1. ამოცანა №33 რამდენი გრამი სპილენძის ნიტრატი მიიღება 10გ სპილენძის
ოქსიდისა და 12,6გ აზოტმჟავას ურთიერთქმედებისას?
ამოხსნა:
მოც: m(CuO) = 10გ
m(HNO3) = 12,6გ
–––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. m(Cu(NO3)2) = ?
M(CuO) = 80გ/მოლი
M(HNO3) =63გ/მოლი
M(Cu(NO3)2) = 188გ/მოლი
CuO + 2HNO3 Cu(NO3)2 + H2O
გამოვთვალოთ მორეაგირე ნივთიერებათა რაოდენობები:
n(CuO) = 10 / 80 =0,125 moli n(HNO3) = 12,6 / 63 = 0,2 moli
როგორც რეაქციის ტოლობიდან ჩანს 1მოლი CuO რეაგირებს 2მოლ
აზოტმჟავასთან.
ე.ი. 1მოლი CuO შეესაბამება 2მოლ HNO3
0,125 “––––––––––––––––“ x “–––––––––“
x= = 0,25 მოლი

2. -2-
ე.ი. აზოტმჟავას რაოდენობა (n=0,2მოლი) საკმარისი არ არის ანუ ჭარბადაა
აღებული CuO. ამიტომ სპილენძის ნიტრატის რაოდენობა გამოითვლება აზოტმჟავას
მიხედვით.
n(Cu(NO3)2) = n(HNO3) = · 0,2 = 0,1 მოლი
m(Cu(NO3)2) = n(Cu(NO3)2) · M(Cu(NO3)2) = 0,1 · 188 = 18,8გ
პასუხი: m(Cu(NO3)2) = 18,8გ
ამოცანა №34 100გ მასის მქონე რკინის ფირფიტა გარკვეული დროის
განმავლობაში ჩაუშვეს შაბიამნის ხსნარში. შემდეგ ამოიღეს, გარეცხეს და გააშრეს.
ფირფიტის მასა აღმოჩნდა 104გ. როგორია მეტალების მასური წილი მიღებულ
ფირფიტაში?
ამოხსნა:
მოც: m(ფირფიტა საწყისი) = 100გ
m(ფირფიტა საბოლოო) = 104გ
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფირფიტის შედგენილობა
რკინის ფირფიტას და შაბიამანს შორის მიმდინარეობს შემდეგი რეაქცია:
Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu

3. -3-
როცა რეაქციაში შედის 1მოლი რკინა, ეს იმას ნიშნავს, რომ ფირფიტიდან ხსნარში
გადადის 56გ რკინა და იმავე დროს ფირფიტაზე ილექება 1მოლი ანუ 64გ სპილენძი.
შესაბამისად აკლდება 56გ და ემატება 64გ ანუ ფირფიტის მასა ამ შემთხევაში იმატებს
64-56=8გ-ით.
ამოცანის პირობის თანახმად ფირფიტის მასის ნამატი შეადგენს 104-100=4გ.
შეგვიძლია შევადგინოთ პროპორცია და გავიგოთ რამდენი სპილენძი დაილექება
ფირფიტაზე.
როცა m=8გ ილექება 64გ სპილენძი
4გ “––––––––––“ x “––––“
x =4·64/8= 32გ
ფირფიტაზე დარჩენილი რკინის მასა იქნება 104-32=72გ
ე.ი. m(Cu) = 32გ m(Fe) = 72გ
ფირფიტის შემადგენლობა შეიძლება მასური წილებითაც გამოისახოს:
ω(Fe) = = = 0,6923 ანუ 69,23%
ω(Cu) = = = 0,3077 ანუ 30,77%
პასუხი: (Fe) = 69,23% (Cu) = 30,77%
ამოცანა №35 დაწერეთ ნაჯერი ნახშირწყალბადის ფორმულა, რომლის
სიმკვრივე წყალბადის მიმართ 36-ია.

4. -4-
ამოხსნა:
მოც: CnH2n+2
DH = 36
2
–––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა
M
DH2= = 36 M = 72
2
ნაჯერი ნახშირწყალბადის ზოგადი ფორმულაა CnH2n+2. ჩავსვათ ნახშირბადის და
წყალბადის ატომური მასები და ამოვხსნათ განტოლება
12n + 2n + 2 = 72
n=5 C5H12
პასუხი: C5H12
ამოცანა №36 დაწერეთ აიროვანი ნაჯერი ნახშირწყალბადის ფორმულა,
რომლის წვაზე იხარჯება 5-ჯერ მეტი მოცულობის ჟანგბადი, ვიდრე აღებული
ნახშირბადის მოცულობაა.
ამოხსნა:
მოც: 5V(CnH2n+2) = V (O2)
–––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა

5. -5-
ნაჯერი ნახშირწყალბადის წვის რეაქციის ზოგადი ტოლობაა:
2CnH2n+2 + 3n+1O2 2nCO2 + 2n+2H2O
2ლ ნახშირწყალბადი რეაგირებს (3n+1)ლ O2-თან
1 “–––––––––––––––––––––––––––“ 5 “–––––––––“
10 = 3n+1
n=3
ე.ი. ეს ნაჯერი ნახშირწყალბადია C3H8
პასუხი: C3H8
ამოცანა №37 რა მოცულობის ჰაერია საჭირო 1მ3 ბუნებრივი აირის
სრული წვისას თუ ამ აირის შემადგენელი კომპონენეტების მოცულობითი წილებია:
ω(CH4)=95%, ω (N2)=3%, ω (C2H6)=1%, ω (CO2) = 1%.
ამოხსნა:
მოც: V(აირი) =1მ3
ω (CH4) = 95%
ω (N2) = 3%
ω (C2H6) = 1%
ω (CO2) = 1%
–––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. V(ჰაერი) = ?

6. -6-
ამ ტიპის ამოცანების ამოსახსნელად ჯერ უნდა გავიგოთ წვისთვის საჭირო
ჟანგბადის მოცულობა და რადგან ჰაერში ჟანგბადის შემცველობა დაახლოებით 20%-
ია ჰაერის მოცულობის დასადგენად ჟანგბადის მოცულობა 5-ზე უნდა გამრავლდეს.
ჩვენ შემთხვევაში ბუნებრივი აირის შემადგენელი ნივთიერებებიდან იწვის მხოლოდ
მეთანი და ეთანი. დავადგინოთ მათი მოცულობები.
1მ3 = 1000ლ
V(CH4) = 1000 0,98 = 950ლ
V(C2H5) = 1000 0,01 = 10ლ
CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O
2C2H6 + 7O2 4CO2 + 6H2O
1ლ CH4 წვისას საჭიროა 2ლ O2
950 “––––––––––––––––––“ x “––“
x = 950·2/1=1900ლ
2ლ C2H5 წვისას საჭიროა 7ლ O2
10 “–––––––––––––––––––––“ x “––“
x= = 35ლ
სულ საჭიროა V(O2) = 1900 + 35 = 1935ლ
აქედან V(ჰაერი) = 5 V(O2)= 1935 5 = 9675ლ ანუ 9,675მ3
პასუხი: V(ჰაერი) = 9,675მ3

7. -7-
ამოცანა №38 დაწერეთ ეთილენის ჰომოლოგიური რიგის ნახშირწყალბადის
ფორმულა, თუ ვიცით, რომ 0,21გ ეს ნაერთი მიიერთებს 0,8გ ბრომს.
ამოხსნა:
მოც: m(CnH2n) = 0,21გ
m(Br2) = 0,8გ
––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა
M(Br2) = 160გ/მოლი
დავწეროთ რეაქციის ტოლობა:
CnH2n + Br2 CnH2nBr2
გავიგოთ ნახშირწყალბადის მოლური მასა. ამისათვის შევადგინოთ პროპორცია
0,8გ Br2 უერთდება 0,21გ ნახშირწყალბადს
160 “––––––––––––––“ x “–––––––––––––––––“
x =160·0,21/0,8= 42გ
M(CnH2n) = 42გ/მოლი
12n + 2n = 42
n=3
C3H6 CH2=CH-CH3
პასუხი: C 3 H6

8. -8-
ამოცანა №39 3,7გ ნაჯერი ერთატომიანი სპირტი ჭარბ ნატრიუმთან
ურთიერთქმედებისას გამოყოფს 560მლ წყალბადს. დაადგინეთ სპირტის ფორმულა.
ამოხსნა:
მოც: CnH2n+1OH
m(სპ) = 3,7გ
V0(H2) = 560მლ
–––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა
შევადგინოთ რეაქციის ტოლობა:
2CnH2n+1OH + 2Na 2CnH2n+1ONa + H2
რეაქციის ტოლობიდან ჩანს, რომ 2მოლი სპირტი გამოყოფს 1მოლ ანუ 22,4ლ
წყალბადს. შეგვიძლია შევადგინოთ პროპორცია:
2 მოლი სპირტი გამოყოფს 22,4ლ წყალბადს
3,7გ “––––––––––––––––“ 0,56 “–––––––––“
1 მოლი = 3,7·22,4/2·0,56 = 74 გ
ფორმულიდან CnH2n+1OH შევადგინოთ განტოლება:
12n + 2n + 1 + 16 + 1 = 74
14n + 18 = 74
n=4
ე.ი. სპირტის ფორმულაა C4H9OH.
პასუხი: C4H9OH.

9. -9-
ამოცანა №40 იზომერულ ნახშირწყალბადების წვაზე იხარჯება 6-ჯერ
მეტი მოცულობის ჟანგბადი და მიიღება 4-ჯერ მეტი მოცულობის ნახშირორჟანგი,
ვიდრე ნახშირწყალბადის საწყისი მოცულობაა. ყველა იზომერი აუფერულებს
კალიუმის პერმანგანატის ხსნარს. შეადგინეთ თითოეული იზომერის ჰიდრირების
რეაქციათა ტოლობები.
ამოხსნა:
მოც: V0(ნ.წ.) = 1ლ
V0(O2) = 6ლ
V0(CO2) = 4ლ
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა და დავწეროთ
ჰიდრირების რეაქციები
ამოცანის პირობის თანახმად 1 მოცულობა ნახშირწყალბადის წვისას მიიღება 4
მოცულობა ნახშირორჟანგი, ე.ი. ნახშირწყალბადის მოლეკულა შეიცავს 4 ატომ
ნახშირბადს.
შეგვიძლია დავწეროთ რეაქციის სავარაუდო სქემა:
x
C4Hx + 6O2 4CO2 + H O
2 2
ცხადია, რომ ამ შემთხვევას აკმაყოფილებს ერთადერთი ამონახსნი – როცა x=8.
C4H8 + 6O2 4CO2 + 4H2O
ე.ი. საძიებელი ნახშირწყალბადის ფორმულაა C4H8. მას შეესაბამება ზოგადი
ფორმულა CnH2n , რაც ეთილენის რიგის ან ციკლური ნახშირწყალბადისთვისაა
დამახასიათებელი. მაგრამ რადგან საძიებელი ნახშირწყალბადები აუფერულებენ
KMnO4-ის ხსნარს, ამოცანის პირობას აკმაყოფილებენ იზომერული ალკენები და არ
აკმეყოფილებს ციკლობუტანი. ე.ი. საძიებელი იზომერებია:

10. - 10 -
H2C=CH−CH2−CH3 H3C−CH=CH−CH3 H2C=C−CH3
ბუტენ-1 ბუტენ-2 │
CH3
2-მეთილპროპენ-1
მათი ჰიდრირების რეაქციებია:
H2C=CH−CH2−CH3 + H2 → H3C−CH2−CH2−CH3
H3C−CH=CH−CH3 + H2 → H3C−CH2−CH2−CH3
H2C=C−CH3 + H2 → H3C−CH−CH3
│ │
CH3 CH3
ამოცანა №41 ნივთიერების სიმკვრივე წყალბადის მიმართ 22-ის. მისი
შედგენილობა (C) = 54,55%; (H) = 9,09%; (O) = 36,36%. ნივთიერება აღადგენს
ვერცხლის ოქსიდს. დაადგინეთ ფორმულა.
ამოხსნა:
მოც:
D = 22
H2
(C) = 54,55%
(H) = 9,09%
(O) = 36,36%
აღადგენს Ag2O-ს
––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა

11. - 11 -
რადგან DH (ნივთ) = 22 შეგვიძლია დავადგინოთ საძიებელი ნივთიერების მოლური
2
მასა DH
2
= ანუ M = 2D = 44გ/მოლი
როდესაც ცნობილია ნივთიერების მოლური მასა და შედგენილობა (ელემენტების
მასური წილები) ფორმულის დადგენა შეიძლება შემდეგი გზით:
მასური წილების საშუალებით დავადგინოთ რამდენ მოლ თითოეულ ელემენტს
შეიცავს ერთი მოლი ნივთიერება.
ამოცანის პირობის თანახმად
100გ ნივთიერება შეიცავს 54,55გ C-ს
1 მოლი ანუ 44 “––––––––“ x “–––––“
x= = 24გ
n= აქედან n(C) = = 2 მოლი
100გ ნივთიერება შეიცავს 9,09გ H-ს
1 მოლი ანუ 44 “––––––––“ x “–––––“
x= = 4გ
n(H) = = 4 მოლი
100გ ნივთიერება შეიცავს 36,36გ O-ს
1 მოლი ანუ 44 “––––––––“ x “–––––“
x= = 16გ

12. - 12 -
n(O) = = 1 მოლი
ე.ი. ნივთიერების ფორმულაა C2H4O. რადგან ამოცანის პირობის შესაბამისად ის
აღადგენს ვერცხლის ოქსიდს მოლეკულაში ალდეჰიდის ჯგუფი (-CH=O) უნდა
გვქონდეს. ასე რომ საძიებელი ნივთიერებაა
O
H3C−C
H
ძმრის ალდეჰიდი
პასუხი: CH3-CH=O
ამოცანა №42 ორფუძიანი ორგანული მჟავა შეიცავს 49,3% ნახშირბადს
და6,85% წყალბადს. მას ნორმალური აღნაგობა აქვს. დაადგინეთ მჟავას ფორმულა.
1მოლ მჟავას ჯერ დაამატეს 1 მოლი NaOH, შემდეგ 1მოლი მეთილიოდიდი (CH3I).
დაწერეთ შესაბამისი რეაქციების ტოლობები.
ამოხსნა:
მოც: ორფუძიანი ორგანული მჟავა
(C) = 49,3%
(H) = 6,85%
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა და დავწეროთ შესაბამისი
რეაქციების ტოლობები
ცხადია, რომ მჟავას შემადგენლობაში ჟანგბადის ატომებიც უნდა იყოს.
(O) = 100 – ( (C) + (H)) = 100 – (49,3 + 6,85) = 43,85%

13. - 13 -
რადგან საძიებელი მჟავა ორფუძიანია ის უნდა შეიცავდეს ორ კარბოქსილის
ჯგუფს (-COOH). ე.ი. მჟავას მოლეკულაში 4 ატომი ჟანგბადი უნდა იყოს. ამ დასკვნის
საფუძველზე ჩვენ შეგვიძლია გამოვთვალოთ მჟავას მოლური მასა.
1მოლი მჟავა შეიცავს 4 16 (4მოლი) ჟანგბადს
100გ “–––––––––––––––––“ 43,85გ “––––––––––––”
1 მოლი = = 146გ
ე.ი. M(მჟავა) = 146გ/მოლი
დავადგინოთ რამდენ მოლ ნახშირბადს და წყალბადს შეიცავს 1მოლი მჟავა:
100გ მჟავა შეიცავს 49,3გ ნახშირბადს
146 “–––––––––––––––“ x “––––––––––––“
x= = 72გ
n(C) = = 6 მოლი
100გ მჟავა შეიცავს 6,85გ წყალბადს
146 “–––––––––––––––“ x “––––––––––––“
x= = 10გ
n(H) = = 10 მოლი
ე.ი. მჟავას ფორმულაა C6H10O4.

14. - 14 -
ამოცანის პირობის თანახმად მოლეკულაში ორი –COOH ჯგუფი უნდა გვქონდეს,
ხოლო ნახშირბადოვანი ჯაჭვი ნორმალური აღნაგობისა უნდა იყოს. ამაზე
დაყრდნობით ჩვენ შეგვიძლია დავწეროთ:
HOOC CH2 CH2 CH2 CH2 COOH
შეაბამისი რეაქციებია:
HOOC−(CH2)4−COOH + NaOH → HOOC−(CH2)4−COONa + H2O
O
HOOC−(CH2)4−COONa + ICH3 → HOOC−(CH2)4− C + NaI
O−CH3
პასუხი: HOOC – (CH2)4- COOH
ამოცანა №43 18,8გ რომელიღაც ნივთიერების, რომლის მოლური მასაა 94გ/მოლი,
დაწვის შედეგად წარმოიქმნება 26,9ლ(ნ.პ.) ნახშირორჟანგი და 10,8გ წყალი.
moc: m (ნივთიერება)=18,8გ
MM(ნივთიერება)=94გ/მოლი
V0(CO2)=26,9ლ
m(H2O)=10,8გ
_______________________
დავიმახსოვროთ: ერთი მოლი ორგანული ნივთიერების წვისას რამდენი მოლი
ნახშირორჟანგიც გამოიყოფა, იმდენივე ნახშირბადატომია მოლეკულაში.
შესაბამისად რამდენი მოლი წყალიც გამოიყოფა ერთი მოლი ნივთიერების წვისას,
ორჯერ მეტი წყალბადატომია მოლეკულაში. თუ წვის შედეგად მხოლოდ
ნახშირორჟანგი და წყალი წარმოიქმნება მაშინ საძიებელი ნივთიერების მოლეკულა
აუცილებლად შეიცავს ნახშირბადისა და წყალბადის ატომებს. მათ გარდა მოლეკულა
შეიძლება შეიცავდეს ჟანგბადის ატომებსაც.

15. - 15 -
დავადგინოთ საძიებელი ნივთიერებისა და წვის პროდუქტების მოლები.
n(ნივთიერება)=18,8/94=0,2 მოლი
n (CO2)=26,9/22,4=1,2 მოლი
n (H2O)=10,8/18=0,6 მოლი
n(ნივთიერება): n (CO2): n (H2O)=0,2:1,2:0,6=1:6:3
ე.ი. შეგვიძლია ვთქვათ რომ საძიებელი ნივთიერების მოლეკულა შეიცავს
ნახშირბადისა და წყალბადის ექვს-ექვს ატომს. მათ გარდა შეიძლება მოლეკულა
ჟანგბადის ატომებსაც შეიცავდეს. ამგვარად საძიებელი ნივთიერების ფორმულაა:
C6H6Ox
1+ 16x=94
x=1
ე.ი. საძიებელი ფორმულაა C6H6O ანუ C6H5OH
პასუხი: C6H5OH.