Svemir
•Transferir como PPTX, PDF•
2 gostaram•1,385 visualizações
Svemir, objekti, zvezde, planete, sateliti, komete, asteroidi, meteori, crne rupe, neutronske zvezde, Sunčev sistem, Sunce, Merkur, Venera, Zemlja, Mars, Jupiter, Saturn, Uran, Neptun...
Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Mais procurados (20)
Destaque
Destaque (20)
Semelhante a Svemir
Semelhante a Svemir (20)
Svemir
- 2. Svemir (vasiona ili kosmos) je beskonačno prostranstvo koje nas okružuje. To je ustvari vremenski prostor u kome plovi mnoštvo nebeskih tela i koji postoji nezavisno od ljudskog znanja. Još jedna definicija navodi da je Svemir ukupnost svega što postoji , uključujući sav: prostor, vreme, materiju, energiju, planete, zvezde, galaksije, intergalaktički prostor i sve iza toga. Svemir je u suštini taman prostor kome se ne nazire ni početak ni kraj. Starost Svemira se procenjuje na oko 14 milijardi godina, s nepouzdanošću od 200 miliona godina. Najveći deo materije i energije je najverovatnije u obliku tamne materije i tamne energije. Prvi objekat u svemiru, napravljen ljudskom rukom, bio je ruski satelit Sputnjik (1957). Astronomija (starogrčki: αστρον + νόμος i u prevodu znači zakon zvezda) je nauka koja proučava objekte i pojave izvan Zemlje i njene atmosfere. Ona proučava poreklo, razvoj, fizička i hemijska svojstva, kretanje, kao i procese koji se odvijaju na nebeskim telima (kao što su planete, zvezde, zvezdani sistemi, galaksije...), pojave kao što je kosmičko pozadinsko zračenje, i nastanak, razvoj i sudbinu svemira.
- 3. Objekti koji naseljavaju svemir Nebeska tela delimo na : • Zvezde • Planete • Satelite • Asteroide • Komete • Meteore • Crne rupe i • Neutronske zvezde
- 4. Zvezde Zvezde su nebeska tela koja zrači sopstvenom svetlošću. Sferoidnog su oblika, a u stanju plazme(visoko jonizovanog gasa na velikoj temperaturi) sastoje se najviše od vodonika i helijuma, i tek malog dela od drugih elemenata. Zvezda stvara energiju u svom jezgru termonuklearnim reakcijama (fuzija). Ta energija se prenosi u okolni prostor putem konvekcije i elektromagnetnog zračena. Zvezde su najrasprostranjenija nebeska tela u Svemiru. Golim okom možemo videti oko 5 000 zvezda a teleskopom stotine milijardi. Udaljenosti među zvezdama su ogromne i mere se svetlostnim godinama (SG). Posle Sunca, najbliža zvezda Zemlji je Proksima Kentaura udaljena 4,3 SG. Zvezde se međusobno razlikuju po veličini, boji i sjaju. One su vidljive samo tokom noći, kao sjajne tačke na nebu koje trepere usled efekta Zemljine atmosfere. Sazvežđa ili konstelacije su skupine zvezda koje su prividno povezane u posebne zvezdane skupove. Međunarodna astronomska unija deli nebo na 88 službenih sazvežđa s preciznim granicama.
- 6. Planete Planeta je nebesko telo koje se kreće eliptičnom putanjom oko zvezde. Za razliku od zvezda, planete nemaju vlastiti izvor energije, tj. u njihovoj unutrašnjosti ne dolazi do nuklearne fuzije. Budući da postoji mnoštvo tela koja kruže oko zvezde, planetama smatramo samo one značajnijih masa. Sve do 1990-ih samo je devet planeta bilo poznato (sve u našem solarnom sistemu), dok je do sada potvrđeno 1978 vansolarnih planeta u 1258 zvezdanih sistema, koje se veličinom kreću od onih malo većih od Meseca pa do gasovitih džinova dva puta većih od Jupitera. Prema jednoj studiji iz 2012. godine procenjuje se da na svaku zvezdu u našoj galaksiji dolazi 1,6 planeta. Smatra se da jedna petina zvezda sličnih Suncu ima planetu veličine Zemlje u svojoj nastanjivoj zoni. Naziv planeta dolazi od grčke reči planetes, što znači "lutalica". Naziv je nastao u vreme kada su stari narodi opažali da neka tela menjaju svoj položaj na nebeskom svodu, i nazvali ih zvezdama lutalicama.
- 7. Sateliti Prirodni satelit je nebesko telo koje rotira oko većeg nebeskog tela, obično planete. Prirodne satelite nazivamo još i mesecima ili pratiocima. Ne postoje ni donja ni gornja granica veličine tela koja se smatraju mesecima. Svako telo kome je identifikovana orbita se naziva mesecom, iako neka imaju svega kilometar i manje u prečniku. Najveći prirodni sateliti u Sunčevom sistemu (sa prečnikom preko 3 000 km) su Zemljin Mesec, Jupiterovi Galilejevi sateliti (Io, Evropa, Ganimed i Kalisto), Saturnov Titan i Neptunov Triton. Sateliti planeta nose mitološka (najčešće grčka) imena, osim Uranovih koji su nazvani po likovima iz Šekspirovih dela. Veštački sateliti su ljudske tvorevine koje kruže u orbiti oko Zemlje, napravljene da posluže ljudima za razne potrebe. Uglavnom se koriste za telekomunikaciju i osmatranje, mada je rasprostranjena i vojna upotreba.Trenutno oko Zemlje orbitira preko 5 000 satelita koji funkcionišu i još 3 puta više tela koja nemaju nikakvu funkciju.
- 9. Asteroidi i komete Asteroidi (planetoidi) su mala čvrsta tela u planetarnim sistemima. Većina asteroida u Sunčevom sistemu nalazi se u asteroidnom pojasu između Marsa i Jupitera, te u Kojperovom pojasu (iza Neptuna). U poređenju sa planetama, mnogo su manji i najčešće nepravilnog oblika. Iako se do nedavno mislilo drugačije, otkriveno je da asteroidi mogu imati vlastite satelite. Do sada ih je otkriveno preko 170 000, a oko 11 000 ih je dobilo službena imena - redni broj i ime. Procenjuje se da bi ih u našem sistemu moglo biti nekoliko miliona. Najveći asteroid je Ceres prečnika oko 780km. Kometa je nebesko telo koje se nalazi na putanji oko Sunca. Sastoje od prašine, smrznutih gasova, kamena i leda. Orbite kometa se stalno menjaju. Imaju veoma malu masu i malu gustinu. Neke od njih prilaze blizu Sunca i isparavaju. Karakteriše ih iznenadna pojava na nebu i rep koji višestruko nadmašuje dimenzije samog jezgra komete. Po obliku putanje komete delimo na periodicne i neperiodicne. Period obilaska može biti od 3 pa do nekoliko hiljada godina. Jedna od najpoznatijih je Halejeva kometa, koja ima period od 76 godina, a poslednji put se pojavila 1986. god.
- 11. Meteori i crne rupe Meteori su mala nebeska tela koja slobodno putuju kroz svemir velikim brzinama a pri dodiru sa Zemljinom atmosferom na kratko vrijeme postaju vidljivi, svetle a zatim se gase (tzv.zvijezde padalice). Sjajni meteori se nazivaju bolidi. Meteori koji potiču od istog objekta imaju paralelne putanje i tada govorimo o meteorskom roju. Poznati meteorski rojevi su Perseidi (javljaju se od 10–12 avgusta svake godine) i Leonidi (16–17 novembra). Meteori koji prežive prolazak kroz atmosferu nazivaju se meteoriti i prilikom pada mogu napraviti udarne kratere. Crna rupa je naziv za objekat čije je gravitaciono polje toliko jako da nijedan oblik materije ili radijacije ne može da se otisne od nje, uključujući i kvante svetlosti za koje se smatra da imaju najveću brzinu u prirodi, zbog čega objekat pri posmatranju deluje crno. Opšta teorija relativnosti crne rupe opisuje kao mesto u kome je prostor-vreme beskonačno zakrivljeno. Crne rupe se smatraju najgušćim, a time i najmasivnijim objektima u svemiru. Jedna od teorija kaže da ćemo u budućnosti moći putovati kroz vrijeme preko crnih rupa. Iako je to teorijski moguće, u praksi je neizvodljivo iz više razloga.
- 13. Neutronske zvezde Neutronska zvezda je vrsta zvezde, preciznije zvezdanog ostatka, koja može da nastane usled gravitacionog kolapsa masivne zvezde tokom supernove. Neutronske zvezde su sačinjene gotovo isključivo od neutrona. Ove zvezde imaju veliku temperaturu (oko milion Kelvina) zbog velike gustine. One su prvo teorijski predviđene 1933. a pronađene su 1967. godine kao pulsari. Imaju masu od 1,4 do približno 3 mase Sunca. Zvezdani ostaci mase ispod 1,4 mase Sunca su beli patuljci, a sa preko 3 mase Sunca nastaju crne rupe. Supernova je eksplozija zvezde koja izbacuje ogromnu energiju za izuzetno kratak vremenski period. Sjaj supernove pre eksplozije se poveća više miliona puta u odnosu na sjaj tokom njenog života. Pulsari su neutronske zvezde prečnika oko 10 km koje veoma brzo rotiraju.
- 15. Sunčev sistem Sunčev sistem (Solarni sistem) čini Sunce i sva nebeska tela koja su gravitaciono vezana za njega. Sunčev sistem je područje u vasioni gde je njegova gravitaciona sila dominantna, tj. veća od gravitacionih sila drugih zvezda i Galaksije. Nebeska tela koja pripadaju Sunčevom sistemu su: planete, njihovi prirodni sateliti i mala tela Sunčevog sistema. Pre oko 4,6 milijardi godina Sunčev sistem je nastao iz oblaka međuzvezdane prašine i gasa. Oni su jednim delom vodili poreklo od zvezde koja je prethodno eksplodirala u vidu supernove. Sav ovaj materijal je počeo da se zgušnjava zahvaljujući gravitacionoj sili i tako je formirano gusto jezgro u kome je bio okupljen najveći deo celokupne mase, i na taj način je nastalo Sunce. Preostali materijal je obrazovao neku vrstu diska oko ove zvezde. Sudari čestica prašine i malih stena takođe su doveli do njihovog zgušnjavanja oko odrećenih tačaka, pa su tako stvorene mase koje nazivamo planetama. Postoje dve glavne grupe planeta. Planete Zemljinog tipa (Merkur, Venera, Zemlja i Mars) su male, struktura im je metalno–stenovita, a gustina relativno velika, a sa druge strane tu su gasoviti džinovi (Jupiter, Saturn, Uran i Neptun) koje su veoma velike, imaju malu gustinu i sastoje se velikim delom od vodonika, helijuma i vodoničnih jedinjenja, u raznim agregatnim stanjima.
- 17. Sunce Sunce je nama najbliža i najbolje proučena zvezda. Energija Sunca u vidu sunčeve svetlosti i toplote omogućava život na Zemlji putem procesa fotosinteze i utiče na klimu i vreme na Zemlji. Sunce se sastoji od vodonika (74% njegove mase iili 92% njegove zapremine), helijuma (24% m i 7% V) i male količine ostalih elemenata, uključujući gvožđe, nikl, kiseonik, silicijum, sumpor, magnezijum, ugljenik, neon, kalcijum i hrom. Sunce pripada spektralnoj klasi G2V. G2 označava da je temperatura na površini približno 5500 °C (5 780 K), što mu daje belu boju, mada se Sunce čini žuto zbog atmosferskog rasipanja, koje uklanja talase kraćih talasnih dužina (plavu i ljubičastu svetlost) i ostavlja spektar frekvencija koje ljudsko oko opaža kao žuto. Ovo rasipanje daje okolnom nebu njegovu plavu boju. Kada se Sunce nalazi nisko na nebu rasipa se još više svetlosti, pa se Sunce čini narandžasto ili crveno. Slovo V (rimski broj 5) u oznaci spektralne klase pokazuje da je Sunce zvezda glavnog niza. To znači da ono generiše svoju energiju nuklearnom fuzijom jezgara vodonika u helijum. Sunce je nekada bilo smatrano malom i beznačajnom zvezdom, ali danas je poznato da je ono svetlije od 85 % zvezda u galaksiji Mlečni put. Temperaturu na jezgru Sunca naucnici procenjuju na vise miliona stepeni.
- 18. Zbog ekstremno visokih temperatura, materija je u obliku plazme. Posledica toga je da Sunce ne rotira kao čvrsto telo. Brzina rotacije je veća na ekvatoru, nego u blizini polova, zbog čega dolazi do iskrivljenja silnica magnetskog polja, erupcija gasa sa sunčeve površine i stvaranja sunčevih pega i prominencija (protuberanci). Ove pojave nazivamo sunčevom aktivnošću. Sunce delimo na veći broj slojeva, prema uslovima koji u njima vladaju. Glavni delovi Sunca su: unutrašnjost Sunca (jezgro, radijaciona i konvektivna zona) fotosfera sunčeva atmosfera (hromosfera i korona). • Jezgro zauzima prostor do četvrtine poluprečnika Sunca i u njemu se odvija fuzija vodonika u helijum. • Fotosfera je bleštava Sunčeva površina koja deli neprozračnu unutrašnjost Sunca od razređene prozračne atmosfere. • Sunčeva atmosfera je razređeni prozračni omotač Sunca kroz koji se može videti sjajna fotosfera. Ovaj omotač se može podeliti na 2 zone - hromosferu i koronu.
- 20. Merkur Merkur je najmanja, a ujedno i najbliža planeta Suncu čiji orbitalni period traje oko 88 zemaljskih dana. Zbog gotovo nepostojanja atmosfere koja bi ublažila Sunčevo zračenje, površina Merkura je izložena najintenzivnijim temperaturnim varijacijama među svim planetama Sunčevog sistema, koje se na području oko ekvatora kreću između -173°C u toku noći i +427°C u toku dana. Temperature na polovima su konstantno ispod -93°C. Prosečna udaljenost Merkura od Sunca je 0,387 AJ. Godišnja doba ne postoje u smislu godišnjih doba na Zemlji, što je posledica malog nagiba ose. Površina Merkura je izbrazdana brojnim kraterima meteorskog porekla i slična je površini Meseca. U gravitacionom smislu Merkur je gravitaciono zarobljena planeta i ima potpuno jedinstven sistem rotacije u odnosu na ostale objekte Sunčevog sistema. Za vreme jedne revolucije, Merkur izvrši svega jednu i po rotaciju. Strukturnu osnovu Merkura čine metali sa oko 70% udela i silikati koji čine preostalih 30% strukturnih elemenata. Merkur je vidljiv golim okom i nema prirodnih satelita.
- 22. Venera Venera je druga planeta po udaljenosti od Sunca, sa prosečnom udaljenošću od oko 0,72 AJ. Oko Sunca se kreće gotovo kružnom orbitom, a jednu rotaciju obavi za 224,7 zemaljskih dana. Nema prirodnih satelita u svojoj orbiti. Drugo je po sjaju nebesko telo na noćnom nebu gledano sa Zemlje, odmah posle Meseca. U narodu se često naziva i Zvezdom Danicom i Zvezdom Večernjačom. Venera spada u grupu terestričkih planeta, a zbog sličnosti sa Zemljom u pogledu dimenzija, gravitacije i složene unutrašnje strukture često je označavaju “Zemljinom sestrom”. Venerina atmosfera je veoma gusta sa strukturnim udelom CO2 od čak 96%. Atmosferski pritisak na površini iznosi 92 bara. Zbog veoma guste atmosfere koja na planeti stvara efekat staklene bašte, površinske temperature su veoma visoke i iznose u proseku oko 460°C, što je čini najtoplijom planetom Sunčevog sistema. Obavijena je gustim i izrazito reflektujućim oblacima sačinjenim od sumporne kiseline. Površina Venere je veoma suva i podseća na izrazito suva pustinjska područja na Zemlji sa kojih se mestimično izdižu vulkanske kupe i stenovite ploče. Vulkanska aktivnost na Veneri je veoma visoka i verovatno je ona glavni uzročnik gomilanja ogromnih količina ugljen-dioksida u atmosferi. Venera je jedina planeta koja rotira u smeru kazaljke na satu.
- 24. Zemlja Prema udaljenosti od Sunca Zemlja je treca planeta. Planeta Zemlja ima jedan prirodni satelit, Mesec. Za sada je jedina poznata planeta na kojoj ima života. Preovladava mišljenje da je Zemlja stara oko 4,6 milijardi godina što je utvrđeno određivanjem vremena poluraspada urana i torijuma. Zemlja se sastoji od atmosfere, biosfere, hidrosfere i litosfere. Zemlja ima magnetsko polje koje je zajedno sa atmosferom štiti od radijacije i meteora. Oko 71 % Zemljine površine je pokriveno vodom. Zemlja je jedina planeta Sunčevog sistema gde voda može da opstane u tečnom stanju. Ostalih 29 % površine se sastoji iz kontinenata i ostrva. Zemljina spoljna površina je izdeljena na nekoliko segmenata, litosfernih ploča koje postepeno migriraju tokom perioda od mnogo miliona godina. Zemlja, po hemijskom sastavu, je najvećim delom sačinjena od gvožđa(32,1%), kiseonika(30,1%), silicijuma(15,1%), magnezijuma(13,9%), sumpora(2,9%), nikla, kalcijuma i aluminijuma. Atmosfera je sastavljena od 78% azota, 21% kiseonika, 0,93 % argona, 0,03% ugljen-dioksida, nešto vodene pare i drugih gasova.
- 26. Mars Mars je četvrta planeta po udaljenosti od Sunca i druga najmanja u Sunčevom sistemu. Takođe se naziva i “crvenom planetom”, jer na površini preovladava gvožđe(III)oksid koji joj daje crvenkasu boju. Mars je terestrička planeta sa tankom atmosferom, i površinskim odlikama koje podsećaju na Mesec – udarni krateti, i na Zemlju – vulkanse kupe, doline, pustinje i polarne ledene kape. Kao što je to slučaj i kod Zemlje, unutrašnjost Marsa je slojevita – u centru se nalazi metalno jezgro okruženo slojevima materijala manje gustine. Period rotacije i godišnja doba su slična onima na Zemlji. Mars ima dva prirodna satelita – Fobos i Dejmos, koji su malih dimenzija i nepravilnog oblika. Sletanje ljudi na Mars agencija Nasa planira oko 2040. godine. Mars je lako vidljiv sa Zemlje golim okom, i lako se uočava njegova crvenkasta boja. Zbog slabije gravitacije, osoba koja teži 100kg na Zemlji bila bi teška samo 38kg na Marsu.
- 28. Jupiter On je najmasivnije nebesko telo u celom Sunčevom sistemu posle Sunca. Njegova masa je 2,5 puta veća od preostalih 7 planeta zajedno. Peta je planeta po udaljenosti od Sunca (5,2AJ) i pripada grupaciji planeta poznatih kao gasoviti džinovi. Kao takav najvećim delom je izgrađen od gasova i manjim delom od tekućih elemenata, sa dominantnim udelom vodonika i helijuma. Moguće je da ima kamenito jezgro sačinjeno od težih elemenata koji se nalaze pod velikim pritiskom. Zbog gasovite građe površina Jupitera nije jasno definisana i na planeti ne postoje oblici reljefa karakteristični za terestričke planete. Zbog velike brzine rotacije planeta ima elipsoidan oblik i dosta je spljoštena na polovima, a ispupčena na ekvatoru. Jupiter je planeta sa najdebljim slojem atmosfere među svim planetama Sunčevog sistema. Jupiter ima 67 prirodnih satelita a najveći od njih, Ganimed ima prečnik veći od Merkura. Jupiter svoju putanju oko Sunca pređe za 11,87 godina, a dan traje 9 sati i 50 minuta.
- 30. Saturn Saturn je šesta planeta u Sunčevom sistemu i po veličini je druga planeta nakon Jupitera. Udaljen je 9,54 AJ od Sunca. Karakteristika Saturna su prstenovi koji ga opasavaju u 7 pojaseva, a svaki prsten nosi slovo abesede od A do F. Razmaci između pojaseva nose imena po astronomima koji su ih otkrili (Kasini, Gverin, Hajgens, Maksvel, Enke). Sastoje se od leda, silikatnih stena i oksida gvožda. Kao i Jupiter, Saturn ima mnogo satelita. Saturn je spljošten na polovima i proširen na ekvatoru, pa ima oblik elipsoida. Saturnova atmosfera uglavnom se sastoji od vodonika (93%) i helijuma (5%), a njegova unutrašnjost je slična Jupiterovoj i sastoji se od kameno-ledenog jezgra, mase 20 puta veće od Zemljine. Prosečna gustina Saturna je manja od gustine vode. Jedan Saturnov obilazak oko Sunca traje 29,35 godina, dok jedan okretaj oko ose traje u proseku 10 sati, 39 minuta i 25 sekundi.
- 32. Uran Uran je sedma planeta od Sunca, treća najveća i četvrta najmasivnija planeta u Sunčevom sistemu. Uran je prva planeta otkrivena teleskopom. Otkrio ga je Vilhelm Heršel 13.marta 1781. godine. Atmosfera Urana je najhladnija planetarna atmosfera u Sunčevom sistemu, uz najnižu temperaturu od - 224 °C. Atmosfera ima složenu slojevitu strukturu, sa vodom za koju se misli da čini najniže oblake, a za metan se misli da čini najviše slojeve oblaka. Kao i ostale planete džinovi, i Uran ima sistem prstenova (13), magnetosferu i 27 satelita. Uranov sistem ima jedinstvenu konfiguraciju među planetama Sunčevog sistema, pošto je njegova osa rotacije položena na bok, skoro u ravan njegove revolucije oko Sunca; njegov južni i severni pol leže tamo gde je većini planeta ekvator. Jedan Uranov obilazak oko Sunca traje 83,83 godine. Uran se okrene oko svoje ose za 17 sati i 14 minuta.
- 34. Neptun Neptun je osma i najudaljenija planeta u Sunčevom sistemu. Udaljen je 30,06 AJ od Sunca. Planetu Neptun opasuju prstenovi (4) i slabije su izraženi nego kod Saturna ili Urana. Do sada je otkriveno 14 Neptunovih prirodnih satelita. Neptun zrači 2,7 puta više energije nego što je dobija od Sunca. Neptunova atmosfera je po svom sastavu uglavnom molekularni vodonik, uz učešće helijuma (15-20%) i nešto metana koji upija crvenu svetlost i tako daje Neptunu karakterističnu plavu boju. Vojadžer 2 je izmerio temperaturu od 482 °C u staratosferi i -218 °C u nižim slojevima. Za jedan krug oko Sunca Neptunu je potrebno 165 godina, a period rotacije iznosi 16 sati. Dana 11. aprila 2009. Neptun se našao na istoj tački svoje putanje gde se nalazio kada je otkriven 23. septembra 1846.