Pasojat e dhunës mbi shëndetin mendor Pasojat e dhunës në shëndetin mendor. Çrregullimet kryesore, simptomat, shifra dhe fakte. Ndikimi i qendrimeve personale në identifikimin e abuzimit në gratë që shfaqin çrregullime mendore Roli i punonjësit shëndetësor. Barrierat dhe mundësitë. #MesueseAurela

1. 1
1

2.  Pasojat e dhunës në shëndetin mendor.
 Çrregullimet kryesore, simptomat, shifra dhe fakte.
 Ndikimi i qendrimeve personale në identifikimin e
abuzimit në
 gratë që shfaqin çrregullime mendore
 Roli i punonjësit shëndetësor.
 Barrierat dhe mundësitë.

3. #MesueseAurela 3
Objektivat e Sesionit:
Në përfundim të këtij sesioni pjesëmarrësit:
• Do të njihen me pasojat e dhunës në shëndetin
mendor
• Do të njihen me simptomat e çrregullimeve kryesore
mendore që shkakton dhuna dhe abuzimi
• Do të vlerësojnë qendrimet personale dhe rolin e tyre
në identifikimin e abuzimit në gratë që shfaqin
çrregullime mendore
• Do të identifikojnë barrierat dhe mundësitë për të
përmirësuar adresimin adresimin e dhunës tek gratë
me probleme të shëndetit mendor.

4. #MesueseAurela 4
Dhuna dhe Shëndeti Mendor
• Dhuna (fizike, seksuale dhe psikologjike)
ushtruar ndaj femrave në çdo periudhë
të jetës së tyre, nga fëmijëria deri në
moshën adulte, ka rezultuar në dëmtim
të shëndetit të tyre mendor.
• Tashmë është pranuar botërisht se
abuzimi i ndodhur në fëmijëri dhe në
moshë të rritur është, në shumë raste,
faktori kryesor në zhvillimin e
depresionit, ankthit, dhe çrregullimeve të
tjera mendore.

5. #MesueseAurela 5
Çrregullimet më të shpeshta mendore
të shfaqura në gratë e dhunuara janë:
• Depresioni
• Çrregullimet e ankthit
• Çrregullimi i stresit post-traumatik
• Çrregullimet disociative (që kanë si karakteristikë
kryesore amnezinë psikogjenike)
• Çrregullimet e të ngrënit (anoreksia dhe bulimia
nervore)
• Disfunksioni seksual
• Çrregullimit e përdorimit të substancave (alkoolit
dhe drogave)
• Vetëvrasjet

6. #MesueseAurela 6
Depresioni madhor
• Është një çrregullim i humorit në të cilin individi është
shumë i palumtur, i demoralizuar, i mërzitur dhe
nënvlerëson veten.
• Një individ me depresion madhor shfaq:
– ndryshime në oreks dhe në gjumë,
– ulje të energjive,
– ndjenja se është i pavlerë,
– ka probleme për t’u përqendruar si dhe
– ndjenja faji që mund të shkaktojnë mendime për vetëvrasje.
• Është vlerësuar se rreziku i një individi mashkull për të
shfaqur depresion madhor është rreth 10 %, ndërsa për
një grua rreziku është 25 %

7. #MesueseAurela 7
Çrregullimet e
ankthit
• Ankthi është një gjendje e pakëndshme frike dhe
shqetësimi.
• Çrregullimet e ankthit janë çrregullime
psikologjike që përfshijnë:
– tension motor (dridhje, paaftësi për t’u relaksuar),
– hiperaktivitet (marrje mendsh, rrahje të shpeshta
zemre, ose djerësitje), dhe
– pritshmeri dhe mendime shqetësuese.
• Në grupin e çrregullimeve të ankthit përfshihet:
Çrregullimi i ankthit të përgjithësuar, çrregullim
obsesiv-kompulsiv, çrregullimi i panikut, fobitë,
çrregullimi i stresit post-traumatik

8. #MesueseAurela 8
Çrregullimi i stresit post-
traumatik
Është një çrregullim mendor që zhvillohet nëpërmjet ekspozimit ndaj
një ngjarje të rëndë që ka vënë në rrezik jetën e personit, p.sh.
dhunë e rëndë fizike, përdhunim, etj. Çrregullimi karakterizohet nga
simptoma të ankthit që ndjekin menjëherë traumën ose shfaqen pas
disa muajsh ose vitesh. Simptomat mund të jenë:
– Flashback, ku skena të ngjarjes së jetuar dalin papritur përpara syve
gjatë ditës, ose në ëndërr.
– Të ndjerit e mpirë, e shoqëruar me paaftësi për të ndjerë gëzim, dëshirë
seksuale, apo për t’u kënaqur në marrëdhëniet me të tjerët.
– Gjendje e ngritur fiziologjike dhe paaftësi për të fjetur.
– Vështirësi me kujtesën dhe përqendrimin.
– Shqetësime dhe dridhje nervore
– Shpërthime impulsive si agresivitet ose ndryshime
të papritura në stilin e jetës.

9. #MesueseAurela 9
Studime të kryera në vende të
ndryshme të botës kanë treguar se:
• Përqindja e shfaqies së depresionit dhe ankthit rritet në 3-4 herë në
femrat e ekspozuara ndaj dhunës krahasuar me ato që nuk janë
ekspozuar. ( Mullen et al. 1998, Saunders et al. 1993)
• Një numër studimesh kanë treguar se dhuna fizike dhe seksuale e
ushtruar ndaj grave është shoqëruar me numër të rritur të
vetëvrasjeve dhe tentativave për vetëvrasje në këtë grup femrash.
• Femrat e dhunuara përbëjnë grupin më të madh të personave që
vuajnë nga Çrregullimi i Stresit Post- Traumatik.
• Një studim mbi përdhunumin zbuloi se 31% e viktimave të
përdhunimit zhvillojnë Çrregullim të Stresit Post-Traumatik.
(Kilpatrick, Edmunds & Seymour, 1992)

10. #MesueseAurela 10
Çfarë është shëndeti mendor?
• Shëndeti mendor nuk ka të bëjë vetëm me
mungesën e çrregullimeve mendore.
• Sipas OBSH-së, “Shëndeti mendor është një
gjendje mirëqenie në të cilën individi realizon
aftësitë e tij, mund të përballojë streset
normale të jetës, mund të punojë në mënyrë
produktive dhe frutdhënëse, dhe është në
gjendje të kontribuojë në komunitetin e tij.”
– WHO. Strengthening Mental Health Promotion.
Fact Sheet No. 220.

11. #MesueseAurela 11
Pasoja të tjera psikologjike të
dhunës:
Femrat e dhunuara përjetojnë gjithashtu:
• Frikë
• Vetëvlerësim i ulët
• Izolim
• Të ndjerit e pashpresë
• Ndihen fajtore dhe shkaktare të dhunës
• Të pafuqishme

12. #MesueseAurela
12
Ndikimi i çrregullimit mendor
në dhunim:
• Femrat që kanë probleme të shëndetit mendor
abuzohen më shumë fizikisht, seksualisht dhe
psikologjikisht nga partnerët dhe familjarët duke
shkaktuar kështu ashpërsim të simptomave dhe
rritje të kohëzgjatjes së shfaqies së çrregullimit.
• Femrat që vuajnë nga çrregullime mendore
mund të akuzohen se janë:
– Të paafta,
– nuk kujdesen për fëmijët,
– nuk kujdesen për shtëpinë,
– janë të çmendura, etj.

13. #MesueseAurela
13
A dyshojmë për dhunë në
rastet e çrregullimeve
mendore?
• Mjekët duket se e injorojnë problemin e
dhunës/abuzimit kur kontaktojnë me individë
me probleme të shëndetit mendor. Ata nuk
pyesin për këtë çështje dhe pacientët e kanë
më të vëshirë të shprehen lidhur me të.
• Rrjedhimisht pacienti sheh se arsyeja e
depresionit dhe çrregullimeve të tjera
injorohet. Atyre u jepen thjesht medikamente
si qetësuses, anti-depresantë, ose mjekime
për gjumë, pa iu dhënë mundësia të flasin për
problemet që u kanë ndodhur.

14. #MesueseAurela 14
Disa pohime:
1. “Unë nuk i besoj të gjitha gjërave
që tregon një person me çrregullime mendore”
2. “Unë e vlerësoj kur burri i qendron pranë bashkëshortes
që vuan nga çrregullime mendore dhe nuk divorcohet
prej saj”
3. “Nëse një grua më çrregullime mendore dhunohet, kjo
vjen për shkak të çrregullimit të saj”
4. “Pavarësisht se mund të vuajë nga depresioni i rëndë,
një grua nuk mund të mos kujdeset për fëmijët”

15. #MesueseAurela 15
Paragjykimet dhe identifikimi i
dhunës
• Për shkak të stigmës dhe paragjykimeve
çrregullimet mendore shihen përgjithësisht si
shkaktare të dhunës dhe jo si pasojë e saj.
• Femrat e diagnostikuara me një çrregullim
mendor e kanë të vështirë të kërkojnë ndihmë për
shkak të stigmës që shoqëron çrregullimet
mendore.
• Në vend që psikopatologjia e viktimës së dhunës
të konceptohet si një përgjigje ndaj situatës
abusive, profesionistët e shëndetit mendor ia
kanë atribuar situatën abusive psikopatologjisë
së prezumuar të viktimës. (Herman, 1992)

16. #MesueseAurela 16
• të besojë se janë gratë, që për shkak të
çrregullimit që kanë, shkaktojnë probleme në
familje
• mund të mos u besojnë raportimeve të tyre
• mund të ndiejnë simpati për partnerët e grave, të
cilët nuk i kanë braktisur
• mund t’i gjykojnë gratë, veçanërisht nëse ato
përdorin alkool, drogë, nuk kujdesen për fëmijët,
etj
Personeli shëndetësor
mund:

17. #MesueseAurela 17
Pse mjeku i familjes?
• Mjeku i familjes dhe infermieri është personeli
shëndetësor më pranë gruas. Ato shkojnë më shpesh
tek mjeku i familjes për problemet e tyre shëndetësore
dhe problemet e fëmijëve.
• Për shkak të stigmës dhe paragjykimeve është më e
lehtë që individët me probleme të shëndetit mendor të
kërkojnë ndihmë pranë mjekut të familjes sesa pranë një
specialisti.
• Pacientet paraqiten me simptoma fizike dhe mund të
mos e dinë se kanë çrregullime mendore

18. #MesueseAurela 18
Barriera në identifikimin e
dhunës në gratë me probleme
të shëndetit mendor
– Mungesa e njohurive të mjaftueshme për të
diagnostikuar çrregullimet mendore dhe për të
dalluar pasojat psikologjike të dhunimit.
– Mungesa e kohës
– Ekzistenca e stigmës dhe paragjykimeve ndaj
çrregullimeve mendore
– Mungesa e aftësive komunikuese me gratë e
dhunuara

19. #MesueseAurela
Faleminderit
Per vemendjen tuaj
#MesueseAurela
19