Wat denken jullie? Is technologie iets voor ouderen? Of hebben ouderen schrik van technologie? Zijn ze technofoob? Gebruiken ze enkel de technologie van vroeger? Zijn ze te oud om nog iets bij te leren? Is ICT iets voor de volgende generatie ouderen?
PARTNER VERLOREN:Senioren die hun partner verloren en vooral zij die uit de echt scheiden op latere leeftijd, hebben meer kans om tot de groep van kwetsbare ouderen te behoren LAAG OPGELEID: helft belgische 65+ heeft ten hoogste een diploma van het lager onderwijs behaald
FYSIEK/COGNITIEF: ouderen worden onvermijdelijk geconfronteerd met fysieke en of cognitieve aftakeling veroorzaakt door moleculaire en cellulaire schade aan het menselijk lichaam. ROLVERANDERINGEN: gelinkt aan het ouder worden: actieve loopbaan ten einde, kinderen verlaten het huis (lege nestsyndroom), verminderd inkomen, ziekte, verlies van rijbewijs, mantelzorgrol, opvangen kleine kinderen, verliessituaties, dood of ziekte van naaste, verhuizen Gelinkt aan maatschappelijke veranderingen: dalend aantal kinderen, stijgend aantal adoptiekinderen, toegenomen echtscheidingen (groep gescheiden senioren is op 15 jaar verdubbeld), samengestelde gezinnen PSYCHISCHE GEZONDHEID: Belgische senioren significant gelukkiger dan jongeren (gelukkigst 66-75, daarna daalt het). Ondanks optimistische cijfers 1/5 eenzaamheidsgevoelens vlaamse ouderen LEEFTIJD: in de loop van het leven krijgen mensen nu eenmaal meer mogelijkheden om zich van elkaar te gaan onderscheiden. Geen homogene groep met eigen interesse die wel een stuk leeftijdgerelateerd zijn, maar ook cohortegerelateerd Variabiliteit is onvermijdelijk, gezien het verouderen gepaard gaat met de accumulatie van fysieke en/of mentale aftakeling, die geen identiek verloop kent, zelfs niet bij eeneiige tweelingen (Broers et al, 2005-2006). Leeftijd wordt echter in onze wetgeving en in het maatschappelijk verwachtingspatroon wel vaak lineair gekoppeld aan een grotere afhankelijkheid. Hierdoor zijn ouderen soms nog capabel, maar wordt het niet meer aanvaard of zelfs toegelaten bepaalde zaken te doen en sociale rollen te onderhouden (vb in loondienst werken). In overeenstemming met deze visie kan ‘leeftijd’ mensen afhankelijk maken of ze het nu zijn of niet => OPLETTEN VOOR STIGMA
Wanneer ouderen aangeven internet te gebruiken, blijken ze ook zeer frequente gebruikers te zijn Surfen en info opzoeken is de populairse reden om internet te gebruiken
Gsm, telefoon, computer, televisie, mobiele devices … Internet Data-uitwisseling en contact met omgeving/ deel uitmaken van een groter geheel
Zorg op afstand Opvolgen therapie; meetwaarden doorsturen; medicatietrouw nagaan; Ook preventieve functie : voedingsgewoontes, bewegen; Welbevinden: reminiscentie ondersteunen ed
COMFORT: Roomba: stofzuigerrobot: stofzuigt automatisch en laadt zichzelf terug op. valt niet van trappen. Ouderen vinden dit interessant. Veel hangt ook af van hun eigen mogelijkheden nog en hun assumpties over comfort. VEILIGHEID: Inbraakpreventie Sociaal alarm bij problemen/gevaar (intelligente systemen die gevaren gaan detecteren) Geborgenheid (hoe zwakker (fysiek en/of mentaal) iemand is, des te meer een nood optreedt naar geborgenheid en nabijheid)
Gaming: Belofte van het leven van ouderen te verbeteren door: -de mogelijkheid om mentaal en fysiek welbevinden te verbeteren (therapeutische waarde) -de mogelijkheid om sociale contacten te stimuleren -de mogelijkheid om een plezierige tijd door te maken Vanuit commercieel oogpunt zijn de ouderen een belangrijke nichemarkt aangezien ze met velen zijn en de groep alsmaar toeneemt
USABILITY: eenvoudige, intuïtieve technologie; die iemand met beperkingen cognitief/fysiek ook kan gebruiken (of makkelijk aan te passen) IMPLEMENTATIE: Een goede implementatie is van belang om een potentiële gebruiker niet te frustreren en demotiveren. Vandaar is een goede introductie nodig De technologie dient ook stabiel en goed te functioneren Compatibiliteit is hierin ook een belangrijk issue (bvb bij testen van videocommunicatie via een beeldtelefoon werd na een positieve testperiode niet verder gegaan met de service omdat het beeldbellen enkel kon tussen abonnees van dezelfde telecomoperator die deze telefoons ter beschikking stelde) Critical mass: soms zijn een aantal gebruikers nodig om een technologie interessant te maken (cfr beeldbellen: enkel beeldbellen met 1 persoon niet voldoende meerwaarde om dit aan te schaffen) TOEGANKELIJKHEID: Financieel toegankelijk De Belgische telecomoperatoren zijn nog vaak bij de duurste van Europa Ouderen geven dikwijls kostprijs als reden aan om ICT niet aan te schaffen. Nochtans stemt dit niet altijd overeen met hun financiële mogelijkheden. Het gratis ter beschikking stellen van de technologie tijdens een proefperiode haalt ouderen vaak over de streep. Tijdens de proefperiode hebben zij en en hun omgeving de meerwaarde leren kennen en zijn ze bereid om hiervoor te betalen. Bekend maken bij de mensen WARM EXPERTS: sociaal netwerk van de oudere de technologie zelf gebruikt en/of de meerwaarde kent en ze introduceert. Dikwijls zijn ook de warm experts die de oudere over de streep halen om hiervoor te betalen =>betrekken in de ontwikkelingsfase (onderzoek), introductie en opvolging Het ondersteunen van een kwaliteitsvol leven is dikwijls een motivatie om ict aan te schaffen. Motivatoren die in het algemeen bij ouderen vaak naar voor komen zijn -socicaal contact (sociaal isolement; niets steeds beroep willen doen op zelfde mensen van kleine netwerkje) -zelfredzaamheid (zo lang mogelijk onafhankelijk zijn) -wederkerigheid (niet altijd als afhankelijke aangesproken worden, maar ook zelf iets knn betekenen) ECOLOGISCH: steeds toenemend ecologisch bewustzijn en inspelen op besparingsmogelijkheden
ONPERSOONLIJKHEID: persoonlijk contact blijft primeren respect voor persoonlijkheid en eigen identiteit dient te worden gerespecteerd Esthetische, modieuse weegt ook hier door Niet stigmatiserend: niet vragen; niet oudergerelateerd, esthetisch verantwoord Proactieve coping: aanpassen voorbereiden op mogelijke veranderingen (fysieke/mentale beperkingen, verliessituaties, …) => ook ict, voor het echt nodig is, vertrouwd worden met device/ICT INTEGRATIE: technologie is meestal niet het probleemData, financieel, technisch, diensten GEBRUIKER IN CONTEXT: gebruiker is niet alleen, ook naaste omgeving akkoord (inspelen op hun behoeften en wensen: bvb ondersteunen mantelzorg in contact, tijd, zorgtaken, ...) en ook op de fysieke omgeving (oude huizen en infrastructuur waar technologie niet invasief kan binnenbreken) en ook rituelen/gebruiken/huisdieren...
Alles bij elkaar genomen kunnen we zeggen dat ICT wel degelijk iets voor de ouderen is. Er zijn een heel aantal domeinen waarop ICT van dienst kan zijn voor ouderen en dit ook al is. De drempels moeten worden gewerkt en er moet aandacht worden besteed aan de drijvende factoren voor ICT gebruik om de kloof verder te dichten. Tenslotte zijn de factoren die werden aangehaald niet steeds gerelateerd aan de ouderenpopulatie, maar kan ook vele anderen stimuleren om ICT te gebruiken. We moeten meer evolueren naar een design for all – idee. Ouderen zijn vaak niet te oud om iets nieuws te leren, maar hebben er wel meer tijd voor nodig, een goede inleiding, implementatie, gebruiksvriendelijkheid en een toegankelijke helpdesk is hierbij absoluut noodzakelijk.
