Zorgplicht en Onzekere risico's - Elbert de Jong

1. Zorgplicht en onzekere risico's
E.R. de Jong
Utrecht Centre for Accountability and
Liability Law
e.r.dejong@uu.nl

3. Onzekere risico´s
Unknown unknowns
Known unknowns - vermoedens die niet kunnen
worden bevestigd of uitgesloten
Known knowns

4. Nanotechnologie
“When we get to the very, very small world - say circuits of seven atoms - we have
a lot of new things that would happen that represent completely new
opportunities for design. […] So, as we go down and fiddle around with the atoms
down there, we are working with different laws, and we can expect to do different
things. We can manufacture in different ways” Richard Feynman 1950

6. Nanotechnologie
• Gebruik in elektronicasector, bouw,
energiesector, schoonmaaksector, auto-, verf-
en drukindustrie
• Vermoedens van schadelijkheid voor met
name werknemers
• Wetenschappelijke onzekerheden

7. Hoe te handelen?
Wat doe je als je vermoedens hebt dat iets
schadelijk kan zijn, maar de juistheid van deze
vermoedens nog niet (voldoende) bewezen is
Anders gesteld: wat doe je als je niet kunt weten
of je gedraging schade kan berokkenen?

8. Een keuze
• Vermijden van ten onrechte handelen
– Kosten werkgever
– Externaliseren van het onzekere risico
• Vermijden van ten onrechte stilzitten
– Risico voor werknemer
– Internaliseren van het onzekere risico

9. Lessen uit het verleden

13. Twee valkuilen
• Paralysis by analysis – onderzoek doen voldoende?
• Afwezigheid bewijs risico, bewijs afwezigheid risico?

14. Het voorzorgsbeginsel
In dubio pro natura

16. Sterke
voorzorgbenadering
Tot er voldoende zekerheid is, stoppen met de activiteit
Kostbaar en kan zelf risico’s in het leven roepen

17. Zwakke
voorzorgbenadering
Afgestemd op de omstandigheden van het geval
Met oog voor de eventuele nadelen van maatregelen
Innovatie en veiligheid liggen in elkaars verlengde

18. Zwakke
voorzorgbenadering
Onzekerheid geen geldige reden tot stilzitten
Proactiviteit is juist gewenst
• Tijdige correctie mogelijk maken
• Internalisering wetenschappelijke onzekerheden

19. Wat vereist het recht?

20. De basis
Veelal geen (specifieke) toepasselijke wet- en
regelgeving
Ongeschreven recht
– lessen trekken uit de ervaringen van het verleden

24. Les I
voorzorgverplichtingen
Gedragsverplichting die strekt tot een bepaald
handelen of nalaten in een onzeker risicovolle
situatie

25. Les II
Gepaste voorzorg
Hoog voorzorgniveau vereist
Maar, moet iedereen even ver gaan?
Gepaste voorzorg
• Pas bij plausibele vermoedens handelen
• Verder afhankelijk van de omstandigheden van het geval
• Omvang en aard van het bedrijf

26. Les III
proactief kennismanagement
Onzekerheidsreductie
Kijk of er plausibele vermoedens zijn
– Interne kennis
– Literatuur bijhouden
– Voorzorgbeleid van de overheid
– Voorlichting door deskundigen

27. Les IV
voorzorgsmaatregelen
• Fysieke veiligheidsmaatregelen hebben voorkeur
• Bezwaarlijkheid speelt in beginsel geen rol
• Als geen bewijs effectiviteit voorzorgsmaatregel, hoeft de
maatregel niet te worden genomen

28. Terugkijkend op de keuze
Vermijden van ten onrechte stilzitten
Of…….
Vermijden van ten onrechte handelen