sưu tầm

1. 1

2. Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng là i tác c a các nhà giáo d c trên toàn c u.
Chương trình này ư c UNESCO, y ban UNICEF c a Tây Ban Nha và Hi p h i Hành tinh h tr
v i s tham kh o ý ki n t Ban Giáo d c c a UNICEF (New York).
B n quy n ©2000 Living Values: An Educational Program, Inc.
International Coordinating Office
866 UN Plaza, Suite 436
New York, NY 10017 USA
lv@livingvalue.net
L n xu t b n này ư c m r ng t phiên b n g c Các Ho t ng Giá tr dành cho Thanh niên
15 - 18 tu i trong B sách Giáo d c các Giá tr S ng
Các ho t ng Giá tr cho Tu i Tr , n b n năm 2000
ây là cu n sách g c v i m c ích giáo d c l y Giá tr làm n n t ng
Tác gi gi m i b n quy n. Không m t ph n nào trong sách này ư c tái b n, ư c lưu tr trong h
th ng sao l c hay ư c chuy n như ng dư i b t c hình th c hay phương ti n nào mà không ư c
ngư i gi b n quy n cho phép trư c. M i yêu c u xin liên h : vietnam@livingvalues.net
Hãy t i thăm trang web Giá tr S ng :
www.giatricuocsong.org
Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng (LVEP) ng d ng nh ng k thu t, k năng r t ơn gi n
nhưng mang tính chuyên môn cao, bao g m k năng l ng nghe tích c c, nh ng câu h i theo d ng
óng - m , và cách th o lu n tìm ra hư ng gi i quy t. Ngoài ra, chương trình còn s d ng phương
pháp h c tích c c dành cho sinh viên, h c sinh, mà nh ng phương pháp này thư ng m t nhi u th i
gian giáo viên h c cách truy n t sao cho hi u qu . Vì v y, chương trình ngh các giáo viên
s d ng tài li u nên ư c t p hu n v i nh ng chuyên gia gi i, chính th c c a LVEP. Hi n nay,
chương trình ư c t p hu n gi ng d y hoàn toàn mi n phí Vi t Nam. có ư c nh ng chương
trình hư ng d n v các giá tr s ng, xin liên h Văn phòng chính c a LVEP theo a ch sau:
649/36/34 i n Biên Ph (F9A Cư xá Tân C ng), Phư ng 25, Qu n Bình Th nh, Tp. H Chí Minh
i n tho i: 08 3 899 1627 (liên h ch Trish, ch Sen ho c anh Tùng)
Ho c a ch email: vietnam@livingvalues.net bi t thêm thông tin v l ch s p x p t p hu n
2

3. Nh ng Giá Tr S ng
cho tu i tr
Do Diane Tillman so n th o và phát tri n
V i các ho t ng b sung c a
Myrn Balgrave
Linda Heppenstall
Sabine Levy
Ruth Liddle
Marcia Maria Lins de Medeiros
Kristan Mouat
Natalie Ncube
Pilar Quera Colomina
Trish Summerfield
Eleanor Viegas
Và các nhà giáo d c khác trên th gi i
3

4. L i nói u
V i mong mu n làm phong phú thêm v n s ng cho các b n tr - h c sinh, sinh viên và các i
tư ng thanh niên khác - b ng cách trang b cho h nh ng giá tr tích c c và k năng s ng thi t th c,
h u ích trong hành trình vào i, chúng tôi xin gi i thi u n các b n quy n sách Nh ng Giá tr
S ng cho Tu i tr .
Quy n sách này là m t ngu n tài li u tuy t v i dành cho giáo d c viên, bao g m giáo viên, nhân
viên xã h i, hu n luy n viên ho c lãnh o nhóm, nh ng ngư i ang và s gi ng d y, hư ng d n
các nhóm thanh niên và ngư i l n trong môi trư ng h c t p chính quy như trư ng ph thông, i
h c hay trong môi trư ng sinh ho t công ng như câu l c b , nhà văn hóa v.v.
Nh ng bài h c ây ư c chu n b , xây d ng k lư ng và ã tr i qua quá trình gi ng d y th
nghi m nên các ho t ng có th s d ng cho c nhóm nh và nhóm l n thanh niên, b i l các ho t
ng dành cho i tư ng này v n c n s chu n b c n th n và òi h i ngu n l c t i thi u.
M c dù s r t có l i cho giáo d c viên n u ư c t p hu n trư c khi s d ng sách này, tuy nhiên ây
không ph i là yêu c u b t bu c. Song chúng tôi ngh r ng nh ng ngư i l n u tiên s d ng
quy n sách hãy vui lòng c qua ph n gi i thi u sơ nét v ngu n g c và b i c nh ra i c a
Chương trình Giá tr S ng, phương pháp lu n và m c ích c a quy n sách, cũng như các bài h c
trư c khi hư ng d n các ho t ng cho h c viên. Nhi u giáo d c viên nh n th y vi c làm này là h t
s c c n thi t, vì khi b n thân t chu n b , h s hi u, c m nh n rõ hơn v bài h c và có th i gian
suy ng m v m t giá tr nh t nh nào ó trư c khi hư ng d n cho h c viên.
Do các bài h c giá tr mang tính “hư ng d n” hơn là “răn d y” nên giáo d c viên ch óng vai trò
h tr , hư ng d n h c viên khám phá bài h c theo cách th c lôi cu n nh t. a s giáo viên nh n
th y cách làm m i m này t o cho h cơ h i l ng nghe h c trò m i khi h chia s , tương tác và giao
ti p v i b n h c. Bên c nh ó, giáo viên cũng hi u h c trò c a mình m c sâu s c hơn. Nhi u
giáo viên chia s r ng b n thân h nh n ư c vô vàn l i ích t vi c hư ng d n, gi i thi u các giá
tr , ch ng h n như m i quan h trong công vi c và trong gia ình ư c c i thi n hơn, h c m th y ít
b áp l c, căng th ng hơn và ngày càng h ng thú v i công vi c, có cách nhìn, thái tích c c hơn.
Chúc anh ch nh n ư c l i ích t i a, g t hái ư c k t qu t t p nh t khi s d ng quy n sách
này. N u có b t kỳ yêu c u h tr nào trong quá trình s d ng sách, hãy vui lòng liên h v i chúng
tôi theo a ch sau:
Văn phòng chính Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng - Living Values: an Educational
Program t i Vi t Nam
649/36/34 i n Biên Ph (F9A Cư xá Tân C ng), Phư ng 25, Qu n Bình Th nh, Thành ph H
Chí Minh
i n tho i: 08 3 899 1627 (Liên h ch Trish, ch Sen ho c anh Tùng)
Ho c thông qua a ch email: vietnam@livingvalues.net bi t thêm thông tin v l ch s p x p t p
hu n
Website: www.giatricuocsong.org
4

5. Các nhà chuyên môn nói gì
v Chương trình Giá tr S ng?
“ ây là m t chương trình r t có ý nghĩa, nh t là trong giai o n thanh thi u niên Vi t
Nam ang tr i qua nhi u thay i tích c c l n tiêu c c như hi n nay. T 'Giáo d c giá tr s ng'
nghe có v lý thuy t nhưng th c t l i hoàn toàn ngư c l i, nh ng giá tr c t lõi c a con ngư i như
Hoà bình, Tôn tr ng, Trách nhi m ư c truy n t i m t cách nh nhàng nhưng sâu s c thông qua
các ho t ng a d ng, phù h p t ng l a tu i mà h c viên/h c sinh có th tham gia, khám phá và
tr i nghi m. Ph n h i c a giáo viên/h c sinh ã tham gia chương trình cho th y h r t h ng thú.
H cho r ng nó nh nhàng, d hi u, d th c hi n và làm cho b u không khí trong gia ình, nhà
trư ng thân thi n hơn, m áp hơn, tôn tr ng nhau hơn, h p tác t t hơn. Phương pháp th c hi n các
ho t ng chương trình LVEP cũng là m t i m m nh r t áng lưu ý trong b i c nh Vi t Nam
ang c g ng khuy n khích các giáo viên thay i và a d ng hoá các phương pháp gi ng. Các
ho t ng LVEP như suy nghĩ nhanh, làm vi c nhóm, óng vai, di n k ch có th áp d ng tăng
hi u qu giáo d c chính khoá và ngo i khoá. Tôi mong mu n chương trình LVEP ngày càng ư c
h tr nhi u hơn có th th c hi n, tri n khai r ng rãi hơn, l ng ghép, tích h p vào các môn h c
(như Giáo d c Công dân) Vi t Nam. Tôi cũng mong m i có ngày các nhà giáo d c, biên so n
giáo trình Giáo d c Công dân Vi t Nam tham kh o sâu s c c v m t n i dung và phương pháp
c a LVEP.
- Lê Văn H o
Vi n Tâm lý h c, thu c Vi n Khoa h c Xã h i Vi t Nam
“Qua khóa h c, các em trư ng thành hơn trong cu c s ng và trong ngh tham v n tâm lý
c a mình. 12 giá tr s ng là 12 tri t lý s ng, 12 o lý s ng, 12 k năng s ng. V i 12 giá tr ó,
chúng ta có m t nh n th c úng hơn v cu c s ng, v ngư i khác và b n thân mình, giúp chúng ta
nh nghĩa cu c s ng là gì và s ng như th nào, trong ó có c nh n th c cái ch t. Chúng ta bi t
s s ng k t thúc như th nào và ta ph i i di n v i nó ra sao. Các sinh viên ư c h c khóa này ã
có ư c m t tri t lý s ng úng n và sau này s là nh ng nhà tham v n gi i hơn, có ch t lư ng
hơn.”
- Tr n Tu n L
Trư ng khoa Tâm lý, trư ng i h c Dân l p Văn Hi n
“B n th y ai là ngư i bình an nh t? Khi nào b n th y bình an nh t? ã có ai t câu h i
như v y v i b n m t cách ân c n hay có bao gi b n dành th i gian t tr l i nh ng câu h i ó
m t cách nghiêm túc chưa? L n u tiên khi c nh ng câu h i trong giáo trình này, tôi ã th y
b t ng và thú v b i n i dung và c bi t là phương pháp giáo d c g i m c a chương trình.
Xuyên su t 12 giá tr luôn luôn là nh ng câu h i gi n d nh t, c u trúc ơn gi n nh t nhưng l i
gi ng như m t chi c chìa khóa m t ng cánh c a khám phá t ng l p, t ng l p suy nghĩ. Bư c ra
kh i kho ng l ng suy nghĩ y, b n b ng th y mình tr nên m nh m y năng lư ng như cơ th
v a hít m t hơi th th t sâu. Ý tư ng xây d ng chương trình Giáo d c Giá tr S ng trên truy n hình
ã n v i tôi ngay khi c xong cu n giáo trình. Tôi ã g p ch Trish Summerfield, Giám c
Trung tâm Giáo d c Giá tr S ng, ngh xây d ng chương trình Quà t ng cu c s ng d a trên
giáo trình giáo d c Giá tr S ng, v i th i lư ng 40 phút ã ư c phát sóng liên t c vào 20h t i th
4 hàng tu n trên kênh VTV2 trong su t 2 năm 2007 và 2008.”
- Lương Thanh Hà
o di n chương trình Quà t ng cu c s ng, ài truy n hình Vi t Nam
“Xin c m ơn “Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng” (LVEP) ã mang n cho trư ng
THPT DL inh Tiên Hoàng, Hà N i t tháng 05 năm 2001 n nay. Trư ng inh Tiên luôn s n
5

6. sàng giúp nh ng h c sinh g p khó khăn v rèn luy n o c cũng như k t qu h c t p. S
thành công c a chúng tôi trong nh ng năm qua m t ph n l n do chúng tôi ã ưa “Chương trình
Giáo d c các Giá tr s ng” vào d y chính khóa trong nhà trư ng, giúp h c sinh bi t nêu cao nh ng
giá tr nhân b n, t t p c a con ngư i t i u ch nh nhân cách. Chúng tôi ã k t h p d y
chương trình giáo d c “các Giá tr S ng” v i chương trình “các k năng s ng” chu n b t t
hành trang cho h c sinh chúng tôi h c lên và i vào cu c s ng.
Trư ng inh Tiên Hoàng, Hà N i có l là trư ng ph thông u tiên c a Vi t Nam áp d ng
LVEP vào chương trình giáo d c chính th c cho h c sinh,. và LVEP s mãi mãi i cùng chúng tôi
trên hành trình i m i và nâng cao ch t lư ng giáo d c.”
- Ti n sĩ Nguy n Tùng Lâm,
Hi u trư ng trư ng THPT DL inh Tiên Hoàng
Nguyên Phó Ch t ch H i Tâm lý Giáo d c Hà N i
“Qua l p Giá tr S ng, tôi bi t ư c m c ích s ng c a mình là gì. Tôi hi u ư c l i ích
c a lòng khoan dung, c a nh ng suy nghĩ, l i nói t t p dành cho ngư i khác. Tôi cũng hi u ư c
th nào là h p tác cùng ngư i khác.”
- Tr n Th Nam Phương
Bác sĩ
“Hi n tư ng b tr n, ánh l n, cãi nhau, b k lu t không x y ra nh ng h c viên ã ư c
h c Giá tr S ng trong các l p thí i m n a.”
- Nguy n Văn Cư ng
Trung tâm Giáo d c – Lao ng xã h i s 4
"Theo tôi, t t c cán b c a Trung tâm, gia ình h c viên u c n ư c h c Giá tr S ng
vi c giáo d c h c viên hi u qu hơn. Vì th , tôi th y là gia ình c a h c viên cũng c n ư c tư v n
và n u có m t tài li u dành riêng cho ho t ng tư v n v Giá tr S ng cho gia ình h c viên thì
hay quá.”
- Phùng Quang Th c
Giám c Trung tâm Giáo d c – Lao ng xã h i s 6
“Trong gi h c v Giá tr S ng Trung tâm cai nghi n, tôi t ng th y nh ng gi t nư c m t
bu n kh c a h c viên khi chia s nh ng suy nghĩ, khám phá v nh ng Giá tr và h i ti c mình ã
không mang l i h nh phúc cho gia ình trong khi mình ã nh n ư c r t nhi u tình yêu thương c a
ngư i thân. Tôi cũng t ng b cu n vào nh ng gi gi ng sôi n i c a cán b và h c viên khi h ư c
t vào nh ng tình hu ng gây tái nghi n có th di n ra khi tr v c ng ng và cùng nhau tìm cách
gi i quy t.
T i l p h c Giá tr S ng tôi ang gi ng trư ng Sư ph m g m các cán b l p năm th 2,
sinh viên thư ng dùng các t “b ích”, “ n tư ng” và “h ng thú” ánh giá v các gi h c. Tôi
nh nh t “phiên u giá các Giá tr S ng” ã di n ra vô cùng sôi n i và “quy t li t”. Ai cũng
mu n mua b ng ư c nh ng Giá tr c n thi t cho mình. Nhi u em nói: “Em mu n mua t t c các
Giá tr này vì em th y Giá tr nào em cũng c n”. Sau bu i h c v Giá tr Yêu thương, em Huy n,
l p trư ng, sinh viên khoa Ti u h c ã nói: “Hôm nay em b m, em nh xin ngh h c, nhưng em
ã c g ng i h c và bây gi em th y là n u em ngh bu i h c hôm nay thì r t ti c”.
- Hoàng Th Vi t H ng
C c Phòng ch ng t n n xã h i, Chuyên gia ào t o LVEP
“Phương pháp d y là ch ng ch không áp t, không m t chi u thuy t gi ng. Ngư i h c
có th phát bi u nh ng suy nghĩ th c c a h khi tr l i các câu h i m và ngư i hư ng d n c n
ch p nh n, tôn tr ng và ánh giá cao m i ý ki n, m i c m xúc ch không phê phán, không ch p
mũ, không quy k t, không rao gi ng. Vì v y, ngư i hư ng d n (facilitator) c n tr i qua m t khóa
6

7. ào t o các k năng, cách th c t o m t b u không khí an toàn, áng tin c y, ngư i h c c m th y
an tâm mà b c b ch nh ng suy nghĩ, c m xúc th c c a riêng h . Ngoài ra, ngư i Vi t chúng ta r t
thích ư c chia s trư c l p k t qu th o lu n c a nhóm, vì v y ngư i hư ng d n nên dành th i
gian các nhóm u ư c ng lên chia s trư c c l p.”
- Hàn Th Thu Vân
C ng tác viên LVEP
7

8. M cl c
B i c nh
Hư ng n các giá tr 1
Chương trình Giáo d c các Giá tr s ng là gì 1
M c ích c a Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng 1
c thù c a chương trình 1
Hoàn c nh ra i 2
Gi i thi u
Gi i thi u Chương trình Giáo d c các Giá tr s ng
B u không khí d a trên n n t ng các giá tr
Các bài h c Giá tr S ng
Y u t h tr khám phá các giá tr
Ti p nh n Thông tin
Suy ng m
Khám phá các giá tr qua th c t cu c s ng
Th o lu n
Khám phá các ý tư ng
Th hi n hi u bi t và c m nh n v giá tr m t cách sáng t o
Phát tri n k năng
Các k năng xã h i và c m xúc c a cá nhân
Các k năng giao ti p
Xã h i, Môi trư ng và Th gi i
H i nh p các giá tr vào cu c s ng
T p hu n LVEP
Nh ng ho t ng giá tr này là bư c kh i u nh m làm n i b t nh ng giá tr văn hóa c a chúng ta
Khi nào tôi có th i gian d y các giá tr
Ai d y các Bài h c cơ b n
Làm sao b t u Chương trình
T i sao ph i b t u v i bài h c v giá tr Hòa bình và Tôn tr ng
Tr t t ư c ngh khi d y v giá tr cho thanh niên
Li u tôi có c n ph i th c hi n t t c các ho t ng không
K t h p các giá tr trong chương trình h c t p hi n hành
H c cách ch p nh n và m t b u không khí l y giá tr làm n n t ng
ón nghe t t c các câu tr l i
Nh ng ký hi u ư c dùng trong bài h c
H c viên và Giáo viên - Hãy chia s các ho t ng c a b n v i th gi i
M c ích
Các giá tr trong m i liên h v i b n thân
13
Phát tri n các k năng c m xúc và xã h i
Các giá tr trong m i quan h v i m i ngư i 18
Phát tri n các k năng giao ti p gi a con ngư i v i con ngư i
8

9. Các Giá tr , Xã h i và Th gi i 21
óng góp cho m t xã h i r ng l n hơn v i s tôn tr ng, tin c y và có m c ích
Các bài h c giá tr
1. Hòa bình 24
2. Tôn tr ng 43
3. Yêu thương 56
4. Khoan dung 72
5. Trung th c 85
6. Khiêm t n 95
7. H p tác 106
8. H nh phúc 118
9. Trách nhi m 132
10. Gi n d 144
11. T do 155
12. oàn k t 160
Ph l c
Ph l c 1: B n Tâm trí 169
Ph l c 2: Các bư c gi i quy t b t hòa 170
Ph l c 3: Hai con chim 171
Ph l c 4: Ng n l a trong r ng r m 172
Ph l c 5: Th tình hu ng 173
Ph l c 6: Tuyên b c a James O.C.Jonah 176
Ph l c 7: M t bát súp 177
Ph l c 8: Hoàng và các h t gi ng hoa 178
Ph l c 9: Th tình hu ng - Trung th c 179
Ph l c 10: Các Bài t p Thư giãn/T p trung 181
L i c m ơn 183
9

10. B I C NH
HƯ NG N CÁC GIÁ TR
Ngày nay tr em kh p nơi trên th gi i ang b e d a b i tình tr ng b o l c, l m d ng,
cũng t ó t n n xã h i ngày càng gia tăng, tình tr ng thi u tôn tr ng ngư i khác cũng như thi u ý
th c b o v môi sinh ngày càng áng báo ng. Các b c ph huynh và các nhà giáo d c c a nhi u
qu c gia ang kêu g i s tr giúp cho vi c gi i quy t tình tr ng áng báo ng này. M t trong
nh ng cách ư c nhi u ngư i tin tư ng và cho là hi u qu , ó là t p trung vào vi c gi ng d y các
giá tr . Cũng t ó, Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng (LVEP) ã ư c ưa ra áp ng l i
kêu g i hư ng n các Giá tr .

CHƯƠNG TRÌNH GIÁO D C CÁC GIÁ TR S NG (LVEP) LÀ GÌ?
Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng (LVEP) là m t chương trình giáo d c v các Giá
tr . Chương trình này ưa ra m t lo t các ho t ng mang tính tr i nghi m và các phương pháp th c
hành dành cho giáo viên và ngư i hư ng d n nh m giúp thanh thi u niên có i u ki n khám phá và
phát tri n 12 Giá tr căn b n c a cá nhân như: H p tác, T do, H nh phúc, Trung th c, Khiêm t n,
Yêu thương, Hòa bình, Tôn tr ng, Trách nhi m, Gi n d , Khoan dung, và oàn k t. Chương trình
LVEP cũng có nh ng tài li u c bi t dành cho các b c cha m , nh ng ngư i làm công tác chăm
sóc, cũng như nh ng ngư i t n n và tr em b nh hư ng b i chi n tranh. n tháng 8 năm 2008,
Chương trình LVEP ã ư c ph bi n trên 8000 a i m thu c 80 qu c gia khác nhau trên th
gi i. Theo báo cáo c a các nhà giáo d c, h c viên nh ng nơi này u nhi t tình tham gia các ho t
ng, h b lôi cu n vào nh ng bu i th o lu n và th c hành các Giá tr . Các giáo viên cũng ghi
nh n r ng sau khi h c v Giá tr , h c viên có v tho i mái, t tin hơn, bi t tôn tr ng ngư i khác
hơn, suy nghĩ tích c c hơn, k năng ng x cũng ư c nâng cao hơn, và h tr nên nhanh nh y hơn
trong công vi c.
M c ích c a Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng
Giúp m i ngư i suy ng m v 12 Giá tr và tác ng th c t c a vi c th hi n nh ng Giá tr
này v i chính mình, v i ngư i khác, v i c ng ng và v i th gi i.
ào sâu hi u bi t, t o ng cơ và tinh th n trách nhi m cho các h c viên trong nh ng l a
ch n mang tính cá nhân và xã h i theo hư ng tích c c.
T o c m h ng cho các h c viên trong vi c l a ch n nh ng Giá tr mang tính cá nhân, xã
h i, o c và tinh th n, cũng như ý th c th c hành các phương pháp ư c hư ng d n nh m phát
tri n và ào sâu hơn các Giá tr này.
ng viên, khuy n khích nh ng ngư i làm công tác giáo d c, h nh n th c ư c r ng
giáo d c là m t chương trình cung c p cho h c viên nh ng tri t lý s ng, giúp các h c viên trư ng
thành, phát tri n năng l c c a b n thân, có ư c ch n l a úng n và d dàng hòa nh p v i c ng
ng.
c thù c a Chương trình
LVEP là m t t ch c phi l i nhu n, ư c UNESCO ng h và ư c y ban Qu c gia v
UNICEF c a Tây Ban Nha, T ch c Hành tinh, T ch c Brahma Kumaris b o tr v i s c v n
c a nhóm chuyên gia giáo d c UNICEF (New York). Cu n sách này bao g m các ho t ng Giá tr
dành cho Thanh niên. Ngoài ra, b sách c a Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng còn có các
quy n sau:
Nh ng ho t ng Giá tr dành cho Tr em t 3 - 7 tu i
Nh ng ho t ng Giá tr dành cho Tr em t 8 - 14 tu i
10

11. Nh ng ho t ng Giá tr dành cho Thanh niên
Sách hư ng d n t p hu n dành cho các giáo d c viên LVEP
Sách hư ng d n b tr dành cho các nhóm Ph huynh
Nh ng ho t ng Giá tr dành cho ngư i t n n và tr em b nh hư ng b i chi n tranh
Nh ng ho t ng Giá tr dành cho Trung tâm Cai nghi n Ma túy
Cu n Nh ng Giá tr Cu c s ng mang tính suy ng m và mư ng tư ng cao, nh m khơi d y
tính sáng t o và ti m năng s n có m i h c viên. Các ho t ng giao ti p giúp h c viên bi t cách
ng x v i ngư i khác sao cho ôn hòa; các ho t ng ngh thu t như ca hát, nh y múa giúp tinh
th n h thêm ph n ch n và h ng kh i, trò chơi kích thích tư duy và tăng thêm ph n sinh ng, vui
v cho cu c s ng c a h . Thêm vào ó, nh ng cu c th o lu n nhóm sau m i ho t ng còn giúp
h c viên khám phá m c nh hư ng c a nh ng ki u thái và hành vi khác nhau. Ngoài ra, sách
cũng cung c p các ho t ng khác nh m tăng cư ng nh n th c v trách nhi m cá nhân và xã h i, v
công b ng xã h i; vi c phát tri n lòng t tr ng và c tính khoan dung cũng ư c gi i thi u thông
qua các bài t p trong t p sách này.
HOÀN C NH RA I
Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng ư c tri n khai t m t d án qu c t b t u t
năm 1995 do Trư ng i h c Brahma Kumaris th c hi n k ni m 50 năm ngày thành l p Liên
Hi p Qu c. Nh m kêu g i s chia s các Giá tr cho m t th gi i t t p hơn, d án này t p trung
vào 12 Giá tr mang tính ph quát. Ch ư c l y trong l i m u c a Hi n chương Liên Hi p
Qu c, kh ng nh lòng tin vào quy n cơ b n c a con ngư i, v ph m cách và Giá tr c a m i
ngư i.
Sách hư ng d n các Giá tr S ng (Living Values: A Guidebook) là m t ph n c a d án
Chia s các Giá tr vì m t th gi i t t p hơn. Ngoài vi c cung c p nh ng bài h c v 12 Giá tr cơ
b n, ưa ra cách nhìn nh n cá nhân cho s sáng t o và duy trì nh ng thay i tích c c, g i m
nh ng tài th o lu n và các ho t ng nhóm có hư ng d n, sách còn gi i thi u nh ng ph n ho t
ng Giá tr dành cho h c sinh, sinh viên có th áp d ng ngay trong l p h c. Chương trình dành
cho l p h c mang tính phác h a nói trên ã tr thành ngu n c m h ng và ng l c thúc y cho
Các Giá tr S ng: M t Sáng ki n Giáo d c ( LVEI, Living Values: An Education Initiative) ra i.
LVEI ra i t s ki n 20 nhà giáo d c trên kh p th gi i t p h p t i tr s c a UNICEF
thành ph New York vào tháng 8 năm 1996 th o lu n v : nhu c u c a tr em, nh ng tr i nghi m
khi ti p xúc v i các Giá tr . Hai t p sách Hư ng d n các Giá tr S ng và Công ư c v Quy n Tr
em ư c các nhà giáo d c trên th gi i xem là ngu n tư li u chính cho vi c gi ng d y, trong ó
m c tiêu c a chương trình là giáo d c các Giá tr - c nh ng nư c phát tri n và nh ng nư c ang
phát tri n. Chương trình ã ư c ưa vào th nghi m k t tháng 2 năm 1997 và t ó, Chương
trình các Giá tr S ng ã và ang trên à phát tri n r ng kh p.
11

12. GI I THI U
Gi ng d y các Giá tr S ng
Làm th nào “d y” v các giá tr ? Làm th nào khuy n khích thanh niên khám phá,
tìm hi u và phát tri n các giá tr cũng như nh ng k năng s ng, thái s ng, nh m giúp h phát
huy h t ti m năng s n có c a mình? Và làm th nào thanh niên bi t mình có th t o nên s khác
bi t trên th gi i này và c m th y b n thân có kh năng t o d ng m t th gi i t t p hơn?
Chương trình Giáo d c các Giá tr s ng là m t chương trình giáo d c mang tính toàn di n,
b i vì chúng tôi tin r ng h c sinh, sinh viên c n ư c trang b nhi u k năng s ng khác nhau, thích
h p cho m i lĩnh v c. N u thanh niên yêu thích các giá tr , cam k t s ng v i các giá tr , h s có
y k năng xã h i, nh n th c và s th u hi u ng d ng các giá tr này vào cu c s ng c a
mình. Trên cơ s ó, Mô hình Lý thuy t LVEP (Giáo d c các Giá tr S ng) và các Ho t ng Giá
tr S ng ra i. LVEP cung c p nh ng phương pháp và ho t ng hư ng d n giá tr cho các giáo
d c viên ch ng t o cơ h i cho h c viên khám phá và tr i nghi m 12 giá tr mang tính ph
quát. H c viên s nh n ư c nhi u l i ích qua vi c phát tri n các k năng, cũng như qua khám phá,
hi u bi t và ng d ng các giá tr .
Sau vài tháng áp d ng, nh ng giáo viên tâm huy t v i chương trình nh n th y r ng m i
giao ti p trong nhà trư ng ư c c i thi n hơn, m i ngư i bi t tôn tr ng và quan tâm n nhau nhi u
hơn. Thư ng thì ngay n nh ng h c sinh có h nh ki m x u cũng thay i n m c không ng .
Trong n l c tìm hi u t i sao cách ti p c n này l i hi u qu như v y, m t s giáo viên ã h i thêm
v cơ s lý thuy t c a LVEP, nh ng phương pháp nào ư c s d ng trong LVEP? Sơ sau s mô
t quá trình khám phá và phát tri n các giá tr ư c s d ng trong LVEP. Có hai quá trình h tr
song song: th nh t là t o ra m t b u không khí l y giá tr làm n n t ng, th hai là th c hi n các
ho t ng giá tr .
12

13. B u không khí d a trên n n t ng các
giá tr
Y u t h tr khám phá các giá tr
Suy ng m Khám phá các Ti p nh n thông
các ho t ng giá tr qua th c tin
suy ng m và t cu c s ng qua nh ng câu
mư ng tư ng thông qua ngu n tin t c, chuy n, i m suy
trò chơi và các môn h c ng m và sách v
Th o lu n
Chia s , i sâu vào khám phá tr i nghi m
và hi u bi t, ng c m
Khám phá các ý tư ng
Th o lu n r ng hơn, t suy ng m, chia s
theo nhóm nh , và l p B n Tâm trí
Phát tri n k năng
Th hi n hi u bi t và c m Xã h i, Môi trư ng và
nh n v giá tr m t cách sáng Th gi i
t o
Các k năng xã Các k năng giao
h i và c m xúc ti p
c a cá nhân
ưa các Giá tr vào th c t cu c s ng
Hành vi ng x d a trên n n t ng giá tr
13

14. B u không khí d a trên n n t ng các giá tr
Xây d ng m t b u không khí có s th u hi u l n nhau t t c m i ngư i u c m nh n
ư c tình yêu thương, th y mình có giá tr , ư c tôn tr ng và an toàn.
Vi c t o nên b u không khí d a trên các giá tr trong bư c chu n b môi trư ng h c t p là
u c n thi t khám phá và phát huy t i a các giá tr tích c c. M t môi trư ng giáo d c l y
ngư i h c làm trung tâm, mà trong ó các m i quan h d a trên lòng tin c y, quan tâm và tôn tr ng
s khơi d y ng cơ t t p, s sáng t o t nhiên, và gia tăng s hi u bi t, ng c m.
Xây d ng “B u không khí d a trên n n t ng các giá tr ” là bư c u tiên trong Sơ Phát
tri n các Giá tr . Do ó, trong quá trình t p hu n, các giáo d c viên ư c yêu c u th o lu n nh ng
phương pháp d y h c t i ưu sao cho ngư i h c c m th y ư c yêu thương, ư c c m thông, tôn
tr ng, và có c m giác an toàn. Trong lúc th o lu n phương pháp giúp ngư i h c tr i nghi m nh ng
c m giác y, b n thân ngư i t p hu n ang t o ra môi trư ng như th .
Mô hình Lý thuy t LVEP kh ng nh r ng h c viên s có cơ h i phát huy t i a ti m năng
c a mình trong m t môi trư ng h c t p có s khuy n khích, ng h , quan tâm và sáng t o. M i
hình th c ki m soát b ng cách e a, tr ng ph t, gây s hãi, x u h ch khi n h c viên c m th y
không phù h p, t n thương, ngư ng ngùng và b t an. T ó h s có c m giác như mình là “ngư i
th a”, và không còn m y thích thú v i vi c h c t p. Nh ng h c viên g p r c r i trong các m i quan
h trư ng c m th y mu n rút lui, t b h t t t c ; m t s ngư i âm ra chán n n, s khác l i rơi
vào vòng l n qu n “trách c → l i → t c gi n → tr thù → trách c ” - và hành vi b o l c là
i u không th nào tránh kh i.
T i sao 5 c m giác này - th u hi u, yêu thương, có giá tr , tôn tr ng và an toàn - l i ư c
l a ch n xây d ng Mô hình Lý thuy t LVEP? Tình yêu thương hi m khi ư c quan tâm nh c
n trong nh ng h i ngh chuyên v giáo d c. Tuy nhiên, là con ngư i, ch ng ai l i không mu n
ư c yêu thương và tôn tr ng, ch ng ai l i không mong mình có ư c s c m thông và an toàn.
Nhi u nghiên c u v kh năng ph c h i tâm lý nhanh chóng ã cho th y t m quan tr ng c a ch t
lư ng m i quan h gi a ngư i tr tu i và nh ng ngư i trư ng thành có ý nghĩa trong cu c s ng c a
h , thư ng là th y cô.
Môi trư ng h c t p s như th nào khi chúng ta c m th y có tình yêu thương, có giá tr và
ư c tôn tr ng? i u gì x y ra trong m i quan h gi a chúng ta v i giáo viên - nh ng ngư i t o
b u không khí h tr , an toàn trong l p h c? Nhi u ngư i ã có kinh nghi m trong chuy n này,
ch ng h n như con c a giáo d c viên, chúng tìm th y i u tích c c, s khích l và ngu n c m h ng
t cha m mình. Trái l i, chúng ta c m th y th nào khi m t giáo d c viên, trư ng ho c nhà, ưa
ch trích, chê bai, t ra khó ch u và căng th ng ho c khi nh ng h c trò khác b c hi p, n t n hay
b xúc ph m? Trong khi y u t khuy n khích, g i lên c m h ng thích thú có th khơi d y s c sáng
t o, thì nh ng phương pháp gây b i r i, lo l ng, phê bình, ch trích, t o áp l c và tr ng ph t l i làm
ch m quá trình ti p thu, h c h i. Ch v i suy nghĩ ác c m, ghét b ho c chê trách cũng có th khi n
con ngư i ta r i b i, không th t p trung h t tâm s c cho nhi m v . G n ây, các chuyên gia trong
lĩnh v c th n kinh h c ang khám phá ra nh ng tác ng tích c c i v i s phát tri n não b khi
tr ư c c vũ, ng viên, và nh ng tác ng có h i khi mang nh ng tr i nghi m au bu n, ch n
thương tâm lý.
Lumsden lưu ý r ng m t môi trư ng h c ư ng có s quan tâm, khuy n khích s t o c m
giác thích thú h c t p và h c l c cũng c i thi n th y rõ (Lumsden, 1994). Và m t môi trư ng như
th cũng giúp gi m h n hành vi b o l c, và t o thái tích c c i v i vi c h c t p (Riley, Cooper,
2000).
Hi n nay trong n n giáo d c, vi c nâng cao thành tích h c t p c a h c sinh ã tr thành áp
l c è n ng lên các giáo viên. Cũng vì áp l c i m s mà d n n căn b nh thành tích, khi n ch t
lư ng d y b h n ch , giáo viên cũng không còn th i gian và nhi t tâm cho vi c t o d ng nh ng
m i quan h t t p v i h c sinh. Lòng am mê, thích thú v n có trong ngh sư ph m b mai m t
d n. i u này cũng nh hư ng x u n ng cơ h c t p và b u không khí l p h c. Alfie Kohn cho
r ng “Cái giá ph i tr cho căn b nh thành tích chính là ánh m t vi c “h c th t sư”. V cơ b n,
h u như nh ng gì mà các h c gi ang tranh cãi hi n nay thì ch quanh i qu n l i ý tư ng h c t p
14

15. và ng cơ sai, và càng b thúc ép nhi u, kh năng càng h n ch i” (Janis, Senge, 2000). Thành
tích s t nâng lên khi vi c h c t p th t s có ch t lư ng. H c t p th t s và ng cơ h c t p gia
tăng trong b u không khí l y giá tr làm n n t ng, nơi mà giáo d c viên s ng úng v i nh ng giá tr
c a chính mình, có tình thương i v i h c viên và giúp h c viên phát tri n các k năng hi u bi t,
tr i nghi m giá tr . i u này không có nghĩa là vi c d y h c xu t s c s luôn x y ra khi có b u
không khí tràn y giá tr ; b n thân ngư i giáo viên m u m c ã là m t giáo viên xu t s c r i. Tuy
nhiên, như Terry Lovat và Ron Toomey k t lu n trong nghiên c u c a h : “Giáo d c các Giá tr
ngày càng ư c nhìn nh n là có s c m nh vư t lên kh i l i răn d y o c chi ti t n m c h n
ch trong cách nhìn ho c nh ng v n thu c v tư cách công dân. Nó ang ư c xem là trung tâm
c a t t c thành qu mà giáo viên và nhà trư ng có tâm huy t có th hy v ng t ư c thông qua
vi c d y v giá tr . Ch riêng v m t này thì vi c giáo d c các giá tr có th ư c xem là “m t m t
xích b thi u” m t giáo viên ưu tú… và vi c giáo d c có ch t lư ng (2006)”.
Tr thành t m gương s ng úng v i các giá tr
Trong các H i th o LVEP dành cho Giáo d c viên, nh ng ch như: “Giá tr c a chúng
ta và s phát tri n các giá tr tr nh ”, “Th p sáng ư c mơ” ư c ra dành riêng cho giáo d c
viên phát huy các giá tr trong cu c s ng c a chính h và nh n di n ra nh ng giá tr nào là quan
tr ng nh t i v i h , ng th i chia s các phương pháp d y h c ch t lư ng t o ra môi trư ng
h c t p lý tư ng. Nhi u giáo d c viên ã khám phá ra v p và t m quan tr ng c a vi c l ng nghe,
t o i u ki n có s ch p nh n, trân tr ng và ư c là chính mình.
Chính nh ng con ngư i trư ng thành, chín ch n như th y cô giáo là hình m u có s c nh
hư ng m nh m n h c trò. Do tu i tr là l a tu i ham tìm tòi khám phá, l i hay hoài nghi, nên h
s r t thích thú v i nh ng giáo d c viên có lòng am mê làm nh ng i u tích c c cho th gi i và
th c hành nh ng gì mình nói.
K năng t o d ng b u không khí d a trên n n t ng các giá tr
Mô hình Lý thuy t LVEP cùng ph n Nh n th c, Khuy n khích và Xây d ng nh ng Hành vi
Tích c c k t h p vi c gi ng d y qu n lý b t tr c - gi i quy t các v n , tình hu ng b t ng x y ra -
theo cách ti p c n mang tính nhân văn như trên giúp chúng ta nh n ra r ng ã là con ngư i, ai cũng
mong mu n ư c yêu thương và tôn tr ng. Chính s quan tâm, yêu thích và tôn tr ng trong khi ch
ra nh ng tính cách thích h p có th giúp h c sinh hình thành kh năng phân tích ki u hành vi c a
mình ho c nh ng k năng h c thu t khác, và phát tri n năng l c t ánh giá m t cách tích c c và
phát huy b n năng ti m n. Theo cách ti p c n này, m i quan h con ngư i ư c c i thi n cũng như
s c ti p thu, lĩnh h i nh y hơn và nhu c u c a h c sinh ư c áp ng.
K năng t o d ng b u không khí d a trên n n t ng giá tr cũng bao g m các ho t ng: l ng
nghe tích c c, ưa ra quy t c h p tác; ưa ra nh ng d u hi u nh thông báo gi yên l ng, t p trung,
khơi d y c m giác bình yên ho c tôn tr ng; gi i quy t mâu thu n; và hình th c k lu t d a trên giá
tr . L ng nghe tích c c là m t phương pháp hi u qu dành cho nh ng thanh niên hay t ra kháng
c , b t h p tác. Phương pháp này lâu nay ư c các tư v n viên và các nhà tr li u áp d ng. Thomas
Gordon cũng ngh các giáo viên nên b t u làm quen và s d ng phương pháp L ng nghe tích
c c. Ông cho r ng t c gi n là m t c m xúc th phát. Ý tư ng c áo này r t h u ích trong vi c c i
thi n m i quan h gi a giáo d c viên v i nh ng h c sinh “ngang bư ng”.
Xác nh quy t c h p tác là m t cách giúp tăng thái nhi t tình tham gia và t ch c a h c
viên. Nhi u giáo d c viên cho r ng khi thanh niên óng góp vào quá trình xây d ng quy t c ng x ,
h s tuân th k lu t nghiêm túc hơn, và có trách nhi m hơn trong vi c qu n lý hành vi c a mình,
ng th i qua ó khuy n khích nh ng hành vi tích c c b n bè ng trang l a.
Vi c t p hu n LVEP trong khuôn kh k lu t d a trên n n t ng các giá tr cũng k t h p v i
nh ng lý thuy t v qu n lý b t tr c, hi u bi t tính nhân văn c a h c viên và ni m tin vào t m quan
tr ng c a các m i quan h lành m nh, h nh phúc. M t s ngư i s d ng phương pháp qu n lý b t
tr c xem thanh niên như là c máy; nhu c u c n có c m giác ư c ch p nh n và có giá tr – t th y
cô và/ho c b n cùng trang l a – thì không ư c xem là nhân t tr ng y u trong vi c hình thành
15

16. ki u hành vi ng x úng n. Khi nhu c u chính áng này ư c xem là m t ph n c a k ho ch
can thi p, k t qu thành công s vư t quá s mong i.
V i Mô hình Lý thuy t LVEP, giáo d c viên có th ánh giá các y u t tích c c và tiêu c c
nh hư ng n h c sinh, l p h c ho c trư ng h c, và i u ch nh các y u t giúp h c sinh c m
th y mình ư c yêu thương, tôn tr ng, th u hi u và an toàn hơn là c m th y ngư ng ngùng, b cô
l p, t n thương, s hãi và b t an. Nh ng bư c chu n b gi i quy t mâu thu n có nh n m nh n
vi c l p k ho ch h tr xây d ng hành vi tích c c c a h c sinh. Giáo viên t p trung vào vi c i
x v i h c sinh sao cho h c m th y mình ư c ng viên, khích l tinh th n trách nhi m trong
vi c t i u ch nh hành vi c a b n thân. Ch ng h n, v i nh ng h c sinh có thái tiêu c c và gây
ra nh ng h u qu , trong kho ng th i gian ph i tr giá cho h u qu y, h s không b i x gi ng
như m t “k x u”. Ngoài ra, có nh ng lúc giáo viên c m th y t t nh t là v ng vàng, kiên quy t,
nghiêm túc hay th m chí là c ng r n nh m giúp h c sinh xây d ng kh năng t i u ch nh b n thân
trong khi ang “tr giá” cho nh ng h u qu ã gây ra. i u này ph n ánh trong công trình nghiên
c u c a Satir; c m nh n tràn y tình yêu thương và nh ng i u t t p là h t gi ng n y n nh ng
hình th c ng x giao ti p và hành vi tích c c c a thanh niên.
Các bài h c Giá tr S ng
Có 12 bài h c v giá tr trong quy n sách Nh ng Giá tr Cu c S ng, m i bài h c c p
n m t giá tr khác nhau. M i bài h c ư c thi t k d a theo góc nhìn tâm lý h c, c bi t thích
h p v i h c viên mang tư tư ng ch ng i ho c b cách ly, cô l p. Các ho t ng giúp h n ch n
m c t i thi u thái ch i b , kháng c - làm cho h c viên c m th y nh ng giá tr này th t s có
liên quan n b n thân và mang l i l i ích cho h . Ch ng h n, vi c gi ng gi i cho h c viên r ng
không nên gây g , ánh nhau trong trư ng không ch không m y hi u qu , mà nó còn khi n cho
nh ng h c viên “cá bi t” thêm th ơ, b c b i, th m chí mu n ch ng i l i. Cách t t nh t ây là
nên b t u m i bài h c v giá tri Hòa bình b ng m t bài t p mư ng tư ng. i u này s giúp khơi
d y kh năng sáng t o v n có c a t t c h c viên. M t khi các h c viên phát tri n ư c ti ng nói
bình an, h s càng ư c c vũ, khích l ti p t c th o lu n v k t qu c a s bình an – cũng như
s b o l c, b o hành.
T ng ơn v bài ư c thi t k sao cho ngư i h c c m th y có liên quan và có ý nghĩa i
v i b n thân.
Thư ng thì các giá tr ch ư c hư ng d n m c nh n th c, vì lý do này nên giáo d c
viên c n th c hi n t t c ho c g n như t t c các bài h c trong m i ơn v bài mà h mu n h c viên
c a mình khám phá. H c viên s yêu thích các giá tr và s ng theo giá tr n u h ư c khám phá nó
trên m i lĩnh v c khác nhau và phát tri n các k năng cá nhân, k năng xã h i mà có th cho phép
h tr i nghi m l i ích c a vi c s ng theo nh ng giá tr y.
M t bài h c cơ b n v giá tr có th ư c ti n hành tùy theo i u ki n h c t p s n có. Các
giáo viên trung h c và gi ng viên i h c ư c khuy n khích liên h các giá tr v i môn h c ang
gi ng d y ho c nh ng s ki n thích h p, có liên quan. Ch ng h n như, m t bài h c cơ b n v giá tr
có th ư c ti n hành song song v i môn kinh t h c, l ch s v.v... ho c khi có nh ng tin t c th i
s th gi i ho c a phương v nh ng gì h c sinh, sinh viên quan tâm.
Y u t h tr khám phá các giá tr
M i Ho t ng Giá tr S ng b t u v i 3 y u t h tr vi c khám phá các giá tr - ư c ghi
chú trong sơ - bao g m: Ti p nh n Thông tin, Suy ng m, và Khám phá các giá tr qua th c t
cu c s ng.
Ti p nh n Thông tin: ây là cách d y v giá tr theo ki u truy n th ng. Sách v , chuy n
k , các ngu n thông tin có th tr thành tr th c l c trong vi c khám phá các giá tr . H c sinh s
c m th y r t h ng thú khi ư c nghe nh ng ví d th c t v nh ng ngư i thành công khi h mang
trong mình nh ng giá tr c n thi t. Vì v y, giáo viên trung h c c n tìm tòi và khai thác nh ng
16

17. ngu n tư li u phù h p làm sao cho h c sinh c m th y thích thú, t ó giúp h hi u ư c t m
quan tr ng c a giá tr và hành ng úng n c a b n thân.
Sau m i bài h c, c n g i ra nh ng i m suy ng m v giá tr . Nh ng i m suy ng m này
ư c gi i thi u u m i ơn v bài h c, và ư c k t h p v i các ho t ng khác trong các bài h c
cơ b n. “Hi u bi t các giá tr c t lõi là i u c n thi t gi ng d y giá tr n u h c viên s n sàng
g n bó lâu dài v i nh ng nguyên t c s ng cao p” (Thomas Lickona, 1993). Nh ng i m suy
ng m này mang tính ph quát, m ra m t t m nhìn v t m quan tr ng c a nhân ph m và s tôn
tr ng dành cho m i ngư i. Ch ng h n như, m t i m suy ng m trong bài h c Tôn tr ng là: M i
ngư i trên th gi i, k c b n thân tôi, u có quy n ư c tôn tr ng và s ng có nhân ph m. M t
i m suy ng m v Khoan dung là: Khoan dung là s c i m và nh n ra v p c a nh ng i u
khác bi t.
Giáo viên có th b sung thêm vào nh ng suy nghĩ riêng c a mình, ho c s d ng nh ng câu
thành ng , ng n ng ư c ưa thích, nh ng câu danh ngôn n i ti ng nh ng gì mình truy n t
thêm ph n phong phú. Tương t , các h c sinh cũng có th ưa ra suy ng m c a riêng mình ho c
nghiên c u nh ng câu nói n i ti ng, ư c ưa thích trong n n văn hóa, l ch s dân t c.
Suy ng m: Các ho t ng tư ng tư ng và suy ng m yêu c u h c viên ưa ra nh ng ý tư ng
c a riêng mình. Ví d , h c viên ư c yêu c u hình dung v m t th gi i hòa bình. Khi mư ng
tư ng ra nh ng giá tr ư c ng d ng, h c viên có th tr i nghi m và suy ng m v nh ng ý tư ng
c a mình. Quá trình t o d ng, s h u và hy v ng là nh ng bư c c n thi t gia tăng c m giác
h ng thú i v i các giá tr .
G n ây ngư i ta cho r ng vi c mư ng tư ng mang l i r t nhi u l i ích. Peter Senge (2000)
lưu ý: “Hình th c ho t ng t p th này hư ng m i ngư i t p trung vào m c ích chung. Con
ngư i v i m c ích chung có th h c cách gi s cam k t trong nhóm b ng cách t o nh ng hình
nh tư ng tư ng v tương lai và hình thành nh ng nguyên t c hành ng. Nh ng bài luy n t p này
chính là h t gi ng suy nghĩ ban u s giúp m i ngư i t ư c i u mình mong mu n”. Vi c s ng
theo m t giá tr nào ó có th tr thành m c ích chung cho h c viên trong l p, trong trư ng ho c
khoa. Các h c viên có th hào h ng, thích thú và t hào t o nên s khác bi t tích c c.
Nh ng bài t p suy ng m yêu c u h c viên ng m nghĩ v nh ng tr i nghi m c a mình trong
m i liên h v i giá tr . H c viên cũng ư c yêu c u suy ng m v nh ng khía c nh khác nhau
bư c sau trong bài h c. Quan tr ng là h c viên có th h c t p tích c c n u h có th phân tích,
ánh giá và ng d ng các giá tr phù h p cho m t tình hu ng c th .
Khám phá các giá tr qua th c t cu c s ng: Thanh niên là l a tu i r t ham tìm tòi, hi u
bi t nh ng gì ang di n ra quanh mình, vì th hãy tìm nh ng lĩnh v c mà h c viên quan tâm, như:
AIDS, nghèo ói, b o l c, ma túy, tham nhũng, cái ch t c a b n cùng l p ho c tình tr ng ô nhi m
môi trư ng t i a phương… Nh ng lĩnh v c này s g i m ch th o lu n r t th c t , thi t th c
v tác ng c a giá tr và ph n giá tr , cũng như hành ng c a chúng ta t o nên s khác bi t như
th nào.
Th o lu n
T o m t không gian th o lu n c i m , tôn tr ng l n nhau là i u r t quan tr ng và c n thi t.
Khi có ư c i u này, vi c chia s s tr nên d dàng, tho i mái hơn. Vi c bày t nh ng c m giác,
c m nh n sau m i câu h i có th làm sáng t quan i m cá nhân và tìm ư c s ng c m hơn.
Th o lu n trong m t môi trư ng mang tính h tr có th giúp hàn g n, ch a lành t n thương r t
hi u qu . S ngư ng ngùng, x u h ban u có th ư c gi i t a ho c tri t tiêu khi các h c viên
khám phá r ng nh ng ngư i khác cũng có c m giác như mình. Thêm vào ó, h s có ư c nh ng
ý ki n óng góp, b sung cái nhìn c a mình thêm th u áo hơn. i u này không ch mang l i l i
ích cho b n thân h mà còn mang l i l i ích to l n cho c nhóm.
Quá trình th o lu n còn có th giúp cho i u tiêu c c ư c ch p nh n và t ó t o b u
không khí c i m tìm hi u nguyên nhân d n n nh ng tiêu c c này. Khi t t c ư c th c hi n
17

18. v i s tôn tr ng chân thành, h c viên s d n tháo b ư c “hàng rào phòng th ”, và không còn
bi n minh cho tính tiêu c c c a h . M t khi nh ng giá tr tích c c ư c khám phá, h c viên s c m
th y b n thân mình có giá tr ; d n d n h th y t do và có ý chí m nh m hành ng khác i.
Trong nhi u Ho t ng Giá tr S ng, các câu h i g i m th o lu n ư c ưa ra, ch ng h n
nh ng câu h i v c m giác, g i m quá trình khám khá tr i nghi m và ưa ra bi n pháp thay th .
Giáo d c viên có th s d ng câu h i khơi d y c m xúc ho c hi u bi t c a h c viên. vi c
gi ng d y các giá tr t hi u qu , giáo d c viên ph i bi t chú ý n khía c nh c m xúc (t tr ng,
th u c m, t ki m soát, khiêm t n v.v…), Lickona g i ây là “c u n i gi a s suy xét và hành
ng” (Shea, 2002).
M t lý do t i sao mà LVEP có th ư c s d ng trong nhi u n n văn hóa khác nhau ó là
các câu h i ph n l n d ng m . Nh ng câu h i d ng này cho phép h c viên th o lu n các giá tr và
ng d ng nó theo nh ng cách th c thích h p v i n n văn hóa và l i s ng c a dân t c mình. Ch ng
h n: “B n th hi n s tôn tr ng i v i cha m mình b ng cách nào?” s ư c tr l i b ng nhi u
cách khác nhau, tùy thu c vào n n văn hóa, tuy nhiên k t qu theo mong mu n thì l i như nhau.
Trong các câu h i th o lu n, thư ng thì ch có m t ho c hai câu d ng tr l i “ úng – sai”, ho c
“có – không”. Ch ng h n: “Có nên làm cho ngư i khác t n thương hay không?”. Câu tr l i úng
là “Không”. N u h c viên nào tr l i “Có”, thì giáo d c viên s gi i thích lý do t i sao vi c gây t n
thương cho ngư i khác l i không t t.
Khám phá các ý tư ng
Ti p theo sau các cu c th o lu n là ho t ng t suy ng m ho c lên k ho ch cho nhóm v
nh ng ho t ng ngh thu t, vi t nh t ký, ho c k ch. Nh ng cu c th o lu n khác s giúp hình thành
B n Tâm trí (Mind map)các giá tr và ph n giá tr . Phương pháp này h u ích cho vi c xem xét
các tác ng c a giá tr và ph n giá tr i v i b n thân, m i quan h và xã h i. i chi u s tương
ph n v tác ng c a giá tr và ph n giá tr là bư c quan tr ng nhìn ra nh ng k t qu dài h n.
Senge (2000) lưu ý v h th ng tư duy: “Qua phương pháp B n Tâm trí, con ngư i h c cách
hi u bi t t t hơn v s tương thu c l n nhau và s thay i, và theo ó có th x lý hi u qu hơn
các y u t hình thành nên k t qu hành ng”.
Các cu c th o lu n trong nhóm nh giúp xem xét các tác ng c a giá tr trong nh ng môn
h c, lĩnh v c khác nhau. Ch ng h n như, khi t ra v n :“Nh ng v n n n c a Th gi i ngày
nay”, các giáo d c viên có th g i lên s quan tâm và c m nh n c a h c viên trư c các v n
mang tính th i s , ng th i hư ng d n h c viên c a mình hình thành nh ng nhóm nghiên c u nh
ho c nhóm tra c u thông tin trên Internet. Các ho t ng giá tr có th khơi d y ni m thích thú th t
s h c viên. Nh n ra ni m am mê h c viên và hư ng d n h khám phá v môn h c là m t
hình th c gi ng d y cho phép h c viên “h c th t” và thúc y chuy n hóa ng cơ thành hành ng
c th . Sau ây là m t s câu h i giúp khơi d y lòng nhi t tình: “T i sao b n l i nghĩ i u ó x y
ra?”, “M i quan h gi a… là gì?”, “Theo b n là nên th c hi n i u gì?”.
Th hi n hi u bi t và c m nh n v giá tr m t cách sáng t o
Ngh thu t là phương ti n tuy t v i th hi n nh ng ý tư ng, c m nh n các giá tr m t
cách sáng t o, và bi n nh ng giá tr y thành c a mình. Ch ng h n có th k t h p gi a v , chơi trò
chơi, v i trình di n ngh thu t, ho c nh y múa k t h p v i âm nh c… i u này r t t t cho vi c
bi u l và phát huy tinh th n t p th . Thông qua các ho t ng y, h c viên s t liên h v i nh ng
giá tr v n có s n c a b n thân và nh n ra nh ng gì mình th t s mu n nói. Quá trình sáng t o cũng
có th mang l i nh ng hi u bi t m i m , giá tr tr nên ý nghĩa hơn i v i h vì nó ã tr thành
c a h . Ngoài ra, nh ng ho t ng khác như vi t nh t ký, hay sáng tác truy n, thơ cũng mang l i
r t nhi u l i ích. Nh ng s n ph m p , sáng t o y s khơi d y ni m t hào và thôi thúc h c
viên bi t quý tr ng b n thân hơn. S a d ng c a các lo i hình ngh thu t có th giúp h c viên
h ng thú hơn. M t môi trư ng h c t p như th s t o i u ki n cho m i ngư i t a sáng, giúp h
bi t khai thác nh ng ti m năng to l n n ch a trong mình.
18

19. Âm nh c cũng là m t phương ti n h tr quan tr ng. Nó không ch giúp con ngư i xích l i
g n nhau hơn, mà còn có th ch a lành, hàn g n t n thương r t hi u qu . Nhi u h c viên ã sáng
tác nh ng b n rap r t c áo nói v các giá tr . Hay cũng có nhi u giáo viên ã mang n nh ng
bài hát truy n th ng hát cùng h c viên.
Phát tri n k năng
N u ch suy ng m và th o lu n các giá tr thôi thì chưa , c n có các k năng ng d ng
giá tr vào th c t . Ngày nay, thanh niên r t c n tr i nghi m c m giác tích c c có ư c t giá tr ,
hi u k t qu c a hành vi ng x và mu n ch ng ưa ra nh ng quy t nh có s c nh hư ng l n.
Howard Gardener nh c n t m quan tr ng c a Trí thông minh N i tâm (Intra-personal
Intelligence) và Trí thông minh tương tác cá nhân (Inter-personal Intelligence) trong lý thuy t Trí
thông minh a d ng (Multiple Intelligences) c a ông (1983). Goleman nh n th y r ng “Vi c hi u
ư c c m xúc s h tr r t t t cho vi c ki m soát b n thân, t p trung và n nh v ng ch c v tâm
lý. Cách làm này c ng c kh năng h c t p chuyên môn c a h c sinh trong b t kỳ lĩnh v c, b môn
nào. H c viên tr i qua chương trình xây d ng năng l c c m xúc và xã h i, thì có i u ki n phát
tri n ư c lo i hình trí tu xúc c m (emotional intelligence) (Goleman, 1995). Nh ng chương trình
như v y bao hàm c vi c h c t p nh ng k năng xã h i, th u c m, gi i quy t mâu thu n và nh ng
chi n lư c hư ng d n mư ng tư ng.”
Các k năng xã h i và c m xúc c a cá nhân: R t nhi u k năng giao ti p ư c hư ng d n
trong các Ho t ng Giá tr S ng. nh ng bài h c như Bình an, Tôn tr ng và Yêu thương s gi i
thi u cho b n nh ng bài t p Thư giãn/T p trung. Nh ng bài t p Thư giãn/T p trung này giúp h c
viên “c m nh n” v giá tr rõ hơn. Thông thư ng, nhi u thanh niên không thích “ph i gi tr t t ”
trư ng. H cho r ng i u ó gây c ch năng lư ng và h n ch ni m vui, ni m am mê c a h , và
v i h - vi c gi tr t t ch ng qua là tuân th nh ng quy nh ngư i l n t ra mà thôi.
Giáo viên có th nh n th y r ng th c hi n các bài t p này s giúp h c viên tr m tĩnh hơn, ít
căng th ng hơn, tăng m c t p trung, và h c t p cũng hi u qu hơn. Lúc u h c viên thư ng có
thái ch ng i, nhưng r i s ch ng i này d n m t i sau vài bu i, và th c t cho th y các h c
viên b t u thích có m t kho ng th i gian yên l ng cho riêng mình. M t khi quen d n v i cách
làm này, h c viên có th t t o ra bài t p Thư giãn/T p trung cho b n thân. Kh năng t i u ch nh
c m xúc và gi m stress là m t k năng quan tr ng trong vi c thích nghi và giao ti p m t cách thành
công. Vi c t i u ch nh giúp con ngư i nhanh chóng i m tĩnh tr l i khi nh n ra m i e d a và
có th th gi mình bình yên, thanh th n hơn trong cu c s ng thư ng nh t.
Nh ng ho t ng Giá tr khác giúp hi u bi t rõ nh ng ph m ch t tích c c c a cá nhân,
kh ng nh m nh m ni m tin r ng “Tôi có th t o nên s khác bi t”; tìm hi u các quy n cá nhân
và trân tr ng kh năng nh n th c c a h ; và làm quen v i hình th c “ i tho i n i tâm” tích c c,
thi t l p m c ích và nh ng trách nhi m có liên quan. H c viên ư c yêu c u ng d ng các k
năng theo nhi u cách a d ng khác nhau, ch ng h n như thi t l p m c ích cho b n thân và li t kê
nh ng suy nghĩ gây n n lòng và nh ng suy nghĩ khích l .
Các k năng giao ti p: Các k năng h tr xây d ng trí tu xúc c m ư c gi i thi u trong các ho t
ng trên ây và c ng c hi u bi t v s t n thương, s hãi, gi n d và các k t qu c a chúng trong
m i quan h gi a chúng ta v i nh ng ngư i xung quanh. Các k năng gi i quy t mâu thu n, giao
ti p tích c c, các trò chơi h p tác và th c hi n d án cùng nhau là nh ng ho t ng nh m xây d ng
k năng giao ti p gi a các cá nhân. K năng gi i quy t mâu thu n ư c gi i thi u trong su t bài
Hòa bình và ư c c ng c trong các bài h c cơ b n v Tôn tr ng và Yêu thương. Trong bài Yêu
thương, h c viên ư c yêu c u nghĩ v m t v n nào ó và hình dung chuy n gì s x y ra n u h
v n d ng giá tr yêu thương. S phát tri n các k năng nh n th c, tr i nghi m i cùng v i k t qu
s hư ng h c sinh suy nghĩ và ưa ra cách ph n ng phù h p trong nh ng hoàn c nh khó khăn. Các
giáo d c viên ư c khuy n khích t o cơ h i cho h c viên tr thành nh ng ngư i trung gian gi i
quy t mâu thu n.
19

20. Phương pháp s d ng Th tình hu ng cho phép h c viên ng d ng các giá tr và xem xét l i
k t qu hành ng. H cũng có th t chu n b các Th tình hu ng riêng cho mình. H c viên ti p
t c i u ch nh k năng giao ti p sao cho t t hơn sau các trò chơi. M t k năng trong bài h c Khoan
dung là t o ra nh ng ph n ng tích c c, “kh ng nh mình” khi ngư i khác ưa ra nh ng l i nh n
xét phân bi t i x . Hãy v n d ng trí sáng t o cùng v i th o lu n và phương pháp hư ng d n tr c
ti p giúp h c viên c m th y tho i mái hơn trong vi c áp d ng nh ng k năng m i trong th c t .
Xã h i, Môi trư ng và Th gi i
Nh m giúp thanh niên “dám” mơ ư c, dám nuôi dư ng hoài bão, có i u ki n óng góp cho
xã h i và nh t là h hi u ư c ý nghĩa to l n c a các giá tr trong m i quan h v i c ng ng,
nhi u ho t ng ã ư c t ch c. Ví d : dàn d ng nh ng v k ch th hi n k t qu c a vi c gi giá
tr ho c ph n giá tr trong kinh doanh; thi t k m t mô hình công ty mà trong ó ngư i ch th hi n
giá tr yêu thương; ch rõ nh ng hành ng thi u khoan dung và thu th p nh ng câu chuy n v lòng
khoan dung trên báo chí.
Ngày nay, n u thanh niên không ch ng d ng nh ng giá tr này vào cu c s ng c a riêng h ,
mà còn chia s v i c ng ng, xã h i, h có th s ư c khám phá thêm nh ng v n v công
b ng xã h i và tìm nh ng t m gương minh h a nh ng giá tr y. Ví d , bài h c Gi n d bàn n ch
môi trư ng và trách nhi m i v i h sinh thái. H c viên ư c khuy n khích tìm ki m nh ng
phương pháp h u ích, thi t th c ngưng làm suy thoái môi trư ng và thúc y ho t ng b o v
h sinh thái t nhiên trong khu v c.
Nh m tăng cư ng tr i nghi m, nh n th c các k t qu i v i công b ng xã h i, h c viên
ư c khuy n khích xem xét tác ng do hành ng c a cá nhân i v i ngư i khác, và làm th nào
m i ngư i t o nên s khác bi t. Ch ng h n, trong bài h c Trung th c, h c viên ư c yêu c u
d ng m t ti u ph m th hi n ch Trung th c và thi u Trung th c, l y b i c nh t nh ng s ki n
th c t , hay t nh ng bài h c l ch s , xã h i. R i sau ó, h tìm hi u k t qu c a s thi u trung
th c ho c lòng tham i v i cu c s ng c a ngư i khác, và h i các “di n viên” v c m giác c a h
khi nh p vai.
Các bài h c v Khoan dung, Gi n d và oàn k t g i m nh ng y u t th hi n trách nhi m
i v i xã h i cùng nh ng ho t ng thú v và vui nh n. ó, h c viên khám phá s a d ng c a
các n n văn hóa khác nhau hình nh chi c c u v ng a s c màu. Bài h c Gi n d ưa ra nh ng l i
ngh v vi c b o t n và tôn tr ng thiên nhiên, môi trư ng sinh thái. Còn bài h c oàn k t, h c
viên có d p i vào tìm tòi nh ng t m gương, hình m u tích c c v tình oàn k t, và sau ó cùng
nhau th c hi n m t d a án ã ch n l a.
H i nh p các giá tr vào cu c s ng
Ph n “H i nh p các giá tr vào cu c s ng” hư ng d n h c viên ng d ng các hành vi d a
trên n n t ng giá tr v i gia ình, xã h i và môi trư ng. Ví d như có nh ng bài t p v nhà cho h c
viên ưa ra nh ng hành vi ng x m i theo úng giá tr trong gia ình. H c sinh ư c yêu c u l p
nh ng k ho ch c bi t làm m u các giá tr khác nhau trong l p h c, trư ng ho c c ng ng.
Cha m và công vi c kinh doanh ư c xem là nh ng ngu n l c h u ích, ch ng h n h có th giúp
h c sinh h c cách xây d ng m t khu vư n h u cơ ho c làm th nào làm s ch dòng kênh. H c
viên ư c khuy n khích chia s nh ng v k ch và b n nh c y ch t sáng t o c a h cho nh ng
ngư i b n ng trang l a và nh ng h c viên nh tu i hơn. Hãy t o i u ki n cho h c viên tham gia
vào nh ng d án ph c v h c t p. Chính vi c c m th y b n thân có kh năng t o nên s khác bi t
s xây d ng lòng t tin và cam k t s ng v i các giá tr .
20

21. T p hu n LVEP
Vi c t o d ng b u không khí d a trên giá tr góp ph n cho thành công c a chương trình, t o
s thích thú, l i ích và hi u qu hơn cho c ngư i h c và ngư i d y. Do ó, nên có m t bu i T p
hu n cho các Giáo d c viên LVEP toàn trư ng.

Nh ng ho t ng giá tr này là bư c u nh m làm n i b t
nh ng giá tr văn hóa c a b n
Chúng tôi hy v ng r ng các ho t ng này s khơi d y nh ng ý tư ng cho giáo viên và các
b c ph huynh khi h cùng v i con cái mình khám phá m t s cách th c tr i nghi m và khám phá
Giá tr . Hãy s d ng các ngu n l c s n có và s c sáng t o c a b n thân, ng th i khai thác các k
năng và ki n th c c a mình ti p t c chương trình giáo d c l y Giá tr làm n n t ng. Hãy s d ng
nh ng bài hát truy n th ng c a dân t c ho c nh ng bài hát t các n n văn hóa khác trên th gi i.
Các giáo viên có th h i ý v i nhau trư c khi gi i thi u v t ng Giá tr và chia s v i h c
viên v nh ng Giá tr ó. Nên d n ra các câu chuy n dân gian, các câu chuy n hư c u ho c các câu
chuy n v ngư i th t vi c th t, các bài h c l ch s , các b phim thích h p… Nên ưa nh ng câu
chuy n mang tính giáo d c cao vào bài h c. Có th h c viên s r t thích thú khi ư c trình di n các
câu chuy n ó. Ngoài ra, giáo viên có th ngh h c viên sáng tác các v k ch ho c bài hát riêng
nào ó, th m chí, h c viên có th xây d ng m t v k ch ng n trong ó có nh ng tình ti t ư c ng
tác ng u h ng và ư c s d ng tăng ph n k ch tính cho các tình hu ng ã th o lu n. Nh ng
ngư i l n tu i hơn có th k nh ng câu chuy n ng ngôn và d y nh ng hình th c âm nh c c xưa.
Các nhà giáo d c có th ưa các ho t ng mà h ã sáng t o ra lên trang web.

Tìm âu ra gi d y các Giá tr ?
Nh ng ngư i làm công tác giáo d c thư ng ưa ra câu h i này, b i h b s c ép v th i gian
v i nh ng chương trình h c quá t i. Tuy nhiên, vì l i ích c a vi c d y các Giá tr , nhi u ngư i
trong s h ã tìm cách l ng ghép nh ng ho t ng Giá tr vào m t s ho t ng hàng ngày. Các
môn thu c lĩnh v c Xã h i như L ch s , Văn h c, ho c các môn có liên quan n Ngh thu t u
r t thu n l i cho vi c khám phá nh ng Giá tr . Vì nhi u ho t ng trong cu n sách này phù h p v i
Ngh thu t t do, nên m t s trư ng ã dành ra ph n l n th i gian d y v Giá tr trong các ti t
h c ng văn. Nh ng ho t ng Giá tr khác có th phù h p v i các bài h c nghiên c u Xã h i,
Ngh thu t, K ch ho c Giáo d c th ch t.
C n dành ra bao nhiêu th i gian hư ng d n các giá tr sao cho hi u qu ?
Theo nghiên c u n i b , cùng v i vi c ph ng v n, tham kh o ý ki n c a các nhà giáo d c,
m i tu n n u dành ư c 90 phút hư ng d n các ho t ng giá tr ch c ch n s mang l i thành
công rõ r t, h c sinh d n d n s n sàng cam k t th c hành ng d ng các k năng xã h i tích c c và
s ng v i các giá tr c a mình.
Ai d y các Bài h c cơ b n
M i bài h c c a Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng bao g m nhi u ý tư ng khác nhau
cho nh ng ho t ng Giá tr các lĩnh v c khác nhau. B ng cách này, t t c các giáo viên u có
th tham gia và óng góp cho vi c khám phá các Giá tr trong khuôn kh b môn mình m nhi m.
Nhi u bài v Giá tr , b sung cho ý tư ng cho các b môn, còn có các Bài h c cơ b n. Trong
m i bài h c cơ b n u ch a ng nh ng bài h c ch y u khám phá các Giá tr nh t nh. Theo
chúng tôi thì giáo d c viên nên d y các Bài h c cơ b n này theo trình t ã s p x p.
21

22. M i trư ng c n xem xét các Bài h c cơ b n quy t nh xem d y ghép vào môn nào. Ví
d , vì nhi u Bài h c cơ b n v Hòa bình và Tôn tr ng có các ho t ng th o lu n và vi t (ví d như
vi t bài lu n ng n), cho nên các ho t ng này có th ư c d y l ng ghép trong ti t ng văn n u
không có th i gian riêng hư ng d n các giá tr ho c phát tri n các k năng xã h i. Các Bài h c
cơ b n v Trung th c có th ư c d y trong các ti t L ch s . M t s trư ng còn dành h n ra m t s
gi h c các Giá tr . Nh ng ngư i làm công tác giáo d c ã xem xét r t k chương trình c a h
tìm xem có th l ng ghép các ho t ng Giá tr vào th i gian bi u mà h ang d y hay không.
Ví d , có trư ng l ng ghép vào ti t u tiên, trư ng khác l i l ng ghép ch ng 20 phút vào “th i
gian giao lưu văn hóa” xây d ng m i quan h gi a các h c viên nói các ngôn ng khác nhau. Có
nhi u kho ng th i gian r t phù h p cho các “Bài h c cơ b n”.
M t s giáo viên th c hi n các ho t ng Giá tr trong các bài h c ngo i ng như ti ng Anh.
Trong trư ng h p này, vi c s d ng các ho t ng l y ra t Nh ng Ho t ng Giá tr dành cho Tr
em t 8 - 14 tu i là thích h p vì r t nhi u i m suy ng m trong cu n sách dành cho thanh niên r t
tr u tư ng.
Có nh ng giáo viên mu n h p nhóm cùng nhau trao i, tìm cách ng d ng giá tr vào
b môn c a mình. Nh ng giáo viên d y b môn m thu t, ngh thu t có th l a ch n hư ng d n
các giá tr Hòa bình, Tôn tr ng và Trách nhi m, trong khi ó các giáo viên d y l ch s , nghiên c u
xã h i có th m trách hư ng d n giá tr Trung th c.

Làm sao b t u Chương trình?
Trong khi có m t s giáo viên ti n hành các ho t ng d y v Giá tr trong t ng l p riêng
bi t, thì có nhi u trư ng khác l i th y r ng s d ng phương pháp toàn trư ng cùng tham gia là r t
có l i. i v i phương pháp sau, các giáo viên c n h p nhau l i và có th m i c ph huynh h c
viên, sau ó trao i m c ích c a mình v i nhà trư ng, nhu c u c a h c viên và nh ng Giá tr mà
mình mong mu n t p trung truy n t cho h c viên. M t s trư ng quy t nh ch t p trung vào h c
m t Giá tr trong su t m t ho c hai tháng, m t s trư ng khác l i ch n m t vài Giá tr d y trong
năm h c, xây d ng m t khung riêng bi t cho s phát tri n o c c a h c viên trong trư ng.
bi t thêm thông tin, hãy tham kh o B n K ho ch trong Sách Hư ng d n t p hu n dành cho các
giáo d c viên LVEP.
Các bu i h i h p và nh ng bài hát
N u c trư ng cùng khám phá v m t Giá tr trong cùng m t th i gian thì vi c t ch c m t
cu c h p ng n là cách th c r t t t b t u. M t vài giáo viên có th xây d ng m t chương trình
m u, sau ó, trong bu i sinh ho t chung trư ng, h c viên các l p có th thay phiên nhau trình
bày các Giá tr m t cách sáng t o thông qua v k ch ng n, âm nh c...
T i sao ph i b t u v i bài h c v Giá tr Hòa bình và Tôn tr ng?
Vi c m i giáo viên, m i trư ng hay h th ng các trư ng xem xét nhu c u c a h c sinh và
xây d ng m t chương trình riêng phù h p v i hoàn c nh c th là i u r t quan tr ng. Tuy nhiên,
b n nên b t u chương trình b ng bài h c v Hòa bình và ti p theo là Tôn tr ng. Bài v Hòa bình
nên ư c ti n hành u tiên b i vì theo kinh nghi m c a chúng tôi, t t c h c sinh u quan tâm t i
m t th gi i Hòa bình - th m chí, cho dù nh ng h c sinh này có th là nh ng em hay gây g , ánh
nhau i chăng n a. Các h c sinh th y r ng bài h c v Hòa bình thích h p và r t thú v , giúp gi m
b t “s ch ng i” mà giáo viên có th g p ph i nh ng h c sinh thư ng ư c xem là “ng
ngư c”. Tôn tr ng là ph n h c th hai ư c ngh vì h u h t h c sinh th y r ng nó cao ph m
ch t cá nhân và r t ích l i. Giáo viên nh n th y h c sinh tr nên t tin hơn, tôn tr ng ngư i khác và
năng ng hơn trong l p.
M t lý do khác khuy n ngh hai Giá tr Hòa bình và Tôn tr ng c n ư c d y trư c ó là
45 ti t h c u tiên này ch a ng t t c nh ng k năng cơ b n s ư c áp d ng trong su t các bài
22

23. h c còn l i. Các Bài t p Thư giãn/T p trung và k năng gi i quy t xung t ư c phát tri n trong
su t 45 ti t h c u tiên này r t quan tr ng trong vi c xây d ng nên b u không khí l y Giá tr làm
n n t ng và nh ng k năng xã h i tích c c. Khi h c viên có th gi i quy t mâu thu n m t cách ôn
hòa và có s tôn tr ng, chúng ta s có r t nhi u th i gian cho nh ng bài h c khác. Hai Bài h c cơ
b n cho m t tu n ã là quá t t, v a giúp c ng c ư c giá tr tr ng tâm trong su t chương trình
gi ng d y vào b t c lúc nào thích h p.
Tr t t ư c ngh khi d y v các Giá tr cho h c viên
1 Hòa bình Bài h c này quan tr ng nh t và chi m nhi u th i gian nh t.
2 Tôn tr ng
3 Yêu thương Bài h c này phát tri n thêm các k năng ã h c bài h c v Hòa bình và
Tôn tr ng.
4 Khoan dung Bài h c v tình Yêu thương c n ư c h c trư c bài h c v Khoan dung. Hai
bài h c này x p th 3, 4 là r t t t.
5 Trung th c
6 Khiêm t n
7 H p tác
8 H nh phúc Bài h c v H nh phúc nên t trư c bài h c v Trách nhi m.
9 Trách nhi m
10 Gi n d R t t t n u ư c k t h p v i môn h c d y v các n n văn hóa b n a và môi
trư ng.
11 T do Hãy h c bài Trách nhi m trư c khi h c bài T do.
12 oàn k t D y bài h c này cu i cùng là t t nh t.
Có nh t thi t ph i th c hi n t t c các ho t ng không?
Không. Vi c ưa các ho t ng Giá tr khác nhau vào bài h c là r t t t, nhưng nh ng ngư i
làm công tác giáo d c có th b qua m t s ph n ho c dùng nh ng tài li u khác thay th . Trong các
bài h c, b n s th y có ph n câu h i và n i dung ư c trình bày theo d ng k ch b n. Nhi u ngư i
ngh nên ưa các thông tin c th này vào. N u mu n, các b n hãy thay i các câu h i này cho
phù h p v i phong cách c a mình, phù h p v i nhu c u, văn hóa và b i c nh c th .

K t h p các Giá tr vào chương trình h c hi n hành
Nhi u trư ng t p trung d y m t Giá tr trong m t kho ng th i gian nào ó - thư ng là 1 hay
2 tháng. T t c giáo viên ư c khuy n khích l ng ghép khai thác m t s Giá tr vào chương trình
h c t p hàng ngày.
M i bài v Giá tr có m t s ho t ng nh t nh. V phía các nhà giáo d c v i tư cách là
chuyên gia v n i dung, h s bi t rõ tài li u nào th hi n t t nh t các Giá tr ho c so sánh v i các
ph n Giá tr . Nhưng giáo viên l i là ngư i bi t rõ i u gì s thu hút ư c h c viên c a mình.
Nh ng môn h c như L ch s , Văn h c r t d k t h p các cu c th o lu n v Giá tr . Hãy
d ng l i nh ng i m bình lu n trong bài h c khi m t cá nhân hay nhóm ngư i ưa ra l a ch n.
Hãy h i h c viên: “Vì sao ngư i y l i l a ch n như v y? K t qu c a vi c theo u i các Giá tr và
nh ng thách th c t ư c i u ó? B n th y Giá tr ho c ph n Giá tr ây ư c th hi n như
th nào?”.
Trong các gi day Văn,ho c d y Ngôn ng , giáo viên có th ch n c nh ng tài li u có liên
quan t i Giá tr ang ư c khám phá, gi ng d y. Tài li u có th là các bài thơ, truy n ng n, ti u s
t thu t, bài vi t v tri t h c, các cu n sách kinh i n… trong ó các nhân v t chính th hi n Giá tr
23

24. ang ư c c p. ngh h c viên óng góp ý ki n ph n h i (ý ki n, bình lu n) v nh ng gì h
v a c, vi t v các Giá tr ho c sáng tác các bài thơ c a riêng mình.
Kristan Mouat, m t giáo viên t ng s d ng tài li u Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng
cho r ng vi c ghi nh t ký là m t cách làm hi u qu xây d ng c u n i gi a nh ng tr i nghi m
c a h c viên và nh ng tr i nghi m c a nhân v t hay các ch trong bài. Ví d , trư c khi c m t
bài thơ, m t câu chuy n, h c viên có th ghi l i các tr i nghi m c a riêng mình, ch ng h n: “Th i
i m mà tôi c m th y ư c tôn tr ng...” ho c “Nh ng lúc tôi c m th y ư c an toàn và yêu
m n...”.
Vi t v m t nhân v t cũng là m t cách làm hi u qu hi u xem Giá tr nào ã khích l
nhân v t. Ví d , giáo viên có th ch d n h c viên: Hãy tư ng tư ng b n là nhân v t Friar trong v
“Romeo và Juliet” c a Shakespeare. Hãy ghi vào nh t ký c a b n m t s o n v vi c t i sao b n
l i ng ý làm l cư i cho Romeo và Juliet. (Ví d : B i vì tôi mu n em l i s hòa gi i gi a các
gia ình ang mâu thu n và xích mích nhau, k t thúc cu c xung t máu.)
Ngh thu t là m t phương ti n tuy t v i k t h p d y v các Giá tr trong khi d y các k
năng mà h c viên c n ph i h c. Khi di n k ch, trong lúc d y cách nh p vai so n cương k ch b n,
hãy ch n các v di n có liên quan n Giá tr ang c n chú ý. Trong ti t âm nh c, khi d y h c viên
bi t cách chơi và ph i khí nh c c , hãy k t h p th o lu n, ch ng h n như th o lu n v giá tr oàn
k t. Trong các gi h c v ngh thu t, ngh h c viên th hi n các Giá tr ó khi h c cách tô màu,
v và iêu kh c.
Giáo viên và h c sinh ư c khích l ch n nh ng bài hát hay v Giá tr ang d y. Cách này
ch th c hi n c p a phương do s a d ng v ngôn ng , tu i khác nhau c a h c sinh và
nh ng phương ti n gi ng d y t i ch .
“M ng liên h các môn h c d y v Giá tr ” r t h u ích. L p m t nhóm các giáo viên t o
nên nh ng m ng v Giá tr ang d y theo b i c nh văn hóa và b môn c a mình. Xem m t ví d v
M ng c a Giá tr T do như sau:
M ng liên h các môn h c d y v Giá tr
Khoa h c Giáo d c th ch t Qu n lý gia ình
Th o lu n v ý th c gi gìn s c Tôn tr ng nh ng ngư i n i
Khoa h c góp ph n t o d ng kh e b n thân tr trong gia ình.
m t th gi i bi t tôn tr ng Th o lu n v s tôn tr ng u
l n nhau. th trong th thao
K ch Âm nh c
Tôn tr ng H c viên trình di n ho c
Ti u ph m v tôn tr ng và mang n nh ng bài hát có
thi u tôn tr ng. n i dung th hi n s tôn
tr ng.
Ngh thu t Ngôn ng /Văn h c
Tô màu và v nh ng bi u tư ng th hi n s Nh n di n các nhân v t th hi n lòng t tr ng,
tôn tr ng. thi u tôn tr ng.
T o m t tác ph m c t dán c a chính mình Sáng tác nh ng bài thơ ho c bài lu n nói v
Ch p hình nh ng ngư i có nh ng óng góp tôn tr ng.
tích c c. 24

25. 
H c cách ch p nh n và m t b u không khí l y Giá tr làm n n t ng
ôi khi, có m t s h c viên t v ch ng i l i trư ng h c và vi c h c hành trư ng, cũng
như ban u h t ra không h ng thú v i các ho t ng Giá tr . S ch ng i này có th là bi u
hi n c a s t c gi n vì không ư c ngư i khác l ng nghe ho c c m th y mình không ư c coi
tr ng. Vì v y, m t b u không khí ch p nh n, tôn tr ng, có s quan tâm l n nhau là i u h t s c
quan tr ng trong khi th o lu n. Nhi u ngư i cho r ng làm ư c i u này không d chút nào, nhưng
v i kinh nghi m th c t , chúng ta có th t o ư c b u không khí như th . Nh ng ho t ng giá tr
u tiên ư c thi t k sao cho t o ni m vui thích và lôi cu n h c viên tham gia; theo ó, thái
ch ng i s t t gi m và h c viên m nh d n bày t i u h mong mu n. Các cu c t p hu n cho
giáo viên v Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng r t h u ích trong vi c khám phá m t lo t
nh ng k năng khác nhau nh m t o l p và duy trì m t b u không khí tích c c như v y.
ón nghe t t c các câu tr l i
L ng nghe và th a nh n t t c các câu tr l i c a h c viên là i u thi t y u trong các cu c
th o lu n v các ho t ng Giá tr . i u này có th t ra m t thách th c cho các giáo viên - nh ng
ngư i v n quen v i ki u tr l i “ úng” và “sai” trong l p h c. Không như các câu tr l i “ úng” và
“sai” môn toán và khoa h c, l i phát bi u bày t c m nh n c a m t h c viên v m t khái ni m
nào ó là c m xúc c a chính các em nên không th d dàng nói là úng hay sai.
M t s h c viên vì mu n th xem giáo viên có ch p nh n câu tr l i c a mình hay không
nên c tình ưa ra nh ng câu tr l i hóm h nh, th m chí khác thư ng. Ví d : Khi ư c h i v m t
th gi i Hòa bình, m t h c viên có th nói: “Chi n tranh là m t ph n c a th gi i Hòa bình”.
Ho c khi tr l i câu h i trong bài H nh phúc v i u mà b n mu n nghe, h c viên có th tr l i,
“Tôi mu n nghe ngư i ta nói r ng tôi là ngư i kinh kh ng”. V i nh ng trư ng h p này, giáo d c
viên nên ơn gi n xem các câu tr l i y như m t s ph n ánh n i b t h nh c a h c viên ó. Hãy
g t u v i lòng tôn tr ng gi ng như v n làm v i các h c viên khác.
ôi khi ch c n g t u thôi là . Cũng có khi giáo d c viên nên nói thêm i u gì ó
th a nh n câu tr l i ho c nh c l i n i dung thông i p c a h c viên, ây cũng là cách th hi n s
tôn tr ng i v i h c viên c a mình.Vi c l ng nghe m t cách tích c c i v i các câu tr l i cho
phép h c viên ch p nh n c m xúc c a mình và b t u x lý các c m xúc ó. Ví d : N u m t h c
viên v các kh u súng trong b c tranh c a mình v m t th gi i Hòa bình thì giáo viên có th nói
v i m t s ch p nh n, chân thành và nghiêm túc xem có ph i h c viên ó ang căng th ng hay
không. Ch ng h n, giáo d c viên có th khéo léo h i l i r ng: “N u ngay c trong m t th gi i Hòa
bình mà có súng thì ch c ph i s l m nh ”. (Xin hãy xem thêm ph n L ng nghe Tích c c trong
Hư ng d n T p hu n cho Giáo viên Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng).
B n cũng có th b sung thêm câu tr l i tích c c c a mình ho c nói xem t i sao h l i c m
th y như v y v i i m nào ó trong bài h c, nh t là h c viên ang mang n ng ni m tin tiêu c c,
gây t n h i ho c phân bi t i x . Nhìn chung, h c viên thư ng tò mò v các th y cô và hay quan
tâm n s thích c a giáo viên v m t i u gì ó cao quý, t t p, úng n. Khi chúng ta chân
thành và bi t tôn tr ng h , m i s ch ng i, ph n kháng thư ng s gi m d n và nh ng ph m ch t
t t p v n có c a h c viên d n d n hi n rõ.
Khi h c viên khăng khăng r ng mình “hư”
ôi khi có nh ng h c viên c khăng khăng cho r ng mình không t t, ch ng h n h ngư ng
m m t nhân cách ph n di n. N u i u này x y ra trong m t cu c th o lu n (t t nh t nên nói
chuy n riêng v i h c viên y), b n có th h i “T i sao b n l i ngư ng m ngư i ó?”, “B n có
25

26. nghĩ r ng ngư i ó mu n i u gì x y ra không?”, “T i sao?”, “Giá tr nào n m ó?”. Hãy ti p
t c g i m , t p trung g n hơn vào ý nh ban u. Luôn luôn có m t Giá tr và ph m ch t tích c c
n m sau ý nh ban u. Khi i u này x y ra, giáo viên có th qu quy t “Vì th b n ngư ng m ...”
và ghi l i nh ng Giá tr tích c c. L i k t lu n này ư c hi u r ng m i ngư i ai cũng có nhi u lúc
ph m sai l m, nhưng m t lúc nào ó h ư c nhìn nh n là có ng cơ t t. M c ích c a vi c áp
d ng cách ti p c n này i v i h c viên là ưa ngư i ó tr v v i nh ng Giá tr tích c c hay m c
ích tích c c. H c viên có th thay i quan i m c a mình v b n thân r ng mình là “ngư i x u”,
n u h bi t nhìn nh n m t Giá tr tích c c ho c quan tâm n m t i u t t nào ó. Hãy duy trì vi c
làm này theo cách tích c c và h c viên có th b t u nhìn b n thân mình theo hư ng khác tích c c
hơn.
Nh ng ký hi u ư c dùng trong bài h c
● : i m suy ng m.
: Giáo viên t câu h i cho h c viên.
... : Lư c b t, t m ng ng.
26

27. H c viên và Giáo viên
Hãy chia s các ho t ng c a b n v i Th gi i!
Chia s c a H c viên
H c viên thư ng thích trình bày nh ng sáng t o c a mình. M i h c viên trên toàn th gi i
u ư c m i chia s nh ng suy nghĩ, sáng tác c a mình (như thơ ca, ti u lu n, bài hát, b c v ,
nh ng tr i nghi m c a b n thân…) v i các b n cùng l a tu i thông qua trang web c a Giá tr S ng:
www.giatricuocsong.org, và email: vietnam@livingvalues.net. Ho c g i các suy nghĩ và tác ph m
ngh thu t c a mình n i u ph i viên Chương trình LVEP qu c gia c a b n. Ho c Văn phòng
Giáo d c các Giá tr S ng Qu c t g n nh t.
Chia s t các Giáo viên
Nh ng giáo viên s d ng Chương trình Giáo d c các Giá tr S ng cũng luôn ư c m i và
khuy n khích chia s kinh nghi m c a b n thân. Thông qua trang Web c a Giá tr s ng, h có th
chia s các ho t ng, ki n th c và kinh nghi m chuyên ngành c a mình v i nh ng nhà giáo d c
trên kh p th gi i, ho c g i óng góp n i u ph i viên Chương trình LVEP qu c gia g n nh t.
ánh giá hàng năm: ánh giá là m t ph n quan tr ng trong b t kỳ m t chương trình nào.
Nh ng ánh giá c a giáo viên v chương trình và s thay i c a h c viên sau m t th i gian ào
t o th c s quan tr ng. Hãy báo cho i u ph i viên Chương trình LVEP trong nư c bi t r ng b n
ang s d ng Chương trình LVEP, và b n s nh n ư c m t m u ánh giá dành cho giáo viên hàng
năm, ho c b n có th tìm th y m u này trên trang web.
Chúng tôi hy v ng Chương trình s em n cho các b n hương v ng t ngào c a các Giá tr S ng.
Xin chân thành c m ơn!
Lưu ý: Trong khi n i dung c a các Bài h c cơ b n ã ư c ghi nh n trong các bư c trên ây, m t
s ý tư ng li t kê dư i m i ph n môn h c c a các bài Giá tr ư c ghi chú. Các nhà giáo d c s có
th c ng c nh ng m c ích trên ây thông qua vi c s d ng các chương trình gi ng d y theo b
môn c a mình.
27

28. M C ÍCH
CÁC GIÁ TR TRONG M I LIÊN H V I B N THÂN
Phát tri n các K năng C m xúc và Xã h i
M c ích 1: Hư ng d n và t o h ng thú trong vi c khám phá các Giá tr .
Các bư c:
 Th o lu n xem m t th gi i t t p hơn s như th nào và th c hi n ho t ng suy ng m
nh m khám phá các Giá tr m i cá nhân (Bài h c cơ b n - BHCB - v Hòa bình 2).
 Hình dung và truy n t các ý tư ng v m t th gi i Hòa bình (BHCB v Hòa bình 2).
M c ích 2: Giúp h c viên nh n bi t các Giá tr ph quát cơ b n c a chính mình b ng cách khơi
d y trí sáng t o và ưa ra các ý tư ng.
Các bư c:
 Hình dung v m t th gi i Hòa bình và chia s nh ng ý tư ng có liên quan n b n thân,
ngư i khác, và th gi i (BHCB v Hòa bình 2).
 Phát tri n ti ng nói xây d ng Hòa bình qua ho t ng hình dung b n thân là m t ngư i n
t th gi i hòa bình và ưa ra l i khuyên, ý tư ng v th gi i hòa bình (BHCB v Hòa bình 5).
 Thông qua trò chơi ch n l a các Giá tr quan tr ng nh t i v i h c viên (BHCB v Tôn
tr ng 3).
 Hình dung, truy n t ý tư ng và th o lu n v m t Th gi i Yêu thương (BHCB v Yêu
thương 1).
 Tìm các bài hát, bi u tư ng ho c các bài thơ th hi n s m r ng “vòng tay tr c n”; ho c
ph ng v n m t trong nh ng ngư i mà h ưa thích v ch này (BHCB v Yêu thương 4).
 Vi t m t lá thư g i cho b n thân chia s nh ng c m nh n, ánh giá và t cho mình l i
khuyên; ra m c ích s ng (BHCB v Yêu thương 10).
 Nghĩ v các “th n tư ng”, ngư i bi t gi s cân b ng gi a lòng t tr ng và s khiêm t n
(BHCB v Khiêm t n 1).
 Xác nh Giá tr quan tr ng nh t cho s h p tác (BHCB v H p tác 12).
 Làm m t trò chơi v nh ng ngư i bi t quý tr ng h nh phúc (H nh phúc, Ngôn ng /Văn
h c).
 Th o lu n v nh ng i u h c viên tin tư ng; vi t m t s câu b t u v i c m t “Tôi tin
vào...” vào S tay Trách nhi m cá nhân, sau ó là “Tôi mu n có quy n...” và “Trách nhi m c a tôi
là...” (BHCB v Trách nhi m 2).
M c ích 3: Suy ng m v ý nghĩa c a t ng Giá tr
Các bư c:
 Suy ng m và th o lu n các i m suy ng m trong su t 12 bài h c v Giá tr .
 T sáng tác các i m suy ng m, và b sung thêm nh ng i m suy ng m khác trích d n t
ngu n sách v ã ư c c ho c t n n văn hóa a phương (t t c các Giá tr ).
M c ích 4: Ch n l a m t giá tr tr i nghi m và phát tri n phương pháp gi m căng th ng, nuôi
dư ng b n thân.
Các bư c:
 Thư ng th c các bài hát liên quan n Giá tr
 T n hư ng c m giác bình yên trong su t các Bài t p Thư giãn/T p trung Th ch t, Bình
yên, Ngôi sao Bình yên sau m t vài l n th nghi m (BHCB v Hòa bình 4, 6 và 10).
 Th o lu n v c m giác bình an và b t an; sau ó nh n d ng ra nh ng suy nghĩ và ho t ng
giúp cho b n thân c m th y bình an hơn (BHCB v Hòa bình 4).
28

29.  Sáng tác m t bài thơ, ho c m t bài lu n ng n v nh ng kho ng th i gian mà h c viên c m
th y bình yên nh t (BHCB v Hòa bình 5).
 Tr i nghi m c m giác tôn tr ng b n thân và tôn tr ng ngư i khác thông qua các Bài t p Thư
giãn/T p trung Tôn tr ng và Ngôi sao Tôn tr ng (BHCB v Tôn tr ng 7 và 8).
 Th c hành làm y b n thân b ng tình yêu thương và thư giãn v i Bài t p G i i tình Yêu
thương (BHCB v Yêu thương 4).
 Vi t v nh ng th i i m trong i mà b n thân tr i nghi m c m giác tràn y tình thương
(BHCB v Yêu thương 7).
 L p m t b ng danh sách nh ng suy nghĩ khơi d y c m giác yêu thương và nh n th y mình
có k năng, năng l c (BHCB v Yêu thương 9).
 Khám phá ra r ng s khiêm t n có th giúp ta thanh th n, nh nhàng, t tin, và m nh m
ngay c khi i di n v i nh ng thách th c (BHCB v Khiêm t n 9).
 Th o lu n v c m giác bu n bã và cách nuôi dư ng, chăm sóc cho b n thân (BHCB v
H nh phúc 8).
 ưa ra 10 nguyên t c mang l i h nh phúc trong m i nhóm nh (BHCB v H nh phúc 9)
 Dành 10 phút m i ngày trong 1 tu n làm bài t p v nhà: “Gi n d là thanh th n, tho i mái -
Gi n d không ph i là làm cho m i th tr nên ph c t p lên” (BHCB v Gi n d 1).
 Th o lu n v s gi n d và làm th nào có ư c m t tâm trí rõ ràng; t sáng t o m t bài
t p thư giãn hay m t kh u hi u v gi n d (BHCB v Gi n d 3).
 Th o lu n v lòng bi t ơn, c m kích trư c nh ng i u bé nh , bình d trong cu c s ng, và
vai trò c a tính nh n l i, tình b n, s khích l ; sau ó, vi t m t bài lu n ng n, m t bài thơ, ho c m t
bài hát; ph ng v n nh ng ngư i quan tr ng trong cu c i h c viên v nh ng i u gi n ơn nhưng
có ý nghĩa; sáng tác m t bài văn v i ch “Làm th nào cu c s ng tr nên ơn gi n hơn”
(BHCB v Gi n d 5 và 6).
 Th o lu n xem th nào là t do n i tâm, th nào là nh ng suy nghĩ mang tính t do, ho c ép
bu c; t n hư ng c m giác t do v i Bài t p Thư giãn/T p trung T do. Vi t v nh ng lúc h c viên
c m th y t do nh t (BHCB v T do 2).
M c ích 5: Nâng cao nh n th c, ni m say mê, h ng thú và quan tâm n các Giá tr
Các bư c:
 L ng nghe câu chuy n “Hoàng và các h t gi ng hoa”; nghĩ v m t th i i m nào ó
trong quá kh khi mà h c viên th hi n lòng c m kích trư c s th t thà, trung th c c a m t ngư i,
và khi h ư c ngư i khác trân tr ng vì s th t thà y (BHCB v Trung th c 1).
 Suy ng m và k các câu chuy n v nh ng l n h mu n h p tác và ã nh n ư c s h p tác,
cũng như nh ng lúc không nh n ư c s h p tác. C m giác, k t qu và c trưng c a m i tình
hu ng như th nào? (BHCB v H p tác 1)
 Suy ng m v nh ng th i i m h nh phúc trong i và nh n bi t các Giá tr n ch a sau ó
(BHCB v H nh phúc 1).
 Th c hi n ho t ng “Bư c i tin tư ng” trong nhóm 4 ngư i và th o lu n v tinh th n
trách nhi m; ưa ra nh nghĩa v trách nhi m trong nhóm và s d ng nó làm câu m u trong
“S tay Trách nhi m Cá nhân” (BHCB v Trách nhi m 1).
 Th o lu n v s gi n d và th c hi n m t ho t ng ơn gi n (BHCB v Gi n d 1)
 Th o lu n nh ng khái ni m cơ b n v oàn k t, th ng nh t và chia s các câu chuy n ho c
nghiên c u v nh ng loài v t th hi n tình oàn k t m nh m ; th o lu n trong nhóm nh xem
nh ng loài v t y l i bài h c gì cho con ngư i (BHCB v oàn k t 1).
M c ích 6: Phát tri n nh ng ki u hành vi ng x ôn hòa, yêu thương, trung th c, h p tác thông
qua vi c xác nh, nh n th c và th c hi n nh ng hành ng d a trên cơ s các Giá tr .
Các bư c:
 Suy nghĩ và làm m t vi c nh , ơn gi n nào ó giúp th gi i này gi ng v i th gi i Hòa
bình mà h c viên v n hình dung (BHCB v Hòa bình 3).
29

30.  Cùng nhau ch n l a nh ng ki u hành vi ng x m i làm cho l p h c bình yên hơn
(BHCB v Hòa bình 6).
 L p danh sách các hành ng c ng c m nh m c m giác yêu thương và có năng l c
(BHCB v Yêu thương 9).
 Th c hi n hai hành ng t ư c các m c ích cá nhân ã ra (BHCB v Yêu thương
11).
 Hi u nh ng nh hư ng c a s thi u trung th c i v i m i quan h , và k t qu c a s thi u
v ng tính chính tr c (BHCB v Trung th c 5).
 Th c hành và cam k t gi trung th c b ng cách t o ra nh ng t m th tình hu ng v Trung
th c, trình di n ti u ph m minh h a ki u ph n ng trung th c và thi u trung th c, r i xem xét các
k t qu (BHCB v Trung th c 8).
 Suy nghĩ v cách làm th nào vui v th c hi n các nhi m v “Khiêm t n” trong khi v n
gi mình tràn y nhân ph m; nghĩ v cách ánh giá các nhi m v d a trên ph m ch t ho c các Giá
tr ã tr i nghi m ư c; hi u t m quan tr ng c a t ng ph m ch t (BHCB v Khiêm t n 6).
 L p danh sách 10 cách th c có th h p tác v i nhau; tăng tinh th n h p tác trong gia ình
(BHCB v H p tác 2 và 10).
 ra nh ng quy t c xây d ng tinh th n h p tác th c s (BHCB v H p tác 10)
 Khám phá nh ng cách th c mang l i h nh phúc cho b n thân, cho thiên nhiên và cho ngư i
khác, và th nghi m ý tư ng này trong vòng m t tu n (BHCB v H nh phúc 6).
 Th o lu n v vi c t o ra h nh phúc và bu n bã, b t h nh trong gia ình; xu t ý tư ng
mang l i h nh phúc cho các anh ch em (BHCB v H nh phúc 14).
 Th c hi n m t hay nhi u hành ng thi t th c th m nhu n các câu “Tôi tin vào…”
(BHCB v Trách nhi m 2).
 L p m t k ho ch hành ng v i tinh th n oàn k t và giúp hoàn thành m t d án c a l p;
nh n bi t các ph m ch t c n thi t c i thi n th gi i (BHCB v oàn k t 6 và 7)
M c ích 7: Nâng cao lòng t tr ng và ni m tin r ng “Tôi có th t o nên s khác bi t”
Các bư c:
 Xác nh nh ng ph m ch t áng ngư ng m nh ng ngư i khác, và 5 ph m ch t tích c c
c a chính b n thân (BHCB v Tôn tr ng 2).
 Th o lu n nguyên nhân t i sao con ngư i l i t ra thi u tôn tr ng và ưa ra nh ng l i
khuyên v vi c con ngư i nên i x v i nhau như th nào (BHCB v Tôn tr ng 6).
 Nh n bi t nh ng ph m ch t mà h c viên ngư ng m ngư i khác, l p danh sách nh ng
ph m ch t mà nh ng ngư i khác nh n th y h , nh n d ng ra nh ng ki u suy nghĩ, l i nói, và
hành ng giúp gi v ng lòng t tr ng (BHCB v Tôn tr ng 7 và 8).
 L ng nghe nh ng câu chuy n v vi c t o nên s khác bi t, và k tên nh ng i u nh bé
hàng ngày có th t o nên s khác bi t tích c c trong cu c s ng c a ngư i khác (BHCB v Tôn
tr ng 12).
 Khám phá v giá tr tôn tr ng thông qua ho t ng c, sáng tác thơ và bài lu n (Tôn tr ng,
Ngôn ng /Văn h c)
 Vi t ra 10 ph m ch t hay Giá tr mà h c viên có, khoanh tròn nh ng ph m ch t có ý nghĩa
quan tr ng i v i lòng t tr ng c a h , và t o ra m t bi u tư ng cá nhân th hi n m i cân b ng
gi a lòng t tr ng và s khiêm t n (BHCB v Khiêm t n 11).
 Th c hành mang l i h nh phúc thông qua l i nói trong vài ngày (BHCB v H nh phúc 2).
 c và chia s các câu chuy n v nh ng ngư i t o nên s khác bi t tích c c b ng tinh th n
trách nhi m c a h (BHCB v Trách nhi m 4).
M c ích 8: C ng c kh năng ưa ra quy t nh ch n l a tích c c, bi t nói “Không” v i nh ng
hành vi tiêu c c và hi u bi t v ch c năng c m xúc.
Các bư c:
 Khám phá s t n thương và s hãi d n n t c gi n; yêu c u vi t ra 2 ví d . (BHCB v Hòa
bình 9).
30

31.  Xác nh vào lúc nào thì m t chuy n nh nh t l i bi n thành cu c cãi nhau, th o lu n các
phương pháp ki m soát t c gi n, và bình an có nh hư ng n m i quan h như th nào (BHCB v
Hòa bình 13).
 Nh n d ng ra nh ng ý nghĩ “nung n u” xung t, mâu thu n và nh ng ý nghĩ “nuôi dư ng”
s bình yên; s d ng chúng sáng tác m t câu chuy n t p th (BHCB v Hòa bình 14).
 Th o lu n t i sao m t vài ngư i nhi m tính tham lam và tr nên i b i (BHCB v Trung
th c 4).
 Th o lu n t i sao con ngư i l i huênh hoang; th c hành chia s i u gì ó mà b n thân mình
t hào v i gi ng i u huênh hoang và sau ó v i m t gi ng i u t tin nhưng khiêm t n (BHCB v
Khiêm t n 2).
 Th o lu n t i sao con ngư i thư ng ham mu n danh v ng; có nh ng l i ích và ti m n
nh ng b t l i nào không; th o lu n v nh ng tác ng i v i lòng mãn nguy n c a con ngư i khi
h luôn tìm ki m, d a d m vào nh ng i u bên ngoài; làm th nào duy trì thái hài lòng
(BHCB v Khiêm t n 5).
 Th o lu n xem làm th nào mà c m giác “t t hơn, tr i hơn” l i gây ra r c r i; h c m th y
như th nào khi b i x theo cách này, và lý do t i sao ngư i ta hành ng như v y (BHCB v
Khiêm t n 8).
 Th o lu n c m giác khi b ngư i khác xúc ph m ho c khi h nh n ư c l i tán dương, khen
ng i mà l ra không áng có (BHCB v Khiêm t n 9).
 Khám phá th nào là h nh phúc, nh ng khát khao, am mê, và giá tr con ngư i s như th
nào khi ư c o lư ng d a trên v t s h u, tài s n, a v ; sáng tác ti u ph m d a trên nh ng i u
ã th o lu n (BHCB v H nh phúc 5).
 Th o lu n v vi c s d ng ch t gây nghi n, các tình hu ng liên quan n vi c s d ng ch t
gây nghi n (k c áp l c t b n bè ng trang l a), l p B n Tâm trí v tác ng c a vi c s
d ng ch t c h i này và tình hu ng không dùng ma túy (BHCB v H nh phúc 11).
 Th o lu n v các lo i ch t gây nghi n khác nhau, nh ng c m giác và Giá tr mà ngư i ta
ang tìm ki m, các nh hư ng, kh năng ki m soát li u lư ng và ki m soát hành vi kém, các gi i
pháp thay th lành m nh hơn có ư c nh ng tr i nghi m như mong mu n. (BHCB v H nh
phúc 10).
M c ích 9: Gi m b t tính s t ti khi i di n v i nh ng áp l c không áng có t ngư i khác
b ng cách tìm hi u v quy n cá nhân, tôn tr ng danh d ngư i khác, và ng m nghĩ v b c thông
i pc ah .
Các bư c:
 Nên bi t r ng t ra cho mình m t gi i h n hay ranh gi i trong các m i quan h là vi c bình
thư ng (BHCB v Tôn tr ng 12).
 Hi u r ng trung th c không có nghĩa là tôi ph i ti t l v i t t c m i ngư i toàn b thông tin
cá nhân m i khi ư c h i. Th o lu n tìm ra cách t ch i l ch s trư c nh ng ngh ó. Th o
lu n t m quan tr ng c a vi c cân b ng gi a lòng trung th c v i tình yêu thương; và bi t r ng s thô
b o nhân danh trung th c chính là ph n trung th c (BHCB v Trung th c 6).
 Th o lu n khi nào ta d dàng h p tác v i ngư i khác và khi nào thì không; m i liên h gi a
s vui v , tho i mái, tình yêu thương và s tôn tr ng (BHCB v H p tác 3).
 Th o lu n chúng ta có th h p tác như th nào b ng cách luôn ý th c v các Giá tr ; khi nào
thì h p tác là phi o c; và phát tri n các tiêu chí xác nh i u ó trong m t nhóm nh
(BHCB v H p tác 8).
 Th o lu n v thông i p ng sau nh ng bài qu ng cáo ã ch n và ưa ra m t b c thông
i p thay th như “Gi n d là t nhiên” (BHCB v Gi n d 7 và 8).
M c ích 10: Phát tri n hình th c i tho i n i tâm m t cách tích c c, m c ích d n n các hành
vi và tinh th n trách nhi m.
Các bư c:
31