Сэлэнгэ аймаг Мандал сум 1-р сургууль багш Б.Батчулуун “Үгийн утгыг ойлгож үйл хэрэг болгоцгооё”

1. Бэлтгэсэн багш :Б.Нарангэрэл
Д.Батчулуун
Д.Баяраа
С.Өлзийжаргал
Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын
Улсын тэргүүний 1-р бүрэн дунд
сургууль

2. ОРШИЛ
БАГШ БИДНИЙ ҮЙЛС АРИУН
БАГАЧУУД ХҮҮХДҮҮДИЙН МИНЬ СЭТГЭЛ АРИУН
СОНСОН СУУГАА ТА БҮХНИЙ МӨР АРИУН
СОД БИЛЭГТ ТҮМНИЙ ЗАМ АРИУН БАЙГ.
 БШУ-ны сайд Л.Гантөмөр
...Энэ хичээлийн жилээс бага
боловсролыг эх хэлний суурь чадамжийг
эзэмших боломжийг бүрдүүлэн бүтээлч
сурах арга барилтай монгол хүүхэд
төлөвших үе хэмээн тодорхойлсон...

3. Анги чадвар шалгуур үзүүлэлт Шалгах аргачлал улирал
1 2 3 4
1
Ярих сонсох
чадвар
1.Зөв тод сонсголонтой
ярих,
2.Бусдад хандаж ярих
Үг өгүүлбэр зөв
хэлэх , тод чанга
ойлгомжтой ярих
Чээжилсэн шүлэг , дуу, оньсого, зүйр
үг ,түргэн хэллэг унших
+ + +
2
Ярих сонсох
чадвар
1. Зөв тод сонсголонтой
ярих, 2.Бусдад хандаж
ярих
3.Бусадтай ярилцах
Үг өгүүлбэр зөв
хэлэх , тод чанга
ойлгомжтой ярих
Чээжилсэн шүлэг , дуу, оньсого, зүйр
үг ,түргэн хэллэг ,ерөөл магтаал
унших
+ + + +
3
Унших чадвар 1.Хурдан зөв унших,
уншаад ойлгох
Өгүүлбэр
цогцолбор уншаад
ойлгох
Зүйр цэцэн үг, ертөнцийн 3, оньсого
таавар зэргийн утгыг өөрийн
ойлгосноор ярих
+ + + +
4
Бичих чадвар 1.Зөв гаргацтай бичих
2.Зохиож найруулж
бичих
Тайлбарламж
бичих чадвар
Зүйр цэцэн үг, ертөнцийн 3, оньсого
таавар зэргийн утгыг өөрийн
ойлгосноор ярих , тайлбарлан бичих
+ + + +
5
Бичих чадвар 1.Зохиож найруулж
бичих
Тайлбарламж
бичих чадвар
Зүйр цэцэн үг, ертөнцийн 3, оньсого
таавар зэргийн утгыг өөрийн
ойлгосноор ярих , тайлбарлан бичих
+ + + +
1-5 ангийн сурагчдын унших,бичих,ярих
чадварын шалгуур

4. ҮНДЭСЛЭЛ
“Хүн болох багаасаа
Хүлэг болох унаганаасаа” гэдэг үгэнд суурилан эх оронч
сэтгэлгээтэй,амьдрах ухаанд суралцсан иргэн төлөвшүүлэхэд
чиглэсэн “Зөв монгол хүүхэд” хөтөлбөрийн хүрээнд сурагчдыг
монгол бахархалтай,үндэсний соёл уламжлалыг дээдэлсэн иргэн
болгон хүмүүжүүлэх үүднээс МААЗ-ын нэг төрөл болох зүйр цэцэн
үгээр дамжуулан хүүхэд нэг бүр хөгжиж ,төлөвшиж , хүмүүжихэд
чиглэл болгоход оршино.
Хүн бүр өөрийн идэвхтэй,учир шалтгаант үйл ажиллагаагаар
бусадтай хамтран нийгэмших явцдаа эзэмшихүйн зүй тогтлын дагуу
мэдлэгээ өөрөө бүтээдэг, амьдрал дунд суралцдаг, анги танхимын
зохион байгуулалтаар суралцдаг гэсэн арга замыг сонгож, зүйр
цэцэн үгийн утгаар дамжуулан хүүхэд хөгжүүлэх,төлөвшүүлэх үйл
ажиллагааг сонгосон юм.

5. “ ҮГИЙН УТГААР АЯЛАН ҮЙЛС ХЭРЭГ
БОЛГОЦГООЁ”
Зүйр үгээр хүүхдийн унших, ярих,
бичих чадварыг хөгжүүлэх нь

6. ЗОРИЛТ:
1.Цэвэр сайхан бичих
2.Утгыг нь ойлгон чээжлэх,
3.Уран тод хэлэх, ярих, тайлбарлах
4.Зөв хурдан унших, бичих
5.Сэтгэх, бүтээх

7. 32,8%
88,6%
96.5%
98%
СУРАХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ПИРАМИД
Лекц
10%Унших
20% Дуу дүрсээр
харуулах
30% Үзүүлэх
туршлага судлах,
тайлагнах
50% Хэлэлцүүлж
тайлбарлах
75% Дадлагажих
90% Бүтээх
Нийт оролцсон сурагчдын
тоо- 490

8. ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨР
№ Эзэмших ур чадвар
Үр дүнг яаж шалгаж,тооцох Хэдийд шалгах
анги улирал Сар өдөр
1
-эрэл хайгуул хийх
-зүйр үгийн гол утга санааг
тайлбарлах
-нээлттэй саналаа хэлэх
-өөртөө итгэлтэй
Багш нар ангидаа ангийн
сурагчдыг
-чээжлэх чадвар
-ярих тайлбарлах , бүтээл хийх
,шинээр сурсан зүйр үгээр
тайлан хийсэн зэргээр үнэлж
сурагч нэг бүрт урам хайрласан
2-5 1
2014.
10.30
2
-идэвхтэй оролцоо
-шинжлэн судлагч
-сурах дур сонирхолтой
-биеэ даасан
Сурагчид, эцэг эх, багш
нарын бүтээлийн үзүүлэх
үзэсгэлэн гаргах, эцэг эхийн
саналаар тэргүүний
ангиудыг шалгаруулах
2-5 2 2014.
12.08
3
-сурах олон төрлийн
нөөцийг мэддэг
-сониуч
Шүүмжлэлийг хүлээн
зөвшөөрдөг,ашигладаг
-цагаа хуваарилж
төлөвлөж чаддаг.
-”Алтан хонх”-танин
мэдэхүйн уралдаан
-зүйр үгийг утгаар
ангилан,5 мин-д бичих
-1 мин-танд зүйр үг
бичих
2-5 3 2014
03.20
4
-өөрийн ахиц дэвшлийг
үнэлэх
-шинжлэн судлагч
- Ирээдүйн талаар эерэг
хандлагатай болох
өмнөх шатны үзүүлэх
үзэсгэлэнг сайжруулж
тайлан үзэсгэлэн
гаргасан үзүүлэлтээр
үнэлэх
2-5 4
2014
05.15

9. “Зүйр цэцэн үг бол морин хуур хоёрхон чавхдсандаа
хорвоогийн өнгийг багтаасан гэдэг шиг хоёрхон
мөрөндөө хорвоогийн утга учрыг тэр чигээр нь
багтаасан хэлний хамгийн бага утгат нэгж юм.”
Судлаач Ж.Бат-Ирээдүй

10. Танин мэдэхүйн уралдаан,тэмцээн:
 А-ХА, “Алтан хонх”, “Та,Та Тунгаа”
Сурагчдын бүтээл:
 Зүйр үгийн ном , жижиг ном, том ном,
зураг, тоглоом
Шинэ санаа:
Зүйр үгийн ангиллын дэвтэр,
 Зүйр үгийн утгад тохируулан үлгэр
зохиох
 Зүйр үг оролцуулан шүлэг зохиох,
 Зүйр үгийн утгад тохирсон зураг ,
 Зүйр үгийг дууриалган зүйр үг зохиох
 Бүтээлч тоглоом бүтээх

11. 1-р шат

13. ЗҮЙР ҮГИЙН БАЯР 2-Р ШАТ
2-р анги
 5 бүлэг, 115 сурагч,102 эцэг эх оролцлоо.
Хийсэн ажлууд:
 Зүйр үгийн утга тайлбарласан зурагт үзүүлэн-32 ш
 Том ном-6 ш
 Жижиг ном-133 ш
 Зүйр үгийн тайлбар толь-52 ш
 Зүйр үгийн ангиллын дэвтэр-24 ш
 Зүйр үгийн тараах материал-64ш
 Номын богц-3ш
 Зүйр үгийн төрөлжүүлэлт-76 ш
3-р анги
 4бүлэг,108 суралцагч,112 эцэг эх оролцлоо.
 Зүйр үгийн утга тайлбарласан зурагт үзүүлэн-54 ш
 Том ном-11 ш
 Жижиг ном-125 ш
 Зүйр үгийн тайлбар толь-18 ш
 Зүйр үгийн ангиллын дэвтэр-30 ш
 Боршур-10 ш
 Үг нөхөх зүйр үгийн тест-20 ш

14.  2-р шатанд
тэргүүлсэн ангиуд:
Д.Батчулуун багштай
4в анги
С.Өлзийжаргал багштай
5в анги
 А.Батзаяа багштай
2г анги
 Хамгийн олон ажил
зохион байгуулсан
ангиар Ё.Чимгээ
багштай 3г анги
шалгарлаа.
4-р анги
5 бүлэг, 121 суралцагч,68 эцэг оролцлоо.
Зүйр үгийн утга тайлбарласан
зурагт үзүүлэн-54 ш
Том ном-12 ш
Жижиг ном-133 ш
Зүйр үгийн тайлбар толь-18 ш
Зүйр үгийн ангиллын дэвтэр-121 ш
Зүйр үгийн боршур-56 ш
Үг нөхөх зүйр үгийн тест-20ш
Алган дээрх зүйр үг -62 ш
Зурагт хуудас-45 ш
 5-р анги
4 бүлэг, 121суралцагч,85 эцэг оролцлоо.
Зүйр үгийн утга тайлбарласан
зурагт үзүүлэн-32 ш
Том ном-9 ш
Жижиг ном-133 ш
Зүйр үгийн тайлбар толь-52 ш
Зүйр үгийн ангиллын дэвтэр-24 ш
Зүйр үгийн тараах материал-64ш
Зүйр үгийн төрөлжсөн эвхмэл-16ш
Зүйр үгийн тоглоом-17ш

15. Анги хамт олноороо шүлгээ уншлаа.

19. ЗҮЙР ҮГИЙН БАЯР -3-Р ШАТ
 “Алтан хонх”-танин мэдэхүйн уралдаан-
ангийн нийт сурагчид
 “Бид чадна” 5 минутын зүйр үгийг утгаар
ангилан бичих-анги хамт олноор
 “Хурдан бичицгээе” 1 минутын бичдэг –анги
бүрээс 6 сурагч
 Тэргүүлсэн ангиуд:
 Д.Баяраа багштай 2д анги Д.Ганбаатар
багштай 3в анги, Д.Батчулуун багштай 4в
анги, Э.Болорчимэг багштай 5а анги

20. 3-Р ШАТ “АЛТАН ХОНХ”

21. “Аав ээжээ
туслаарай”

22. 3-Р ШАТНЫ 1,2-Р АЖЛЫН ҮЗҮҮЛЭЛТанги
Анги
5 минутанд утгаар ангилж
бичсэн зүйр үгийн тоо
1 минутанд бичсэн
зүйр үгийн тоо
Оролцсон
сурагчдын
тоо
Нийтбичсэн
зүйрүг
Дундаж
зүйрүг
Бичсэнзүйр
үгийнтоо
Дундажзүйр
үгийнтоо
2 120 372 3.1 62 2.1
3 117 387 3.3 65 2.2
4 119 556 4.6 81 2.7
5 115 628 5.4 72 3

23. УНШИХ,БИЧИХ,ЯРИХ ЧАДВАРЫН ХАРЬЦУУЛСАН
ГРАФИК
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2013-2014 2014-2015
унших чадвар
бичих чадвар
ярих чадвар
унших чадвар бичих чадвар ярих чадвар
2013-2014 83% 86% 68%
2014-2015 92% 85% 73%
1-р анги

24. 2-Р АНГИ
83%
84%
85%
86%
87%
88%
89%
90%
91%
2013-2014 2014-2015
унших чадвар
бичих чадвар
ярих чадвар
унших чадвар бичих чадвар ярих чадвар
2013-2014 87% 86% 87%
2014-2015 90% 91% 90%

25. 3-Р АНГИ
76%
78%
80%
82%
84%
86%
88%
90%
92%
2013-2014 2014-2015
унших чадвар
бичих чадвар
ярих чадвар
унших чадвар бичих чадвар ярих чадвар
2013-2014 82% 84% 87%
2014-2015 85% 87% 92%

26. 4-Р АНГИ
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
2013-2014 2014-2015
унших чадвар
бичих чадвар
ярих чадвар
унших
чадвар
бичих
чадвар ярих чадвар
2013-2014 74% 85% 79%
2014-2015 84% 87% 89%

27. 5-Р АНГИ
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2013-2014 2014-2015
унших чадвар
бичих чадвар
ярих чадвар
унших
чадвар бичих чадвар ярих чадвар
2013-2014 76% 90% 82%
2014-2015 78% 91% 93%

28. ЭВ ГЭДЭГ ХЯЗГААРГҮЙ
ЭРДЭМ ГЭДЭГ ОРОЙГҮЙ.
 “Үгийн утгаар аялж,үйлс хэрэг болгоцгооё” үйл
ажиллагааны үр дүнд манай сургуулийн 2-5
дугаар ангийн сурагчдад:
-Цэвэр сайхан бичих чадвар дээшилсэн.
-Чээжлэх чадвар нэмэгдсэн.
-Ярих , тайлбарлах чадвар нэмэгдсэн.
-Бусдыг сонсох чадвартай болсон.
-Үгийн баялаг нэмэгдсэн.
-Эргэцүүлэн бодох чадвар дээшилсэн.
-Үгийн тайлбар,толь бичиг ашиглаж сурсан.
-Сурагчдын хүмүүжил төлөвшилд эерэг өөрчлөлт
гарч байна.

30. 21-Р ЗУУНЫ СУРАЛЦАГЧИЙН ШИНЖ ЧАНАР
 Санаачлагатай
 Бие даасан
 Өөрийн гэсэн зарчимтай
 Өөртөө итгэлтэй
 Цагаа хуваарилж,төлөвлөж чаддаг
 Идэвхтэй оролцоо бүхий
 Сурах олон төрлийн нөөцийг мэддэг,ашиглах чадвартай
 Ирээдүйн талаар эерэг чиг баримжаатай
 Асуудлыг шийдэх шинэ арга замыг олж чаддаг
 Шүүмжлэлийг хүлээн зөвшөөрдөг,ашигладаг
 Шинжлэн судлагч
 Өөрийн ахиц дэвшлийг үнэлэх чадвартай
 Сурах дур сонирхолтой
 Сониуч

31. ДАВУУ ТАЛ
 Эцэг эх нээлттэйгээр хянах болон оролцох боломжтой
 Хүүхэд юу чаддаг болсон нь хүүхэд,багш,эцэг эхэд
ойлгомжтой
 Үйл ажиллагааны явц болон төгсгөлд ямар
мэдлэг,чадвар,дадлыг эзэмшсэн байх нь харагдахуйц
 Хүүхэд нэг бүрийг чадваржуулдаг
 Нээлттэй
 Хүүхэд бүр мэддэг,чаддаг,бүтээдэг чадвартай болох
боломжтой
 Өдрийн болон долоо хоногийн дэг,зорилгоо болгох боломжтой
 Багш нар бүтээлчээр авч ашиглан хөгжүүлэх,төлөвшүүлэх үйл
ажиллагаагаа юм.

32. МАНДАЛ-3-Р СУРГУУЛЬ

33. ДҮГНЭЛТ
 Бага боловсролын агуулга,арга зүй,технологийг өөртөө итгэлтэй,өөрийгөө
илэрхийлэх чадвартай,сурах хүсэл эрмэлзэлтэй,суралцах арга
барилтай,монгол хүүхэд,соёл уламжлалаа бүрэн эзэмшсэн эх оронч,зөв зан
суртахуун хүмүүжилтэй,монгол хүүхдийг сургаж хүмүүжүүлэх суурь зарчимд
тулгуурлан шинэчилсэн шинэчлэлтэй энэхүү зүйр үгээр хүүхэд нэг бүрийг
хөгжүүлэх арга зүй маань холбогдож байна.
 Зүйр цэцэн үгийг хүүхэд нэг бүр өөрийн хүсэл сонирхлын хэмжээнд
сонирхон цуглуулж,тайлбарлаж,бүтээж,бүтээлчээр эрж хайж оролцож,
түүгээрээ дамжин өөрийнхөө хэм хэмжээнд төлөвшиж,хөгжиж байгаа нь нэг
ч хүүхдийг орхилгүйгээр заавал сургадаг сургалтын арга зүй
технологийн шинэчлэл харагдаж байна.
 Хүүхдийн урам зориг, хүсэл эрмэлзлэлийг нь дэмжихийн тулд анги хамт
олноороо зүйр үгээ тайлбарлан,хичээнгүй цэвэр бичиж тэр өдрийн зорилгоо
болгож,хандлагаа өөрчилж, хийсэн бүтээсэн,танин мэдсэн зүйлсээр нь
үзэсгэлэн гаргаж, хөгжөөнт хэлбэрээр мэдлэгийг нь шалгаж, байнга
дэмжиж,өөрөө өөрийгөө таньж,өөрийн итгэл найдвараар бие даан
хөгжих,мөн оролцоонд тулгуурласан үйл ажиллагаагаар дамжуулан багш
нарын хүүхдээс хөндийрсөн хандлага,сэтгэлгээ,арга барилыг өөрчилж
чадлаа.

34. Хүүхэд өөрөө оролцож бүтээж
сонирхон судалж хийж чадвал
ирээдүйд хариуцлагатай зөв
шийдвэр гаргадаг эх хэлээрээ зөв
сайхан ярьдаг уран яруу
хэрэглүүртэй сайн хүн болж
төлөвшинө.

35. ДЭВШҮҮЛСЭН САНАА
 Аливаа хүний бусадтай буюу нийгэмтэй хэрхэн зохицон зохилдон
эвтэй эетэй,эзэн эрхийн орон зайтай,үүрэгтэй,хариуцлагатай,үнэтэй
цэнэтэйгээр орон зайгаа эзэмдэн амьдрах ур ухаан эзэмшсэн
иргэнийг боловсорсон иргэн гэнэ.
Хөх Монголыг нүүдлийн соёлоор бадраах их засгийн алтан дээд
гэрэгэ
“Бие хүний ажил үйлсийг олон түмний зүгээс үүний хамт байгаль
нийгмийн жам ёсон, олон түмний хандлага, харилцаа, амьдрал
тэмцлийн учрыг хувь хүний зүгээс хэрхэн үнэлж буй үнэлгээг
илтгэсэн аж төрөхүйд чиг баримтлал , сургамж зөвлөгөө, журам
ёсон болох гүн сэтгэлэг, мэргэн санаа, яруу дүрслэл бүхий их төлөв
хоёроос дөрвөн мөр тогтмол бүтэцтэй шүлэглэлт хэллэгийг зүйр
цэцэн үг гэнэ.”
судлаач Г.Ринченсамбуу
“...өвөг дээдсийн маань бодрол баясгал, үзэл онол, ёс төр, зан үйл,
шүтлэг бишрэл тэр бүгдийг товчлон хураасан толь монгол зүйр
цэцэн үг юм.”
судлаач Ш.Чоймаа

36. Зүйргүй үг байдаггүй
Зүйдэлгүй дээл байдаггүй...
“Үгийн утгыг мэдэж,үйлс хэрэг
болгон үр хүүхэд , бяцхан
хөөрхөн шавь нартаа
өвлүүлээрэй” хэмээн та
бүхнийг уриалж байна.

37. “НОМ БОЛ ЕРТӨНЦИЙГ ХАРАХ ЦОНХ МӨН”
1.Монгол үгийн тайлбар толь 2012он
2.Хэлц үгийн тайлбар толь 2013он
3.”Эрдэм боловсролтой монгол хүн “сэтгүүл
4 .Зүйр цэцэн үг 1
5. Зүйр цэцэн үг 2
6.Зүйр цэцэн үг 3

38. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа.
2015.05.15