Doğu Türkistan

Başkent Urumçi

Nüfus 40 milyon
Yüzölçümü 1.828.418 km2

Moğolistan, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, P
Komşuları
akistan, Keşmir, Tibet ve Çin

Şehirleri Kaşgar, Hoten, Kumul, Gulca, Aksu, Korla, Turfan

İslamiyet, Lamaizm (Tibet Budizmi), Budizm, Taoizm, Hristiyanlık
Din
(Katolik ve Ortodoks)

Dil Uygurca, Çince

Uygurlar, Kazaklar, Kırgızlar, Özbekler, Tatar Türkleri, Huiler (Çin
Etnik Durum Müslümanları), Han milletine mensup Çinliler, Moğollar, Şibe
milleti (Çinliler), Tacikler, Mançular, Ruslar vd.

İklim 25.01.2013 Kara iklimi 2

DOĞU TÜRKİSTAN MİLLİ MARŞI Vatan Bizningdir
Uluğ vatan, arığ toprak, aziz Türkistan
Kurtuluş Yolunda Tarihidur ajun içre mukaddes dastan
Kurtuluş yolu da su dek aktı bizim kanımız, Medeniyet esasını burun taratkan
Sen için ey yurdumuz olsun feda bu canımız. Türkistannı tenri bizğe möngü yaratkan

Kan keçip hem can verip ahir kurtardık seni, Ta ezeldin ebedgeçe vatan biznındir
Yaşap keldük mınlerçe yıl biz bu toprakda
Kurtuluşa kalbimizde var idi imanımız Can berdük biz şan alduk biz şu toprakda
Yaratılduk hem kömükdük toprakda
Yar-ı hem dem oldu bizim himmetimiz sen için,
Dünyayı sorgan idi himmet ile ecdadımız Ta kıyamet yaşaymiz biz üşbu toprakda
Vatan biznın, Vatan biznın, Vatan biznındur
Kelip konğan kişilerni sanaymız milhman
Yurdumuz biz yüz gözünü kan ile temizledik, Ötüp ketken kafileni ataymız karvan
Sonra hiç kirletmeyiz çünkü Türktür namımız.
Basıp kirgen küçni deymiz haksız alaman
Atilla, Cengiz, Timur dünyayı titreten idi, Öy igesi bolalmaslar yahşı ya yaman
Can verip can alırız, biz onların evladıyız. Kelğen keter biz kalurmız Vatan biznın
Karğa, Kuzğun bağ şahika kelip konsemu
Çıktı can hem aktı kan düşmandan oldu el Sağızkanlar kekekleban uçup yürsemu
aman İt, müşükler sunğuçlerdin ötüp kirsemu
Yaşasın, bin yaşasın parlasın istikbalimiz. Bulbul ana hayran bolup karap kalsemu
Bağ bulbulnın, Vatan biznın, Vatan biznındur.
Mehmet Ali Tevfik (1901 – 1937) Mehmet Buğra
25.01.2013 3

DOĞU TÜRKİSTAN

25.01.2013 4

DOĞU TÜRKİSTAN

25.01.2013 5

DOĞU TÜRKİSTAN

25.01.2013 7

UYGUR-ORHUN DEVLETİ (646-840)
KARAHANLI DEVLETİ (840-1212)
SAİDİYE DEVLETİ (1514-1679)
KAŞGAR DEVLETİ (1860-1875)
DOĞU TÜRKİSTAN İSLAM CUMHURİYETİ (1933-1934)
DOĞU TÜRKİSTAN CUMHURİYETİ (1944-1949)
Doğu Türkistan 1949 yılında Komünist Çin
tarafından işgalinden sonra bölge halkı kesintisiz direniş
göstermiştir. Öyle ki 62 sene zarfında Çin işgaline karşı
460’tan fazla ayaklanma yaşanmıştır.
25.01.2013 8

DOĞU TÜRKİSTAN

25.01.2013 9

DOĞU TÜRKİSTAN
EN YÜKSEK DAĞI

25.01.2013 10

DOĞU TÜRKİSTAN YER ALTI KAYNAKLARI
138 Çeşit mineralin bulunduğu keşfedilmiş olup bu
Çin’in toplam mineral madenlerinin %83’ünü
oluşturmaktadır.
Bakır rezervi çok zengindir.
ALTIN:66 altın yatağı bulunmaktadır.
PETROL:160 milyar ton.
DOĞALGAZ:10.3 trilyon metreküp doğalgaz.
KÖMÜR: 2 trilyon ton.
Petrol rezervleri kesin olarak belirlenemediğinden
dolayı Türkistan, 21 yy.’ın Kuveyt’i olarak
tanımlanmaktadır.
25.01.2013 11

Doğu Türkistan'ın Demografik
Yapısı
Nüfus sayımında uluslararası gözlemci
bulundurulmadığından aşağıda verilen
rakamlar tahminidir ve Çinlilerin kürtaj (doğum
kontrolü) politikasına göre verilmektedir. Çin
resmi istatistiklerinde düşük gösterilen Doğu
Türkistan nüfusu, bizzat Doğu Türkistanlıların
tahminine göre aslında 40 milyondan fazladır
ve bunun 30 milyonunu Müslüman Türkler
teşkil etmektedir.
25.01.2013 12

Doğu Türkistan'ın Demografik Yapısı
1941 YILINDA ÇİNLİLERİN DOĞU TÜRKİSTAN’DA Kİ NÜFUSU
İŞGALDEN ÖNCE

25.01.2013 13


25.01.2013 14


25.01.2013 15


25.01.2013 16


25.01.2013 17

DOĞU TÜRKİSTAN’DA KÜLTÜR VE SANAT
Doğu Türkistan, sahip olduğu geçmiş ve barındırdığı tarihi eserlere
rağmen bugün maalesef unutulmaya yüz tutmuş eski medeniyet
merkezlerinden biridir. Doğu Türkistan'daki kültürel birikimi gelecek
nesillere aktarmak için ne yazık ki pek az şey yapılmaktadır. Türk dilinin
alanlarında ilk sayılabilecek eserlerin vücuda getirildiği Doğu Türkistan,
yeni Türk nesilleri tarafından tanınmamakta; bunları tanıtmak için de
devlet ve eğitimcilerce herhangi bir girişimde bulunulmamaktadır.
Oysa özellikle Türk edebiyatı, hatta Türk musikisi Doğu Türkistanlı
alimlere pek çok şey borçludur.

Arkeologlar, 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın ilk yıllarında İpek Yolu
üzerindeki Doğu Türkistan topraklarında yapmış oldukları bilimsel
araştırmalar ve arkeolojik kazılar sonucunda, tapınaklar, manastırlar,
duvar resimleri, minyatürler, heykeller, freskler, el yazmaları, belgeler
ve kitaplar ortaya çıkardılar.
25.01.2013 18

DOĞU TÜRKİSTAN TİYATROSU

25.01.2013 19

DOĞU TÜRKİSTAN TİYATROSU
Uygur Tiyatrosu menşe itibari ile çok eskilere dayanır. Refik Ahmet Sevengil "
Türk Tiyatrosu Tarihi Eski Türklerde Dram Sanatı" adlı kitabında; " Çin'de
hükümdar olan ilk üç sülalenin kurucuları da Türktür. Bunlar M.Ö. 2.202
yılından başlayarak M.Ö. 250 yılına kadar hüküm sürmüşlerdir. Görülüyor ki
Çin'de ilk defa tiyatrodan bahsedilmesi- yani M.Ö. 1.150- Türklerin idaresi
zamanına aittir. İslamiyetten önce Uygur Türkleri arasında tiyatro sanatının
ne denli geliştiğini Çin kaynaklarından öğrenmekteyiz. M.Ö. 139'da
Türkistan'a gelen ilk Çin elçisi Cang Çien: " Uygurlar kendi dil ve yazısına sahip
olmakla kalmayıp, kendilerine özgü müzik, dans, tiyatro, ressamlık ve
heykeltraşlık alanlarında da çok zengin ürünlere sahiptirler" diye
kaydetmiştir.
Gerek M.S. 629'da Türkistan'a gelen Buda rahibi Suan Zang'ın hatıralarında
gerekse M.S. 981'de Turfan'a gelen Çin elçisi Wang Yende'nin raporunda ve
diğer bir çok Çin yıllıklarında benzer kayıtlar bulunmaktadır.
Doğu Türkistan'da "Kızıl Ming Öy" diye bilinen Budda tapınaklarındaki dans
ve orkestra resimleri 8-9. yüzyıla ait 27 ulusluk tiyatro eseri "Maytrisimit"in
Uygurcaya çevrilip sahnelerde oynanması Uygur Türklerinin zengin
tiyatroculuk geleneğine sahip olduğunu göstermektedir.
25.01.2013 20

DOĞU TÜRKİSTAN ÖNEMLİ ŞAHSİYETLERİ
DİLŞAD HATUN
D:1783-Ö:1825
Güzelliği ile birlikte
kahramanlıkları da dillere
destan olan Türk kadınlarından
en meşhurlarından olan, Dilşad
Hatun, aynı zamanda Budist
Çinliler’le Müslüman Türkler’in
yaptıkları mücadelelerin en
şanlı ve tertemiz sayfalarından
birini teşkil eder.

25.01.2013 21

KAŞGARLI MAHMUT-D: 1008 - ö.1105
Doğum tarihi 1008 Doğum yeri Doğu Türkistan Ölüm tarihi 1105
(D.1008 - ö.1105). Kaşgar'dan 45 km. güney batıda Opal kasabasında
dünyaya geldi. Tam adı "Mahmud bin Hüseyin bin Muhammed"dir.
Karahanlı soyundan asil bir ailenin ferdi olan Muhammed bin
Hüseyin'in oğludur. Babası Barsgan şehrinde yaşamakta iken
bilinmeyen bir sebeple Kaşgar şehrine gelip yerleşmişti. O dönemde
Kaşgar, önemli bir ilim ve kültür merkezi idi. Günümüzde, Çinliler'in
hakimiyeti altında olan Doğu Türkistan sınırları içerisindedir. Kaşgarlı
Mahmud, 1008 yılında Kaşgar'da dünyaya geldi. Hamirler diye
çağrıldığını, bunun Oğuzların Emir yerine Hemir demelerinden
kaynaklandığından bahsetmektedır. Kendisinin verdiği bu bilgilerden,
Türk tarihinin önemli devletlerinden birisi olan Karahanlı Devletinin
hanedan sülalesine mensuptur. Eserleri
Dîvânü Lugati't-Türk, Türk dilinde ilk ansiklopedi ve sözlük.
Kitabu Cevahirü'n – Nahv fi Lugati't-Türkî (Türk Dili'nin Nahiv (*)
Cevherleri), Türk dilinin ilk gramer kitabı. (Bu eseri daha kaleme aldığı
biliniyor. Nerede-nasıl kaybolduğu belirlenemeyen bu eser, günümüze
ulaşmamıştır)
25.01.2013 22

Yusuf Has Hacip-1017/1077
Karahanlı edip, şâir ve devlet adamı. Doğu Türkistan'daki
Balasagun şehrinde, muhtemelen 1017 yılında doğdu. Asil
bir Türk ve Müslüman âileye mensup olduğu tahmin
edilmektedir. Balasagun'da tahsil ve terbiye gördü. Karahanlı
hizmetine girip, “Has Hâcib” unvânını almadan önce
Balasagunlu Yûsuf, olarak tanındı. Yûsuf Has Hâcib, İslâmî
Türk edebiyatının, eseri elimize geçen ilk yazarıdır. Devrinin
bilgin bir yazarı ve Türk tefekkür târihinin mümtaz bir
düşünürüdür. Eserini, münâcât, nât, cihâr yâr-ı güzîn'i övme
ile süslemiştir. Yûsuf Has Hâcib'in vefâtı muhtemelen
1077'dir
25.01.2013 23

EDİP AHMET YÜKNEKİ
Yüknekli Edip Ahmed'in hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. XI.
yüzyılın sonlarına doğru Yüknek'te doğmuştur; babasının adı
Mah-mud Yüknekî' dir. Anadan doğma kör olan Edip Ahmed,
devrinde "edipler edibi, fazıllar başı" diye meşhur olmuştur.
Eserinden, iyi bir tahsil gördüğü, özellikle dinî ilimleri
öğrendiği anlaşılmaktadır.
İslâmî devir Türk edebiyatının ilk şairleriden olan Edip
Ahmed Türkçe'yi bütün incelikleriyle kullanmakla birlikte,
şairliğinden daha çok bir âlim olarak tanınmıştır. Şiirlerinde
de his ve duygudan ziyade öğretici yönü ağır
basmaktadır.Bazı söyleyişleri bir ata sözü gibi dilden dile
dolaşan Yüknekî'nin Türk halkı üzerinde uzun yıllar süren bir
etkisi olmuş ve hakkında söylenen menkıbeler onun
şöhretini, ölümünden sonra da asırlarca devam ettirmiştir.
25.01.2013 24

YAKUP HAN BEDEVLET-1820/1877
Yakuphan 1820 yılında Taşkent yakınlarındaki Pişkent'te
Doğdu. Çinliler 16 Mayıs 1877 de Turfanı ele geçirdi aynı
yılın 29 Mayıs günü Yakupbeğ vefat etti. Ölümünden sonra
Çin istilası tüm Türkistanda devam etti, oğullarının taht
kavgası ve hükümdarların kendilerini han ilan etmeleri ve
eyaletlerin bağımsızlık ilan etmeleri DOĞU TÜRKİSTAN
İSLAM DEVLETİNİN çöküşüne zemin hazırladı.
Çinliler 16 Aralık 1877 Kaşgarı 16 Mayıs 1878 de Doğu
Türkistan'ın tamamını işgal ettiler. Yakup bey'in büyük
güçlüklerle kan pahasına antlaşmalarla ve büyük bir
beceriklikle kurmuş ve korumuş olduğu kendisine birleşik
bağımsız bir devlet düzeni verdiği Doğu Türkistan
bağımsızlığı sona erdi.
25.01.2013 25

OSMAN BATUR-1899/1951
Osman İslamoğlu 1899 senesinde Altay vilayetinin Köktogay
bölgesinde Öndirqara mevkinde orta halli bir aileden
doğmuştur.Kendisi Kazakların Orta Jüz-Kerey-Abak Kerey-Jantekey-
Molqı-Aytuvgan boyuna mensuptur.
Osman Batur'un dedesi varlıklı ve dindar bir kişiydi.Ne varki deden
kalma varlık Osman Batur zamanına kadar dayanmamıştır.Bu yüzden
Osman Batur 1940 yılına kadar Köktogay bölgesi Kürti mevkinde
Qızıltas pınarı boyunca tarımla uğraşmıştır .Çinliler Osman Batur'un 18
yaşındaki kızı Kabiyra ile 14 yaşındaki oğlu Baybola'yı anneleri
Mamey'in gözü önünde doğradılar.Osman Batur'un 11 yaşındaki oğlu
Kariy ve 9 yaşındaki kızı Sapiyan'ı da 20 küsur metre derinlikteki çukura
diri olarak attılar.Evlatlarına yapılan bu zalimliğe dayanamayan,Osman
Batur'un ikinci hanımı Mamey aklını kaybederek oradaki bir nehrin
azgın sularına düştüğü ve fakat sonradan mücahitlerce
kurtarıldı.Osman Batur'un bir diğer kızı Pansiya 1942 senesinde Şın Sı
Sey'in Köktogay'daki idareciler tarafından Osman Batur'u ikna etmek
için gönderilmiş ve babasının yanında kalmıştır.Kanambal dağında Kızıl
Çin ordusuna esir düştü.19 Nisan 1951 senesinde ‘'devrim düşmanlığı
suçundan ölüm cezasına çarptırıldı ve 29 Nisan (1951)'de Urumçide
25.01.2013 26
kurşunlandı.

İSA YUSUF ALPTEKİN-1901/1995
İsa Alptekin bütün dünya müslüman Türklerinin beşiği büyük Türkistan'ın doğu
kısmını teşkil eden ve halen Kızıl Çin'in esaretialtında bulunan Doğu Türkistanda
,bu memleketin tarih merkezi Kaşgar vilayetine bağlı Yenihisar şehrinde 1901
yılında doğdu.Doğu Türkistan da fenni tedrisat yapan okul olmadığı için dini
okulda okumuş fakat şahsi gayretleri ile her shada kendi kendisini yetiştirmiştir.
İsa Alptekin Çin'de ve Doğu Türkistan'da kaldığı seneler zarfında milli ve siyasi
faaliyetleri cümlesinde olmak üzere ''Doğu Türkistan'ın Sesi,Tanrı Dağları,ve
Altay''adlarında üç mecmua ile 'Erk' adında birde gazete çıkardı.Bu arada Türk-
İslam dünyasından getirttiği kitaplarla ''Yusuf Has Hacib'' kütüphanesini
kurdu.Bütün bu neşriyat ile milletini her bakımdan tanıtmaya çalıştı. İsa Alptekin
Doğu Türkistan için ideallerini gerçekleştirmek için yıllardan beri maddi ve
manevi fedakarlığa,her mahrumiyete katlanarak bir çok önemli faaliyet ve
teşebbüslerde bulundu.Bu teşebbüs ve faaliyetler esnasında 1926 dan ölümüne
kadar kara,deniz,hava üzerinden binlerce kilometre katederek herbirine 1-7 defa
olmak üzere tam 30 memleketi ziyaret etti.Bu memleketler sırasıyla
şunlardır;Rusya,Çin,Hong-Kong,Filipin,Malezya-Seylan,Burma,Hindistan,
Pakistan,Suudi Arabistan,Mısır,Ürdün,Lübnan,Irak,Suriye,İran,Afganistan,
Aden,Somali,Batı Almanya,Avusturya,İsviçre,Fransa,Belçika,İngiltere,Amerika,
Japonya,Endonazya ve Tayland.
25.01.2013 27

ALİ HAN TÖRE/1885-1976
Ali Han Töre Saguni 1944'te Doğu Türkistan'da Çinlilere
karşı savaşarak bir devlet kurmayı başaran mücadeleci,
teşkilatçı, idareci Özbek din alimidir.
Türkistan Milli Azadlık Hareketleri'nin liderlerinden biri
olan Saguni, hayatını Rus Emperyalizmi'ne karşı
mücadeleyle geçirmiş ve davasında kısa bir müddet de
olsa, büyük başarı göstermiş, yakın tarihimizin en az
bilinen mümtaz şahsiyetlerindendir. Ali Han Töre, Doğu
Türkistan'da Cumhurbaşkanı olmasına rağmen Osman
Batur, Yusuf Alptekin kadar meşhur değildir.
25.01.2013 28

MESUT SABRİ BAYKUZU (1887 - 1949)
Dr.Mesud Sabri Baykozi, 1887'de Doğu Türkistan'ın İli
vilayetine bağlı Gulca İlçesinin Arvuz köyünde
doğmuştur. Babası Sabir Haci, köyün muhtarı olup,
maarif severliğiyle tanınan bir kişiydi.Mesud Sabri'nin
yedi kardeşinden üçü kız dördü erkektir. İlköğrenimini
Gulca'da tamamladıktan sonra yüksek öğrenim için,
babası tarafından, Osmanlı Devleti'nin başkenti ve
dönemin ilim irfan merkezi İstanbul'a gönderilmiştir.
Liseyi ve Askeri Tıbbıyeyi İstanbul'da tamamlayan
Dr.Mesud Sabri, birinci dünya harbi başında Doğu
Türkistan'a dönmüştür.
25.01.2013 29

ABDÜRRAHİM ÖTKÜR-1923-1995
Yeni Uygur Edebiyatı'nın çeşitli türde yazdığı eserleri ile önemli katkıda
bulunan şair Abdürrahim Ötkür 1923 yılında Kumul'da tüccar bir ailede
dünyaya geldi. O, küçük yaşta anne ve babasını kaybedip yetim kaldı.
Son yıllarda şair pek çok şiir ve destan yayımladı. Yine son dönemde
yayımlanan İz adlı romanında, 1907'den başlayıp 1913'e kadar devam
eden Kumul çiftçiler ayaklanmasıyla Tömür Halpe (Timur Halife)
öncülüğündeki meşhur halk ayaklanmasını anlatır. Bunun dışın- da son
dönem de yayımlanmış ÖMÜR MENZİLLERİ 'adlı şiir kitabında da bu
tarihi olaylar anlatılır. Bu şiirlerinden Ötkür'ün kendine özgü üslup ve
görüşleriyle yeni Uygur edebiyatının temelini atan, vatanına ve milletin
sonsuz ve tartışılmaz sevgi ve saygı besleyen halkının hürriyeti için
canını adayan, vatanının geleceği için hiçbir fedakarlığı esirgemeyen bir
şairdir
25.01.2013 30

ABDULHAKİM MAHSUM-1925/19.06.1993
Doğu Türkistan 20. yüzyıl içinde milli
liderlerini, mücahidlerini, ilim adamlarını ve birçok
değerli kimseleri en çok kaybeden esir Müslüman
ülkelerinden biridir.
19 Haziran 1993 tarihinde Doğu Türkistan'ın
Kargalık nahiyesinde Doğu Türkistanlılar için en değerli
bir din ve ilim adamı vefat etti. Doğu Türkistan halkının
manevi liderlerinden biri olan bir dinî âlim ve meşhur
eğitimci Abdülhakim Mahsum’u kaybettik.
68 yaşında bizden ayrılan Abdülhakim
Mahsum, hayatının yarısından fazlasını Çin
hapishanelerinde ve gözaltında geçirmiştir. Merhumun
babası Abdülcelil Damolla aynı zamanda merhum
Mehmet Emin Buğra'nın mücadele arkadaşı olarak Doğu
25.01.2013 31

M.EMİN BUĞRA (1901-1965)
Mehmet Emin BUĞRA, 1901 yılında Doğu Türkistan'ın Hoten
şehrinde saygın bir müderris ailesinde dünya'ya geldi. Yörenin sayılı
din alimlerinden olan babası Pir Abidin Hacı'yı küçük yaşta kaybetti.
Dört erkek ve iki kız kardeşi ile beraber annesi Sekine Banu hanımın
terbiyesi altında büyüdü. Sekine Banu hanım ise 1863 yılında Hoten
bölgesinde bağımsız Hoten hanlığını kurmuş olan Abdurrahman
Paşa'nın 2. göbekten torunudur. 9 yaşında Hoten de ilk tahsilini
yaparken 10 yaşında annesini kaybetti ve amcasının himayesine
girdi. 22 yaşında ise Karakaş nahiyesindeki o devrin ünlü
medreselerinde yüksek din tahsilini Arap ve Fars dillerinde
tamamladı. 1922-1930 yılları arasında Hoten Karakaş nahiyelerinde
tefsir ve Hadis konularında müderris olarak görev yaptı.
Yüksek ilmi ve hitabet yeteneğinden dolayı kısa zamanda bölgede
ün kazandı. Uygur Türklerinde saygın ve nüfuzlu din adamlarına
verilen “HAZRETİM” ünvanı ile anıldı. Günümüze kadar Mehmet
Emin Buğra Doğu Türkistanda Mehemmet Emin Hezretim olarak yad
ediliyordu
25.01.2013 32

POLAT KADİR TURFANİ/1919-1970
Mili mücadecilerimizden Rahmetli Polat Kadir Turfani tam
bundan 41 yıl önce Ağustos ayı içerisinde vefat etmiştir.Onun öz
vatanı Doğu Türkistan'da Rus ve Çin hakimiyetine yürüttüğü 10
yıllık mücadelesinden sonra muharecette geçirdiği 21 yıllık
döneminde milli faaliyetlerde başlamasında önemli rol
oynamıştır,gazetecilik ve tarihçi sıfatıyla meydana getirdiği
eserleri bugün hala kaynak eser olarak kullanılmaktadır.
Polat Kadiri Urumçi vilayetine bağlı Qutubi nahiyesinde 1919
yılında dünyaya geldi babası Qadir Ahun fakir bir
çiftçiydi,çocukluk döneminde ailesinden almış olduğu vatan
perverlik ve Rus propagandalarına karşı koyarak
geçmiştir.Taşkent'te çıkan ŞARQ HAQIQATI isimli uygurca
mecmua(1949) yılındaki sayılarında Polat Kadir'in bazı eserlerini
tenkit edip onu emperyalistlerin satıcısı diyerek damgalamak
isteselerde o yazılarında milliyetçilik ve vatanperverlik ruhunu
en üst seviyede dile getirmiştir
25.01.2013 33

BARAT HACİ-16.10.1910/ŞUBAT2003
Barat Hacı 16 Ekim 1910 yılında Doğu Türkistan'ın Kaşgar şehrinde
dünyaya geldi.Berat gecesinde doğduğu için adını Barat koydu babası.
1981 senesinde hapisten çıktığında 38 kiloya kadar düşmüştü.Barat
Hacı hapisten çıktıktan sonra 1985'e kadar gözetim altında
tutulmuş,1993'te Türkiye'ye gelmişti.
Doğu Türkistan'da halen devam eden Çin Zulmünü tüm dünyaya
haykırmak için zaman zaman Türkiye'de düzenlenen yığılışlara uzun ak
sakalı,başında dopbasıyla,bir elinde Al Bayrak diğerinde Gök Bayrak
olduğu halde,gençlerin önünde en ateşi mücahid olarak
katıldı.Kendisini Çin konsolosluğunun kapısına kilitlediği zaman
defalarca ekrana yansıdı.
93 yıllık ömrünün bebeklik ve çocukluk dönemi de dahil tamamını
zulüm,işkence,gözyaşı ile cephede ve hücrede geçiren Barat Hacı,hac
farizasını ifa edip ismi gibi hacı olduktan sonra Şubat 2003'te Mekke'de
vefat etti.
25.01.2013 34

RABİA KADİR/1947-20..
1947 yılında Doğu Türkistan’da doğdu. Urumçi'de, Müslüman
kadınları iş hayatına kazandırmak için, 'Bin Ana Projesi'ni yürüttü.
Çin yönetimi, azınlıklar arasından çıkan, ‘en başarılı kadın’ diye onu
örnek gösterdi. Forbes dergisi, 1994'te ülkenin en zengin 10 kişisi
arasında onu da saydı. Eşi Sıddık Ruzi, 1996'da ABD'ye sığındı ve
Doğu Türkistan'ın bağımsızlığı için çalışmaya başladı. Rabia
Kadir,Uluslararası Af Örgütü başta olmak üzere, birçok insan hakları
kuruluşu tarafından desteklendi. Rabia Kadir, hapisten çıktıktan
sonra Washington’a gitti. Burada sürgün hayatı yaşamaya başladı.
İşgalci Çin devleti onu, bir numaralı devlet düşmanı ilan etti. 2004
yılında, Norveç tarafından ‘Rafto Barış Ödülü’, kendisine verildi.
2006 yılında Nobel Barış ödülüne aday gösterildi. 2006′nın kasım
ayında Münih’de yeni kurulan Dünya Uygurlar Kurultayı’nın (WUC)
başkanı ilan edilmiştir. Aynı yıl, Dünya Uygur Konferansı başkanı
oldu. 11 çocuk annesi. Halen ABD'nin Virginia eyaleti Fairfax
kentinde yaşıyor. Çin yönetimi, eylemlerin arkasında Dünya Uygur
Konferansı Başkanı Rabia Kadir’in olduğunu iddia ediyor.
25.01.2013 35


25.01.2013 36


25.01.2013 37


25.01.2013 38


25.01.2013 39


25.01.2013 40


25.01.2013 41


25.01.2013 42

DOĞU TÜRKİSTAN GİYİM TARZI

25.01.2013 43


25.01.2013 44


25.01.2013 45

DOĞU TÜRKİSTAN MİLLİ
GİYSİLER

25.01.2013 46

DOĞU TÜRKİSTAN BAŞ
GİYİMLERİ
Genel sayıları 250'den fazladır.
Doppa, kalpak ve tumakların her
birinin 25'den fazla türü vardır. Bu baş
giyimlerine Uygur halkının
gelenekleri, beğenisi ve zevkleri
işlenmiştir. Baş giyimleri onu icat
edenlerin sanat ve ustalıklarını
sergilemektedir. Topluluklar birbirini
baş giyimlerinin kenarlarına ve
üstlerine nakşedilen motiflerden ve
giydikleri elbiselerden hangi ulusa ve
etnik gruba ait olduğunu ayırt
etmişlerdir. Üzerindeki nakışın türü ve
yerleştirilmesine, kumaşın özelliğine
göre baş giyimleri erkeklerin,
kadınların, çocukların ve ihtiyarların
diye de çeşitlere ayrılmıştır.
25.01.2013 47

DOĞU TÜRKİSTAN BAŞ
GİYİMLERİ

25.01.2013 48

DOĞU TÜRKİSTAN MİLLİ GİYİMLER
Uygur milli giyimlerinin uzun ve parlak bir geçmişe sahip
olması ve bu geçmişte ortaya konan her türlü estetik
ürünler bize halkın yaratıcılığı hakkında bilgiler
sunmaktadır.
Uygur halk dokuma kumaşlarının birçok çeşidi
vardır.
Bunlardan başlıcaları şunlardır:
1- Mata: Elde dokunan sert pamuk kumaş
2- Sergez: Nakış basılmış kumaş
3- Çotu: Beyazlatılmış pamuk kumaş
4- Çekmen: Sert, kalın pamuk kumaş
5- Solima: Düz bir şekilde boyanan kumaş
6- Oşta Çekmeni : Yumuşak yünlü ve pamuklu kumaş
7- Turpan Sirik Çekmeni: Turfan şehirinde yapılan, düz bir
şekilde pamuktan işlenen bir tür kumaş
8- Hoten Tolisi: Yalnızca Hotan'da işlen ip dokunan kalın,
sert pamuktan dokunan kumaş
9- Yopurga Çekmeni: Yopurga şehirinde yünden veya
pamuktan dokunan kalın kumaş
10- Şativa: İpekten yapılan ince kumaş
11- Atlas ve Türleri: Han Etlas, Şayi, Tuga (tava) vb.
12- Beksem: Çizgilli, genelde ipekten dokunan bir tür
kumaş
13- Zerbap Kimhap: Süslü, sim işlemeli kumaş (aksamit)
14- Kiseye
25.01.2013 49

DOĞU TÜRKİSTAN AYAK GİYİMLER
Uygurlar Ayak giyimlerini kalın
kumaşlardan (Lata paypak),
keçelerden (Pima), deriden
(Ötük, Tofli, Tere Paypak, Keşe)
lastikten (Kalaş) yapıp
giymişlerdir. Doğu Türkistan'da
boğa, koyun ve keçi derilerini
işleyip her kalitede deri
üretilmektedir. Boğa derisinden
kalın, sert deri, manda
derisinden günlük ayakkabı mes
ve misafir terlikleri
dikilmektedir.

25.01.2013 50

DOĞU TÜRKİSTAN TAKILAR
Uygur kızları 3-4 yaşından
itibaren küpe takmaya
başlar. Gençler ve erkekler
yanlarında işlemeli, çok
büyük olmayan bir hançer
taşırlardı. Para koymak için
kullanılan keseler, kalın
kumaşlardan yapılır, ipek
iple üzerine nakış işlenir ve
belbağına asılırdı. Kızlar
sevdiklerine kendi elleriyle
işledikleri tütün torbaları
hediye ederlerdi. Genç
kızlar saçlarına erkekler ise
kulağına, göğsüne ve
doppalarına gül takarlardı.

25.01.2013 51

DOĞU TÜRKİSTAN YEMEKLERİ
Buhar Mantısı Uygur Pilavı
.

25.01.2013 52

DOĞU TÜRKİSTAN’DAN RESİMLER

25.01.2013 54


25.01.2013 55


25.01.2013 56


25.01.2013 57


25.01.2013 58


25.01.2013 59


25.01.2013 60

URUMÇİ

25.01.2013 61

URUMÇİ

25.01.2013 62

URUMÇİ

25.01.2013 63

URUMÇİ

25.01.2013 64

URUMÇİ

25.01.2013 65

URUMÇİ

25.01.2013 66

URUMÇİ

25.01.2013 67

URUMÇİ

25.01.2013 68

URUMÇİ

25.01.2013 69


25.01.2013 73


25.01.2013 86


25.01.2013 87

ÇİN SÖZÜ
Her on yılda bir
küçük,her otuz
yılda bir büyük
TÜRK isyanı olur.
25.01.2013 88

2 Trilyon Ton Kömür 160 Milyar Ton Petrol
10.3 Trilyon Metre Küp 10 Bin Uranyum
Doğalgaz

Uygur Piramitleri
(M.Ö. 2500)

Uygur Mumyalar
Tarım Havzası (M.Ö.1000)

12 Mukam – Karizler (Sulama Kanalları)
Kağıt – Matbaa – Dokumacılık,Mimari – Kuyumculuk
Turpan Uygur = Uygarlık

Sultan Abdulaziz Han Bedevlet Yakup Han
1863 – 1876 KaĢgarya Devleti

1949 Maonun Doğu
Türkistan’ı ĠĢgali

1964 – 1997 yılları arasında
11 yeraltında olmak üzere toplam
46 nükleer deneme gerçekleĢtirildi.

AĢağıdaki KiĢilerin Camilere GiriĢi YasaklanmıĢtır.

1-) Komünist Parti Üyeleri

2-) Devlet Memurları

3-) 18 YaĢından Küçükler

4-) Emekli Olanlar

5-) Kadınlar

AIDS VE UYUġTURUCU

2008 Yılında elde edilen verilere
göre 14 Vilayette AIDS vakasının
gözlemlendiği,Hastalığa
yakalananların sayısının 24,818
kiĢidir.Ancak verilere bakıldığında
bu sayının 6 katı daha fazla olduğu
vurgulanmaktadır.

Bu vaka artıĢ ve sayısı Çin
genelinin %20 sini OluĢturmaktadır.

UyuĢturucu ile mücadele de hiçbir önlem almayan Çin devletinin bu
konuda ki duyarsızlığı nedeni ile AIDS hastalığına yakalananların %73
nün uyuĢturucu
Kullandığı tespit edilmiĢtir.

1949 yılında %3 – 5 civarında
Olan Çinli göçmen sayısı
Bugün %50 ye yaklaĢmıĢtır.

Hoten Ayaklanması 1995

Gulca Ayaklanması
1997

Barın Katliamı
1990

25 Aralık 1991 Yılında Sovyetler Birliği Dağıldı.

ġanghay ĠĢbirliği
Örgütü1996’da
Kuruldu.

2005 yılında
baĢlayan proje ile
5 yılda beĢ yüz bine
yakın genç kızımız.
ĠĢ vadi ile Çin’e göç
ettirilmiĢtir.
Çin hükümeti Doğu Türkistan’da
eğitimin tümüyle Çince yapılmasını
gerçekleĢtirmek için uygulamaya
koyduğu çift dilde eğitime yoğun çaba
harcamakta olup Ģuana kadar ilk ve orta
öğretimde olmak üzere çift dilde eğitim
gören öğrenci sayısı 2 milyon 360 bini
geçmiĢtir.

Sadece Hoten vilayetinde çift dilde
eğitim gören öğrenci sayısı 111.000 dir

CumhurbaĢkanı Abdullah
GÜL’ün Tarihi ziyareti
akabinde 5 Temmuz
katliamı Patlak verdi.

5 Temmuz Katliamın da Doğu Türkistan
direniĢinin sembolü haline gelen Uygur
Kadını Tursungül.

Çin asker ve polisinin katliamından sonra
Uygur avına çıkan çinli militanlar .

Çin'in Doğu Türkistan'a atadığı özel vali Wang
Luquan

19 Aralık 2009
Kamboçya 20 Uygur.

18 Ocak 2010
Burma 17 Uygur’u Çin’e iade etti

Dünya Uygur Kongresi
Başkanı
Rabiya KADİR

20 Eylül – 4 Ekim Konya Anadolu Kartalı Tatbikatı

10 Kasım Isparta Eğridir Dağ Komando Eğitim Okulu
1 Haftalık Ortak Komando Tatbikatı

8-12 Ekim 2010
Çin baĢbakanı Ven Jiabo
Resmi ziyareti ile yakınlaĢan
iki ülke Arasında
ekonomik,siyasi ve
Askeri stratejik alanda 8
maddelik AnlaĢmalara imza
atıldı.

DıĢiĢleri Bakanı Ahmet
DAVUTOĞLU, KaĢgar’da

Davutoğlu Urumçi’de
Cuma namazı ve ardından cenaze
namazı kıldı.

Atalay ve Meng, Çin Ulusal Halk Meclisinde yapılan görüĢmeden sonra
organize suçlar, kaçakçılık, yasadıĢı göç, sınır ötesi suçlar, internet suçları,
bölücü terörle mücadelede iĢbirliği ve koordinasyonun sağlanması konusunda
protokol imzaladı.

TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠNDEN
BEKLENTĠLERĠMĠZ VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠMĠZ
(TAKĠP MEKANĠZMALARI)
1- URUMÇĠ’DE BAġKONSOLOSLUK AÇILMASI
8- DOĞU TÜRKĠSTAN’DAKĠ
2- DOĞU TÜRKĠSTANLILARIN VĠZE ÜNĠVERSĠTELERLE TÜRK
PROBLEMLERĠNĠN GĠDERĠLMESĠ ÜNĠVERSĠTELERĠ ARASINDA DEĞĠġĠM
ANLAġMALARI ĠMZALANMASI
3- TĠKA’NIN KAġGAR’DA TEMSĠLCĠLĠK
AÇMASI 9- MĠLLĠ EĞĠTĠM BAKANLIĞI VE YÜKSEK
ÖĞRENĠM KURUMU DOĞU TÜRKĠSTANLI
4- UYGURLARIN SOSYO-KÜLTÜREL ÖĞRENCĠLER ĠÇĠN KONTENJAN
YAPISININ ORTAYA ÇIKARILMASI AYIRMASI

5- 1995 ÖZERKLĠK ANLAġMASIYLA 10- THY’NĠN URUMÇĠ VEYA KAġGAR’A
UYGURLARA TANINAN TÜM SEFER DÜZENLEMESĠ
SĠYASAL, KÜLTÜREL VE SOSYAL
HAKLARIN ĠADE EDĠLMESĠ 11- DEVLET ÜNĠVERSĠTELERĠMĠZDE
DOĞU TÜRKĠSTANLA ĠLGĠLĠ ARAġTIRMA
6- DĠN VE ĠBADET ÖZGÜRLÜĞÜ BĠRĠMLERĠNĠN OLUġTURULMASI
ÜZERĠNDEKĠ TÜM ENGELLERĠN
KALDIRILMASI 12- TÜRK HABER AJANSLARININ URUMÇĠ
VEYA KAġGAR’DA BÜRO AÇMALARI
7- TÜRKĠYE’NĠN URUMÇĠ VE KAġGAR’DA
Ġġ MERKEZLERĠ AÇMASI 13- DOĞU TÜRKĠSTANLI SĠVĠL TOPLUM
ÖRGÜTLERĠNĠN DESTEKLENMESĠ

Doğu Türkistan

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (8)

Semelhante a Doğu Türkistan

Semelhante a Doğu Türkistan (20)

Doğu Türkistan