3. Son uns seres vivos que se semellon ós vexetois no ospecto e no tipo de olimentoción
(fotosíntese) e que teñen unhos corocterísticos especiois:
o Vlven no ougo do que obsorven o oxúxeno e o olimento.
. O oporoto vexetolivo é moisinxelo e non ten órgonos nin tecidos diferenciodos.
Podemos otopor moitos tipos distintos de olgos, dende os de tomoño microscópico oto os
móis grondes de vorios metros de lonxitude, Poden vivir oboiondo no ougo ou suxetorse ó
substroto ou o diferentes obxectos
GUIA PAR/A A OBSERVACION E RECOLLIDA DE DATOS
(debemos fixornos en tódos portes o os súos voriocións)
H#
ffiJ[-*tubular (oco)
PARTES DAALGA
RlZOIDE
Ramificacións
inegular
vv&dicotoma altema oposta
Outros...
w@lacinias espiñas
botón
Rizoides
l.-t
l@/¡p<zl
4. TIPOS DE ALGAS
ALGAS VERDES
(clorofíceos):
De cor verde
Libres ou fixodos
ó substroto e obxectos
Codium lomentosum LEITUGA DO MAR
ALGAS PARDAS
(feofíceos):
Dé cor costoño,
xerolmente de tomoño
gronde e fixodos ó
substroto ou obxectos,
GOLFO
[Lo mi no ri o ochrol e uco)
CORREA
(H i monthoIio e Iongoto)
(Lominorio sochorina)
BOCHO
fFucus ceronoldesJ
ALGAS ENCARMDAS
(rodofíceos):
De cor bermello
Xerolmente fixos.
&
CARROMEIRO Groclllorloverrucose
5. EXEMPLO:
orscRcrórr¡:
Tolo de cor costoño-verdoso e consistencio
corioceo que pode medir oto ó0 cm, de
lonxitude,dividido en :
o Fronde corpo principol do olgo,
oplonodo, romificodo en portes pores,
Estó recorrido polo ceniro por un nervo ou
costelo , Presento unhos vexigos cheos de
or (ilotodores),
. Estipe ou roboporte próximo ó bose.
o Disco de fixociónporte redondeodo polo
que se une ó substroto,
ALIMEMACIÓN:
Absorbe sustoncios minerois e dióxido de corbono directomente do ougo. Reolizo o
fotosíntese coo oxudo do enexic do luz,
REPRODUCCÓN:
A finóis do inverno oporecen uns vultos no súo superficie
e neles prodúcense célulos femininos e mosculinos que
son expulsodos ó ougo onde se fecundon e formon un
ovo,
O ovo fkose no substroto e empezo o desenvolverse
unho novo olgo, @,
V
/dri l'
.,
@
{
Á
--+
N
L
{.
@
HÁsrRr:
No litorol medio dos costos protexidos, xerolmente opegodo ós rochos,
USO:
Como obono poro os terros, poro trotomentos medicinois,
6. Apego en codo codro o foto dunho olgo e seguindo os gu'ros e o exemplo onterior foi
unho breve descrición de codo unho e investigo os outros ospectos,
Leifugo do mor tltva rigido
DESCRICION:
foto olgo verde.I.IABITAI:
OUTROS DATOS:
Coffeo Himonltholio elongoto
DESCRGIÓN:
foto olgo pordoI.IABITAT:
OI'TROS DATOS:
Dilseo cornoso
DESCRICION:
foto olgo vermelloI.IABITAT:
OUTROS DATOS:
7. Teñen o oporoto vexetotivo orgoizodo en tecidos e órgonos diferentes con distinto función:
roí2, talo, follos, flores,,,
Aliméntonse medionte fotosíntese
Reprodúcense por sementes
GUíA DE OBSERVACÓN:
Mffiherbáceo carnoso
@
leñoso
posición D
desenrolol
[/
ldkraéreos
ll ll¿
erguidos
subterráneos
c«, (
ft '=
h(bulbo
,"r"ffi(
","Í(#w,
acorazonada de flecha palmeada lobulada fbndida peltada
o""^'
"n"fl*tr,#_#_,M
suxección
lglwP trpeciolada sentada abrazadora envainadora
distribuciónnotaro
M §H "$'",,^o^,
compostas
@ffi
carnosos
@@Qvarias
FLORES
EEregular irregular
FROTTO?
flret/ -/
V
simples
d@/vffi
SCCOS
SEMENTES
@
única
8. As plontos que viven ó pe do mor teñen unho serie de odoptocións poro resislir os
condicións especiois do ombente moriño.
Poro resisti-los movementos do mor e o
empuxe do vento e suxetorse mellor no
substroto (xerolmente blondo e solto -oreo,
fongo-):
. Roíces fortes e longos
o Tolos subtenóneos ou rostreiros, fortes e
resistentes,
o Tolos oéreos finos e flexibles.
o Formos rostreiros, opegodos ó chon ou
redondeodos.
I
Pero oproveitor mellor o ougo:
o Tolos e follos cornosos
o Cubertos grosos
Poro protexerse do exceso de luz, solinidode,
descenso de temperoturo,,, :
o Follos pequenos e redondeodos ou
lineores
Cores croros
Cubertos duros ou con peliños
foto plonto cuberto de pelo
10. Apego en codo codro o foto dunho plonto e, seguindo os guics e o exemplo onterior, foi
nho breve descrición de codounno breve oescricion de codo unho e os outros
Sebo Zostero morino
DESCRICION.
Aspecto xerol:
Tolo:
fotoFollos:
Flores:
Froitos:
I-IABITAT:
OUTROS DATOS:
Herbo corol Arthocnemum perenne
DESCR¡C¡ON.
Aspecto xerol:
Tolo:
fotoFollos:
Flores:
Froitos:
I.IABITAT:
OUTROS DATOS:
4 ^-/gl atM )
11. Animois vertebrodos coos seguintes corocterísiicos:
o Corpo cuberto de pel con plumos
o Dúos potos e dúos ós
o Boco sen dentes, con peteiro
o Esquelete forte e Iixeiro
. Reproducción ovíporo con fecundoción interno e incuboción dos ovos.
GUIA PARA A OBSERVACION E RECOLLIDA DE DATOS
(debemos fixornos en lódolos súos portes e os súos voriocións)
-lnsectivord grarlivoro :)
-:.i _- r-^-
frt rr;ndeador f:, /l //
{ /' .^// tl
,.r.0-oo, tJe s.perticie Aordrodo,
Q
¿, ,ru(^ur*
pescador-buceador C)
l§ fiscsadores
-=-
A F,RMA ,o r.rr,*o-,^),.o*o, ,.VfuouÉ n coMo sE ALIMENTAN AS AVES
A FoRMA r un¡nño
DAS ÁS INDICA A
MANEIRA DE VOAR
(ás curtas: voos cortos e
rápidos; ás longas: voos
sostidoselentosepla-
neos)
-
mitra
AS FoRMAS o uu,rño u,ls
PATAS rpñpi,r nrl,tclót¡ co
SITIO ONDE VIVEN
'@r
:N
-A
§á
-.á
'
Éé,
É€
s
É-aÉ23 -s-'=-{
-
FORMAS DOS RABOS
orificios nasais
peteiro
gorxa
1
ollo
1
pescozo
peito
-.-.,^
-->: .
t_-/ __/---
---^- .---]-:.-
--> ---/-
§. -__,/-
---.---.S-
12. As oves que viven no ougo leñen unhos odoptocións especiois :
PLUIVIAG I M PE RMEAB! LIZADA
cunho groxo especiol que elos
mesmos segregon.
Os corvos moriños non seguegon esto
groxo e móllonselle os plumos, por eso os
poñen o secor despo¡s de estor pes-
condo. corvo moriño reol
PATAS:
o longosporo vodeor
o con É polmeodo (con mem-
brono interdixitol) poro nodor
bilurico oliluxodo
AS
xerolmente estreitos e de beiros
lisos
pqrdelos moscolos
PETEIROS:
De formos diferentes segundo o
tipo de olimenloción:
Longos e finos: poro socor oni-
mois do lodo.
Longos e ofiodm, ou fortes e
remotodos en goncho: poro
pillor peixes.
o Arrchos: poro filtro-los lodos ou
cortor vexelois
mortiño peixeiro
r
porrulo cristodo espótulo
l@"@-ll@
13. EXEMPLO:
GAIVOTA PATIAMARELA Larus cachinans
DESCRICION:
Aspecto xeral:
De tamaño medio-grande (pode medir ata 55 cm. de
lonxitude e 1,50 m. de envergadura) e cor branca coa
parté superior do lombo gris prateada e as ás da mesma
cor cunhas manchas negras nas puntas (varía segundo
a idade ou a época do ano ).
Cabeza: oval e pequena, cun peteiro grande e forte de
cor amarela rematado en gancho. Os ollos son ovala-
dos,'pequenos, de cor amarela e situados lateralmente.
Debaixo e detrás dos ollos están os orificios auditivos.
Tronco: oval alongado unido á cabeza por un pescozo
cilíndrico longo; rematado no extremo posterior nun rabo
curto"
Extremidades:
*dúas ás de,forma trapezoidal, longas e estreitas
*dúas patas articuladas na cadeira e formadas por un r
do tronco) e un pé cilíndrico, longo sin prumas e cuberto
amarela, que se pousa en catro dedos (tres longos dirix
entre sí por unha membrana, e un moicurto dirixido cara ¿
uslo curto, unha perna cónica (que non se aprecian fora
dunhas placas córneas, semellantes a escamas, de cor
idos cara adiante, rematados en unllas débiles e unidos
rtrás).
55,,.n3"oiliraamentatmentecoavistaaxudadadunn,,n,"
cialmente sensibles ós cambios de presión.
Desp!ázanse fundamentalmente voando de dous xeitos: activamente (batendo as ás) ou planeando aproveitando
as correntes de aire (especialmente as que se producen sobre as ondas, nas beiras dos cantís ...)
Emite un son penetrante semellante a un berro.
Para mante-las plumas en boas condicións arranxaas co peteiro para librarse de parásitos e extende unha sustan-
cia graxa que segrega unha gándula situada no rabo.
ALIMENTAGION:
Mantense de desperdicios de todo tipo, moluscos ou crustáceos (que tira dende o aire para romperlles a cuncha e
podelos comer) peixes, e incluso ovos e polos doutras aves. E frecuente velas nos basureiros aproveitando restos.
REPRODUCCIÓN
Nidifica formando colonias en zonas retiradas como cantís e praias con pedras nos meses de abril maio e xuño. Os
niños están no chan en fendas das pedras ou lugares un pouco apartados con herbas. Despois da cópula a femia
pon dous ou tres ovos de 73 mm. de lonxitude e de cor castaña-oliva con pintas escuras (poden facei varias pos-
tas de reposiciÓn). Na incubación que dura28129 días túrnanse o macho e a femia. Os polos nacen cubertos de
plumón e a partir do segundo día comenzan a andar por fora do niño do que se van alonxando cada vez máis. As
oito semanas empezan a voar. Son alimentados polos pais, os polos reclaman o alimento pétando na mancha
encarnada do peteiro dos adultos que devolven a comida a medio dixerir para que a comañ as crías.
Os exemplares inmaduros ou xuvenís teñen a cor diferente dos pais: o primeiro ano son grises con manchas
irregulares, o segundo ano xa teñen a parte do lombo gris e a punta do rabo escura e ós tres anos collen a cor dos
adultos que é diferente no verán e no inverno (cabeza cunhas pequenas manchas). Mudan as plumas cada ano.
HABITAT e DISTRIBUCION
Toda a zona costeira de Europa, Norte de África e parte de Asia ata Mongolia.No inverno emigran cara ó Sur.
E unha especie moi abundante e en período de expansión ó aumenta-los recursos alimenticios.
tffii
14. Apego en codo codro o foto dunho ove e seguindo o guío e o exemplo do póxino onterior
foi unho breve descrición de codo unho e sobre os outros
GOzOIO Egretto gorcetto
DESCRIC!ÓN:
foloALIMENTACION:
REPRODUCCION:
HABITAT:
Coruo moriño cristodo Pholocrocorox oristotetis
DESCRGTÓN:
fotoALIMENTACION:
REPRODUCCION:
FIABITAT:
Liorteiro Phitomochus pugnox
DESCRICIÓN:
fotoALIMENTACION:
REPRODUCCION:
I.IABITAT:
Alovonco reol Anos ptotyrhynchos
DESCRCIÓN:
fotoALIMENTACION:
REPRODUCCION:
I.IABITAT:
15. An i mois vertebrodos coos seg u i ntes c orocterísticos :
o Mdo ocuotico
o corpo de formo hidrodinómico cuberto de pel con ou sin escomos
o Eslructuros odoptodos ó notoción (oletos)
¡ Respiroción bronquiol
o Reprodución oviporo ogós excepcións
GUh PARA A oBSERVAcóru e REcoLLIDA DE DAToS:
(debemos fixornos en lódolos portes e os súos voriocións)
ALETAS DORSAIS
uñR r-RteRRu
opÉRculo
A.PECTORAL
A.ABDOMINAL A.ANAL
comprimido
!ateralmente
oval
ALETA
CAUDAL
heterccerco
(asimétrico)
súPera term¡nal ínfera
,6 ,/a ñ
erqre<mandíbula s.
adiantada recta m.inferior
ourRos
ad¡antada
#branquiais
comprimido
. dorso-ventralmente
plano
+á
##"6
ALETAS
tu%
radios duros
(espiñentos)
radios brandos
Á
homocerco
(simétrico)
FORMAS
rriangutar
Ndonda
#¡>
{
recta
mixta
^6ry?k ffi""-
tffil
16. Os peixes teñen unho serie de odoptocións que lle fociliton o vido no ougo:
Poro desprczorce ben e ofrecer menos resisten-
cio ó ougo:
o Formos hirlrodirúmicos, de fuso (onchos no
medio e oguzodos nos extremos)
. Órgonos pouco soíntes ou oplonodos (oletos)
o Coberturo esborodizo
Algúns peixes teñen modificocións específicos :
formos oplonodos poro vivir nos fondos ou ine-
gulores poro posor desopercibidos
cobolo do mor
Poro desplozorse e monte-lo posición:
o oletos (estructuros membronosos plonos sosti-
dos por rodios)
Poro monterse no ougo:
o Corpo con pouco denskJocte ou órgonos de
flotoción,
Poro posor desopercibidos:
Cores mirrÉticos, semellentes ó entorno no que
se desenvolven:
o Azuis polo lombo e broncos polo ventre os
que viven en mor oberto,
o Cores pordos ou voriodos os que viven sobre
o fondo ou en zonos de olgos
o Cores encornodos, grises ou negros: os que
viven en grondes profundidodes,
foto peixe camuflado
tffil@
17. DESGRICIÓN:
Peixé de corpo fusiforme aplanado lateralmente que
pode medir ata 25 cm. de lonxitude. A cor é azul con
reflexos verdosos no lombo e prateada no ventre.
-SaDgZa: cónica e pequena, limitada por detrás e a cada
lado por un opérculo con estrías radiais. Na parte dian-
teira superior ten unha boca grande, coa mandíbula
inferior máis grande, con dentes pequenos e enriba dela
dous orificios nasais. Os ollos son redondos e grandes,
situados lateralmente e na parte alta.
foto
-Tronco: stn separacton coa cabeza cuberto de pel con e
ras que son escuras.
-Aletas estructuras membranosas planas sostidas por fin«
-unha dorsal de forma triangular curta, situada ap
-dúas pectorais pequenas, situadas detrás da cab
-dúas abdominais, triangulares, pequenas e situac
' -unha anal rectangular, curta e ancha, situada det
-unha caudal triangular, curta fendida en dous lóbr
rscamas grandes incoloras e transparentes agás nas bei-
¡s radios óseos:
rox. na metade do lombo
eza e en posición baixa
las á altura da dorsal
'ás do ano
rlos iguais
RELACIÓN:
Os órganos dos sentidos máis desenvolvidos son a vista, o olfato e o tacto. Teñen ademáis un sistema exclusivo
nos peixes, a liña Iateral (sistema de canles na pel que se pode apreciar como unha liña de escamas distintas das
demais) coa que detectan vibracións e cambios de presión na auga producidos polos seus propios movementos e
os dos outros peixes. Na pel, ademáis das escamas, dispón tamén dunhas glándulas que segregan unha sustan-
cia visgenta que as recobre e lle serve de protección contra lesións e parásitos.
A sardiña desplázase nadando impulsándose fundamentalmente coa aleta caudal e utilizando as demáis para
equilibrarse. E un animal gregario que forma grandes bancos ou manadas que fan contínuos desprazamentos e
migracións en funciÓn da salinidade e temperatura da auga. Adoitan vir ás augas costeiras na primavera e verán e
migran cara a augas máis fondas no inverno. As horas de máis actividade son as do mencer e as do solpor
ALIMENTACION:
Aliméntase na superficie a base de crustáceos plantónicos, ovos e larvas doutros peixes.
REPRODUCC¡ÓN
Son unisexuais aínda que apenas se distinguen o macho da femia. Para a freza ou posta de ovos buscan lugares
alonxados e fondos. Despois do descanso invernal (na primavera e verán) a femia deposita en augas profundas
perto da plataforma continental de 50.000 a 60.000 ovos que miden 1mm. e aboian gracias a unha pinga de grasa
que levan dentro o que fai que suban rapidamente á superficie. A fecundación é externa e prodúcese no intre da
posta e Ó cabo de2-4 días nacen as larvas (alevíns) que miden 4 mm., son semellantes ós adultos e cando miden
2 cm. vanse aproximando á costa.
A sardiña alcanza a madgrez sexualaproximadamente ós dous anos, cando mide 19/20 cm. ós 15 anos pode
che§ar ata 25130 cm.
HÁBTAT e DISTR¡BUcIÓN
Peláxica, de augas costeiras na primavera e verán e máis fondas no inverno.
nental ata 150 m. de fondura por todo o Mediterráneo e Atlántico.
Vive na zona da plataforma conti-
18. Apego en codo codro o foto dun peixe e,seguindo o guío e o exempio do óAiiño ónié;ió;,
foi unho breve descrición de codo un e investioo sobre os outros osoectosune sobre os outros
FOnecO Trisopterus /uscus
DESCRCIÓN:
fotoALIMENTACION:
REPRODUCCTÓN:
FIABITAT:
RodObOllo pseffo moximo
DESCRICIÓN:
fotoALIMENTACION:
REPRODUCCION:
FIABITAT:
Lorcho Gobrus..
DESCRCIÓN:
fotoATIMENTACION:
REPRODUCCION:
|.lABITAT:
@
19. Animois invertebrodos (sin esquelelo interno) do grupo dos orlrópodos, coos seguinles coroc-
terísticos:
o Copo cubelto dun coporozón (esqueleto externo) duro e orliculodo e divirjktc nun número vo-
rioble de portes:
- Cobezo, xerolmente con dous pores de ontenos, mondíbulos e moxilos
- Tórox (ós veces opegodo ó cobezo - cefolotórox -) do que porlen os potos locomoloro
Abdome cuns opéndices de funcións diversos
o A moiorío son ocuóticos (xerolmente moriños)
. Reproducción ovíporo, cose lodos con metomorfose (desenvolvemento indirecto dosFrios
Denlro dos crustóceos podemos otopor onimq¡s moi diferentes:
o cotpo divid¡do
en cefolotóro«
e obdome
o cinco pores de
poúos loco
motoros
obdome
extendido
-
Patas
obdome
replegodo e
blondo
obdome
reducido e
flexionodo
sobre o tó-
rox
Patas locomotoras
corpo oplonodo,
cobezo diferenciodo
oito pores de potos
orneirón
o corpo metido nunhos plocos
. vúen fD(odos os rocltos oll
ot¡tros obxectos condo son
odultos
20. Apego en codo codro o foto dun crustóceo e, seguindo os guíos do póxino onterior, foi un-
ho breve descrición de codo un e investigo sobre os outros ospectos'
21. Animois invertebrodos coos segu i ntes co rocteríslicos :
o Corpo blondo formodo por:
-Cobezo
-Monto: "bolso" que protexe ós demois órgonos. Nolgúns cosos segrego os cunchos.
-Pé: órgono musculor xerolmente odicodo ó locomoción
o Reproducción ovíporo
Entre os moluscos podemos otopor onimois moi deferentes, Os mÓis comÚns son:
Cobezo ben diferenciodo, con ollos e
boco
Pé enribo do cobezo e dividido en ten-
tóculos provistos de ventosos
CEFALÓPODOS
xibo
o Cuncho dunho solo pezo, cÓnico ou
enrolodo
o Pé odoptodo Ó reptociÓn,
o Cobezo ben desenvolvido provisto de
órgonos dos sentidos
GASTERÓPODOS lebre de mor
o Cuncho formodo por dúos pezos
(volvos)
o Sin cobezo diferenciodo
BIVALVOS
vretro
chamc¡ra
aparato db(6tlvo
gónada
mascul¡na
r-l
l@aoe¿l@
22. Apego en codo codro o foto dun molusco e, seguindo os guíos do póxino onierior, foi unho
breve descrición de codo un e investigo sobre os outros ospectos.
XbO SePio ofÍicinolis
DESCR|CIÓN:
folo
ATIMENTACIÓN:
REPRODUCCION:
FIABITAT:
Peneiro Holiotisfuberculoto
DESCRCIÓN:
folo
ALIMENTACION:
Ameixo son loPes decussofo
DESCREIÓN:
folo
ALIMENTACÓN:
nepnooÚcctÓN:
Flrar:
rffit
23. An i mois i nvertebrodos coos seg u i ntes co rocter'rsticos :
o Corpo blondo, sin dividir, de formo globoso ou estrelodo, cuberto por un esqueleto externo de
plocos colcóreos con púos, e unho pelduro e flexible que os envolve.
. Reproducción ovíporo e desenvolvemento dos crios con metomorfose (indirecto)
o Vido morino
grodicelo (estrelo do mor)
¡ ocelos(ollos)
ambulacrais
Apego en codo codro o folo dun equinodermo e, seguindo os guíos onteriores, foi
breve descrición de coclo un e ¡nvestioo sobre os outros
Grodicelo Morthosferios g/octo/ts
DESCRICIÓN:
fotoALIMENTACION:
REPRODUCCION:
F1ABITAT:
OurizO Porocentrotus tividus
DESCRICIÓN:
AT:
l@r*,--l@
24. Ani rnois invertebrodos coos seg u i ntes corocterísticos :
o Corpo Uondo oco no seu iniedor e cun so odficio ro-
deodo de tentóculos.
o Vklo ocr¡ólbo, libres ou fxos, oíllodos ou formondo co-
lonios.
¡ Reproducción ovíporo.
chupono
Apego en codo codro o foto dun celentéreo e, seguindo o guío oqter¡oi, rói ünnó orevé
descrición de codo un e investioo sobre os outro.s o.qnectasune sobre os outros
Chupono Actinio equino
DESCR|CIÓN:
foloALIMENTACION:
REPRODUCCION:
F1ABITAT:
XureleirO Chrysooro hysosce//o
DESCR|CIÓN:
foloALIMENTACION:
REPRODUCCIÓN:
I.IABITAT:
@
25. Animois inveriebrodos coos seguintes coroc-
ter'lsticos:
o Corpo blondo e olongodo, sen potos
o Reproducción ovíporo
Apegonocodroofotodunhomiñocoe,seguindooguloorrteriolto¡m
Animois invertebrodos sen órgonos difererrciodos. Teñen unhos ccnridodes por
onde circulo o ougo e unhos finos espiños que Ile serven de soporte.
Apego no codro o foto dunho esponxo e, seguindo o guío oniór¡ói, toi un-
ho breve descrición e investigo sobre os outros ospectos,
Pon de goivoto Hoilichondrio poniceo
DESCRICIóN:
26. Animois vertebrodos ovíporos de resprirocón pulmonor co corpo cuberio de escomos e pechodo
nun ocho.
As tortorugos moriños feñen os potos modificodos poro o notoción.
Apego no codro o foto dunho tortorugo moriño.
Foi unho breve descrición e ine sobre os outros
Tortorugo,bobo Coretto caretto
DESCRICION:
foloALIMENTACION:
REPRODUCCION:
HABITAT:
Vertebrodos de reproducción vivíporo e respiroción pulmonor.
Os momÍferos moriños teñen o corpo fusiforme e os potos tronsformodos en oletos.
Foi unho breve desc e sobre os outros
Arrooz reol Iursrbps truncotus
DESCRICIÓN:
fotoALIMENTACION:
REPRODUCCION:
I.IABITAT:
Apego no codro o foto dun momífero moriño.
ncron
@
27. Escolle un onimol moriño e completo os dotos do seguinte ficho,
NOME: en galego: científico:
data:
DESCRICION:
Aspecto xeral:
Partes cos seus detalles:
fotos ou debuxos
RELACION:
ALIMENTACIÓN:
REPRODUGGIÓN:
HÁBITAT E DISTRIBUCION:
OUTROS DATOS DE INTERESE:
LIBROS UT!LIZADOS
AXUDAS RECIBIDAS
@
28. lon exemplos de onimois rr,roriños segundo o Iugor onde viven
Represéntoos no debuxo
LUGAR NOME
pousodos no fondo
enierrodos no fondo
opegodos ós rochos
nodondo libremente
foro do ougo
29. Coloreo estes debuxos.
Une codo debuxo co nome do close ó que pertenece
uauÍrsRos @ re
nrprÍs
PEIXES
N-
ffi_-#
cRusrÁcros
MOLUSCOS
EQUINODERMOS
CELENTEREOS
@
Murñocas
35. O MEDIO MARIÑO
Codernos de trobollo
(O CANDEA
^ Adelo Leiro
I X,Romón Doporto
Fotogrofíos:
Adelo Leiro
Pedro Benovente
Álvoro Rodríguez
Emilio MortÍnez
MonuelAguiño
Arquivo C.Pesco
Poisoxes espoñoles
Arquivo Condeo
36.
37. Co nome de mor coñécense os grondes moscrs de ougo so§odo sihJoclos sobre o superfrcie te-
nestre e entre os continentes.
O mor estó dividirlo en ocá:nos e ten unho profundklode voilrb,le oto o móúmo de I I .033 m. no
Océono Pocífico.
CARACTERISTICAS DA AUGA DO MAR
COMPOSICIÓru:
Levo disoltos diversos soles minerois, o móis obundonte é o cloruro sódíco ou sol común (3S
gromos por codo litro), que lle do o sobor solgodo corocterístico e foi que sexo móis denso,
Tomén ten oxíxeno que serve poro que respiren os onimois,
MOVEMENTOS:
O mor estó sometido ó occión de oxentes externos que fon que se movo constontemente:
ONDAS
Producidos polo occión do vento que
co seu rozomento ofunde os porlícu-
los do superficie do ougo focendo
que xiren e se produzon ondulocións,
Condo o ondo choco co fondo rom-
pe e o seu efecto pódese ver nos
proios e contís polo forzo con que
octúo e o erosión sobe os moteriois,
CORRENTES:
Son desprozomentos do ougo do mor provocodos por diversos cousos: diferencios de tem-
peroturo, rotoción do terro, relevo,,,
MAREAS:
Movementos periódicos e olternotivos de subido e boixodo do nivel do mor provocodos
polo otrocción que exercen o Lúo e o Sol sobre o Terro,
foto foto
moreo boixo
38. A liño do costo non é uniforme nin regulor, As diferentes formos son creodos polo occión do
mor, os r'los, o vento,., sobre os disiintos moteriois: rochos, oreos, .,,
No zono de contocto entre terro e mor otopomos diferentes formos e codo unho delos re-
cibe un nome diferente,
Completo o grófico seguinte coo definición e os fotos de codo formo do costo,
Sobre o debuxo onterior pon os nomes de codo un.
NOME DEFINICION FOTO
lllo
Penínsulo
t.-t
l(@aD(r'l
41. t.
No seguinte mopo de Gclicio:
Pinto de ozul o liño do costo e os ríos
Pon os nomes do ríos e ríos móis importontes
Sitúo o Océono Atlóntico e Mor Contóbrico
}l
A
a rr$
i
o
p
¡
¡
6;t
42. 2,
Pon os nomes dos illos, cobos, puntos e penínsulos móis importontes
IÑI
43. 3.
Mopo do Río de Arouso.
Morco os ríos móis importontes.
Pon os nomes de illos, cobos, penínsulos, proios,., móis importontes
t.-l
l((gda(r'l
44. 4.
MAPA DA TÚA LOCALIDADE
Debuxo ou opego unho representoción do mopo do túlo locolidode,
Sinolo nel os principois occidentes costeiros,
45. Chómose osí ó octividode de copturo e
extrocción de peixes e moriscos destinodos
ó consumo.
Pódese focer o pequeno escolo, con orl'es
trodicionois (PESCA ARTESANAL), ou o gron
escolo e con métodos modernos e meco-
nizodos (PESCA INDUSTRIAL),
APARELLOS DE PESCA E
A voriedode de ortes e op
MARISQUEO
foto
ellos é moi nde. O codr intee opo o seournTe e un resume oos
Condo os especies viven enterrodos (xerolmente
moluscos bivolvos) emprégonse oporrellos excovo-
dores: rostos, roños, forquillos, sochos, ongozos
Algunhos especies cornÍvoros (peixes, crustóceos,
cefolópodos) coptúronse, empregondo engodos,
con liñosou nosos
As especies nododoros que viven en monodos ou
boncos coptúronse con redes de cerco
As especies que non formon monodos ou viven en-
tre os pedros ou perto do fondo coptúronse con
redes ó derivo como os trosmollos, betos, miños.,.
,i
.-_¿_:_
As especies de fondo que viven nos zonos limpos-
coptúronse con redes de orroste como o bou de
voro, chinchono, boco,
@
46. r.
FIGHA PARA O E§TUDTO DU]I APARELLO DO
'hARNome do oporello: Lugor de observoción:
DESCRICION (porles e medidos)
debuxo
UTILIDADE: MANEIRA DE TRABALLAR:
ZONAS NAS QUE TRABALLA: ESPECIES QUE CAPTURA:
OUTROS DATOS:
2. INVESTIGA SOBRE AS ARTES E APARELLOS DE PESCA E MARISOUEO QUE SE USAN NA TÚA LOCAUDADE
NOME TIPO CARACTERISTICAS USO DEBUXO
tñt
47. Existen dous bosicos:
Emborcocións sinxelos poro trobollos ouxi-
liores ou foenos perio do costo, Movidos o
remos, velo ou pequenos motores:
dornos, gomelos, botes,
opego unho foto de dornos e gomelos
Emborcocións móis complexos poro trobo-
llos lonxe do costo, de moior tomoño e re-
sistencio, dotodos de elementos mecónicos
e técnicos odoptodos ó función ó que estón
destinodos:
motores borcos boteeiros, onosteiros.., opego unho foto de borcos
Son elementos fundomentois nos lobores de pesco e morisqueo, poro tronsporte de persoos
e moteriois ou como elemento mecónico de onoste dos oporellos,
Existen outros tipos de emborcocións con funcións diferentes ó do pesco : tronsporte de
mercodor'ros e posoxeiros, turismo, deporte,,,
l, Neste codro opego ou debuxo imoxes doutro tipo de emborcocións:
l@*,1
48. 2,- lnvestigo e pon os nomes dos portes dos diferentes emborcocións
GAMELA
49. Actividodes de cr'lo e/ou montemento de especies de interese comerciol: moluscos bivolvos
e peixes fundomentolmente, Pódese fqcer sobre o terreo ou en construccións especiois,
WEIROS
Porcelos de terreo situodo no zono intermo-
reol onde se cultivon moluscos, O proceso
de trobollo consiste no preporoción do te-
rreo, sementeiro e limpezos periódicos,
Condo o especie ocodo o tomoño comer-
ciolfoise o colleito,
BATEAS
Estructuros flotontes for-
modos por un enreixodo
que se monten oboiondo
medionte flotodores, Po-
den odicorse ó cultivo de
moluscos (neste coso
opégonse o cordos ou
métense en cestos) ou ó
de peixes (en xoulos de
rede ou metólicos),
Estrucfuro dunho boteo d
moluscos e detolles do
cordos de cultivo
foto
CRIADEIROS E GRANXAS TT¿ARIÑAS:
lnstolociÓns en teno nos que se trobollo poro reproducir e/ou engordor peixes (rodobollo,
dourodo, solmón),
Hoi criodeiros odicodos exclusivomente ó obtención de crío de moluscos bivolvos (omeixo,
ostro, vieiro, zomburiño, volondeiro,,,) poro proveer o viveiros e boteos, repoboor proios,,,
r@l
50. l.
Visito o unho instoloción de cultivo
Nome: Lugor: doto:
Descrición dos instolocións:
Especies que se cultivon:
Descrición do proceso de cultivo: Outros dotos:
2, lnvestigo sobre o cultivo do mor no túo locolidode:
lnstoloción Especie que
se culfivo
Explicoción do proceso
@
51. Moitos dos productos do pesco ou o cultivo do mor ontes de ser consumidos son sometidos
o diferentes procesos poro goronti-lo súo solubridode ou oumento-lo súo duroción.
1. DEPURADORAS
Os moluscos destinodos Ó consumo en fresco deben posor por un proceso de depuroción
poro goronti-lo soúde dos consumidores,
A depurociÓn consiste no montemento dos moluscos en tonques ou piscinos con ougo este-
lilizodo (sin microbios) duronte un tempo mínimo de 48 horos,
2. CONSERVA
AlgÚns peixes e moriscos sométense o COI*üELACIÓN, no propio borco condo é lonxe do
porto de destino, ou en terro en instolocións frigoríÍicos,
COCIDO: foise cos moluscos (especiolmente mexillón) poro desprendelos do cuncho ontes
de conxelolos ou enviolos ós fóbricos de conservos.
Esquemo dun cocedeiro de mexillón
52. oUTRAS PREPARACIórus:
No§ chomodos fÓbricos de conservos os peixes e moriscos son sometidos o diferentes troto-
mentos e envosodos con diferentes presentocións e sobores,
Esquemo do funcionomento dunho fóbrico de conservo de peixe
tóboo de do mor destinodos ó consumo.
2. cos dotos obtidos reunícevos no close e focer un resume dos dotos:
Especie con móis preporocións diferentes:
Especles que só oporecen en conservo:
Especies que só oporecen conxelodos:
Outros preporocións:
l, Selección
e limpezo
ó, Engodido de solso
2. Lovodo 3. Acondicionodo 4. Cocción 5. Empocodo
e solgodo
9. Etiquetodo, empoquefodo 8. Esterilizodo 7. Selodo
e
I. Invesfigo no cctso ou visito o supermercodo (corsulto elk?uetos e envcses) e completo o s+
conxelodos enteiros
coixos de cortón
l@r*r-l
53. Lugores que serven de obrigo ós emborcocións e de punto de corgo e descorgo,
EstÓn formodos bosicomente por un ou vorios peiroos que formon unho dórseno ou zono
obrigodo, rompos poro corgo e descorgo, obostecemenfo de combustible,,,
Segundo o especiolidode (pesco, deporte ou mercodor'ros) pode ter outros instolocións co-
mo olmocéns, servicio de corgo e descorgo, lonxo, reporocións, oduonos ,,,
Sinolo no mopo os portos
móis importontes de Goli-
cio e indico cun símbolo
ou cor diferente o seu
uso:
comerciois
pesqueiros
deportivos
54. É o proceso polo que os productos copturodos polos moriñeiros chegon ós mons dos con-
sumidores.
Empezo coü concentroción do peixe e o
morisco no lonxo onde se subhosto, o
boixo, poro ser odquirido polos persoos
outorizodos (comprodores),
Se o producto é destinodo ó conseruo voi
directomente ós fóbricos, e se é poro mer-
codos ou porticulores pode posor por vo-
rios intermediorios oto chegor ó seu desti-
no,
Todo este proceso estó sometido o con-
troles sonitorios e de vedo e tollo,
foto lonxo
Msito unho lonxo e recolle informoción sobre os especies que se subhoston.
o seouinte codro.
55. O mor, odemois de lugor de trobollo, é to-
mén o sitio escollido por moito xente poro
poso-lo tempo libre procticondo deporte,
tomondo o sol, boñóndose, ou simplemente
disfrutondo do súo contemploción. Codo
vez son móis os persoos que viven ó pé do
costo ou que o escollen como zono de le-
cer; Esto foi que o mor codo vez sofro mÓis
ogresións e resulte móis dificil montelo en
boos condiciÓns.
Polo tonto o boo soúde do mor é imprescin-
dible poro o solubridode dos productos que
foto proio
se obteñen del (peixes, moriscos, olgos, sol), poro os demois seres vivos que teñen no mor o
seu hóbitot e poro os persoos que o uson como lugor de disfrute.
I. Eloboro runto cos tew compoñeiros e cornpoñeiros un cód(7o de concftrctos que corskJeredes
necesorios monte-lo moi e o costo en boos condicións
contominoción do2. lnvestioo sobre o rnof
Accións oue contominon e deterioron o mor e o costo Accións que melk¡ron o medio ombente moriño
@
56. 3, Escnbe un comentoñr¡ o portir do obsevoción de codo foto
foto
Animois mortos
foto
Verquidos de desougodoiros
l[. Busco unho imc»<e ou noticio que fogo referencio ó contominoción do mor.
Apegoo e foi un comentorio
@
57.
58.
59.
60. O MEDIO MARIÑO
Codernos de trobollo
@ CANDEA
^ Adelo Leiro
@ x.Romón Doporto
FotogrofÍos:
Adelo Leiro
Pedro Benovente
Álvoro Rodríguez
Emilio MortÍnez
MonuelAguiño
Arquivo C,Pesco
Poisoxes espoñoles
Arquivo Condeo
