semundjet qe vijne nga mosqendrimi korrekt. lenda e biologjis

1. PROJEKT
LENDA: BIOLOGJI

2. SYNIMI I PROJEKTIT:TË PËRSHKRUAJ DISA SËMUNDJE QË KANË PROBABILITET
TË LARTË NË SISTEMET DHE APARATËT E ORGANIZMIT.
Pjestaret E Grupit:
▪ Anja Cami
▪ Denisa Rustemi
▪ Elda Hida
▪ Armela Gjinaj
▪ Anton Markaj
▪ Denisa Kolli
▪ Anila Hida

3. TEMA: SËMUNDJET QË VIJNË NGA
MOSQENDRIMI KORREKT.
Objektivat:
▪ Në fund të projektit nxënësi duhet të jetë I aftë:
▪ Të përshkruaj disa nga crregullimet më të shpeshta të sistemeve dhe aparateve të
organizmit tonë.
▪ Të shpjegoje disa nga shkaqet dhe pasojat e crregullimeve që prekin sistemet/
aparatet.
▪ Të ndërgjegjësohen për mënyrat e kurimit dhe parandalimit të këtyre sëmundjeve.
▪ Të ndërgjegjësohen për parandalimin dhe kurimin e tyre përmes diagnostikimit dhe
mjekimit.

4. 5 RREZIQET QE SJELL QENDRIMI ULUR PER KOHE TE
GJATE
▪ Të ulurit për kohë të gjatë mund të shkaktojë
dëme tek shumë organe – sëmundjet e
zemrës, aktiviteti i tepërt i pankreasit, dhe
madje edhe kancer të zorrës së trashë. Të
ulurit shpesh ngadalëson qarkullimin e gjakut
dhe muskujt konsumojnë me pak energji e
cila shkakton akumulimin e yndyres në muret
e eneve te gjakut.
▪ Kur nuk jeni aktiv, ju ngadalësohen funksionet
e trurit që ua bën të veshtirë të mendoni, të
përqendroheni dhe të mos harroni. Gjithashtu
rritet mundësia e të pasurit dhimbje në qafë,
shpinen e ngurtë dhe qëndrim të gabuar.
▪ Te ulurit shpeshe çonë në degjenerim të
muskujve që prek kryesisht muskujt e barkut,
kukat dhe të pasmet. Pershkak të mungesës
së levizjës së muskujve abdominal, të ulurit
shpesh mund të ndihmojë në shfaqjen e
sedimenteve në këto fusha.
▪ Të ulurit shpesh dhe gjatë do të dobesojë
kockat tuaja dhe do të shkaktojë probleme të
shumta në këmbë, të shkaktuara nga
qarkullimi i dobët i gjakut.
▪ Hulumimet kanë treguar se njerëzit që ulen
shumë shpesh kanë një normë më të lartë të
vdekshmerisë se sa ata që levizin rregullisht
dhe mjaftueshem. Një studim ka treguar se
ata që shumicën e kohës shikojnë televizion
kanë 61% më shumë shansa për vdekje të
parakohshme në krahasim me ata që shikojnë
televizion me pak se një orë në dite.

5. QËNDRIMI I VAZHDUESHËM ULUR, KËRCËNIMI
MË I MADH PËR SHËNDETIN
Sipas anketës në të cilën morën pjesë
rreth 6.300 njerëz, në javë i kalojnë deri
në 56 orë në pozitë të ulur para
kompjuterit ose televizorit. Gjithashtu
është vërtetuar se femrat, në krahasim
me meshkujt, kalojnë më shumë kohë
në pozitën ulur.
▪ Mungesa e lëvizjes nuk është e mirë
për shpinën, sikurse dhe për
qëndrimin. Kur ju uleni gjatë gjithë
ditës, muskujt e shpinës bëhen më të
dobët, ndërkohë që tensionohen
muskujt e qafës dhe të shpatullave, gjë
që shkakton tension të pakëndshëm
dhe dhimbje të shpinës

6. DHEMBJET E SHPINËS MUND TË KENË SHKAKTARË QË U
PËRKASIN DY KATEGORIVE: SËMUNDJET E SISTEMIT
MUSKULO-SKELETOR DHE SËMUNDJET E BOSHTIT
KURRIZOR.
▪ Në kategorinë e parë bëjnë pjesë
dhembjet e shkaktuar nga lëndimet e
muskujve, ligamenteve apo nyjeve te
shpinës. Dhembjet nga kjo kategori i
shton edhe pozita jo e mirë e
qëndrimit, muskulatura dobët e
zhvilluar, mosfurnizimi i mirë i kësaj
pjese me oksigjen si pasojë e pirjes së
duhanit, e stresit.
▪ Sëmundjet e boshtit kurrizor - kemi
disa çrregullime spinale që mund të
shkaktojnë dhembje të shpinës dhe
këmbëve si psh: hernia diskale,
spondilolisteza, stenoza spinale, kemi
edhe gjendje më të rralla, siç janë,
infeksionet, tumoret, spina bifida apo
frakturat. Këto sëmundje janë më të
rralla se ato muskulo-skeletore.
▪ Spondilolisteza (spondylolisthesis)
ndodh kur një unazë rrëshqet përpara
nga vendi i vet. Kjo ndodh si pasojë e
dëmtimeve të vogla të shumta nga
lëndimet. Kjo gjendje diagnostikohet
me një rëntgen të thjeshtë.

7. KUSH PREKET NGA DHIMBJA E SHPINËS?
Të qenit i
mbipeshë
Plakja
Angazhimi i
paktë fizik
Trashëgimia
Pirja e
duhanit
Puna që
bëni
Raca
▪ Çdokush mund të preket nga
dhimbja e shpinës, por ka disa
gjëra të cilat shkojnë rrezikun që ju
prekeni nga ky problem. Në grupin
e faktorëve të rrezikut bëjnë pjesë:

8. ▪ Plakja – Dhimbja e shpinës është më
e shpeshtë me kalimin e moshës. Ju
mund të keni dhimbje shpine për të
parën herë kur të jeni 30 ose 40-
vjeçar.
▪ Angazhimi i paktë fizik – Dhimbja e
shpinës zakonisht është më e shpejtë
te njerëzit të cilët nuk janë aktiv.
▪ Të qenit i mbipeshë – Ushqimi i
pasur në kalori dhe yndyra mund t’ju
bëjnë juve të shtoni peshë. Pesha e
tepërt mund të bëjë presion në
shtpinë dhe shkaktojë dhimbje
▪ Trashëgimia – Disa raste të
dhimbjes së shpinës, si spondiliti
ankilotik, një formë e artitit që prek
shpinën, mund të keni edhe natyrë
gjenetike.
▪ Sëmundje të tjera – Disa lloje të artritit dhe
kancerit mund të shkaktojnë dhimbje shpine.
▪ Puna që bëni – Nëse ju duhet të ngrini pesha
të mëdha, të shtyni, ose tërhiqni duke
shfrytëzuar shpinën tuaj, ju mund të prekeni
nga dhimbja e shpinës. Nëse punoni në
tavolinë gjithë kohën dhe nuk ngriheni të
qëndroni ca kohë në këmbë, ju po ashtu mund
të keni dhimbje shpine.
▪ Pirja e duhanit – Trupi juaj mund të mos jetë
në gjendje të sigurojë mjaft përbërës ushqimore
në disqet e shpinës tuaj nëse ju pini duhan.
Kolla e duhanxhinjve po ashtu mund të
shkaktojë dhimbje shpine. Njerëzit të cilët pinë
duhan kanë vështirësi të shërohen, andaj
dhimbja e shinës mund të zgjatë më shumë.
▪ Raca – Raca është një faktor tjetër që mund ët
ndikojë në paraqitjen e dhimbjeve të shpinës.
Për shembull, femrat e zeza janë tre herë më të
prira të kenë probleme me shpinën se femrat e
bardha.

9. CILËT JANË SHKAKTARËT E DHIMBJES SË SHPINËS?
▪ Ka shumë shkaktar të dhimbjes
së shpinës. Problemet mekanike
me shpinën mund të shkaktojnë
dhimbje. Për shembull:
▪ Problemi i diskut
▪ Spazmat
▪ Muskujt e tendosur
▪ Thyerjet e disqeve
▪ Lëndimet nga ndrydhjet,
frakturat, aksidentet dhe rëniet
mund çojnë në dhimbje shpine.
▪ Dhimbja në shpinë po ashtu mund të paraqitet së
bashku me disa sëmundje tjera, si:
▪ Spondilolistezi
▪ Artrit
▪ Shtatzëni
▪ Gurrë në veshka
▪ Infeksione
▪ Entometriozë
▪ Fibromialgji.
▪ Shkaktarët tjerë të mundshëm të dhimbjes së shpinës
janë infeksionet, tumore ose stresi.

10. KUR DUHET TA VIZITONI MJEKUN PËR DHIMBJE?
▪ Ju duhet ta vizitoni mjekun nëse keni
ndonjërën prej simptomave të
mëposhtme:
▪ - Mpirje ose therje në shpinë
▪ Dhimbje të ashpra të cilat nuk
lehtësohen as nëse pushoni
▪ Dhimbje pas rënies ose ndonjë lëndimi
▪ Dhimbje dhe ndonjërin prej këtyre
problemeve:
▪ Probleme me urinimin
▪ Ligështi
▪ Mpirje të këmbëve
▪ Temperaturë
▪ Humbje peshe kur nuk jeni në dietë.

11. DIAGNOZA
▪ Shesh herë është vështirë për të gjetur
shkakun e vërtetë të këtyre
dhembjeve. Meqenëse shumë
dhembje kalojnë vetvetiu, nuk
kërkohet mjekim nga ana mjekut. Kur
këto dhembje janë të stërzgjatura dhe
nuk kalojnë as me përdorimin e
barnave, atëherë rekomandohet
evaluimi i mëtutjeshëm.
▪ Dhembja e tejzgjatur mund të jetë
edhe pasojë e tretmanit joadekuat,
depresioni, somatizimit- kalimi i
vuajtjeve shpirtërore në shenja fizike.
Shpesh pacientët ankohen edhe për të
përfituar materialisht apo për pushime
mjekësore apo sigurim invalidor.
▪ Kur ndrydhja e rrënjës nervore
shkakton rënie të forcës muskulore
dhe dobësim të forcës muskulore të
shputës dhe tërë këmbës, atëherë
kërkohet evaluim më i kujdesshëm.
▪ Kur disku prekë strukturat e palcës
kurrizore, mund të dëmtojë inervimin
simpatik duke shkaktuar çrregullim të
urinimit dhe defekimit. Poashtu, mund
të paraqiten çrregullime të ereksionit
dhe ejakulimit. Kjo gjendje njihet si
sindromë e bishtit të kalit - sindroma
kauda equina dhe kërkon intervenim
urgjent kirurgjik.

12. DHIMBJA E QAFËS
SI SHFAQET?
▪ Dhimbja e qafës shfaqet në forma të
ndryshme. Në qoftë se dëshiron të
zgjedhësh terapinë më të dobishme,
duhet të studiosh me kujdes
simptomat. Dhimbja akute, e
dhunshme është e pranishme vetëm
në një anë dhe shfaqet sidomos kur
përpiqemi që të ndryshojmë pozicion.
Jemi të detyruar që ta mbajmë kokën
të përkulur nga një anë.
▪ Të krijohet përshtypja se jemi tërësisht
të bllokuar dhe të ngrirë. Dhimbja
është e shurdhët, qafa është e ngrirë,
muskujt janë të tendosur dhe të
krijohet përshtypja se keni një peshë
mbi shpatulla. Kjo dhimbje
përgjithësisht shkaktohet nga qëndrimi
në një pozicion të keq për një kohë të
gjatë ose nga stresi dhe tensionet
emocionale. Dhimbja është konstante
dhe përgjithësisht është në të dyja
anët e qafës.

13. DISA KËSHILLA PËR TË SHMANGUR DHIMBJET NË QAFË:
• Tregoni kujdes me pozicionet e qafës
• Mbani një qëndrim të përshtatshëm
•Shpatullat prapa dhe gjoksin jashtë
•Zgjidhni karrigen e përshtatshme
• Këmbët duhet të qëndrojnë të mbështetura në dysheme
• Kurrizi duhet mbështetur në karrige
• Kujdesuni për pozicionin e kolonës vertebrale
•Bëni ushtrime të vogla të përditshme

14. QËNDRIMI ULUR PËR ORË TË TËRA UL
JETËGJATËSINË E NJERIUT
▪ Një kërkim shkencor nga studiuesit e
Universitetit të Leisesterit (Angli) ka
dalë në përfundimin se të qëndruarit
ulur në zyrë apo në kolltukun e
shtëpisë ul jetëgjatësinë e njeriut. Jeta
e ditëve të sotme bën që të qëndruarit
ulur për një kohë të gjatë të jetë po aq
i rrezikshëm sa duhani, alkooli dhe
droga.
▪ . Sipas kërkimit shkencor të publikuar
në ‘Daily Mail’, karriget janë një e re në
jetën e njeriut, pasi deri në Mesjetë, të
vetmit persona që uleshin ishin vetëm
mbretërit dhe peshkopët. Vetëm në
shekullin XVI karriget u bënë diçka e
zakonshme, ndërsa të qëndruarit ulur
në punë u bë normal në shekullin XX.
Duke përllogaritur të qëndruarit ulur
në punë, rrugës për në punë, në kafe
dhe në shtëpi, një njeri shpenzon 10
orë në ditë ulur dhe kjo gjë është
shumë e rrezikshme sipas kërkuesve
shkencorë anglezë

15. KIROPRAKTIKA
▪ është e bazuar në mënyrë shkencore se sistemi nervorë
udhëheq dhe koordinon të gjitha funksionet në trupin tonë.
Qëndrimi i gabueshëm, muskujt e dobëta për shkak të
mungesës së ushtrimeve, ushqimi jo i duhur, lëndimet fizike,
shtrati tepër i butë apo stresi, madje edhe njëra prej këmbëve
më të shkurta që mund ta kemi, mund të jenë ndonjëra nga
arsyet e qëndrimit të keq apo të gabuar.

16. ▪ Kiropraktika nuk fokusohet vetëm në pjesën e trupit i cili na dhemb për momentin,
por shqyrton tërë organizmin se në çfarë gjendje gjendet. Të themi më thjesht, të
paramendojmë se si nga kurrizi degëzohen nervat të cilat shkojnë nga çdo organ
vital në trup në dy drejtime. Dhe nëse një nerv i tillë thjesht “zihet pick” do të vjen
gjer te përflakja në atë vend, do të lajmërohen dhimbjet dhe do të durojë organi nga
i cili shkon ai nerv, sepse thjesht nuk ka mjaft furnizim.

17. KIROPRAKTIKA

18. SI NDIHMON KIROPRAKTIKA?
▪ Kiropraktika më së shpeshti përdoret që të mënjanohen dhimbjet në:
* qafë dhe krahë
* tendosja dhe dhimbjet në muskuj
* lëvizja e zvogluar
* kokëdhimbjet për shkak të pjesës qafore të kurrizit
* dhimbjet neurologjike në duar dhe këmbë
* diskopatia
* ishijasi dhe lumbago
* kokëdhimbja e përcjellur me marramendje dhe turbullime
* skolioza dhe kifoza (zakonisht ndodh për shkak këmbës më të shkurtë, e cila edhe
nuk vërehet në shumicën e rasteve)
* dhimbjet kur jemi në pozitë të ulur
* dhimbjet në pjesën e poshtme të kurrizit.

19. JU FALEMINDERIT PER VEMENDJEN!