Mais conteúdo relacionado
Mb l7
- 2.
Шархны болон идээрт халдварыг олон төрөл зүйлд
хамаарагддаг
янз
бүрийн
бактер, агаартан, агааргүйтэн, грам эерэг, сөрөг
савханцар, коккууд үүсгэдэг.
Эдгээр бактерууд нь идээр үрэвсэл үүсгэх идэвх
чанараараа ижил.
Эдгээр бактерууд нь амьсгал, хоол боловсруулах
эрхтэн тогтолцоо, шээс бэлгийн эрхтэн, арьс салст
бүрхэвчийг үрэвсүүлж гэмтээнэ. Зарим нь идээрт
халдвар төдийгүй идээрт-үрэвсэл-тууралтат өвчин
үүсгэнэ.
- 3.
Эмгэг төрөгч коккууд: Стафилококк
Micrococcaceae-язгуур , Staphylococcus-н төрөлд
багтана. 1880 онд Луй Пастер анх илрүүлсэн. 27 зүйл
стафилококкоос 14 нь хүний хэвийн микрофлорт
багтана.
Үүнд
Staph.aureus,
staph.epidermis,
staph.
Saprophyticus нь янз бүрийн хэлбэрээр илэрдэг
идээрт үрэвсэл болон халдварт өвчин үүсгэдэг.
Хүний бие махбодод агаар тоосоор, агаар
дуслаар, арьс салст бүрхэвчээр нэвтрэн орно.
- 4.
1. Стафилококкууд нь арьс, арьсны доорхи эслэг
эдэд , лимфийн голомтот идээт үрэвслүүдийг
үүсгэдэг.
Хатиг-(фурункул),мундас-(карбункул),хөхний үрэвсэл(мастит), буглаа – (абсцесс), тунгалагын булчирхайн
үрэвсэл-(лимфадент), бээрлэх-(флегмон), түүхий(пиодерм ) зэргийг үүсгэнэ.
2. Чих , хамар залгиур түүний дайвар
хөндийнүүдэд
Дунд чихний үрэвсэл – (отит) ,
бах –
(ангина), нармайн үрэвсэл –(гайморит) , гүйлсэн
булчирхайн үрэвсэл – (тонзиллит ), духны хөндийн
үрэвсэл – (фронтит) үүсгэнэ.
- 5.
3. Амьсгалын замд
Гуурсан хоолойн үрэвсэл (бронхит), уушигны үрэвсэл
(пневмони ), цээжний гялтангийн үрэвсэл (плеврит )
үүсгэнэ.
4.Харааны эрхтэнүүдэд
Нүдний салст бүрхэвчийн үрэвсэл (коньюктивит)
, эвэрлэгийн шарх – (язвы роговицы)
5. Төв мэдрэлийн систем
Тархи, нугасны хальсны үрэвсэл (менингит ),тархины
буглаа (абсцесс мозга )
6.Зүрх судасны системд
Зүрхний дотор ханын үрэвсэл (эндокардит) , зүрхний
булчингийн үрэвсэл (миокардит )
- 7.
7.Ходоод гэдэсний замд : нарийн , бүдүүн гэдэсний
үрэвсэл
(энторит),
цөсний
хүүдийн
үрэвсэл
(холецист) , мухар олгой – (аппендицит )
8.Хөдөлгөөний тулгуур эрхтэнд: ясны үрэвсэл
(остеомиелит) , үений үрэвсэл (артрит) зэргийг
үүсгэнэ.
Стафилококк нь жижиг бөөрөнхий, грамм
эерэг,
усан
үзмйин
хонхорцог
мэт
байрласан, споргүй, хөдөлгөөнгүй, зарим нь
микрокапсултай, факультатив, анаэроб, энгийн
тэжээл орчинд сайн ургана.
Электив орчин нь өндөг давстай агар, NaCI –д
тэсвэртэй. Мах пептонт агар дээр дугираг, тэгш
захтай,
төвгөр,
гөлгөр,
гялалзсан
алтлаг
шар, цагаан өнгийн колони үүсгэнэ. Шингэн орчинд
жигд булингартуулсан тундас үүсгэнэ.
- 8. Биохимийн идэвхи сайтай, уураг сахар задлана.
Эсрэг төрөгч
: Эсийн гадна хананд – экзотоксин,
экзоферментын уураг, эсийн гадаргуугийн гликопротейд
ба тейховын хүчил болно.
- 9.
Стафилококкын эмгэг төрөгч хүчин зүйл: Адгезины –
наалдах, бүрээс, эсийн хана, уураг, тейховын
хүчилийн хамт гүйцэтгэнэ.Гиалоуранидаза
нь
эдийн дотор нэвчих хүчин зүйл болдог. / инвази /
Агрессив ферментүүд, цусны сийвэн ээдүүлдэг
коагулаза
, плазмокоагулаза, фибринолизин, лецитиназ, фосфо
таз,
протеаз,
экзонуклеаз
байна.Хорууд:
А.гемолизин (αβ¥µ )- хүн амьтны улаан эсийг
хайлуулах, арьсны үхжил үүсгэх Б. Гемотоксинхордлогод
шок,
В.Лейкоцидинмакрофаг, лейкоцитуудыг задлах нөлөөлөлтэй
Г. Эксфолиатив хор- арьсанд цэврүү үүсгэнэ.
Д. Энтертоксин А,В.-хоолны хордлого үүсгэгч .
- 10.
Оношлогоо:
Бактерлогийн (энгийн цустай, өндөг давстай агарт
ургана.)
Серологийн (хор саармагжуулах урвалаар
α –
гемотоксины эсрэг бие илрүүлэх урвал явагдана)
Дархлаа тогтохгүй, стафилококкын
анатоксин, вакцин, стафилококкын өвөрмөц
иммуноглобулин , стафилококкын бактериофагыг
эмчилгээнд хэрэглэнэ. Staphylococcus aureus –
алтлаг стафилококк
- 12.
Стрептококкийг 1874 онд Бильрот, 1879 онд Пастер
нээсэн.Streptococcaceaeийн язгуур Streptococcus.
Хүний биед өвчин үүсгэгч стрептококкууд.
1.Strept.pyogenes (A) -стрептококкын үндсэн халдвар
2.Strept.pneumonia – уушигны үрэвсэл үүсгэгч
3.Strept,agalactia(В)-бэлгийн замын хэвийнмикрофлор
Стрептококкоор үүсгэгддэг өвчнүүд: Гол төлөв агаар
дуслаар дамжин халдварлана.
Гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл- (тонзиллит), ѐлом(рожа), улаан эсэргэнэ- скарлатин, төвөнхийн
үрэвсэл- (фарингит )
- 13.
Хүний биед олон янзын өвчин үүсгэгч болон
энгийн микробын 20 гаруй төрлүүдтэй.
Бөөрөнхийдүү буюу зууван хэлбэртэй, эсүүд нь
хосолсон,
гинж
хэлбэртэй
.хөдөлгөөнгүй, үршдэггүй, грамд эерэг будагдана.
Туйлбаргүй агааргүйтэн.
Цус ны нэмэгдэлтэй тэж.орчинд сайн ургана. 3
бүлэгт хуваагддаг.
- 14.
Шархны
халдвар:
Арьсан
доорхи
эслэгийн
үрэвсэлүүд, цусан үжил-сепсис, Бөөрний түүдгийн
үрэвсэл- (ревматизм) , дунд чихний үрэвсэл – (
отит), нярайн мэнэн өвчнийг үүсгэдэг. Савны дотор
ханын үрэвсэл зэргийг үүсгэдэг. А бүлгийн ба В
бүлгийн стафилококк гэж ангилагдана.
Стрептококк нь бөөрөнхий хэлбэртэй, хосоор эсвэл
гинжин
хэлбэртэй
байрладаг, хөдөлгөөнгүй, споргүй, зарим нь капсул
үүсгэнэ.
Грам
+.
Факультатив
агааргүйтэн, цустай, сахартай, ийлдэстэй тэжээлт
орчинд ургана. Жижиг саарал эсвэл өнгөгүй колони
үүсгэнэ. Цус задлах байдлаар нь β гемолитический гэж
нэрлэдэг.
- 15.
Фибринолизин хор илэрдэг. Эсийн гаднах болон
доторх уургуудтай.
Эмгэг төрөх чанар нь дараах хүчин зүйлээс
хамаарна. Гадаргуугын уураг- тейховын хүчилтэй
хамт (адгези) , М-уураг . фагоцитозын эсрэг идэвхтэй,
OF уураг нь цусны бактериоцит чанарыг бууруулна.
OF (+)штамм (ревматизм ) OF (-)штамм ( бөөрний
).Ферментүүд : - гиалоуранидаза , стрептокиназ,
протеаз, пептидаз,
Хорууд: О-стрептолизин , ногоордог стрептококкууд.
Оношлогоо: Бактер харах (Грамм),Бактерологийн
(цустай, сахартай), Серологийн ( О- стрептолизин ).
- 17.
Менингококк -1887 онд Вексельбаум нээсэн.
Төрөл: Neisseria
Зүйл: N.meningitidis – тархи нугасны үрэвсэл мэнэн
үүсгэгч . Менингококк нь шош буюу зууван
хэлбэртэй
0,1-1 мкм хоскокк юм. Грам
сөрөг, Бүрээстэй. Агаартан бөгөөд ийлдэстэй
агар дээр өнгөгүй тунгалаг, голдоо бүдэг , салслаг
колони
үүсгэнэ.Гиалуранидаза,
нейраминидаза
фермент синтезлэдэг. Олон янзын эсрэгтөрөгчтэй.
Гадар хор
ба дотор хорыг ялгаруулах ба шок
үүсгэж, судсыг гэмтээнэ.
- 18.
Мэнэнгийн үжлийн үед биеэр тууралттай, Бүрээстэй
менингококк нь цусаар шууд дамждаг. Хүний хамар
залгиурын салст бүрхэвчинд амьдардаг.
Халдвар агаар дуслаар дамжина. Их төлөв А,В,С
ийлдэс бүлгээр үүсгэгдэнэ. Цахилгаан менингитийн
үед менингококк эд эс цусанд өсч үржин энд эс
задарсанаас хорын шок үүсч өвчтөний шинж тэмдэг
илрээгүйгээс өвчтөн гэнэт нас барах тохиолдол
байдаг. Мэнингококк халдварын үед шинжилгээнд янз
бүрийн материалаас авна.
Менингококкын дараа дархлал тогтох ба энэ нь
цусны ийлдсэнд базтер өвөрмөц наалдуулах
өвөрмөц эсрэг бодис бий болсонтой холбоотой.
- 20.
Сүрьеэ үүсгэгч – Микобактер . M.Tuberculosis -ийг
анх Р.Кох 1882 онд сүрьеэтэй өвчитнөөс илрүүлсэн.
Сүрьеэ үүсгэгч нь шулуухан буюу бага зэрэг
махир хэлбэртэй, үршдэггүй, шилбүүргүй, грамд
эерэг,
хүчил,
шүлтэд
тэсвэртэй,
Циль,
Нильсений
аргаар
ягаан, улаанаар будагддаг бактери.
Сүрьеэ үүсгэгч хүн ба амьтдын дунд элбэг тархсан.
гаар дусал, агаар тоосоор ихэвчлэн дамжих ба
гадаад
орчинд
ихтэсвэртэй.
Ямар
замаар
халдварласнаас болоод анхдагч голомт янз бүрийн
эрхтэнд үүсдэг.
- 21.
Биеийн эсэргүүцэл суларвал, үрэвсэлт процес
идэвхжин уушигны анхдагч сүрьеэ үүснэ. Анхдагч
сүрьеэ идэвхжин хоѐрдогч сүрьеэг үүсгэнэ. Сүрьеэ
нь
амьсгалын
эртхтний
сүрьеэ,
сүрьеэгийн
мэнэн, шээс бэлгийн эрхтэний сүрьеэ, яс, үе, мөчний
сүрьеэ, г.м янз бүр байна. Лаб оношлогоо:
Цэр, шээс, нугасны шингэнээс авч шинжлэнэ.
Сүрьеэ нь эдгэрдэг өвчин бөгөөд эмчилгээнд
изонизад,
рифамицин,
канамицин
хавсарсан
эмүүдийг курсээр хэрэглэдэг. Дархлалын асуудал
бүрэн шийдэгдээгүй, Сорилд туберкулиныг өргөн
хэрэглэдэг.Сүрьеэ өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх
шинжилгээ хийж, эрүүл ахуйн энгийн журам дэглэм
баримтлах хэрэгтэй.
- 22. Агаар дуслаар дамжин амьсгалын эрхтэнг өвчлүүлдэг
бичил биетэнүүд нь амьсгалын эрхтнийг сонгон гэмтээх
тусгай наалддаг
рецептортой байдаг. Streptococcus
pneumoniae (пневмококк) нь хүнд уушигний үрэвсэл
үүсгэнэ. Пневмококк нь зууван хэлбэртэй хос кокк бөгөөд
бүрээстэй,
грам
эерэг,
хөдөлгөөнгүй,
үршдэггүй,
диплококк юм. Пневмококк нь хэд хэдэн хэв шинжийн
эсрэг төрөгчтэй ба гемолизин, лейкоцидин, α β
пневмолизин синтезлэдэг. Пневмококк нь зөвхөн
амьсгалын дээд замын салст бүрхэвчинд байрлах учир,
хүнд агаар дуслын замаар тархдаг. Пневмококк гадаад
орчинд тэсвэр багатай ч хатсан цэрэнд удаан байна
- 24.
Пневмококк нь мөгөөрсөн хоолой болон уушигны
үрэвсэл үүсгэх ба цусанд орвол тархи нугасны
үрэвсэл үүсгэнэ.
Өвчилж эдгэрсний дараа тогтворгүй, хэв шинж
өвөрмөц дархлаа тогтоно.
Шинжлэхийн тулд цэр , идээрээс наалдац бэлтгэх ба
пенциллин ба тетрациклин хэрэглэнэ.
Мөн Клебсиел, Coxiella-burnet (Ку чичрэг өвчин
үүсгэгч), Орнитоз өвчин үүсгэгч ( шувууны
өвчин ) Микоплазм зэрэг нь энэ ангилалын
бичил биетэнд орно.
- 26.
Сахуу үүсгэгч нь нарийхан шулуун ба бага зэрэг
махир , үршдэггүй бүрээс, шилбүүргүй, грам эерэг
савханцар юм. Цус бүлэгнүүлсэн ийлдэстэй хатуу
тэжээлт орчинд сайн өснө. Агааргүйтэн
ба
глюкоз, мальтозыг хүчил үүсгэн ферментлэнэ. 19 фаг
хэв шинжтэй, халуунд тэсвэртэй, маш хүчтэй хэд
хэдэн гадар хор ялгаруулна (Гистотоксин). Сахуу
үүсгэгч нь хүний хамар залгиурын хоолойд илэрдэг.
Тоосонд 5 сар хүртэл амьдарна. Хүний биед нэвтрэн
орсон хэсэгтээ үржиж гадар хор ялгаруулна. Хор нь
орчныхоо эд эрхтэнд нөлөө үзүүлэхгүй бие махбодыг
бүхэлд
ньхордуулан,
мэдрэл,
зүрх
судасны
тогтолцоо, бөөр , бөөрний дээд булчирхайг гэмтээнэ.