnoautorskiej. Prawidłowo wykorzystany,
Znak pozwala na łatwe wyszukiwanie utworu i dostarcza o nim wartościowych
informacji.
Znak Domeny Publicznej 1.0 różni się od pozostałych narzędzi Creative Commons. Nie
jest licencją, ani innym instrumentem prawnym, nie musi być nawet czynnością
dokonaną przez autora utworu. Nie towarzyszy mu żaden tekst prawny, czy umowa.
Znakiem Domeny Publicznej każdy może oznaczyć jako takie dowolne dzieło
znajdujące się w domenie publicznej, aby łatwiej było zidentyfikować jego status
prawny. Osoba oznaczająca utwór nie przyjmuje odpowiedzialności za oznaczenie
utworu zgodne ze stanem prawnym.
45. O ile nie jest to stwierdzone inaczej, prawa do materiałów na stronie
posiada Koalicja Otwartej Edukacji, a treści są dostępne na licencji
Creative Commons Uznanie autorstwa 2.5 Polska. Pewne prawa
zastrzeżone na rzecz Koalicji oraz autorów poszczególnych treści.
Przewodnik jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie
autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów oraz ICM
UW. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści - pod warunkiem zachowania
niniejszej informacji licencyjnej i wskazania autor―w oraz ICM UW jako
właścicieli praw do tekstu. Treść licencji jest dostępna na stronie:
http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/.
47. MITY
1.Używanie Creative Commons wiąże się ze
zwiększonym ryzykiem plagiatu
1.W przypadku używania Creative Commons
wszystkie umowy muszą być nieodpłatne
1.Publikowanie na Creative Commons pozbawia
autora praw autorskich
54. Z jakich utworów mogę skorzystać swobodnie?
By nie musieć obawiać się naruszenia prawa autorskich
podczas korzystania z utworów najlepiej korzystać z takich,
które:
- nie są już chronione przez prawa majątkowe (domena
publiczna) lub
- których autorzy zdecydowali podzielić się nimi za darmo,
do swobodnego wykorzystania (wolne licencje, m.in.
Creative Commons).
- z własnych utworów.
55.
56.
57. * Całe życie oraz 70 lat od daty śmierci w przypadku gdy autor był znany
** 70 lat od daty publikacji gdy autor jest nieznany lub gdy prawa przysługiwały innej osoby niż twórca
(np. pracodawcy)
*** 70 lat od daty powstania jeśli utwór nigdy nie został rozpowszechniony
70. Umowa o przeniesienie praw Umowa licencyjna
przenosi określone prawa majątkowe do
utworu (na określonym polu
eksploatacji) — zbywca traci te prawa
upoważnia do korzystania z tych praw na
określonym polu eksploatacji —
licencjodawca zachowuje te prawa
druga strona umowy staje się
podmiotem praw
druga strona umowy jest jedynie
upoważniona do korzystania z praw
nie można przenieść tych samych praw
na dwie różne osoby
nie można przenieść tych samych praw
na dwie różne osoby
71. Umowa o przeniesienie praw
- twórca traci określone prawa majątkowe do swojego utworu (na
określonym polu eksploatacji)
- przeniesienie praw na danym polu eksploatacji to akt jednorazowy
- strona umowy staje się podmiotem praw
- wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności
- powinna zawierać dokładne zdefiniowanie stron i przedmiotu umowy,
pola eksploatacji oraz zakres czasowy umowy
72. Umowa licencyjna
● upoważnia do korzystania z tych praw na określonym polu eksploatacji
● strona umowy jest jedynie upoważniona do korzystania z praw
● można udzielić wielu licencji na danym polu eksploatacji, o ile mają
one charakter niewyłączny
● umowa licencyjna musi zawierać dokładne określenie utworu, co do
którego prawa mają być obciążone, zapis dotyczący udzielenia
upoważnienia na rzecz licencjobiorcy do korzystania z majątkowych
praw autorskich twórcy dzieła oraz zapisy wyraźnie wskazujące, na
jakich polach eksploatacji licencjobiorca będzie mógł korzystać ze
wskazanego dzieła
73. Dziękuję
nmileszyk@centrumcyfrowe.pl
Slajdy 49-67 pochodzą z prezentacji Kamila Śliwowskiego/otwarte zasoby na
licencji CC-BY dostepnej na https://www.slideshare.net/cienkamila/unikaj-
kopotw-prawo-i-dobre-obyczaje-publikowania-w-siec-
lepszaedukacja?ref=http://otwartezasoby.pl/prezentacja/
