1. ศาสนาสากล โดย ครูอัมพร
ศาสนา ( Religion ) หมายถึง ความผูกพันระหวางมนุษยกับสิ่งสูงสุดหรือพระเจา หรือคือลัทธิความเชื่ออันนําไปสู
การปฏิบัติเพื่อพนทุกข และพบสุขนิรันดร
องคประกอบของศาสนา มีดังตอไปนี้
1. คําสอนทั้งระดับศีลธรรม และระดับปรมัตถ
2. พธกรรม
ิี
3. สถาบันและคัมภีร
4. ความศักดิ์สิทธิ์
5. ศาสดา
มูลเหตุของการเกิดศาสนา
ศาสนาเกิดขึ้นจากอวิชชา ตลอดจนความกลัว และความตองการศูนยรวมที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ รวมถึงตองการให
สังคมสงบสุข ประโยชนของศาสนา คือ ทําใหสังคมและตัวเองสงบสุข
ประเภทของศาสนา
1. ศาสนาระดับทองถิ่น เชน ศาสนาชินโต ศาสนายูดาห
2. ศาสนาระดับสากล เชน ศาสนาพุทธ คริสต อิสลาม ฮินด
ศาสนาแบงเปน 3 กลุม
 
1. เอกเทวนิยม เปนศาสนาที่นับถือพระเจาองคเดียว เชน คริสต อิสลาม
2. พหุเทวนิยม เปนศาสนาที่นับถือพระเจาหลายองค เชน ฮินดู
3. อเทวนยม เปนศาสนาที่ไมมีพระเจา เชน พุทธ
ิ
ศาสนาพราหมณ - ฮนดู
ิ
- ที่มาไมปรากฏนามของศาสนา กอตั้งโดยชาวอารยัน
- ศาสนาพราหมณมีคัมภีรพระเวท พราหมณ และวรรณะทั้ง 4
- ศาสนาฮินดู เริ่มนับถือพระเจา คือ ตรีมูรติ และมีความคิดเรื่องปรัชญา กรรม และโมกษะ ( ยุคอวตาร
เปนยุคที่เนนองคพระนารายณ )

2. ความเชื่อของพราหมณ - ฮนดู ิ
1. ตรีมูรติ คือ พระเจาสูงสุดองคเดียว แตประกอบดวย 3 สภาวะ คือ พรหม ศิวะ วิษณุ
2. ปรมาตมัน คือ วิญญาณที่เกิดเองเปนที่มาของอาตมัน
3. อาตมัน หมายถึง วิญญาณยอยที่เกิดจากปรมาตมัน
4. การเวยนวายตายเกด ( สังสาระ ) ยอมเปนไปตามกรรมจนกวาจะพนกรรมและเขาสูโมกษะ
ี  ิ
5. โมกษะ เปนจุดมุงหมายสูงสุดของศาสนา หมายถึง ภาวะที่อาตมันเขาไปรวมกบ ั
ปรมาตมันทําใหไมตองเวียนวายตายเกิดอีกตอไป วิธีการเขาสูโมกษะ ไดแก
- กรรมโยคะ คือ วิธีที่ใชการกระทํา เชน บูชายัญ
- ชญานโยคะ คือ วิธีที่ใชสมาธิและปญญา
- ภักติโยคะ คือ วิธีที่ใชความจงรักภักดีตอพระเจา
6. อาศรม 4 คือ ขั้นตอนของชีวิตในชวงตางๆ แบงเปน
- พรหมจารี ไดแก วัยเลาเรียน
- คฤหัสถ ไดแก วัยครองเรือน หาทรัพยสิน เลี้ยงดูบุตรและภรรยา
- วนปรสถ
ั ไดแก วัยชรา วัยเขาหาธรรมะ
- สันยาสี ไดแก วัยที่มุงเขาหาโมกษะ
คัมภีรของศาสนาพราหมณ - ฮินดู แบงไดดังนี้
1. คัมภีรพระเวท แบงเปน
- ฤคเวท คอ บทสรรเสริญออนวอนพระเจา
ื 
- ยชรเวท
ุ คือ คูมือประกอบพิธีกรรม
- สามเวท คือ คัมภีรถวายน้ําโสมขับกลอมเทพเจา
- อาถรรพเวท คือ คัมภีรเวทยมนตคาถา
2. ภควคตา เปนยอดปรชญาฮินดู
ี ั
พิธีกรรมสําคัญ ไดแก ศราทธ คือ พิธีการบูชาบรรพบุรุษ
นิกายสําคัญของศาสนาพราหมณ - ฮนดู
ิ
1. นกายพรหม
ิ นับถือพระพรหมเปนสําคัญ
2. นิกายไวษณพ นับถือพระนารายณเปนสําคัญ
3. นกายไศวะ
ิ นับถือพระศิวะเปนสําคัญ

3. ศาสนาพุทธ
พุทธ หมายถึง ผูตื่น ผูเบิกบาน
องคประกอบของศาสนาพุทธ คือ พระรัตนตรัย หมายถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ
นกายทางพระพทธศาสนา แบงไดดงน้ี
ิ ุ  ั
1. นิกายหินยาน มุงใหปฏิบัติตนเพื่อเปนพระอรหันต หลุดพนจากความทุกข
2. นิกายมหายานวิวัฒนาการจากนิกายมหาสังฆวาทโดยผสมผสานเขากับ
หลักคําสอนของนิกายอื่น เชน นิกายเถรวาท
คัมภีรสําคัญของศาสนาพุทธ คือ พระไตรปฎก ไดแก
1. พระวินัยปฎก มีสาระเกี่ยวกับขอปฏิบัติของพระภิกษุสงฆ
2. พระสุตตันตปฎก มีสาระเกี่ยวกับเทศนาของพระพุทธเจาและพระสาวก
3. พระอภิธรรมปฎก มีสาระเกี่ยวกับหลักธรรมทางดานวิชาการ
หลักคําสอนที่สําคัญในศาสนาพุทธ
1.ไตรลักษณ
- อนิจจา คือ ความไมเที่ยงแท
- ทุกขตา คือ ความทนอยูไมได
- อนัตตา คือ ภาวะที่ไมใชตัวตน
2.ขันธ 5 เรียกวา "เบญจขันธ" หมายถึง องคประกอบของชีวิตอันประกอบดวย
- รูปขันธ คือ สวนที่เปนรางกาย ประกอบดวยธาตุทั้ง 4 คือ ดิน น้ํา ลม ไฟ
คือ สวนที่เปนนามธรรม ไมสามารถมองเห็นหรือจับตองได ประกอบดวย
- นามขันธ
4 สวน คอ เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ
 ื
3.อริยสัจ 4 หมายถึง ความจริงอันประเสริฐ อริยสัจเปนหัวใจสําคัญของพุทธศาสนา ไดแก
- ทุกข คือ ความไมสบายกาย ไมสบายใจ
- สมุทัย คือ ความจริงวาดวยเหตุแหงทุกข
- นโรธ
ิ คือ ความจริงวาดวยความดับทุกข
- มรรค คือ ความจริงวาดวยปฏิปทา หรือวิถีทางแหงความทุกข
มรรคมีองค 8 หรอเรยกวา มรรค 8 โดยยึดหลักการเดินในทางสายกลาง หรือ
ื ี 
"มัชฌิมาปฏิปทา" ไดแก 
- สัมมาทิฐิ ความเหนชอบ
็

4. - สัมมาสังกัปปะ ความดําริชอบ
- สัมมาวาจา เจรจาชอบ
- สัมมากัมมันตะ การทํางานชอบ
- สัมมาอาชีวะ เลี้ยงชีพชอบ
- สัมมาวายามะ พยายามชอบ
- สัมมาสติ ตั้งสติชอบ
- สัมมาสมาธิ ตงใจชอบ ้ั
มรรค 8 เมื่อจัดเขาในระบบการฝกอบรม เรียกวา "ไตรสกขา"
ิ
พิธีกรรมสําคัญทางศาสนาพุทธ
1. พิธีบรรพชาและพิธีอุปสมบท
2. พิธีเขาพรรษา ซึ่งกําหนดไว 2 ระยะ คือ
- วันเขาพรรษาแรก เรียกวา ปุริมพรรษา ตรงกับ แรม 1 ค่ํา เดือน 8
- วันเขาพรรษาหลัง เรียกวา ปจฉิมพรรษา ตรงกับ แรม 1 ค่ํา เดือน 9
3. พิธีกฐิน
4. พิธีปวารณา คือ การเปดโอกาสใหสงฆตักเตือนกันได
5. พิธีแสดงอาบัติ
วันสําคัญทางศาสนาพุทธ
1. วันมาฆบูชา ตรงกับวันเพ็ญเดือน 3 เปนวันที่พระพุทธเจาทรงแสดงโอวาทปาติโมกข
2. วนวสาขบชา ตรงกบวนเพ็ญเดือน 6 เปนวันคลายวันประสูติ
ั ิ ู ั ั
ตรัสรูและปรินิพพานของพระพุทธเจา
3. วนอาสาฬหบชา ตรงกบวันเพญเดอน 8 เปนวันแรกที่มีการเกิดพระรัตนตรัย
ั ู ั ็ ื
ศาสนาคริสต
คริสต หมายถึง ผูที่ไดรับการคัดเลือกใหเปนตัวแทนของพระเจา
ความเปนมา
ศาสนาคริสตและศาสนายิวมีความสัมพันธกันอยางใกลชดโดยศาสนาคริสตมีรากฐานมาจาก
ิ
ศาสนายว ซงศาสนายวสอนใหชาวยวยดมนในพระเจาองคเดยว คอ พระยะโฮวาหและทรง
ิ ่ึ ิ  ิ ึ ่ั  ี ื 
ประทานบัญญัติ 10 ประการ ใหแกโมเสส เพื่อนําไปสั่งสอนชาวยิว ศาสนาคริสตกําเนิดในดินแดน

5. ปาเลสไตน
สมณศักดิ์ทางศาสนาคริสต
1. พระสันตะปาปา เปนประมุขสูงสุด ผูสืบตําแหนงตอจากนักบุญเปโต
2. บาทหลวง
3. นักบวชชายและหญิง ในเมืองไทยเรียก ซิสเตอรและบราเตอร
นิกายของศาสนาคริสต
1. นิกายคาทอลิค
- เนนวาตองเปนผูสืบทอดคําสอนจากพระเยซู
- ประมุข คือ สันตะปาปา และมีพระที่เรียกวา บาทหลวง
- เปนนิกายเดียวที่เชื่อเรื่องนักบุญ และแดนชําระวิญญาณผูตาย
- รูปเคารพ คือ ไมกางเขนที่พระเยซูถูกตรึงอยู
2. นกายออรทอดอกซ
ิ 
- แยกจากคาทอลิคเพราะเหตุผลทางการเมือง
- รูปเคารพ คือ ภาพ 2 มติ ิ
3. นิกายโปรเตสแตนท เชน ลัทธิลูเธอรน และแอกลิแคน
- ไมพอใจการกระทําคําสอนบางประการของสันตะปาปา
- เนนคัมภีร ไมมีนักบวช
- รับศีลศักดิ์สิทธิ์เพียง 2 ศีล คือ ศีลลางบาป และศีลมหาสนิท
คัมภีรทางศาสนาคริสต มี 2 สวน คือ
1. คัมภีรเกา ( Old Testament ) หรือพนธสญญาเดมเปนบันทกเร่ืองราวกอนพระเยซู
ั ั ิ  ึ
ประสติ ู
2. คัมภีรใหม ( New Testament ) หรือพันธสัญญาใหมเปนบันทึกเรื่องราวหลังจาก
ที่พระเยซูประสูติ
หลักคําสอนสําคัญของศาสนาคริสต
1. บาปกําเนิด คือ บาปที่ติดตัวมนุษยมาตั้งแตเกิด
2. ตรีเอกภาพ คือ พระเจาสูงสุดพระองคเดียว แตมี 3 สถานะ คือ พระบิดา พระบุตร
และพระจิต
3. ความรัก เปนกฎทองคําของศาสนาคริสต กลาววา "จงรักพระเจาสุดใจ สุดความคิด

6. สุดกําลัง" และ "จงรักเพื่อนบานเหมือนเจารักตัวเอง"
4. อาณาจักรพระเจา คือ สภาวะจิตใจที่บริสุทธิ์
พิธีกรรมสําคัญทางศาสนาคริสต
1. ศีลลางบาป กระทําเพียงครั้งเดียวเมื่อเขาเปนคริสตศาสนิกชน เพื่อลางบาปกําเนิด
2. ศีลกําลัง ทําเพื่อตัวเองและยึดมั่นความเปนคริสต
3. ศีลมหาสนิท ทําเพื่อระลึกถึงชีวิตและคําสอนของพระเยซู
4. ศีลแกบาป ทําเพื่อสารภาพบาปดวยความสํานึกผิด
5. ศีลเจิมคนไข ทําเพื่อใหสติและกําลังใจแกผูปวยหนัก
6. ศีลบวช สําหรับชายที่มีคุณสมบัติจะบวช และตองการอุทิศตนบวชเพื่อศาสนา
7. ศีลสมรส คือ พิธีแตงงานตอหนาพระเจา 
ศาสนาอิสลาม
อิสลาม หมายถึง การยินยอมตอพระผูเปนเจา
ศาสนาอิสลามเกิดในดินแดนอาหรับโดยมี พระอัลเลาะหเปนพระผูเปนเจาซึ่งเชื่อวาเปนผูสราง ผูค้ําจุน ผูฟนฟูโลก
มนุษย มีศาสดา คือ มูฮัมหมัด
นิกายสําคัญในศาสนาอิสลาม
1. นิกายซุนนี แปลวา จารีต ชาวมุสลิมจะเครงครัดตามแนวทางของคัมภีรอัลกุรอาน
และเคารพตอกาหลิบ ประเทศที่นับถือนิกายนี้ เชน มาเลเซีย อินโดนีเซีย ไทย เปนตน
2. นิกายชีอะห แปลวา พรรคพวก เปนนิกายแรกของอิสลามที่แยกตัวออกจากนิกาย
ชีอะหจะเคารพศรัทธาในตัวอาลี
3. นิกายวาฮาบี เนนคัมภีรอัลกุรอานและวจนะของทานศาสดา ผูใหกําเนิดนิกายนี้ คือ มูฮัมหมัด
อิมบนอับดุล- วาฮัม ชาวอาหรับ
4. นิกายคอวาริจ หมายถึง ผูตอตานเปนกลุมที่มีความคิดรุนแรงประกาศยอมเชื่อฟง
เฉพาะอลเลาะหเทานั้น
ั
5. นิกายอิสมาอีลลี ผูใหกําเนิดนิกายนี้ คือ อิสมาอีล นับถือในประเทศอิยิปต
6. นิกายซูฟ แปลวา ขนสัตว ผูถือนิกายนี้จะตองแตงตัวดวยขนสัตว ประพฤติสันโดษ
นับถือในอิรัก อินเดีย ตุรกี เปนตน
คัมภีรของศาสนา คือ คัมภีรอัลกุรอาน ที่ชาวมุสลิมถือเปนคัมภีรอันศักดิ์สิทธิ์

7. ทุกอยางที่มีในคัมภีรลวนบริสุทธิ์ทั้งสิ้น
หลักคําสอนของอิสลาม แบงไดดงน้ี
 ั
1. หลักความศรัทธา 6 ประการ คือ ความเชื่อในเรื่องดังนี้
- พระเจาสงสดองคเดยว คือ อลเลาะห
 ู ุ ี ั
- พระลิขิต หมายถึง พระเจาลิขิตชีวิตมนุษย
- เทพบริวาร หมายถึง คนรับใชพระเจา
- วันพิพากษาโลก หมายถึง วันที่พระเจาทําลายโลกและตัดสินความดี
ความชั่วของมนุษย
- คัมภีร หมายถึง หนังสือที่รวบรวมคําสอนคําพูดของพระเจา
- ศาสนทูต หรือศาสดาตางๆ ชาวมุสลิมจะตองใหเกียรติยกยองบรรดาศาสดาตางๆ
อยางเทาเทียมกัน
2. หลักปฏิบัติ 5 ประการ ไดแก
- ปฏิญาณตน คือ การปฏิญาณตอพระเจา
- ละหมาด คือ การไหวพระเจาวันละ 5 หน
- ซะกาด คือ การบริจาคทาน
- ศีลอด ปฏิบัติในเดือนรอมาฎอน คือการอดอาหารและเครื่องดื่มเพื่อใหรูถึง
ความทกข แลวชวยเหลอคนจนตอไป
ุ   ื
- พิธีฮัจญ คือ การเดินทางไปแสดงสัตยาบันของพระเจาที่เมกกะ
ประเทศซาอุดิอาราเบีย
**ฮิจเราะหศักราช เริ่มเมื่อมูฮัมหมัดอพยพจากเมกกะไปเมืองเมดินา