soxumis dacema

1. 27 სექტემბერი
სოხუმის დაცემის დღე

2. დღეს სოხუმის დაცემიდან 23 წელი შესრულდა...
ომი 1992 წლის 14 აგვისტოს მას შემდეგ დაიწყო, რაც
საქართველოს შეიარაღებულმა ძალებმა აფხაზეთის
ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციული
საზღვარი გადაკვეთეს. პირველი გასროლა ოჩამჩირის
რაიონში გაისმა. აფხაზმა სეპარატისტებმა ქართულ
სამხედრო შენაერთებს, რომლებიც იქ რკინიგზის დაცვის
მოტივით შევიდნენ ცეცხლი გაუხსნეს.

3. ომის დაწყებიდან ოთხ დღეში ქართულმა მხარემ სოხუმი აიღო.
აფხაზეთის დე-ფაქტო მეთაურმა ვლადისლავ არძინბამ ქალაქი დატოვა
და გუდაუთაში გადავიდა. ქართულმა ჯარმა აფხაზეთის უზენაესი
საბჭოს შენობა ბრძოლის გარეშე აიღო. სოხუმის თავზე აფხაზური
დროშის მაგივრად, შინდისფერი დროშა აფრიალდა. ამას მოჰყვა 19
სექტემბერს გაგრის დაკავება. ერთი შეხედვით, ქართული შენაერთები
საბრძოლო მოქმედებებს წარმატებით ახორციელებდნენ.

4. აფხაზურ მხარეს არაოფიციალურად მხარს უჭერდა რუსეთის
სამხედრო გარნიზონი. გარდა ამისა, ომში ჩაება ადგილობრივი
მოსახლეობით დაკომპლექტებული შენაერთი და მთიელ ხალხთა
კონფედერაცია. აფხაზური მხარე რუსებისგან შეიარაღების გარდა
ცოცხალ ძალასაც იღებდა. დაპირისპირების მასშტაბები დღითიდღე
იზრდებოდა.

5. კონფლიქტის მოგვარების მიზნით
ჩატარებული შეხვედრები
უშედეგოდ მთავრდებოდა. 3
სექტემბერს ედუარდ შევარდნაძე,
რუსეთის პრეზიდენტი ბორის
ელცინი და ვლადისლავ არძინბა
ერთმანეთს მოსკოვში შეხვდნენ.
მიზანი დაპირისპირებულ მხარეებს
შორის შეთანხმების მიღწევა იყო.
გაფორმდა დოკუმენტი, რომლის
მიხედვით 5 სექტემბრიდან
აფხაზეთში ცეცხლი უნდა
შეწყვეტილიყო. დოკუმენტი
აგრეთვე ითვალისწინებდა
ტერიტორიიდან დაქირავებული
რაზმების გაყვანას და ქართული
საჯარისო ფორმირებების
დისლოკაციის შეცვლას.

6. მიუხედავად ამისა, შეთანხმება დაირღვა და ცეცხლი არ შეწყვეტილა.
ომი 13 თვეს და 13 დღეს გაგრძელდა,
სიტუაცია კიდევ უფრო გართულდა ზვიად გამსახურდიას
საქართველოში დაბრუნების და სამოქალაქო ომის დაწყების შემდეგ

7. იმ დროისთვის საქართველოს შეიარაღებული ძალები
მოუწესრიგებელი იყო. თითქმის არ არსებობდა ბატალიონებს შორის
კოორდინაცია. აგრეთვე იშვიათად შეხვდებოდით საერთო
მეთაურობას. უცნობი იყო ქალაქის დაცვის საერთო გეგმაც. შეიძლება
ესეც ჩაითვალოს მოვლენების შემდგომი განვითარების ერთ-ერთ
გამომწვევ მიზეზად.

8. ქართულმა მხარემ გაგრა დაკარგა. ამის შემდეგ ვითარება ქართული
მხარის საპირისპიროდ შემოტრიალდა. დღითიდღე იზრდებოდა
დაკარგული ტერიტორიების რაოდენობა. აფხაზებმა მოახერხეს და
დაიკავეს მაღალმთიანი რაიონები. ამით სოხუმისკენ გზა,
ფაქტობრივად, გახსნილი იყო. 1993 წლის 27 ივლისს ქალაქ სოჭში
რუსეთის შუამავლობით კიდევ ერთი შეხვედრა გაიმართა. მისი
მონაწილეები დაპირისპირებული მხარეების წარმომადგენლები
იყვნენ. შემუშავდა ოფიციალური დოკუმენტი,რომლის მიხედვით
აფხაზეთს ტოვებდა ყველა დაქირავებული მებრძოლი, აგრეთვე
საქართველოს შეიარაღებული ფორმირებების უმეტესობა. აფხაზურ
ტექნიკაზე კონტროლი კი აფხაზეთში დისლოცირებულ რუსულ
არმიას დაევალა.
1993 წლის 1 სექტემბერს აფხაზეთიდან უკანასკნელი ქართული ტანკი
და ქვემეხი გაიტანეს. ყველაფრის მიუხედავად, აფხაზურმა მხარემ 16
სექტემბერს ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმება დაარღვია და
იერიშზე გადავიდა. არტილერიამ, რომელიც წესით რუსულ მხარეს
უნდა გაეკონტროლებინა, ცეცხლი გახსნა. 27 სექტემბერს ქალაქი
საბოლოოდ დაეცა.

9. ამ უდიდესმა ტრაგედიამ 20 000-დან 30 000-მდე ეთნიკური
ქართველი შეიწირა, ხოლო 300 000-ზე მეტი ლტოლვილად აქცია.