Arnor viðarmagn
•Transferir como PPT, PDF•
0 gostou•489 visualizações
Arnór Snorrason, sérfræðingur hjá Rannsóknastöð skógræktar á Mógilsá.
![[object Object],Arnór Snorrason Rannsóknastöð skógræktar , M ó gils á Íslenska skógarauðlindin - ráðstefna haldin 28.apríl 2011 í Bændahöllinni við Hagatorg](https://image.slidesharecdn.com/arnorviarmagn-110509181535-phpapp02/85/Arnor-vidarmagn-1-320.jpg)
![Yfirlit ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]]()
Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Destaque
Destaque (11)
Arnor viðarmagn
- 5. Flatarmál birkisskóga og kjarrs
- 7. Lífmassi og lífmassavöxtur Aðeins af flatarmáli þar sem stór tré eru
- 8. Landskógarúttekt – flatarmál aldur ræktaðra skóga
- 9. Landskógarúttekt – flatarmál aldur skóga ha vikmörk % 30.000 1.686 6% 10.000 1.269 13% 5.000 942 19% 1.000 437 44% 500 310 62% 200 197 98% 100 139 139%
- 10. Landskógarúttekt – flatarmál tegunda
- 12. Landskógarúttekt – flatarmál tegunda aldursflokkar
- 13. Líkan-Mat á flatarmáli Árleg gróðursetning/afhending trjáplantna 4000 stk/ha 75% = skógur 2350 stk/ha 75% = skógur ÷jóla- og skjólbeltaplöntur
- 14. Flatarmál-samanburður á líkani og úttekt
- 15. Flatarmál-líkan kvarðað við úttekt
- 18. Vaxandi viðarmagn blöð/nálar minni greinar stærri greinar toppur bolviður börkur á bol stubbur neðanjarðar
- 20. Vaxandi viðarmagn - úttekt
- 21. Forsendur vaxtarlíkans: mælingar 1999-2001
- 22. Vaxandi viðarmagn – 10 trjátegundir
- 23. Tegundahópar vaxtarlíkans grisjanir og lokahögg
- 25. Vaxtarlíkan - kvörðun Leiðrétting á vaxandi viðarmagni (m 3 ) Leiðrétting á flatarmáli (ha)
- 28. Mögulegt úrtak vaxandi viðarmagns aðal tegunda úr ræktuðum skógum - kvarðað
- 29. Mögulegt úrtak vaxandi viðarmagns borið saman við raunverulegt úrtak
- 30. Skógar flokkaðir eftir markmiði ræktunar skv. landsskógarúttekt Hlutfall af heildarflatarmáli ræktaðra skóga
- 33. Þakkir fyrir gott hljóð
Notas do Editor
- Í upphafi mun ég fara aðeins yfir flatarmál skóglenda á Íslandi. Fyrst geri ég grein fyrir flatarmáli birkiskóga og síðan flatarmáli ræktaðra skóga. Næst fjalla ég um skilgreiningar á þeirri stærð sem vanalega er notuð þegar gera á grein fyrir viðarframleiðslu skóglendanna það er sem ég kalla hér vaxandi viðarmagn. . Þar á eftir birti ég í fyrsta sinn mat á núverandi standandi rúmmáli sem byggir á beinum mælingum í landsskógarúttekt á árunum 2005-2009. Síðan mun ég eyða nokkrum orðum á reiknilíkan sem ég hef smíðað og reiknar út vaxandi viðarmagn, úrtak viðar vegna grisjana og úrtak viðar vegna lokahöggs Að lokum ber ég saman niðurstöður þessara ólíku aðferða og hvernig aðlagað líkan spáir fyrir um vaxandi viðarmagn skóga og viðarúrtak til framtíðar.
- Ég hef áður sagt frá þessum dramatísku breytingum á flatarmáli birkiskóga frá eldra mati. Núverandi mat á flatarmáli birkiskóga er 27% minna en það kortaflatarmál sem við erum með í dag. Mismunurinn er tæpir 32000 ha sem er svipað og núverandi skógrækt. Hverjar eru ástæðurnar fyrir að of stór svæði hafa verið kortlögð sem birkiskógur er erfitt að segja um en það er alltaf tilhneiging að ofkortlegga gróður sem er hávaxnari en aðliggjandi gróður. Ég hef líka grunsemdir um að sumstaðar hafi fjalldrapi verið kortlagður sem skógur. Það getur verið að að eitthvað af núverandi birkiskógum lendi utan við úrtaksþýðið og geri okkar úrtaksmat af vanmati vegna þess hvað kortlagningin er gömul og gróf . Þetta er einmitt að koma í ljós í birkikortlagningarverkefninu sem við byrjuðum á síðastliðið sumar og Björn kynnti svo vel í sínu erindi áðan. Þar verður þó að hafa í huga að eitthvað af þeim svæðum sem nú eru kortlögð sem skógur hafa sprottið upp síðan eldri kortlagningar áttu sér stað auk þess sem við notum lægra krónuþekju lágmark en áður voru notuð. Með því að auka jaðarsvæðið frá 8 m upp í 24 m á einungis einum mælingarárgangi (þ.e. 2005) bættust 1000 ha við matið. Búast má við svipuðum viðbótum fyrir aðra mæliárganga þannig að á hverju ári ætti matið að hækka um 1000 ha. og verða í lok 2014 88 þús ha. Miðað við niðurstöðurnar sem björn kynnti áðan má meta hlut eldri birkikortlagningar sem fellur inna núverandi birkiskógarþekju um 77.000 ha og ef við bætum jaðarsvæðum við sem eru 11% verður það svæði um 86 þúsund ha sem svipað og við erum að fá hér.
- Skífuritin hér sýna hvernig náttúrulega birkið flokkast í hæðaflokka. Vinstri skífan sýnir flokkun eftir væntanlegri hæð þegar trén hafa náð lokastærð sinni. Aftur á móti sýnir hægri myndin núverandi ástand. Okkar mat er að 65% náttúrulega birkisins nái meir en 2 m hæð og flokkist þannig sem skógur miðað við íslenska skilgreiningu á skógi. Núverandi staða er þó sú að einungis 32% náttúrulega birkisins er hávaxnara en 2 m. Hafa verður í huga að þessar tölur geta aldrei verið þær sömu því að alltaf verður einhver hluti skógarins ungskógur sem ekki nær hæðarflokki fullvaxta skógar. Munurinn sem þarna er bendir til þess að aldursamsetning náttúrulegu birkiskóganna sé ekki alveg jöfn og eitthvað meira sé að skógi i yngri flokkunum en þeim eldri. Í fyrstu birkiskógarúttektinni frá 1972-5 var hlutur birkis hávaxnari en 2 m metin einungis 19.2% sem er töluvert lægra mat en í landskógarúttektinni.
- Eins og sést hér er lífmassi og lífmassavöxtur í stærri trjám það lítill að hlutur náttúruskóganna í nýtanlegum viðarvexti er óverulegur. Þannig að niðurstaðan mín var að taka ekki með í reikninginn náttúrulegu birkiskóganna að þessu sinni.
- Út frá gögnum úr landsúttekt er hægt að sjá hvernig ræktuðu skógarnir hafa byggst upp í áranna rás.
- Þó er vert að benda á að ekki er ráðlegt að brjóta gögn sem byggja á úrtaki mikið niður. Í tilfelli flatarmáls vaxa tölfræðileg öryggismörk sem hlutfall af meðalgildi hratt með minnkandi gildi
- Það er ekki auðvelt að sýna flatarmál mismunandi tegunda í ræktuðu skógunum. Ástæðan er sú að þeir eru að meirihluta tegundablandaðir. Í úttektinni skráum við samt hlutfall tegunda í heildarkrónuþekju. Út frá þeim gögnum er síðan hægt að reikna út tegundaskiptingu eins og sjá má á þessari mynd. Í þessu mati fá stærri tré sem taka stærra pláss meira gildi en minni tré. Hafa verður í huga að þetta er matsgildi. Þær trjátegundir sem ég ætla einbeita mér af hér eru í sex fyrstu flokkunum sem sýndir eru í þessu skífuriti. Samanlagt flatarmál þeirra er um 30800 ha
- Ástæðan fyrir því að ég vel þessar tegundir er tvíþætt. Í fyrsta lagi verður vegna úrtakstölfræðinnar að skoða einungis fáa stóra flokka. Í öðru lagi eru það þessar tegundir sem eru mikilvægastar fyrir viðarframleiðslu. Þarna eru allar stórvöxnu beinvöxnu trjátegundirnar sem hafa sannaað sig hér á landi auk langútbreiddustu náttúrulegu trjátegundina þ.e. íslenska birkið. Náttúrulegt birki ekki tekið með þó að það spili töluverða rullu í ræktuðum skógum á Íslandi. Því er sleppt vegna upprunans það er það sprettur upp að eigin rammleik og því erfitt að reyna að meta hvers þáttur þess verður í framtíðinni.
- Aldursflokkar tegundanna er sýnd á þessari mynd. Hægvaxta greni er algengast fyrir 1970 Aftur á móti taka lerki og birki mikin kipp um 1990. Stafafura og sitkagreni vaxa jafnt og þétt en stærsti flokkur fyrir alaskaösp er 90 til 99. Takið eftir að tímaspanið í flokkunum er misjafnt fyrsti flokkurinn spannar 7 áratugi, sá næsti 2 en tveir síðustu einungis einn hver. Það er vert að benda á að sú grisjun sem hefur verið stunduð undanfarin ár kemur úr þessum litlu stöplum fyrir sitkagreni og stafafuru í elsta flokknum. Þannig að flatarmálslega séð eru betri tímar í vændum.
- Grunnurinn af flatarmálsmati líkansins sem ég hef útbúið er í sinni einföldustu mynd það sem sýnt er hér. Plöntufjöldatölur fyrir hvert ár eru notaðar til að meta flatarmál hvers árs. Miðað er við að fyrir 1990 hafi þurft að gróðursetja 4000 plöntur á ha en frá 1990 2350 plöntur. Gengið er út frá að 75% svæða sem gróðursett er í verði skógur. Árið 2003 var gerður samanburður á flatarmáli nýskógræktar og plöntufjölda. Niðurstaðan var að af meðaltali voru gróðursettar 2350 plöntur á ha það ár. Sú niðurstaða hefur verið notuð til að reikna út hektarafjölda í nýskógrækt frá og með 1990. fundið út að þessar forsendur um fjölda á ha og hlutfall skógræktar sem verður skógur stemmir afar vel við það mát flatarmáli nýskógræktar sem við fáum út úr landsúttektinni eins og sjá má á næstu glæru.
- Líkanið ofmetur aðeins flatarmálið eða um rúm 5%. Þetta segir ekki alla söguna því að þetta segir ekkert til um hvernig líkanið metur mismunandi tegundir á mismunandi tíma.
- Ein tegund sker sig úr það er Alaskaösp en hún reyndist vera með miklu meira flatarmál en líkanið gerði ráð fyrir.
- Ef við látum líkanið reikna flatarmál þessara tegunda fram í tímann fáum við þessa mynd. forsendan er að tegundahlutfallið og fjöldi plantna sé það sama og það hefur verið síðastliðin 5 ár það er frá 2005-2009 sem er fyrir þessar tegundir 1.620 ha árlega. Þessum forsendum er að sjálfsögðu hægt að breyta. Þar sem líflengd tegundanna er misjöfn komast þær í jafnvægi misfljótt fyrst er öspin en síðast er birkið að ná jafnvægi. Á þeim tíma endurnýjast jafnmargir ha skóga og eru eytt. Flatmál lagt undir skógrækt er á þeirri stundu nánar tiltekið 2109 eru rétt tæpir 150 þúsund ha.
- áður en við förum að skoða viðarmagn vil ég kynna til sögunnar stærð sem til með að nota hér í fyrirlestrinum. Það er erfitt að finna íslenskt orð fyrir þessa stærð. Vaxandi viðarmagn hefur líka verið kallað vaxandi rúmmál eða standandi rúmmál. Nýjar uppástungur um íslenskt heiti á þessu fyrirbæri eru velþegnar.
- Hér hefur verið reiknað út rúmmál fyrir öll mæld tré sem ná 1,3 metra hæð samtals 6317 tré. Takið eftir því hve hlutur gróðursetts birkis er lítil miðað við flatarmálið sem það þekur.
- Grunnforsendur vaxtalíkansins eru vaxtarferlar sem byggja á mælingum sem gerðar voru um síðustu aldamót vegna úttektar á skógræktarskilyrðum á Íslandi Alls voru framkvæmdar 1940 mælingar sem reynt var að dreifa jafn um allt land Við gerð vaxtarferlanna var notast við 1340 mælingar af 1940 mælingum.
- Út frá þessum gögnum var hægt að útbúa vaxtarferla sem sýna vaxandi rúmmál á hektara á mismunandi aldri. Í vaxtarlikaninu eru þessir ferlar notaðir fyrir tegundaflokkana sex.
- Hér sjáum við tegundahópana sem líkanið byggir á ásamt áætluðum grisjunum og lokahöggi. Grisjunarplanið var unnið í samráði við Lárus Heiðarsson skógfræðing sem manna best veit um hvað hentar í þeim efnum hér á landi.
- Þrátt fyrir að þetta líkan myndi excel tölvuskrá sem er tæp 50 megabæt er það alls ekki fullkomið og töluverð einföldun á raunveruleikanum. Þegar fram í sækir, verður algengara er líkanið að gefa vitlausa mynd af vaxandi rúmmáli. Að sjálfsögðu stendur til að betrumbæta það en það verður alltaf að hafa í huga að líkan er eingöngu líkan.
- Kvörðunin er gerð á trjátegundir og aldurflokka fyrir flatarmál en aðeins fyrir trjátegundir fyrir viðarmagn.
- Hér sjáum við niðurstöðu líkansins fyrir framtíðar viðarmagn. Það nær jafnvægi í byrjun næstu aldar og er þá 9,6 milljónir rúmmetra. Stærstu forðarnir verða í sitkagreni,i stafafuru og síberíulerki. Þetta er töluverður viðsnúningur frá flatarmálsniðurstöðunum þar sem birkið var ríkjandi með rúmlega einn þriðja af flatarmálinu.
- Hér er gert ráð fyrir að allur skógur sé aðgengilegur og að 10 % af viðarmagninu sé skilið eftir í skóginum (t.d. toppurinn af trjánum, ónýt tré osfr.) Mögulegt úrtak viðarmagns við jöfnuð eru tæpir 240 þús rúmmetrar.
- Þarna sjáum við hvernig viðurinn skiptist á milli grisjana og lokahöggs. Það verður ekkert lokahögg af ráði fyrr en rétt fyrir 2050 og um 2080 tekur það mikið stökk upp á við. Við jafnvægi verða hægt að taka út 60 þúsund rúmmetra í grisjunum og 180 þúsundi rúmmetra í lokahöggi.
- Ef við einblínum á tímabilið 1990 til 2025 sjáum við að líkanið er að gefa ört vaxandi mögulegt úrtak. Raunúrtak sem verið hefur mjög lágt vegna skorts á mörkuðum fyrir við hefur með auknum sölumöguleikum tekið kipp upp á við og nálgast óðum spálínuna.
- Það eru að sjálfsögðu margir óvissuþættir varðandi líkan sem þetta sem spáir fram í framtíðina. Einn óvissu þáttur sem verður að taka með í reikning og ekki er gert hér er hve stór hluti ræktuðu skógana er aðgengilegur til viðarnýtingar. Fyrst þarf að kanna markmið eigenda skóganna. Vilja þeir nýta sína skóga til viðarframleiðslu og selja viðinn á markaði. Skífuritið hér sýnir hvernig skógarnir sem við mælum í landsskógarúttektinni flokkast með tilliti til nýtingar. Segja má með vissu að í fjölnota og viðanytjaskógrækt er nýtingarmarkmiðið viðarframleiðsla þeir eru 2/3 hlutar af flatarmáli skógræktar. Að einhverju leyti falla flokkarnir um útvistaskóga undir mögulega viðarnytja skóga það sjáum við af reynslu frá stærstu útvistarskógunum í Heiðmörk við Reykjavík og Kjarnskóg við Akkureyri þar sem viðarnýting er þegar hafin. Þá fer nýtingarhlutfallið í rúm 80 prósent. Ég set meira spurningamerki við viðarframleiðslu og sölu úr landgræðslu- og sumarhúsaskógum. Einnig þarf að reyna að meta hagkvæmni viðarnýtingar. Þar koma inn margir áhrifaþættir sem geta verið misjafnir á milli staða (fjarlægð frá markaði osfr.) og milli trjátegunda (viðarvöxtur og magn á flatareiningu og gæði viðar þá bæði formgæði og eiginleikar viðar). Út í þá sálma verður ekki farið hér.