2. EKOSISTEMAK
Ekosistema leku batean bizi diren izaki bizidunak eta leku horretako ingurune fisikoak osatzen dute.
Ekosfera Lurreko ekosistema guztiek osatzen dute. Adibidez:Uretako ekosistemak(ibaiak, itsasoak eta
urmaelak) edo lehorrekoak(basamortuak eta oihanak).
Ekosistemen elementuak
Ingurune fisikoa
ekosistemako osagai bizigabe
guztiak osatzen dute: ura,
harriak, lurra...
Lehorreko
ingurunean dauden
animaliak airez
inguratuta daude.
Hezetasuna,
lurzoruak eta
erliebea bere
faktoreak dira.
Uretako
ingurunetan ibaiak,
aintzirak,
urmaelak... daude.
Tenperatura, gatz
kantitatea, argia,
hondo motak eta
ur-lasterrak dira
bere faktoreak dira.
Izaki bizidunak animaliak,
landareak eta
ekosistemaren gainerako
elementu bizidunak.
Biosfera: Lurrean bizi diren
izaki bizidun guztien
multzoa.
3. Izaki bizidun guztiak espezieren batekoak dira, eta bere
espezietako beste batzuekin ugal daitezke, baina beste
espeziekoekin ez.
Populazio bat ekosistema batean bizi diren izaki
bizidunak osatzen dute.
Ekosistemetan populazio desberdinak daude,
eta populazioen multzoak komunitateak
osatzen dute.
Ekosistemetan izaki bizidun ugarienak landareak eta
animaliak dira.
Animaliak fauna osatzen dute, eta landareak flora.
5. BASO MEDITERRANEOA
Animali motak Baso
mediterraneoko
klima
Klima lehorra, negu
hotzak, udan klima
beroak.
Zuhaitzak hosto
iraunkorrak dute.
Artez eta
artelatzez osatuta
dago.
Katamotza, untxia,
eguzki arranoa eta
mika urdina.
klima mediterraneoa daukaten lurraldeetan egoten da. Mediterraneo itsasoaren inguruan aurkitzen dira
gehienetan baso mediterraneoak. Baina ere Australian, Afrikan...
6. LEHORREKO EKOSISTEMA
BASOAK
:
Zuhaitzak
nagusiki
BASO
ATLANTIKOA
BASO
MEDITERRANEOA
Hosto
erorkorreko
zuhaitzez.
klima hezea,
uda epela.
Hartzak...
Hosto
iraunkorreko
zuhaitzez.
Klima lehorra,
uda beroak.
Katamotzak...
MENDIKO
BELARDIAK
Belardietan,
landare guztiak
belarkarak dira.
Ez dutelako
zurtoin
zurkararik.
Klima hezea eta
negu hotzak.
Marmotak...
BASAMORTUAK
ETA ESTEPAK
Ekosistema horietan, izaki
bizidunak egokituta daude
ur-eskasiaren eta
muturreko tenperaturen
ondorioz izaten diren
baldintza gogorretara.
Erbiak, saguak...
8. URETAKO EKOSISTEMAK
Ekosistemetan bi motatako ura bereizten dira: itsas ekosistemak eta ur gezako ekosistemak.
Itsas ekosistemen ezaugarri nagusiak hauek dira:gazitasuna eta mugimendua, olatuen eta ur-lasterren
ondorioz. Urak gatz asko du eta horregatik itsasoko ura gazia da.
ITSAS EKOSISTEMAK
Hondartzak:
Faktore hauek eragina dute:
itsasaldiek eta olatuak.
Hondartzetan hegaztiak
daude,eta haien lurperatutako
animaliak.
Kostalde harritsuak:
Eremu horiek ez dira oso
sakonak eta horregatik
eguzkiren izpiak heltzen dira.
Ur horietan animali asko
daude;esaterako itsas
sugeak.
Itsas zabala:
Kostatik urrun daude,eta 100m
sakoneraino heltzen dira
eguzkiko izpiak.
Marmokak, itsas dortokak,mota
askotako arrainak...
10. URETAKO EKOSISTEMAK
Esan dugunez, ekosistemetan bi motatako ura bereizten dira: itsas ekosistemak eta ur gezako
ekosistemak.
UR GEZAKO EKOSISTEMAK
Ur gezako ekosistemak dira adibidez.: Ibaiak, aintzirak, urmaelak. Ekosistema honetan urak ez du
ia gatzik disolbatuta.
IBAIAK URMAELAK
● Ura etengabe mugitzen da, horregatik
bertan bizi direnek ur-lasterraren
indarrera egokitu behar dute.
● Goi ibilbideko ur hotz eta bizietan bizi
diren animaliak: Igarabak,
amuarrainak, hegaztien barruan: ur-
zozoa, trikopteroen larbak...
● Urmaeletan ura ez da ia mugitzen, horregatik
sustraiak hondoan lurperatuta dituzten
belarkiak hazten dira,adibidez: lezkak.
● Landaredi horren artean bizi diren animaliak:
Hegaztien barne: kopetazuriak, lertsuna,
murgilak, ahateak. Anfibioen barne: suge
gorbatadunak, dortokak, uretako kakalardoak,
burruntzien larbak...
12. LEIREKO MENDILERROA
Ze klima dago?
Bere klima lehorra
da, eta udan beroa,
neguan hotza eta
hezea.
Nafarroako ekialdean dago, Huescako mugatik gertu. Bere gertu
Aragoi ibaia eta Yesako urtegiak daude.30 km-ko luzera du.
Ze animali daude?
Basurdeak, karraskariak,
katajinetak, azeriak, baso-
usoak...
Ze landaredi mota dago?
Haritzak, artadiak, pinuak,
pagoak...
Aragoi ibaia