2. 07/25/13
Përmbajtja e kapitullit
Vlerësimi i Natyrës së Mjedisit
Njohja dhe Parashikimi i Influencave të
Mjedisit
Zgjedhja e variablave kritikë të mjedisit
Klasifikimi i mjedisit të largët
Analiza PEST
Parashikimi i mjedisit
Metoda e skenarëve
Analiza e riskut
Planifikimi i rastit
Analiza e mjedisit konkurrues
Mjedisi i afërt i organizatës
3. 07/25/13
Procesi i manaxhimit strategjik
Planifikimi strategjik
Krijimi i
filozofisë së
organizatës
Përcaktimi i
misionit të
organizatës
Kapitulli II
Zgjedhja dhe
vlerësimi i
alternativave
strategjike
Kapitulli VI
Studimi dhe
parashikimi
i mjedisit
Analiza
konkurru-
ese
Analiza e
mjedisit të
brendshëm
Kapituli III
Kapitulli IV
Formuli
mi i
objek-
tivave
dhe
identifiki
mi i
alternati
vave
strategji
ke
Kapit. V
Zbatimi i
strategjisë
Kapitulli VII
Kontrolli i
strategjisë
Kapitulli VIII
Manaxhimi i
ndryshimeve
Kapitulli IX
Zbatimi dhe vleresimi i strategjisë
Feedback
4. 07/25/13
Figura 3.1: Identifikimi i fuqive, dobësive, shanseve dhe kërcënimeve
Njohja dhe
parashikimi i
mjedisit
Analiza
konkurruese
Analiza e
brendshme
organizacionale
Shanset dhe
kërcënimet ndaj
organizatës
Fuqitë dhe
dobësitë e
organizatës
5. 07/25/13
Vlerësimi i natyrës së mjedisit
Njohja dhe parashikimi i influencave
Identifikimi i forcave kyce konku-
rruese përmes analizës
strukturore
Identifikimi i pozicionit
strategjik përmes analizës
Identifikimi i shanseve
dhe kërcënimeve
Pozicioni
strategjik
të mjedisit
së mjedisit të afërt
Figura 3.2. Stadet e influencave të mjedisit
6. 07/25/13
Vlerësimi i Natyrës së Mjedisit
♦ Sa i pasigurt është mjedisi?
♦ Cilat janë arësyet e kësaj pasigurie?
♦ Sa mundemi ne ta kontrollojmë këtë
pasiguri?
Figura 3.4: Rritja e pasigurisë në varësi të natyrës së mjedisit
Kondita
statike
Nivel i ulët
pasigurie
Rritja e
pasigurisë
7. 07/25/13
Shkalla e ndryshimit
Stabël Dinamik
Ithjeshtë
Kutiza 1
• Mjedis i qëndrueshëm dhe i
parashikueshëm
• Mjedis me pak komponentë
• Komponentët janë të ngjashëm
dhe mbeten të njejtë
• Pak nevojë për për studim të
thelluar të komponentëve
Kutiza 2
• Mjedis dinamik dhe i
paparashikueshëm
• Mjedis me pak komponentë
• Komponentët janë të ngjashëm
por në proces ndryshimi të
vazhdueshëm
• Pak nevojë për për studim të
thelluar të komponentëve
Shkallaekompleksitetit
kompleks
Kutiza 3
• Mjedis i qëndrueshëm dhe i
parashikueshëm
• Mjedis me shumë komponentë
• Komponentët nuk janë të
ngjashëm dhe mbeten të njejtë
• Nevojë shumë e madhe për për
studim të thelluar të
komponentëve
Kutiza 4
• Mjedis dinamik dhe i
paparashikueshëm
• Mjedis me shumë komponentë
• Komponentët nuk janë të
ngjashëm dhe ndryshojnë
vazhdimisht
• Nevojë shumë e madhe për
studim të thelluar të
komponentëve
8. 07/25/13
Figura 3.3 Tri llojet e mjedisit të jashtëm të organizatës
Mjedisi i largët
♦ Ekonomik
♦ Social
♦ Teknologjik
♦ Politik
♦ Ekologjik
Mjedisi i industrisë
♦ Kërcënimi i hyrësve të rinj
♦ Fuqia e furnitorëve potencialë
♦ Fuqia e blerësve potencialë
♦ Produktet zëvendësuese
♦ Rivaliteti konkurrues
Mjedisi Operues
♦ Konkurrentët
♦ Kreditorët
♦ Klientët
♦ Puna
♦ Furnitorët
FIRMA
9. Forcat ekonomike: shëmbuj të
variablave që duhen monitoruar
Forcat ekonomike: shëmbuj të
variablave që duhen monitoruar
•Të ardhurat disponibël
•Normat e interesit
•Norma inflacionit
•Tendencat e papunësisë
•Nivelet e taksave
•Konditat ekonomike jashtë vendit
•Ciklet e biznesit
•Tendenca e GNP-së
•Oferta e parasë
10. Forcat politike, qeveritare dhe ligjore: shëmbuj
të variablave që duhen monitoruar
Forcat politike, qeveritare dhe ligjore: shëmbuj
të variablave që duhen monitoruar
•Rregullat dhe vendimet e qeverisë
•Tarifat speciale
•Ligjet e mbrojtjes së mjedisit
•Relacionet me vendet e huaja
•Rregullat e import eksportit
•Zgjedhjet lokale dhe qendrore
•Legjislacioni i monopoleve
•Politika e taksave
•Ligji mbi tregëtinë e jashtëme
•Ligji i punësimit
•Stabiliteti i qeverisë
11. 07/25/13
Faktorët politikë
Ekzistojnë katër opsione bazë.
• Mos bëj asgjë
• Dil nga biznesi apo tregu
• Modifiko strategjinë e kompanisë.
• Përpiqu të influencosh mbi faktorët
politikë.
12. Forcat sociale, kulturore, demografike, dhe
mjedisore: shëmbuj të variablave që duhen
monitoruar
Forcat sociale, kulturore, demografike, dhe
mjedisore: shëmbuj të variablave që duhen
monitoruar
•Ndryshimet demografike sipas moshës,
racave dhe zonave
•Qëndrimet ndaj kohës së pushimit
•Niveli mesatar i edukimit
•Ndryshimet rajonale në shije dhe preferenca
•Interesat për mjedisin natyror
•Shpërndarja e të ardhurave
•Ndryshimet e ciklit të jetës
•Shkalla e konsumimit
13. 07/25/13
Mjedisi Teknologjik
• Shpenzimet e qeverisë në kërkime
• Përpjekjet teknologjike të qeverisë dhe
industrisë
• Zhvillimet dhe zbulimet e reja
• Shpejtësia e transferimit të teknollogjisë
• Ritmet e vjetërimit
14. 07/25/13
Faktoret teknologjike të mjedisit
• Cilën teknologji të përdorim dhe kur ta
përdorim atë.
• Si të manaxhojmë tranzicionin nga një
teknologji në tjetrën.
• Si të përgatitim kompaninë për
ndryshime teknologjike.
15. 07/25/13
1. Cilët faktorë të mjedisit po ndikojnë në organizatën tonë?
2. Cilët prej këtyre faktorëve paraqesin më tepër rëndësi sot?
po në vitet e ardhshme?
Politik/ligjor
• Legjislacioni i monopoleve
• Ligjet mbi mbrojtjen e
mjedisit
• Politika e taksave
• Ligji mbi tregëtinë e
jashtëme
• Ligji i punësimit
• Stabiliteti i qeverisë
Ekonomik
• Ciklet e biznesit
• Tendenca e GNP-së
• Normat e interesit
• Oferta e parasë
• Të ardhurat që disponohen
• Kosto e energjisë
Social/kulturor
• Demografia e popullsisë
• Shpërndarja e të ardhurave
• Ndryshimet e ciklit të jetës
• Sjellja në punë dhe pushim
• Shkalla e konsumimit
• Nivelet e edukimit
Teknologjik
• Shpenzimet e qeverisë në
kërkime
• Përpjekjet teknollogjike të
qeverisë dhe industrisë
• Zhvillimet dhe zbulimet e reja
• Shpejtësia e transferimit të
teknollogjisë
• Ritmet e vjetërimit
Pasqyra 3.1: Analiza Pest
16. 07/25/13
PEST
• Politike: zhvillimet politike lokale, kombëtare dhe
ndërkombëtare – si dhe në çfarë mënyre do të
ndikojnë ato mbi organizatën?
• Ekonomike: cilat janë problemet ekonomike
kryesore – si kombëtare ashtu edhe
ndërkombëtare – që mund të ndikojnë mbi
organizatën?
• Sociale: cilat janë tendencat sociale të zhvillimit
që mund të ndikojnë në mënyrën si operon
organizata dhe çfarë ato nënkuptojnë për të
ardhmen?
• Teknologjike: sa ndryshimi i teknologjisë mund të
ndikojë në ndryshimin e avantazhit konkurrues!
17. 07/25/13
Influencat kyçe të
jashtëme
Konkurentët
A B C
Jetë e shkurtër
teknollogjike
+ +
shpenzime në kër-
kim zhvillim dhe
pjesë e lartë tregu
_ _
nivel i ulët investi-
mesh në kërkim
zhvillim dhe pjesë
e ulët tregu
+
shpenzime në
kërkim zhvillim
dhe pjesë relati-
visht e mirë tregu
Konvergimi i
kërkesave të
klientëve
+ +
planifikim i për-
qëndruar i produ-
ktit
_ _
produkte të ndry-
shme nga shumë
SBU
+ +
planifikim i për-
qëndruar i pro-
duktit
Hyrja e furni-
zimeve dhe
specialistëve nga
vende të ndry-
shme
_
poltika të gjetjes
(të kërkimit) të
përqëndruara
+
rrjete më të gjëra
të njësive operuese
_ _
politika të gjetjes
(zbulimit) të për-
qëndruara.
Tradicionalisht
sigurimi i stafit
brenda vendit
Pasqyra 3.2: Analiza e ndikimit
18. 07/25/13
Matrica e prioritetit të faktorëve
Një mënyrë për të identifikuar dhe analizuar zhvillimet në
mjedisin e jashtëm është përdorimi i matricës së
prioritetit të faktorëve. Në këtë mënyrë:
• Identifiko një numër tendencash që kanë lindur në
mjedisin e largët. Nëse këto tendenca ndodhin,
përcaktojnë profilin e kompanisë në të ardhmen.
• Vlerësoni probabilitetin e ndodhjes së këtyre
tendencave nga i ulët në i lartë.
• Përpiquni të përcaktoni ndikimin e secilit faktor në
kompaninë tuaj.
19. 07/25/13
Matrica e prioritetit të faktorëve-2
Probabiliteti ndikimit
L M U
L
-----------
-----------
-----------
-----------
Prioritet i
lartë
Prioritet
mesatar
M
------------
------------
------------
--------
………
………
……….
Prioritet i
ulët
Probabilitetindodhjes
U
………
………
………
20. 07/25/13
ANALIZA E FAKTOREVE TE JASHTEM
(EFAS)
FAKTORET STRATEGJIKE TE
JASHTEM:
(SHANSET / KERCENIMET)
PESHA RENDITJA PIKET E
PONDER-
UARA
KOMENTE
SHANSET:
KERCENIMET:
5 4 3 2 1
Jashtezakonisht Mbi mesataren Mesatare Nden mesatare Dobet
21. 07/25/13
Matrica e prioritetit të faktorëve-3
Kompania A Kompania BFaktorët
strategji
kë
Pesha
Renditja Pikët e
ponderua
ra
Renditja Pikët e
ponderua
ra
Totali
1 2 3 4 5 6
1.
2.
3.
4.
5.
23. 07/25/13
Shembull i kompanisë Maytag 1995
Faktorët e jashtëm Pesha Rendi-
tja
Pikët e
ponde
ruara
Komente
Shanset
• Integrimi ekonomik i komunitetit
Europian
• Zhvillimet demografike favorizuese –
kërkesa për pajisje cilësore
• Zhvillimi ekonomik i Azisë
• Hapja e Europës Lindore
• Tendenca për Superstore
Kërcënimet
• Rritja e rregullave të qeverisë
• Konkurrencë e fuqishme në US
• Whirlpool dhe Electrolux janë fuqizuar
• Produkte të reja
• Kompanitë Japoneze të pajisjeve.
0.20
0.10
0.05
0.05
0.10
0.10
0.10
0.15
0.05
0.10
4
5
1
2
2
4
4
3
1
2
0.80
0.50
0.05
0.10
0.20
0.40
0.40
0.45
0.05
0.20
Blerja e Hoover
Cilësia e Maytag
Prezencë e ulët e Maytag
Do të kërkojë kohë
Maytag ka dobësi në këtë kanal
E pozicionuar mirë
E pozicionuar mirë
Dobësia e Hoover në global
E diskutueshme
E vetmja prezencë aziatike në
Australi
Pikët totale 1.00 3.15
Mesatarja 3.15 tregon se Maytag është pak mbi mesataren e industrisë.
25. 07/25/13
Metodat e parashikimit
• Parashikimet ekonomike
- Modelet ekonometrike
- Modelet logjike
- Gjykimi i opinionit të manaxherëve
• Parashikimet politike
- ADL
• Parashikimet teknologjike
- Brainstorming
- Metoda Delphi
• Parashikimet sociale
- Metoda e skenarëve
27. 07/25/13
Ekonomitë me rritje më të madhe në botë
Vendi GDP GDP/person Popullsia Rritja GDP Inflacioni
Tigrat
Kina 897 bil $ 720$ 1.24 bil 9.5% 12%
Hong Kong 171 bil $ 27,130$ 6.32 mil 5% 6.1%
Malejzia 96 bil $ 4,543$ 21.2 mil 7.8% 3.9%
Singapori 102 bil $ 32,878$ 3.1 mil 6.9% 1.6%
Korea Jugut 544 bil $ 11,910$ 45.6 mil 7.3% 4.4%
Tajlanda 202 bil $ 3,250$ 62.1 mil 7.1% 4.4%
Pranë-tigrave
Filipinet 86 bil $ 1,200$ 71.2 mil 5.8% 7.5%
Rep. Çeke 57 bil $ 5,570$ 10.3 mil 5.5% 8.2%
Argjentina 297 bil $ 8,470$ 35 mil 2.2% 1.8%
Kili 83 bil $ 5,680$ 14.5 mil 5.5% 6.2%
Tajvani 305 bil.$ 14,090$ 21.6 mil 5.7% 3.5%
Vietnami 28 bil. $ 360$ 77.1 mil 7.9% 8.7%
Indonezia 246 bil. $ 1,210$ 203.3 mil 7.2% 7.0%
30. 07/25/13
Avantazhet dhe disavantazhet e
teknikës Delphi
Avantazhet
1. Ajo eliminon nevojën për mbledhjen e anëtarëve.
2. Redukton influencën e faktorëve psikologjikë.
3. Anëtarët e panelit kanë kohën e nevojshme për dhenien e
përgjigjeve të sakta.
4. Ajo shmang probleme ndërpersonale si lufta për fuqi apo
rivalitetet e lidershipit.
5. Ajo përdoret edhe për anëtarë të panelit që ndodhen mjaft larg
njeri tjetrit.
Disavantazhet
1. Cilësia e rezultateve varet nga cilësia e anëtarëve të panelit.
2. Varet shumë nga aftësia e kordinatorit për të hartuar
pyetsorët.
3. Nuk eliminon faktorin psikologjik të shumicës.
4. Kërkon shumë kohë. Mund të kalojnë ditë apo javë nga një
raund në tjetrin.
5. Interesi dhe motivimi i anëtarëve të grupit mund të ulet nëse ky
proces zgjat shumë.
32. 07/25/13
Stadet kryesore për ndërtimin e një
skenari janë si më poshtë:
• Së pari është e nevojshme të identifikohen supozimet kyçe, ose
forcat, që do të merren në shqyrtim.
• Eshtë e rëndësishme të njihen tendencat historike të
supozimeve që do të merren në shqyrtim, ndikimi i tyre në
konditat e tregut dhe strategjitë e organizatës.
• Skenarët ndërtohen duke shqyrtuar nga pikpamja logjike
ngjarjet e së ardhmes dhe duke marrë për bazë tre variante të
mundshme: skenar që merr parasysh një mjedis të
pafavorshëm, skenar që merr parasysh një mjedis të
favorshëm, dhe skenar që merr parasysh një mjedis të
ndërmetëm.
33. 07/25/13
Skenarët për standartizimin në vitin 2010
Standartizimi
i udhëhequr
nga tregu
Teknologji e lartë në
një konkurrencë të
egër
Standartizim i
udhëhequr nga
qeveria
1998 2010
34. 07/25/13
“Ligjet” e parashikimit
për manaxhimin-
• Mos parashiko gjera që nuk ka nevojë të
parashikohen.
• Fleksibiliteti i manaxhimit dhe përgjigja ndaj
gabimeve të parashikimit është më e
rëndësishme se parashikimi në vetvete.
• Parashikimi duhet të jetë i shkruar.
• Edhe parashikimet më të mira reduktojnë vetëm
një pjesë të pasigurisë me të cilën ndeshet
manaxhimi.
35. 07/25/13
“Ligjet” e parashikimit
për manaxhimin-2
• Shpesh metodat e thjeshta të parashikimit
çojnë në rezultate më të mira se ato të
sofistikuarat.
• Zgjidhe metodën e parashikimit sipas
problemit që të paraqitet.
• Prodhimi dhe përmirësimi i parashikimeve
janë një proces i vazhdueshëm.
36. 07/25/13
“Ligjet” e parashikimit
për manaxhimin-3
• Suksesi i parashikimit përcaktohet nga
njerëzit (si prodhuesit ashtu edhe
përdoruesit).
• Përgjegjësia për procesin e parashikimit
duhet të jetë plotësisht e përcaktuar.
• Për të përcaktuar metodën e parashikimit që
do të përdoret duhet të mbahen parasysh
nevojat e përdoruesit. Ju nuk mund të ofroni
një gjë që nuk nevojitet.
37. 07/25/13
“Ligjet” e parashikimit
për manaxhimin-4
• Përpara se të përdoret një parashikim,
metoda e përdorur duhet të njihet mirë. Ju
nuk mund të ndizni një makineri që nuk dini ta
fikni.
• Parashikimi duhet të jetë i lehtë për tu
kuptuar dhe përdorur.
• Sa më e shkurtër periudha e parashikimit aq
më i vogël do të jetë gabimi i bërë.
38. 07/25/13
Ligjet e vlerësimit
• Asnjë metodë parashikimi nuk mund të jetë
absolutisht korrekte.
• Një metodë parashikimi është më e mirë se
tjetra nëse madhësia e gabimit të saj është me
e vogël se metoda tjetër.
• Një metodë parashikimi është më e mirë se
tjetra nëse ajo është më pak e kushtueshme në
përdorim se metoda tjetër.
• Një metodë parashikimi është më e mirë se
tjetra nëse ajo kërkon më pak kohë për tu
zbatuar se metoda tjetër.
39. 07/25/13
Planifikimi i rastit
Planet e rastit janë përgatitje për të
ndërmarrë disa veprime, kur dhe në rast se
ndodh një ngjarje apo situatë që nuk
përfshihet në planet strategjike.
Egzistojnë 4 avantazhe të planifikimit të rastit:
1. Ai i ndihmon firmat të mos gjënden të papërgatitura ndaj
ngjarjeve të papritura.
2. Redukton pasigurinë dhe vonesat në rastin e ndodhjes së një
ngjarje të papritur.
3. Përgjigjet e firmës ndaj ngjarjeve të papritura do të jenë të
menduara dhe racionale.
4. Manaxherët do të detyrohen të mendojnë në termat e
rezultateve të mudshme dhe jo të rezultateve të sigurta.
Elementët kyç në planifikimin e rastit janë:
1. Identifiko ngjarjet e rastit.
2. Çfarë do të ndodhë nëse?
3. Cilat janë pikat delikate?.