Κριτήριο στα Νέα Ελληνικά Γ Λυκείου για τη μετανάστευση

1. 1
Κείμενο 1
Brain Drain: Η Ελλάδα ξαναγίνεται κόσμος (Φάκελος Υλικού, σ. 82-83)
Ο συγγραφέας του κειμένου προτείνει τη διαρροή των Ελλήνων επιστημόνων προς το εξωτερικό και στηρίζει την άποψή
του αυτή ιστορικά.
Τα τελευταία χρόνια ακούω και διαβάζω πολλά δυσάρεστα για το brain drain, την αποδημία
μορφωμένων Ελλήνων στο εξωτερικό. Η ακούσια μετανάστευση είναι δυσάρεστη για τον μετανάστη και τους
οικείους του, χωρίς αμφιβολία. Παρά ταύτα, όσο και αν ακούγεται παράδοξο, το brain drain ίσως αποδειχθεί η
μεγαλύτερη ευκαιρία του ελληνισμού μετά την αρχαιότητα. Μέσω του brain drain η Ελλάδα ξαναγίνεται κόσμος.
Και αυτό γιατί ο κόσμος είναι η Ελλάδα που διαστέλλεται, ενώ η Ελλάδα είναι ο κόσμος που συστέλλεται, που
μικραίνει.
Η Ελλάδα είναι μια μικρή γωνιά στη Μεσόγειο. Τόπος στενόχωρος, με μικρές παραγωγικές δυνατότητες. Από τις
απαρχές της ιστορικής παρουσίας του ο ελληνισμός μεγαλούργησε εκτός συνόρων. Ανέκαθεν η Ελλάδα δεν
χωρούσε τους Έλληνες, ένα λαό δημιουργικό και εξωστρεφή. Αυτοί που έφευγαν ήταν οι ικανότεροι, όσοι
ένιωθαν και έβλεπαν ότι η δυναμική τους υπερβαίνει την άγονη και περιορισμένη ελληνική γη. [...]
Αλλά και στη νεότερη και σύγχρονη Ελλάδα δεν έλειψε η μετανάστευση. Τουναντίον, σε ορισμένες
περιόδους γιγαντώθηκε. Μόνο που πια η Ελλάδα δεν εξήγαγε μεγαλείο, αλλά κακομοιριά. Κατά κανόνα,
πάμφτωχοι, αμόρφωτοι Έλληνες παρατούσαν τα χωριά τους για να αναζητήσουν δουλειές στην Ευρώπη, την
Αμερική και την Αυστραλία. Οποιαδήποτε δουλειά. Μετανάστευαν ως φτωχοί συγγενείς, από μια ανυπόληπτη
Ελλάδα. Και παρότι συνήθως πρόκοβαν επαγγελματικά και κοινωνικά, στην πραγματικότητα αφελληνίζονταν.
Έσπευδαν πρόθυμα να υιοθετήσουν τον πολιτισμό της χώρας υποδοχής τους και τον επιδείκνυαν ως στοιχείο
ανωτερότητας στους Ελλαδίτες.
Από την άλλη, όσοι παρέμειναν στην Ελλάδα ήταν κατά κανόνα οι μορφωμένοι, που μπόρεσαν να χτίσουν
δουλειές και ζωές γύρω από το δημόσιο, είτε ως υπάλληλοι είτε ως κρατικοδίαιτοι ιδιώτες. Ελάχιστοι από τους
πεπαιδευμένους, ικανούς και τολμηρούς Ελλαδίτες άνοιξαν τα φτερά τους στον κόσμο, ενίοτε κυνηγημένοι από το
επίσημο κράτος για τα φρονήματά τους. [...]
Και τότε ήλθε η κρίση. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες άρχισαν να μεταναστεύουν επειδή μπορούσαν,
επειδή είχαν προσόντα. Μορφωμένοι και κοσμοπολίτες καταλαμβάνουν συχνότατα επίζηλες θέσεις στις χώρες
υποδοχής τους. Επιβάλλονται στις κοινωνίες τους με τη γνώση και τις ικανότητές τους. Εξάγουν μια Ελλάδα της
δημιουργίας, που το ελλαδικό κράτος έπνιγε. Η Ελλάδα, μετά το 1950, αποφάσισε να δημιουργήσει τόσους
πολλούς επιστήμονες και επαγγελματίες που αδυνατούσε να απορροφήσει και να αξιοποιήσει. Στην αρχή, ως λύση,
προκρίθηκαν οι ασύστολοι διορισμοί. Μετά η ανάπτυξη –φούσκα με ασύγγνωστα1
δάνεια. Όταν αυτές οι
δυνατότητες εξαντλήθηκαν και μας εξάντλησαν, απέμεινε η μετανάστευση.
Πικρή κάποιες φορές για τον Έλληνα, σωτήρια για τον ελληνισμό. Εξάγουμε, όπως στις λαμπρότερες περιόδους
της ιστορίας μας, το περίσσευμά μας, την προστιθέμενη αξία μας: ανθρώπους. Γιατί το βασικό κεφάλαιο της
χώρας μας είναι οι Έλληνες. Ξαναδίνουμε, λοιπόν, στην οικουμένη ό,τι ωραιότερο υπάρχει: γνώση και νιάτα.
Μέσω των νέων που αποδημούν η Ελλάδα ξαναγίνεται κόσμος, γίνεται Ελλάδα ξανά. Όπως στις καλύτερες
περιόδους της ιστορίας μας. Ελλάδα. Η γενιά του brain drain, έστω ασύνειδα, πράττει αυτό που καμιά ηγεσία δεν
κατόρθωσε. Μετατρέπει την κρίση σε ευκαιρία και ξαναδίνει στον ελληνισμό την πεμπτουσία του: την
οικουμενικότητα, την εξωστρέφεια. Η αυθεντική Ελλάδα ήταν και θα είναι αλλού, γιατί είναι οικουμενική.
Την ίδια ώρα η ελλαδική πολιτική ηγεσία υπόσχεται ότι θα κάνει τα πάντα για να ξαναφέρει πίσω τους
ξενιτεμένους. Προσπαθεί να πνίξει τον ελληνισμό στη μετριότητά της, να τον βυθίσει στα αδιέξοδα του σύγχρονου
ελλαδικού κράτους. Δεν κατανοεί ότι ιστορικά το πλέον επιτυχημένο παραγωγικό μοντέλο ήταν και είναι η
εξάπλωση του ελληνισμού στην περιφέρειά του. Η δημιουργία ισχυρών ελληνικών κοινοτήτων στο εξωτερικό
ανέκαθεν προσέφερε στην Ελλάδα ανάπτυξη, μέσω των εμπορικών και παραγωγικών δικτύων που δημιουργούνται.
Τελικά, ο μεγαλύτερος εχθρός του ελληνισμού είναι το ελλαδικό κράτος.
1
ασύγγνωστα: ασυγχώρητα, αδικαιολόγητα, ανεπίτρεπτα

2. 2
Στείρης, Γ. (28.03. 2017). «Brain drain: Η Ελλάδα ξαναγίνεται κόσμος». Huffpost. Ανακτήθηκε από https://www.huffingtonpost.gr/georgios-steiris/brain-drain-
_b_15636480.html στις 10/04/2019
Κείμενο 2 - Εικόνα με λεζάντα
Πηγή: http://www.psychologized.eu/
Κείμενο 3
Η ξενιτιά (δημοτικό)
Σ' αφήνω γεια, μανούλα μου, σ' αφήνω γεια, πατέρα,
έχετε γεια 'δερφάκια μου και σεις ξαδερφοπούλες.
Θα φύγω, θα ξενιτευτώ, θα πάω μακριά στα ξένα·
θα φύγω, μάνα, και θα 'ρτώ και μην πολυλυπιέσαι.
Από τα ξένα, που βρεθώ, μηνύματα σου στέλνω
με τη δροσιά της άνοιξης, την πάχνη του χειμώνα,
και με τ' αστέρια τ' ουρανού, τα ρόδα του Μαΐου.
Θα να σου στέλνω μάλαμα, θα να σου στέλν' ασήμι,
θα να σου στέλνω πράμματα, π' ουδέ τα συλλογιέσαι.
―Παιδί μου, πάαινε στο καλό κι όλ' οι άγιοι κοντά σου,
και της μανούλας σου η ευχή να 'ναι για φυλαχτό σου,
να μη σε πιάνει βάσκαμα και το κακό το μάτι.
Θυμήσου με, παιδάκι μου, κι εμέ και τα παιδιά μου,
μη σε πλανέσει η ξενιτιά και μας αλησμονήσεις.
― Κάλλιο, μανούλα μου γλυκιά, κάλλιο να σκάσω πρώτα,
παρά να μη σας θυμηθώ στα έρημα τα ξένα.
Δώδεκα χρόνια πέρασαν και δεκαπέντε μήνες,
καράβια δεν τον είδανε, ναύτες δεν τόνε ξέρουν.
Πρώτο φιλί, ναστέναξε, δεύτερο, τον πλανάει,
τρίτο φιλί φαρμακερό, τη μάνα αλησμονάει.
πηγή: Ρωμαίικα τραγούδια, (Popularia carmina graeciae recentioris), Arnoldus Passow, 1860

3. 3
Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά σε ένα κείμενο 60-70 λέξεων τις βασικές διαφορές που παρουσιάζει η σημερινή
μετανάστευση των Ελλήνων από παλαιότερες μεταναστεύσεις.
Μονάδες 15
Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με τη λέξη Σωστό ή τη λέξη Λάθος, αν συμφωνούν ή δεν
συμφωνούν αντίστοιχα με το νόημα του κειμένου 1. Να αναφέρετε τα χωρία που δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό
σας:
α. Η σημερινή μετανάστευση Ελλήνων στο εξωτερικό είναι ευκαιρία για τον ελληνισμό που δεν έχει ιστορικό
προηγούμενο.
β. Ανέκαθεν οι Έλληνες που μετανάστευαν ήταν οι ικανότεροι.
γ. Στη νεότερη και σύγχρονη Ελλάδα οι καλλιεργημένοι σπάνια αναζητούσαν την τύχη τους στο εξωτερικό.
δ. Οι σύγχρονοι νέοι που μεταναστεύουν επιστρέφουν στην Ελλάδα τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της.
ε. Η ελληνική κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνεται τα αναπτυξιακά οφέλη της μετανάστευσης των νέων στο
εξωτερικό.
Μονάδες 10
Β2. Ποια νομίζεις ότι είναι η πρόθεση του δημιουργού του κειμένου 2; (μον. 4) Η εικόνα και η λεζάντα της πώς
υποστηρίζουν αυτή την πρόθεση; (μον. 6) Να συγκρίνετε τα κείμενα 1 και 2 ως προς τα βασικά τους μηνύματα και
την επικοινωνιακή τους αποτελεσματικότητα. (μον. 5)
Μονάδες 15
Β3. α. «Και αυτό γιατί ο κόσμος είναι η Ελλάδα που διαστέλλεται, ενώ η Ελλάδα είναι ο κόσμος που συστέλλεται,
που μικραίνει» (κείμενο 1, 1§): Ποια νοηματική σχέση κυριαρχεί στην παραπάνω περίοδο και ποια η σκοπιμότητά
της; Να εντοπίσετε δύο ακόμα παρόμοιες νοηματικές σχέσεις στο ίδιο κείμενο, αναφέροντας τα σχετικά χωρία.
(μον. 8)
β. «Τελικά, ο μεγαλύτερος εχθρός του ελληνισμού είναι το ελλαδικό κράτος» (κείμενο 1, 7§): Με ποια
συλλογιστική πορεία ο συγγραφέας καταλήγει σε αυτό το συμπέρασμα; Να αξιολογήσετε τον συλλογισμό. (μον. 7)
Μονάδες 15
Γ1. Ποιο είναι το κυρίαρχο μήνυμα που πιστεύεις ότι περνάει το δημοτικό τραγούδι της ξενιτιάς; Να αναφερθείς σε
τρία χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που αναδεικνύουν το μήνυμα αυτό. Σήμερα το μήνυμα αυτό
εξακολουθεί να είναι επίκαιρο; (150-200 λέξεις).
Μονάδες 15
Δ1. Σε διαδικτυακή συζήτηση που διοργανώνει ο καθηγητής σας με θέμα «Επαγγελματική αποκατάσταση στο
εξωτερικό» να παρουσιάσετε σε μια ανάρτηση 300-350 λέξεων να τοποθετηθείτε στο ζήτημα, λαμβάνοντας υπόψη
και τα δύο παραπάνω κείμενα αναφοράς.
Μονάδες 30