1. Мэдээллийн арилжаа, түүний үр ашиг монголын хөгжилд нөлөөлөх
нь.
Mibi4ever_leski@yahoo.com
Хураангуй
Орчин үед дэлхий дээр мэдээллийн асар хурдацтай өсөж буй мэдээллийн
эрэлт нь мэдээллийн бизнесийн хөгжих таатай нөхцөл болж байна. Үүнийг дагаад
мэдээллийн нийлүүлэлт ч үлэмж хэмжээгээр бий болж байна. Мэдээллийн ийм
хурдацтай хөгжил нь дэлхийн хөгжлийн циклтэй холбоотой. Өөрөөр хэлбэл асар
хурдацтай хөгжиж буй техник технологийн ачаар хүмүүст хүргэх мэдээллийн
хүлээгдэх хугацаа улам бүр багасч байгаа тул нэгж хугацаанд авах мэдээлэл нь урьд
хожид байгаагүй их болжээ. Иймээс мэдээллийн тусламжтайгаар л энэ эрин зуунд
цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэн алхах юм. Мэдээ мэдээллийн үнэ цэнийг бид энэ зуунд
маш сайн ойлгосон байх хэрэгтэй. Хэрэв бид мэдээллийн үнэ цэнийг ойлгосон бол
мэдээлэл дамжуулахын үнэ цэнийг гүн гүнзгий ойлгосон байх ёстой. Мэдээлэл
дамжуулах процесс нь түүхийн их олон замнал дамжсан. Одоо мэдээллийн эрин
зуун, мэдээлэллийн бизнесийн үр өгөөж энэ зуунд харагдах ёстой.
Түлхүүр үгс:
Дамжлага, Дэвшил, Хэрэглээ, Ховоо

2. Оршил
Бизнес бол дэлхий дээрх шинжлэх ухаануудын дотроос хамгийн бүтэцлэг,
уялдаа холбоот шинж чанараараа тэргүүлсэн, хүмүүс нийгмийн харилцаанд хамгийн
их нөлөө үзүүлэгч шинжлэх ухаан мөн гэдэгт би гүн гүнзгий итгэдэг. Манай орон
бизнесийн үйл ажиллагаа, түүний мөн чанарыг 1990 ээд оны үеэс мэдэрч эхлэсэн,
бизнесийн ядмаг туршлагатай орон гэж хүмүүс ойлгодог. Тэгж ойлгох нь буруу
гэдгийг та бүгдэд ухуулах аяастай болсон энэ илтгэлийн гол оршил нь манай оронд
төдийлөн цар хүрээгээ тэлэхгүй байгаа бизнесийн үйл ажиллагааны чиглэлүүд
дундаас сонгосон мэдээллийн бизнес манай оронд хэрхэн ашиг тусаа өгч чадахыг
харуулах явдал мөн.
Эндээс та бүхэн бизнесийн шинэ санааг олж, цаашид хэрэгжүүлж амжилт
олох юм бол зохиогч миний хувийн чинь хүсэл биелэх нь тэр.
Энэхүү өчүүхэн эрдмийн ажлыг минь хийх боломжыг олгосон та бүхэнд
талархал илэрхийлэхийн сацуу уншигч та бүхэндээ бизнесийн гарцын шинэ санаа
олж авахын ерөөл өрөөл өргөе!
Үндсэн хэсэг
Хүн төрөлхтөн үүсэхдээ нэг нэгэндээ мэдээллийг дохио яриа хэлбэрээр
дамжуулдаг байсан боловсронгуй болсон үе нь бичгэн хэлбэрээр мэдээ дамжуулж
ирсэн. Одоо л бид ихэнх мэдээллээ бичгэн хэлбэрээр авч дамжуулдаг. Авах
хэрэгцээтэй мэдээлэл маань ном зохиол дээр цаасан дээр гээд байж болох бүхий л
мэдээллийн хэрэгсэлд бичгэн хэлбэрээр хадгалагддаг. Мэдээллийг өөр хэд хэдэн
хэлбэрээр дамжуулах боломж бий. Технологи хөгжсөнөөр мэдээллийг морз, радио
станц, телевиз, интернэт г.м техникүүдээс зөвхөн бичгэн биш кодлогдсон,дуут,
дүрст г.м хэлбэрээр мэдээллийг авах боломжтой болсон. Жишээ нь хамгийн анх
АНУ-ын химич Фарадей 1843 онд богино долгион хүлээн авагч зохиожээ. Харин
1868 онд Виржиниа мужийн шүдний эмч Люмис өөрийн зохион бүтээсэн
аппаратаараа 30 км-ийн зайтай байсан гэрлүүгээ морздон холбоо барьж :
- “Одоо очлоо” гэсэн мэдээллийг дамжуулсанд хөршүүд нь мэл гайхаж цэл
хоцорсон гэдэг. Энэ нь өнөөгийн гар утасны болхи хэлбэр мөн.
Анхны зурагт буюу дүрс дамжуулах төхөөрөмжийг 1908 онд Кэмпбэл
Свинтон туршсан байна.Түүний дараагаар 1911 онд энэ төхөөрөмжөө олон нийтэд
зарлажээ. Энэ маягаар хөгжиж ирсээр одоо бид мэдээллийн технологийн ачаар
бизнес хийх боломж гарч ирж байна.
Бизнесийн тухайд гэвэл тухайн зах зээлд эрэлт, нийлүүлэлт, үнэ гэсэн 3
үндсэн ойлголт байдаг. Үүнтэй адил мэдээллийн эрэлт, нийлүүлэлт, үнэ гэж байна.
Иймээс энэ салбарын бизнес биеллээ олох боломжтой.
Өмнө нь дурдсанаар, мэдээлэл гэдэг зүйл 21-р зуунд үнэ цэнээ улам
баталгаажуулж буйгын адил мэдээллийн бизнесийн ашиг тус хэмжээлшгүй их.

3. Мэдээллийн үнэ цэнийг тодорхойлох нь энэ бизнеёийн хамгийн чухал.
Үүнийг тодорхойлход мөн D – Currency / Decision Currency/ буюу шийдвэрийн
ханшаар тодорхойлогдоно. Үүнд нөлөөлөх 7 хүчин зүйл байдаг:
Үүнд:
-Стратегийн
-Баталгаат байдлын: Чанар, мэдээллийн оновчтой, тохиромжтой, хүртээмжтэй
байдал
-Ач холбогдлын
-Эрсдэлийн
-Зах зээлийн
-Бусад ( Мэдээллийн үйл ажиллагаа, тархац, чиглэл) хүчин зүйлүүд хамаарна.
Энэ мэтээр мэдээллийн бизнест нөлөөлөх зүйлс нь аливаа бизнесийн салбарт
нөлөөлөх хүчин зүйлтэй төстэй байна. Олон улсын тавцан дээр мэдээллийн бизнес
биелэлээ олж байгаа. Тухайлбал:
Бичгэн болон тоон мэдээллийг мэдээлэл хайгчдад олж өгөхдөө тухайлсан
сэдвүүдээр нь бүлэглэн гаргасан байдаг байна.
Жишээ нь:
-Цаг хугацааны дарааллаар
-Нэрсийн жагсаалтаар
-Тоон үзүүлэлтийн утгаар
-Салбар тус бүрээр г.м
-Түүнчлэн салбараа дотор нь
-Компани байгууллагын
-Өрсөлдөгчийн судалгаа
-Бүтээгдэхүүний мэдээлэл
-Аливаа материал
-Үйл ажиллагааны технологи
-Техникийн стандарт
-Патент
-Зах зээлийн судалгаа
-Санхүүгийн судалгаа гэж тус бүрээр нь хуваана.
Бичгэн мэдээлэл ийм маягаар хөгжсөн бөгөөд тэргүүлэгч нь Европ тивийн
орнууд юм. Иймд гадаад улс орнууд салбар тус бүр дээр мэдээллийн бизнесийн
системийг хөгжүүлж, тухайн орныхоо мэдээллийн эрэлтийг хангаж байна. Энэ нь
бизнесийн “ танд хэрэгтэй, надад ашигтай ” гэсэн мөрдлөгийг дагаж яваа учир
бизнес гэсэн утгаа хадгалж байна. Гэх мэтчилэн бичгэн мэдээллийг олж өгөх бизнес
дэлхий даяар тархсан байна.
Жишээ нь:
Ердийн судалгааны үнэ /Европ/
Судалгааны үнэлгээ
Ердийн үйлчлүүлэгч
100 евро/цаг
Гишүүд
50 евро/цаг

4. Гишүүн корпорацид 600 евро/цаг
Гишүүн жижиг дунд үйлдвэрлэгчдэд 325 евро/цаг
Хүнд шинэ мэдээлэл хэрэггүй байна гэж хаана ч байдаггүй. Хүний хэрэгцээ
ханашгүй байдагтай адил хүмүүс аль болох шинэ мэдээллүүдийг цуглуулж, ашиглах
сонирхолтой байдаг.
Тэгвэл Монголд мэдээллийн бизнес саяхнаас хөгжиж ирсэн. Бичгэн
мэдээллүүдийг эх үүсвэрүүд манай оронд нэмэгдсээр байна. Дор хаяж
байгууллагуудын нэмэлт болон хавсарга мэдээлэл олох, мэдээллийн бизнес хийхэд
ашигтай эх сурвалжууд байсаар байна. Харин Монголд байгууллагуудын
менежерүүд байгууллагатаа шинэ мэдээлэл олох нь одоо үед наад захын ажил үүрэг
нь болжээ. Тиймд байгууллагуудад бичгэн мэдээлэл олж өгөх бизнес нь төдий л
хэрэгтэй байхгүй.
Гэхдээ техник технологийн дэвшлийг ашиглан мэдээллийн боловсронгуй
төрлийг ашиглаж болно. Энэ төрлийн бизнест шинэ санаа хэрэгтэй. Аливаа
мэдээллээ бид интернэтээс бичгэн хэлбэрээр үнэгүй олох боломж байгаа тул Монгол
улсад мэдээллийн бизнест шинэ санаа хэрэгтэй байна.
Аливаа байгууллагуудын зах зээлийн судалгаа, үнийн судалгаа г.м бизнес
ажлуудыг тухайн байгууллага хийх хувь хүмүүс байгууллагууд байдаг. Өөрөөр
хэлбэл тэдгээр нь мэдээллийн бизнест хөл тавихдаа зорилтот хэрэглэгчээрээ хэнийг
ч сонгож болно. Гэхдээ аж ахуйн нэгж байгууллагуудын мэдээллийн эрэлт төдийлөн
их байхгүй. Учир нь цаанаас өөрсдөө мэдээллийн багийг бий болгосон байдаг.
Бидний энэ тохиолдолд мэдээллийн байгууллага зорилтот хэрэглэгчээрээ аж ахуйн
нэгж байгууллагуудыг сонгосон байна. Эндээс харвал байгууллагад мэдээллийн
чадварлаг боловсон хүчин энэ бизнесийг тухайн байгууллагын бүтцийн
менежментийн хувьд бүрэн төгс халж, бараг хэрэгцээгүй болгох нь тодорхой болжээ.
Ямарч байгууллага илүү зардал гаргахыг хүсэхгүй байгаагийн адил өөрийн хүчээр
олж авч болох мэдээллийг илүү мөнгөөр олж авахыг хүсэх болов уу? Мэдээж Үгүй.
Ийм учраас бид аливаа 1 бизнесийг хөгжин дэвжүүлхэд түлхэц болох биш харин
эсэргүүцэл болдог юм. Гадаад орнуудад байгууллагын бизнесийн үйл ажиллагааг
дээшлүүлхийн тулд тэдэнд боломж олгож санхүүгийн, сэтгэл зүйн, үйл ажиллагааны
гэсэн маш олон төрлөөр дэмжлэгэ үзүүлдэг байна.
Манай орны мэдээллийн бизнес хөгжих нөхцөл муу байна. “ Танд хэрэгтэй,
надад ашигтай “ гэсэн бизнесийн дүрэм зөрчигдөж байна. Ямар учир энэ бизнест
бүтээмж байхгүй болоод байна? Мэдээллийн үнэ цэнэ манай оронд энэ маягаар
алдагдаад байх нь зөв үү?
Энэ асуудлуудад хүмүүс өөр өөрийн өнцгөөс хариулах байх. Гэхдээ нэг л
зүйл тодорхой байгаа нь бидний нийлүүлж буй мэдээлэл бага байгаад гол асуудал
байгаа юм. Ийм учраас л аливаа байгууллагад алдаа их гардаг. Байгууллагад
шаардлагатай мэдээлэл байхгүйн улмаас монголын компаниуд, аж ахуйн нэгж
байгууллагууд нэгэн хэвэндээ байгаад байна. Иймээс гарч ирж буй дүгнэлт нь
биднийг мэдээлэл, судалгааг бүрэн төгс дайчилан ашиглаж чадахгүй байна гэдгийг
харуулж байна. Тийм байсан бол монгол орон өдийд “Азийн бар” болчих байлаа.
Монголчууд бид дэлхийн хаана ч гологдохооргүй

5. Чадварлаг хүмүүс билээ. Энэ сэтгэхүйгээрээ мөн мэдээллийн бизнечийн үйл
ажиллагааны ач холбогдолоор дамжуулан монголын аж ахуйн нэгж, байгууллагууд
тэр тусмаа салбар салбар дээрх мэдээлэл ашиглалтын үр өгөөжгүй системийг
боловсронгуй болгон дэвшил гаргавал монгол улс хөгжин дэвших нь гарцаагүй.
Европ гэлтгүй гадаад улс орнууд улсдаа тэр тусмаа салбар салбартаа хэрэгтэй
мэдээллээ төвөггүйхэн хангаж байна.
Манай улс юугаараа дутуу гэж адилхан техникийн дэвшил, хүчин чадал гээд
хэрэгтэй зүйлс бүгд байж байна. Тэр болгоноо бид дайчилж ажиллаж чадах юм бол
монгол улсад орж ирэх орлого тэр хэмжээгээр нэмэгдэнэ.
Ерөнхий сэдвийн хувьд, манай улсад энэ бизнес хөгжихийн гол хүчин зүйл,
учир шалтгаан нь мэдээллийн эрэлт хэрэгцээ нь нийлүүлэлтээ давсантай холбоотой.
Энэ асуудалд өмнө нь хэлснээр мэдээллийн систем бүрдүүлэгч этгээд бүр
дээр түүний хэрэгцээт мэдээллийг хангагч аж ахуйн нэгж байгууллагууд, хувь хүн
мэдээллийн бизнесийн үйл ажиллагаа явуулж чадвал хамгийн үр өгөөжтэй арга зам
болох юм. Энэ арга зам нь дараах жишээтэй шууд хамааралтай:
-“ Нэгэн цөлийн худаг байжээ. Түүний ойр хавиас хэн нэгэн харангадаж
цангасан хүн хүрч ирээд ус уухаар ирэв. Түүнд ус татаж авах ганц ховоо байсан. Тэр
ховоо нь олон газраа цоорсон тул ус татаж авах явцдаа цоорсон газраар нь ус
асгарсаар ховоонд орсон дүүрэн уснаас ёроол шүргэм ус тогтсон байв. Тийм бага
усаар тэр цангаагаа тайлж чадаагүй учир дахин дахин ховоогоо хаяж ус татан авч
уусаар байгаад сая л нэг цангаагаа тайлав.”
Энд гарч буй жишээ нь манай улсын мэдээллийн алдагдал, илүүц хүч
хөдөлмөр зардлыг харуулж байна. Цөл гэдэг нь одоогийн эрин зуун буюу
мэдээллийн эрин зуун юм. Мэдээлэлгүй бол энэ зуунд амьдрах шаардлагагүй гэсэн
бичигдээгүй дүрмийг болон салбар бүр мэдээлэлтэй гүн холбоотойг харуулж байна.
Цөлд усгүй бол үхдэгийн адил энэ зуунд мэдээлэлгүй бол хэцүү байдалд орох нь
гарцаагүй. Харин ховоогоор дүрсэлж буй зүйл нь мэдээллийн сан, мэдээллийн
өгөгдлүүд мөн. Хөгжингүй орнуудын мэдээллийн “ховоо” нь огт цоороогүй байдаг
гэсэн ойлголт бас буруу юм. Төгс зүйл гэж хаана ч байхгүй тул их, бага хэмжээгээр
заавал цоорсон байдаг.
Цоорсон байдал буюу мэдээллийн алдагдлыг нөхөх боломжтой хамгийн зөв
шийдэл бол мэдээллийн бизнес юм. “Цоорхой ховоо”,”Нөхөгдсөн ховоо” хоёрын үр
ашигтай хүчин чадал, цаг хугацааны шуурхай байдлыг аль илүү хангаж чадах вэ?
Ямар ч хүн худгаас ус татахдаа “Нөхсөн ховоо” –г сонгох нь тодорхой болов
уу. Тэгвэл энэ жишээн дээр бид “Нөхсөн ховоо”-г төвөггүйхэн зөв сонголт гэж
хэлсэн хэрнээ “Цоорхой ховоо”-гоо юунд нөхөхгүй байна вэ?
Манай бизнес үйл ажиллагаа явуулагч байгууллагууд энэ салбарт давхар хүч
сорих нь ашигтай бөгөөд нөгөө усны “Ховоо”-ны нөхөөс болох боломжтой. Ийм
ашигтай арга замаар улсын мэдээллийн алдагдал, түүний хэмжээг багасгагч болох нь
алтан боломж юм. Чухам манай оронд мэдээдэл тэртээ тэргүй хэрэгтэй байгаа тул “
Танд хэрэгтэй, надад ашигтай “ гэсэн дүрмээрээ монголчууд бид мэдээллийн

6. бизнесийн үйл ажиллагаа явуулж улсдаа болон өөртөө хөрөнгө оруулалт хийж болох
энэ боломжыг бүү алдаасай.
Аливаа бизнесийг хөгжүүлэх арга зам нь олон байдаг. Бизнесийг яг тэгж
хөгжүүлдэг гээд хэлчихсэн арга зам нэг ч байхгүй. Гэсэн ч бизнесийн хөгжилд
нөлөөлөх хүчин зүйлсүүдээр нь түүний хөгжлийг тодорхойлж болох талтай юм.
Мөн эдгээр хүчин зүйлүүд нь бодит үнэлгээтэй байх естой учир байгууллага
өөрийгөө болон бусдыг шинжлэн өрсөлдөөны үр дүнг бодитоор харах боломжтой.
Хүчин зүйлс
-
Хэрэглэгчийн худалдан авах чадвар.
-
Хэрэглэгчийн илүү зардал.
Тухайн компаний сул тал энэ хэсэгт бүрэлдэхүүн хэсэг нь болж орно.
-
Өөрийн давуу тал
-
Бусад
Тэгвэл бизнесийн хөгжлийг бий болгоход ерөнхийдөө эдгээр хүчин
зүйлсүүдийг харгалзан үзэж тус бүр дээр нь шинжилгээ, судалгаа хийж,
боловструулалж бизнесийн хөгжлийн бодит үнэлгээг гаргаад түүнийгээ улам бүр
сайжруулах зорилт тавьж хэрэгжүүлэх нь мэдээллийн бизнесийн хөгжил гаргах
бүдүүвч юм.
Мэдээллийн бизнесийн хувьд ч мөн ялгаагүй ийм маягаар хөгжүүлж, түүний
хөгжлийг тооцож болох ч цаад утгаараа давхар мэдээллийн системийнх нь бүтцийн
үйл ажиллагааны үр дүнг нь харж болно.
Энэ төрлийн бизнест мэдээллийн төрөл тус бүр дээрх бизнесийн хөгжлийг
судласны үр дүнд бүхэллэг утгыг гаргаж болно. Энэ бизнесийг хөгжүүлэе гэвэл
хүмүүс маш олон санаа бодол дэвшүүлнэ.
Тэгвэл энэ бизнесийг бага ч болтугай хөгжүүлэх нэг санааг дурдая. Өмнө нь
хэлсэнчлэн бизнес эхлэхийн өмнө эхлээд зорилтот хэрэглэгчээ тодорхойлох ёстой.
Тэдгээр нь одоо хэлэх гэж буй санааны хувьд хамгийн гол хэрэглэгч нь төрийн
байгууллагууд байх юм. Ингэснээр явуулж буй үйл ажиллагаа нь улсын мэдээлэлд
шууд тусгагдана гэсэн үг. Энэ бизнесийн үйл ажиллагаа нь дүрст буюу видео
мэдээллийг хэрэглэгчиддээ түгээхэд оршдог.
Одоо үед бичгэн мэдээллээс илүү баримтат болон видео мэдээлэл дэлгэрч
байна. Бидний амьдарч буй Улаанбаатар хотод Монгол улсын нийт хүн амын 5 хүн
тутмын 2 нь буюу 40% нь амьдардаг бөгөөд бохир тооцоогоор 1,100,000 хүн байна
гэсэн үг. Тэгвэл энэ хүмүүсийг нэг дор нь судалж мэдээлэл боловсруулж түүнийгээ
арилжах шинэлэг санаа энд гарч ирж байна.
Энэ мэдээллийг хэн худалдан авах вэ?
Мэдээж энэ мэдээлэл учир хэн ч авч болно. Наад захын жишээ нь:

7. -“ Дорж хэн нэгэн хүнийг хайж байна” гэвэл түүнд тэр хүний мэдээллийн хэрэгцээ
үүссэн байх нь. Тэгвэл Дорж бидэнд тухайн хүнийхээ хамгийн сүүлд хэзээ, хаана
байсныг мэдээллэх юм бол тэр хүнийгээ оллоо гэсэн үг.
Илүү дэлгэрэнгүй нөхцөл байдлыг авч үзэцгээе:
Цагдаагийн газарт эрэн сурвалжлагдаж байгаа хүний мэдээллийг одоо болтол
бид аман зураг, хүний мэдүүлэг гэх мэт үндсэн хэрнээ болхи, хуучирсан аргуудаар
авдаг. Хэрвээ энэ видео мэдээлэл цуглуулах арга нэвтэрвэл эдгээр аргатай, аргагүй
гэмт этгээдийн байрлаж буй мэдээллийг шууд харах боломж гарч ирэх юм.
Ингэснээр улсын мэдээллийн алдагдлыг буюу өмнөх жишээн дээрх “Ховооны
цоорхой” –г нөхөх боломжтой болох төдийгүй улсад хүлээгдэх мэдээллийн хугацааг
асар богино болгох боломжтой.
Манай улсад эдгээр мэдээлэл тийм их хэрэгтэй юу гэвэл дараах статистик
мэдээллээр хариулая:
-
“2008 оны эхний 7 сарын байдлаар нийслэлийн хэмжээнд бүртгэгдсэн
гэмт хэрэг 6413 байгаагын гудамж талбайд үйлдэгдсэн гэмт хэрэг нь 1364
байсан бөгөөд нийслэлийн нийт гэмт хэргийн бүртгэл улсын хэмжээнд
бүртгэгдсэн гэмт хэргийн 52,6% ийг бүрдүүлжээ.”
Хэргийн илрүүлэлт /2008 оны хагас жилийн байдлаар/
Хэргийн хэлбэр
Хөнгөн хэрэг
Хүндэвтэр хэрэг
Хүнд хэрэг
Онц хүнд хэрэг
Хэргийн дундаж илрүүлэлт
Илрүүлэлт
30,08%
27,03%
36,96%
59,46%
40%
Хэргийн дундаж илрүүлэлт нь ойролцоогоор 40%-тай байна. Энэ үнэндээ муу
үзүүлэлт юм. Нийслэл хотод хэн нэгэн гэмт хэрэг хийгээд илрэгдэх магадлал нь 40%
буюу 10-т 4 хөн тохиолдоно. Гэмт хэрэг хийсэн 10 хүн тутмын 6 нь одоо та бидний
дунд ээлжит гэмт хэргээ хийх гээд сууж байдаг байх нь. Түүнчлэн энэ үзүүлэлтийг
хараад хүмүүст “Гэмт хэрэг хийхэд баригдах магадлал нь ийм бага юм чинь...” гэсэн
сэтгэгдэл бий болж бүр тэдэнд гэмт хэрэг хийх сонирхол төрж, улмаар цаашид
нийслэлийн гэмт хэргийн тоо нэмэгдээд харин гэмт хэргийн илрүүлэлт улам бүр бага
болж ч мэднэ.
Ийм маяагаар үргэлжилвэл нийгмийн эмх замбраагүй байдал ойрын
хугацаанд гарч болохыг үгүйсгэхийн аргагүй. Үүний эсрэг хамгийн зөв арга хэмжээ
бол гэмт хэргийн илрүүлэлтийг сайжруулах дүрст мэдээлэл дамжуулах арга яахын
аргагүй мөн.

8. Мэдээллийг дамжуулах төхөөрөмжийн дэлгэрэнгүй мэдээлэл гэвэл тухайн
төхөөрөмж маш өндөрт байрлаж их зүйлийг ажихлахад оршино. Харамсалтай нь
манай хот бусад том том хотууд шиг өндөр барилгагүй мөн тийм өндөр цэг байхгүй
нь саад мэт санагдаж болно. Гэсэн ч одоо манай оронд яригдаж буй нэг ажил нь
автозамын ажиглалтын систем байгуулах юм. Сүүлийн үед дээд албан
тушаалтнуудын ярьж байгаагаар энэ нь ойрын 4 эсвэл 5-н жилээс наашгүй юм ярьж
байна. Түүнчлэн бараг булан тохой бүр дээр тийм үнэтэй төхөөрөмж, камер суулгах
нь их зардалтай дээрээс нь эрсдэлтэй юм. Манай хотын хулгайн гэмт хэрэг 8-9% иар өссөн үзүүлэлттэй байгаа. Иймд дор хаяж хулгай, эвдрэлээс үүдэлтэй асуудлууд
зөндөө гарч ирнэ. Тэгвэл миний хэлж буй санаа нь бодит байдалд биеллээ олох
магадлал нь энэ мэтийн буруу оролдлогуудаас хавьгүй илүү юм.
Үүнийг шийдвэрлэх үндсэн арга зам бол шаардагдах өндрийг бий болгох мөн.
Ингэснээр ямар нэгэн гадны сөрөг нөлөөллөөс бүрэн тусгаарлагдаж чадна. Түүнчлэн
ямар ч бэрхшээлгүйгээр өндрөөс видео мэдээлэл цуглуулах юм. Өндрөөс харна гэдэг
нь бүх зүйл алган дээр байхтай адил билээ.
Камер хийх чадалтай үйлдвэр, технологи манай оронд нэгэнт байхгүй учир
гадны төхөөрөмж ашиглан үйл ажиллагаа явуулах шаардлагатай байна.
Улаанбаатар хотын зургийг бичихэд шаардагдах төхөөрөмжийн үзүүлэлт:
Жин
Харагдах өнцгийн хазайлт
Удирдлага
Ажиллаж чадах темпратур ( 0C)
Дэлгэцийн нягтрал
Зургийг өсгөх чадвар
Night vision буюу шөнийн дурант
800 гр – 1,5 кг
500-2,50
RC-BOVLR
(Remote Control – Based On Very Long
Range)
Алсын удирдлага – Хэт Холын Тусгалтай
-40 өөс 60
2540 х 1680
64 өөс 128
Тийм
Камерны хувьд Улаанбаатар хотыг нэг цэгээс бүхлээр нь харахын тулд яг
төвөөсөө 8,5 км- ийн өндөрт байрлах хэрэгтэй. Тиймээс маш өндөр үзүүлэлттэй,
нягтралтай, чанартай ямар ч нөхцөлд бичлэг хийдэг камер байвал бизнесийн үйл
ажиллагааны нэгээхэн хэсэг бүрэлдэнэ. Энэ үзүүлэлтийг Япон, АНУ гэх мэт
орнуудын компаниудын камер хангаж чадаж байгаа бөгөөд тэдгээрийн хамгийн доод
талын үнэ 400$ байна. Энэ талаарх мэдээлэл www.forum.digitalcamerareview.com – д
дэлгэрэнгүй байгаа.
Кинон дээр хааяа гардаг шүү дээ. Хиймэл дагуулаас зураг аваад түүнийгээ
дамжуулдаг. Харин манай орон хиймэл дагуул хийх байтугай машины эд ангиа
чадан яадан угсардаг. Тэгэхээр өндөрт камер тогтоох техник байвал үндсэн үйл
ажиллагаа нь дуусах нь тэр.
Тэгээд юу камерийг өндөрт байлгах вэ?

9. Энэ асуултанд та одоо хариулт өгөх гээд үзээрэй! Маш олон хувилбарууд
урган гарна. Таны хариулт тэдгээр хувилбаруудын нэг нь бөгөөд хэрвээ та ямарваа
хувилбар дэвшүүлсэн бол та улсын мэдээлэллийн алдагдлыг нөхөх үйл яцыг бага ч
болтугай дэмжсэн хэрэг юм шүү. Одоо миний дэвшүүлсэн санааг сонирхоё.
Аливаа бизнест оролдлого, овсгоотой байдал байвал юунд ч хүрч болно. Одоо
бидэнд ердөө л өндрийг хангах гэсэн ажил үлдлээ. Та бид Google Earth программыг
сайн мэднэ. Тэр програм дээр дэлхийн хот бүрийг дээрээс нь авсан зураг байдаг.
Харин зурагны оронд видео мэдээлэл дамжуулах тэр үйл ажиллагааг гаргаж ирэх нь
гол үүрэг нь юм. Тэгвэл бид агаарын инженерийн салбарын инженер
эрдэмтэдүүдийг цуглуулан нэгтгэж авсаархан жижиг нисдэг тэрэг хийлгүүлж чадна.
Манай МИС гэхэд л нисэхийн инженерийн баг нь авсаархан жижиг онгоц хийж
байсан арвин туршлагатай, одоо хамтран ажиллах хүмүүс байх юм бол тийм
төхөөрөмж хийхэд бэлэн байгаа. Харин одоо онгоцноос илүү нисдэг тэрэг энэ
ажиллагаанд тохиромжтой. Гадаад улс орнуудад тийм нисдэг тэрэг байдаг байна.
Зориулалтаараа өөр өөр хийгддэг бөгөөд ажиглалтын зориулалттай нь 2 м ийн
урттай, 0,5 м ийн өндөртэй гэх мэт удирдлагатай тоглоом шиг жижиг нисдэг тэрэг
байдаг.
Иймэрхүү нисдэг тэрэгний хүчин чадал нь манай шаардагдах өндрийг
хангахгүй ч олон тооны ийм нисдэг тэрэг нь Улаанбаатар хотын талбайг тэнцүү
хуваасаар өөрийн чөлөөтэй нисэх өндөртөө буюу 2000 футын / 600 м/ өндөрт хүргэх
боломжтой. Улаанбаатар хот Дөрвөн уулын дунд Туул голын уудам хөндийд 470444
га талбай бүхий нутаг дэвсгэр эзлэн оршино. 600 м өндрөөс ойролцоогоор 130-150 га
газар харагдана. Тэгвэл Улаанбаатар хотын газар нутгийн идэвхитэй бүс нь нийт 9
дүүргийн 5840 га газар бөгөөд эндээс 1 нисдэг тэрэгний харах талбайг идэвхитэй
бүсдээ хуваавал 45 аас 50 ш нисдэг тэрэг хэрэгтэй болж байна.

10. Ажиглах зүйл нь гудамж талбай, автозамын хөдөлгөөн, гэмт хэрэг гэх мэт үйл
явц байх бөгөөд 1 камераар дундажаар 140 га газар ажиглана гэдэг маань маш үр
өгөөжтэй зүйл юм. Тиймээс энэ нь бараг төгс үр өгөөжтэй ажиглагч мөн.
Гадаадад ийм нисдэг тэрэгний үнэ 350$ байх бөгөөд энэ талаарх мэдээллийг
www.helitown.com – оос авч болно. Манай оронд ийм төхөөрөмж хийх чадвар байгаа
учид нь гадааддаа 350$ оор бүтдэг гэдэг нь энд тийм ч өндөр үнэтэй үзүүлэлт биш
юм. Ийм маяагаар мэдээлэл олж түүнийгээ арилжих юм бол наад захдаа л
цагдаагийн газрын хэрэг илрүүлэлт үлэмж нэмэгдэн
Дүгнэлт
Хамгийн гол нь мэдээлэл дамжуулахан үйл ажиллагаа яавуулах нь наад зах нь
цагдаагийн газрын хэрэг илрүүлэлт үлэмж нэмэгдэж нийгэм, эдийн засагт эерэгээр
нөлөөлж байна. Мэдээллийн бизнест хэрэглэгчгүй болно гэж айх хэрэггүй. Учир нь
эрэлт хэрэгцээ дандаа байж л байдаг. Үүний сацуу хэн нэгэнд хэрэгтэй боловч түүнд
байхгүй зүйл нь бидэнд байх болно. Энэ төрлийн бизнес нь нийслэлд төдийгүй
хөдөө орон нутагт ч ашигтай байж болно. Тиймээс бид мэдээлэл, түүний давуу
чанарыг ашиглан улсад, байгууллагад, хувь хүнд хэрэгтэй байгаа мэдээллийг
бизнесийн үйл ажиллагааг нь хангаж “Цоорхой ховоо” –г “Нөхсөн ховоо” болгож
улмаар улсдаа хөгжил дэвшилийг бий болгож чадна.