Albert posioen werkmodel lvb

Het werkmodel LVB:
kan dit nog mee?
Den Helder
8 november 2013

Lucertis KJP Velsen
aponsioen@nh.lucertis.nl

Albert Ponsioen

st. Gaming & Training
albertponsioen@gamingandtraining.nl

Lucertis KJP Velsen

Lucertis KJP Velsen

Werkmodel VOBC / LKC
LVG-specifieke
kenmerken:

bijkomende
problematiek:

komen tot
uiting in:

LEERPROBLEMEN
INTELLIGENTIE
IQ 50 – 85

BEPERKT SOCIAAL
ADAPTATIEVERMOGEN

+

PSYCHIATRISCHE
STOORNIS
MEDISCHORGANISCHE
PROBLEMEN
PROBLEMEN IN
GEZIN EN SOCIALE
CONTEXT

en leiden tot:
Chroniciteit / Langdurige behoefte aan ondersteuning

ERNSTIGE
GEDRAGSPROBLEMEN

Gedragsproblemen
en sociaal adaptatievermogen
LVG-specifieke
kenmerken:

bijkomende
problematiek:

komen tot
uiting in:

LEERPROBLEMEN
INTELLIGENTIE
IQ 50 – 85

BEPERKT SOCIAAL
ADAPTATIEVERMOGEN

+

PSYCHIATRISCHE
STOORNIS
MEDISCHORGANISCHE
PROBLEMEN
PROBLEMEN IN
GEZIN EN SOCIALE
CONTEXT

en leiden tot:

ERNSTIGE
GEDRAGSPROBLEMEN

LEERPROBLEMEN
Sociaal Adaptatief Vermogen
PSYCHIATRISCHE PROBLEMEN
1. praktische vaardigheden: sociaal gedrag, sociale
redzaamheid

MEDISCH / NEUROLOGISCHE PROBLEMEN

2. sociale / communicatieve vaardigheden: contactuele
eigenschappen, taalvaardigheden

PROBLEMEN M.B.T. OUDERS, OPVOEDING EN
3. probleemoplossende vaardigheden en zelfcontrole:
OMGEVING
executieve functies, sociale cognities

Gedragsproblemen en
psychiatrische stoornis
LVG-specifieke
kenmerken:

bijkomende
problematiek:

komen tot
uiting in:

LEERPROBLEMEN
INTELLIGENTIE
IQ 50 – 85

BEPERKT SOCIAAL
ADAPTATIEVERMOGEN

+

PSYCHIATRISCHE
STOORNIS
MEDISCHORGANISCHE
PROBLEMEN
PROBLEMEN IN
GEZIN EN SOCIALE
CONTEXT

en leiden tot:

ERNSTIGE
GEDRAGSPROBLEMEN

Onder het gedrag gaan kijken
(labelen doen we al lang genoeg)

Een classificatie komt los van de criteria
en gaat een eigen leven leiden

Vrij naar: Trudy Dehue (2012)

Gevaar van de DSM:
beschrijvende diagnostiek verward met verklarende diagnostiek

Een kind is druk
omdat het ADHD heeft
Een kind leest niet goed omdat het dyslexie heeft

Een kind leert niet goed
omdat het een laag IQ heeft

Voorlopige conclusies
Psychiatrische stoornissen zijn niets
anders dan gedragsbeschrijvingen
volgens de DSM (IV / 5)
Classificatiesysteem voor de aard
van de problematiek van cliënten in
de jeugdzorg (CAP-J) i.p.v. DSM?

I.

Verstandelijke
mogelijkheden

II. Adaptief gedrag

III. Participatie, intera
ctie & sociale
rollen

VI. Ondersteuning

VII. Individueel
functioneren

IV. Gezondheid

V. Context

American Association on Intellectual and Developmental Disabilities (AAIDD)

Verstandelijke mogelijkheden
‘Misschien moeten we voor ‘IQ’ een andere term
verzinnen. Die test is helemaal niet ontworpen
voor het meten van intelligentie, maar om vast te
stellen of kinderen een achterstand hebben en
aangepast onderwijs nodig hebben. Maar het is
onmogelijk om die potentie te meten, want die
verandert als kinderen hard werken en leren.
Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat alle
elementen van de intelligentie kunnen
verbeteren door training‘
Stanford onderzoeker Carol Dweck
computerprogramma Brainology: www.mindsetworks.com

IQ en LVB
16
14
12
10

IQ<85

%

8

Moeilijk
lerend

6
4

ZB / LVB

2
0

Van Schrojenstein & Heurn-Nijsten (2002)

13

De IQ-test: de stoommachine van de psycholoog
1. ‘Het IQ’ is eigenlijk ‘de ID’
2. IQ-score is geen één-dimensionale aangeboren grootheid
3. IQ-tests hebben bij LVB-kinderen een andere (factor)structuur dan bij nietLVB-kinderen
4. IQ-scores zijn mede afhankelijk van het type en de versie van de gebruikte
test
5. VIQ-PIQ dichotomie niet valide: deze schalen niet meer opgenomen in de
WAIS-IV (!).
6. een aantal subtests van een IQ-test doet een beroep op aangeleerde schoolse
kennis, LVB-kinderen die op deze kennis per definitie laag scoren (zij
struikelen immers in het regulier onderwijs) scoren dan ook relatief laag op
deze subtests (intelligentie-onderzoek wordt zo een kwestie van ‘meten wat
we eigenlijk al weten’). Kern van het onderwijs is niet hoe slim je bent maar
hoe ben je slim (Gardner)
7. Bij een betrouwbaarheidsinterval van 95% en een stabiliteits SEM van 6,4
liggen de betrouwheidsgrenzen 12,54 punten boven en onder de behaalde IQscore. Dus pas bij een IQ van 82 kan men 95% zeker zijn dat het IQ boven de
70 ligt. Als men zeker moet zijn dat een IQ onder de 70 is moet de behaalde
IQ-score onder de 57 liggen!
14

16%
67%

50

63

72

85

95% betrouwbaarheidsinterval
voor scores tussen 63 en 72

(In)stabiliteit IQ-score
50
40
30
20
10
0

tiq_v
viq_v
piq_v

-10
-20
-30
-40
17

120
100
80

80 80

85

94

91
80

75

98

80

80
70

80 79

86

70
tiq
viq
piq

60
40
20
0
M

C

N

K

S
18

20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0

M
C
N
K
S

19

Algemene intelligentie

non-verbaal

verbaal
woordenschat
begrip

test

test

geheugen

redeneren

kwantitatief

test

ruimtelijk

perceptie

test

test

test

test

Algemene processen
Domeinspecifieke
processen

Domeinspecifieke
processen

Domeinspecifieke
processen

Taak
Taak
Taak
Taak
Taak
Taak
specifiek specifiek specifiek specifiek specifiek specifiek
proces
proces
proces
proces
proces
proces

LVB & Leerstoornissen

• Leergeschiedenis (opvoeding – gezin - onderwijs)

• Vertrouwen in eigen leervermogens (prestatiemotivatie)
• Onderwijs- en maatschappelijke perspectief
• Leerprestaties versus leervaardigheden (leren hoe te
leren / metacognitieve vaardigheden abstractievermogen)
• Specifieke leerstoornissen (dyslexie – dyscalculie –
dysorthografie)

Gezin – opvoeding – omgeving
• Ouders weten vaak weinig van een LVB
• 30% ouders ook LVB-problematiek (LVB-zorg
en armoedebestrijding)
• Vaak beperkt sociaal netwerk
• Neiging tot overvragen (of ondervragen!) a.g.v.
sterk veranderende samenleving

Klas in de jaren 50 van de vorige eeuw

Aanpassingen aan de omgeving die niet in
een tijdsbestek van miljoenen jaren wezenlijk
verandert maar in een periode van hooguit
een jaar of tien…

Computertijdperk verandert gebruik hand
Reuters meldt in een nieuwsbericht dat een internationaal
onderzoek, uitgevoerd in negen steden, laat zien dat de menselijke hand
vergroeit onder invloed van gadgets zoals mobiele telefoons en
spelcomputers. Mensen jonger dan 25 bleken in het onderzoek handiger te
zijn met hun duim in plaats van hun wijsvinger.

Sterk veranderende maar
participerende samenleving
Het kind moet een concreet perspectief gegeven worden om
aangeleerde vaardigheden in en na de schoolperiode in te
kunnen zetten in de samenleving. Participatie betekent
tevens dat uitval voorkomen moet worden. Investeren in
deze jeugd betaalt zich dubbel en dwars terug. Het
vroegtijdig aanpakken of oplossen van problemen is
goedkoper dan wachten tot iemand zeer dure specialistische
zorg nodig heeft.

Nieuw werkmodel LVB-problematiek
LVG-specifieke
kenmerken:

bijkomende
problematiek:

komen tot
uiting in:

LEERPROBLEMEN
INTELLIGENTIE
IQ 50 – 85

BEPERKT SOCIAAL
ADAPTATIEVERMOGEN

+

PSYCHIATRISCHE
STOORNIS
MEDISCHORGANISCHE
PROBLEMEN
PROBLEMEN IN
GEZIN EN SOCIALE
CONTEXT

en leiden tot:

ERNSTIGE
GEDRAGSPROBLEMEN

Kernbegrip:
Sociaal adaptief gedrag
CAP-J
• As C: Vaardigheden en cognitieve ontwikkeling
jeugdige

• Groep C100: Problemen in de cognitieve
ontwikkeling
• Classificatie C104: Problemen met het sociaal
aanpassingsgedrag

Sociaal adaptief gedrag
Conceptuele vaardigheden
• ‘crystallized’ en ‘fluid’ intelligentie

Sociale / communicatieve vaardigheden
• taalvaardigheden; contactuele vaardigheden; sociale
verantwoordelijkheid; beïnvloedbaarheid; sociale acceptatie

Praktische vaardigheden
• zelfredzaamheid; zelfverzorging; met geld omgaan

C104: Problemen met het sociaal aanpassingsgedrag
Conceptuele vaardigheden
• Benedengemiddeld IQ – leerproblemen – zwak tijdsbesef –
hier-en-nu denken en handelen – problemen om zich uit te
drukken – beperkte woordenschat – snel ontregeld in
groepsituaties

Sociale / communicatieve vaardigheden
• Geen aansluiting bij leeftijdsgenoten – weinig invoelend
vermogen – sterk beïnvloedbaar

Praktische vaardigheden
• Onhandige motoriek – faalangst / negatief zelfbeeld –
geringe zelfstandigheid – zwakke zelfmonitoring

TRANSACTIONEEL ONTWIKKELINGSMODEL ADAPTIEF GEDRAG
Medicatie

Cognitieve
gedragstherapie

(E)F-training

Oudertraining

Ouders – opvoeding - omgeving

COGN. [EF]-PROBLEMEN
• Inhibitie
• Flexibiliteit
• Werkgeheugen

GENETISCH &
NEUROBIOLOGISCH
SUBSTRAAT

EMOTIEREGULATIE
PROBLEMEN

MENTALE
SCHEMA’S
(‘social self’)

Sociale
vaardigheidstraining

AROUSAL &
AANDACHTSPROBLEMEN

Pre- en perinatale risico factoren

GEDRAGSKENMERKEN
(DSM)

Psychosociale risico factoren
(gezin – school - maatschappij)

Medicatie

Cognitieve
gedragstherapie

(E)F-training

Oudertraining


• Inhibitie
• Flexibiliteit
• Werkgeheugen

GENETISCH &
NEUROBIOLOGISCH
SUBSTRAAT

Black
EMOTIEBox
REGULATIE
PROBLEMEN

MENTALE
SCHEMA’S
(‘social self’)

Sociale

AROUSAL &
AANDACHTSPROBLEMEN


GEDRAGSKENMERKEN
(DSM)


Medicatie

Cognitieve
gedragstherapie

(E)F-training

Oudertraining


• Inhibitie
• Flexibiliteit
• Werkgeheugen

GENETISCH &
NEUROBIOLOGISCH
SUBSTRAAT

EMOTIEREGULATIE
PROBLEMEN

MENTALE
SCHEMA’S
(‘social self’)

Sociale

AROUSAL &
AANDACHTSPROBLEMEN


GEDRAGSKENMERKEN
(DSM)


Nooit alleen cognities…

neo
gecontrolleerde processen
(EF!)

cognities
paleo

emoties
automatische processen

archi
arousal
reflexen
stimulus

actie
Van Cranenburgh, 1998

Consequenties voor de diagnostiek (en behandeling):

• Van intelligentieonderzoek naar intelligent onderzoek

Adaptief Leervermogen Test (ALT)
verworven kennis

Verworven kennis factor

Cystallized intelligentie

(Bannatyne; Wechsler)

Aandacht

Volgehouden aandacht

Symbolen Vergelijken (WISC-III; 6-17 jaar)

•AVL (ADHD VragenLijst; 4-18 jaar)

Gerichte aandacht

Overeenkomstige Getallen (CAS12; 4-18 jaar)

Verdeelde aandacht

Selectieve aandacht (CAS; 4-18 jaar)

Taalbegrip

Woordbetekenis (RAKIT-2; 4/11 jaar)

Communicatieve
vaardigheden /
informatieverwerking
•CCC-2 (Children’s Communication Checklist; 4-15 jaar)

Informatie-Woordkennis (WISC-III; 6-17 jaar)*

Woordenlijst GIT-2 (v.a. 12 jaar)
Taalproductie

Woordkennis (WISC-III; 6-17 jaar)
Begrijpen (WISC-III; 6-17 jaar)

Sequentiële / Successieve informatieverwerking

Cijferreeksen voorwaarts (WISC-III; 6-17 jaar)
Woordreeksen nazeggen (CAS; 5-18 jaar)

Onzinnen nazeggen (CAS; 5-18 jaar)

Simultane informatieverwerking

Onvolledige Tekeningen (WISC-III; 6-17 jaar)*
Ontbrekende Figuren (CAS; 4-18 jaar)
Matrix Redeneren (WNV; 4-21 jaar)

Fluid intelligentie
Conceptuele vaardigheden: probleemoplossende

Inhibitie; emotieregulatie; werkgeheugen; etc. (EF)

Coderen (CAS; 4-18 jaar)

vaardigheden en zelfcontrole (executieve functies),

Cijferreeksen WNV; 4-21 jaar)

sociale cognities

Ruimtelijke Oriëntatie (WNV; 4-21 jaar)

•BRIEF (Behavior Rating Inventory of Executive Function 5- Sociale Informatie Verwerking
18 jaar)
•BDEF-CA (Barkley’s Deficits in Executive Functioning
Scale – Children and Adolescents 6-18 jaar)

Vertelplaat (RAKIT-2; 4/11 jaar)
Sociale Interpretatie Test (v.a. 12 jaar)
TOM / Perspectiefneem-taken
SIVT (i.o.)

De moraal…
• Aandacht voor beperkingen én vaardigheden die onder het
manifeste gedrag schuil gaan (IQ-score alleen is misleidend).
• Aandacht voor de individuele verschillen tussen kinderen en
jongeren (m.b.t. leervaardigheden i.p.v. leerprestaties)
• Psychiatrische stoornissen zijn niets anders dan
gedragsbeschrijvingen volgens DSM
• Classificatiesysteem voor de aard van de problematiek van
cliënten in de jeugdzorg (CAP-J) zinvoller dan DSM IV / 5
• Adaptatieproblemen ook centraal stellen in de diagnostiek en
behandeling
• Onveilig gehechte kinderen: continuïteit in de zorg en het
onderwijs! (therapeutische pleeggezinnen - superscholen)
• Praktische ondersteuning voor kind en het gezin

Casus Alex
-13 jarige jongen; zml-onderwijs
- Kinder-GVT sinds 6de jaar (ernstig verwaarloosd en
seksueel misbruikt); bij aanmelding gedragsproblemen in
de groep
- VIQ: < 55; PIQ: 104
- leervaardigheden:
- aandacht: 80
- sequentiële info. verw.: 57
- simultane info. verw.: 104
- planning: 71
- Receptieve taal: 94

- Expressieve taal: 68
- Behandeling???

44

Albert posioen werkmodel lvb

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Destaque

Destaque (20)

Semelhante a Albert posioen werkmodel lvb

Semelhante a Albert posioen werkmodel lvb (9)

Albert posioen werkmodel lvb