u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7

Лекц № 7
Тэмдэгт мөр ба тэмдэгт
Хэлбэржүүлсэн оролт/гаралт
А. Хүдэр

 Тэмдэгт мөр ба тэмдэгт
 Тэмдэгт боловсруулах сан
 Тэмдэгт мөр хувиргах функцууд
 Стандарт оролт/гаралтын сангийн
функцууд
 Тэмдэгт мөр боловсруулах сангийн тэмдэгт
мөртэй ажиллах функцууд
 Хэлбэржүүлсэн оролт/гаралт
212/16/2015Vanderbilt university

 Стандарт сангийн зарим функцууд
◦ Тэмдэгт мөр болон тэмдэгтийг хялбар аргаар
боловсруулах
◦ Програм нь тэмдэгт, тэмдэгт мөр, текст мөр,
санах ойн блокийг боловсруулж чадна
 Эдгээр техникүүд нь дараах зүйл
хэрэглэгдэнэ
◦ Текст редактор
◦ Хуудсын загвар гаргагч
◦ Үсэг өрөх програмууд

 Тэмдэгт
◦ Програмын үндсэн блок
 Програм бүр утгатайгаар бүлэглэгдсэн тэмдэгтүүдийн
дараалал юм
◦ Тэмдэгт тогтмол
 Дан дусал дотор тэмдэгт хэлбэрээр дүрслэгдсэн бүхэл тоо
 „z‟ нь z-ийн бүхэл утгыг илэрхийлнэ
 Тэмдэгт мөр
◦ Нэг бүхэл гэж тооцогдох тэмдэгтүүдийн дараалал
 Үсэг, цифр болон тусгай тэмдэгтүүдийг агуулж болно (*, /, $)
 Үсэгчилсэн тэмдэгт мөр нь (тогтмол тэмдэгт мөр) давхар
дусал дотор бичигдэнэ
 “Hello”
 Тэмдэгт мөр нь тэмдэгтэн хүснэгт юм
 Тэмдэгт мөр-эхний тэмдэгтийн заагч
 Тэмдэгт мөрийн утга нь эхний тэмдэгтийн хаяг юм

 Тэмдэгт мөрийг зарлах
◦ Тэмдэгтэн хүснэгт хэлбэрээр эсвэл char * төрөлтэйгээр
зарлана
char color[] = "blue";
char *colorPtr = "blue";
◦ Тэмдэгтэн хүснэгт хэлбэрээр зарлагдсан тэмдэгт мөр
нь „0‟ тэмдэгтээр төгсөнө
 color нь 5-н элементтэй
 Тэмдэгт мөрийг оруулах
◦ scanf-ийг : scanf("%s", word); гэж хэрэглэнэ
 Оролтыг word[] руу хуулна
 & үйлдэл хэрэггүй (учир нь тэмдэгт мөр бол заагч)
◦ Хүснэгт дотроо „0‟-д зориулсан зай үлдээх

функцууд

 Дараагийн хуудас дээр <ctype.h> дэх бүх
функцийг жагсаасан хүснэгтийг үзүүлэв

функцууд

 Хувиргах функцууд
◦ <stdlib.h> - д байдаг (ерөнхий хэрэгслийн сан)
 Цифрээс бүтсэн тэмдэгт мөрийг бүхэл тоо
болон бутархай тоо руу хөрвүүлэх

 Анхааруулга: Хэрэв хувиргах гэж байгаа
утгыг дүрслэх аргагүй бол, өөрөөр хэлбэл
эхний тэмдэгт нь үсэг байвал atof функц
яах нь тодорхойгүй байдаг
11
atof функц тэмдэгт мөрийг
double болгон хувиргана

12
atoi функц тэмдэгт мөрийг int
болгон хувиргана

13
atol функц тэмдэгт мөрийг long
болгон хувиргана

14
strtod функц тэмдэгт мөрийн
хэсгийг double болгон хувиргана

15
strtol функц тэмдэгт мөрийн хэсгийг
long болгон хувиргана
суурь Тайлбар:
1. Хоѐр дахь аргументыг NULL
гэж дамжуулах нь тэмдэгт
мөрийн үлдсэн хэсгийг
орхихыг заана
2. Гурав дахь аргумент нь
хөрвүүлэгдсэн утга 8-тын,
аравтын эсвэл 16-тын
тооллын системд байж
болохыг заана.

16
strtoul функц тэмдэгт
мөрийн хэсгийг unsigned
long болгон хувиргана

функцууд

 <stdio.h> дэх функцууд
 Тэмдэгт болон тэмдэгт мөр төрлийн өгөгдлийн
боловсруулахад зориулагдсан

 Функц өөрийн бие дотор өөрийгөө дуудах
 Үндсэн тохиолдлыг хүртэл өөрийгөө
дуудсаар байна
 Диаграм ашиглан үйлдлийг нь шинжилнэ

20
gets нь хэрэглэгчээс нэг мөр текст
хүлээн авна

21
putchar нь дэлгэцэн дээр нэг тэмдэгт
хэвлэнэ

 Алхам 1: reverse(“abc”)
◦ Алхам 2: reverse(&sPtr[1])  reverse(“bc”) (Эхэлж хийх)
◦ putchar(sPtr[0])  putchar(„a‟) (Дараа нь хийх)
 Алхам 2: reverse(“bc”)
◦ Алхам 3: reverse(&sPtr[1])  reverse(“c”) (Эхэлж хийх)
◦ putchar(sPtr[0])  putchar(„b‟) (Дараа нь хийх)
 Алхам 3: reverse(“c”)
◦ Алхам 4: reverse(&sPtr[1])  reverse(“0”) (Эхэлж хийх)
◦ putchar(sPtr[0])  putchar(„c‟) (Дараа нь хийх)
 Алхам 4: reverse(“0”)
◦ Үндсэн тохиолдол  return
 Алхам 4 Алхам 3  Алхам 2  Алхам 1 “cba”

23
puts нь нэг мөр текстийг
дэлгэц дээр хэвлэнэ
getchar хэрэглэгчээс нэг тэмдэгтийг
уншина

25
sprintf нь нэг мөр текстийг
printf дэлгэцэн дээр текст
хэвлэдэг шиг хүснэгт рүү
бичнэ

26
sscanf нь нэг мөр текстийг scanf
хэрэглэгчээс текст уншдаг шиг
хүснэгтээс уншина

функцууд

 Тэмдэгт мөр боловсруулах санд дараах функцууд
байдаг
◦ Тэмдэгт мөр төрлийн өгөгдлийг боловсруулах
◦ Тэмдэгт мөр хайх
◦ Тэмдэгт мөрийг токен болгон задлах
◦ Тэмдэгт мөрийн уртыг олох

29
strcpy нь x тэмдэгт
мөрийг y тэмдэгтэн
хүснэгт рүү хуулна
strncpy x тэмдэгт мөрийн 14
тэмдэгтийг z тэмдэгтэн
хүснэгт рүү хуулж байна
strncpy нь автоматаар null
тэмдэгтийг нэмэхгүй байгааг
анхаараарай

30
strcat нь s2 тэмдэгт мөрийг s1
тэмдэгт мөрийн төгсгөлд нэмнэ
strncat s2 тэмдэгт мөрийн эхний 6
тэмдэгтийг s3 тэмдэгт мөрийн
төгсгөлд нэмж байна. Төгсгөлийн null
тэмдэгтийг автоматаар үр дүнгийн
төгсгөлд нэмнэ.

 Тэмдэгт мөрүүдийг харьцуулах
◦ Компьютер тэмдэгт мөр дэх тэмдэгтүүдийн
ASCII кодыг харьцуулна
◦ int strcmp( const char *s1, const char *s2 );
 s1 тэмдэгт мөрийг s2-той харьцуулна
 Хэрэв s1<s2 бол сөрөг утга, s1==s2 бол тэгийг, s1>s2 бол
эерэг утга буцаана
◦ int strncmp( const char *s1, const char *s2, size_t n );
 s1-ийн эхний n тэмдэгтийг s2-ынхтой харьцуулна
 Дээрхтэй ижил утга буцаана

33
strcmp нь s1 тэмдэгт мөрийг s2
тэмдэгт мөртэй харьцуулна

34
strncmp s1 тэмдэгт мөрийн
эхний 6 тэмдэгтийг s3 тэмдэгт
мөрийн эхний 6 тэмдэгттэй
харьцуулж байна

39
strstr string1 тэмдэгт мөр дотор string2 тэмдэгт мөр
олдох string1 тэмдэгт мөрийн эхний байрлалаас
хойш байрлах хэсгийг буцааж байна

40
strtok нь string-ийг хоосон зай
ашиглан “токенуудад” задална
strtok – ийг NULL аргументтайгаар дахин
дуудсанаар strtok-ийг өмнө нь дуудахад
хадгалагдсан байрлалаас эхлэн цааш
токенуудад үргэлжлүүлэн задлана

43
strlen нь string1-ийн уртыг буцаана

функцууд

 Урсгал
◦ Нэг мөр болон зохион байгуулагдсан
тэмдэгтүүдийн дараалал
 Мөр бүр тэг эсвэл түүнээс олон тэмдэгтүүдээс тогтох
ба шинэ мөр гэсэн тэмдэгтээр төгсөнө
 ANSI C дор хаяж 254 тэмдэгттэй урсгал дэмждэг
◦ Бүх оролт болон гаралтыг гүйцэтгэнэ
◦ Чиглэлийг нь өөрчилж болно
 Стандарт оролт – гар
 Стандарт гаралт – дэлгэц
 Стандарт алдаа - дэлгэц

 printf
◦ Гаралтын хэлбэрийг зааж өгөх
 Хувиргалтын тодорхойлогчид: флаг, талбарын өргөн,
нарийвчлал гэх мэт
◦ Тоймлолт, багананд хэвлэх, зүүн баруун зэрэгцүүлэлт,
тэмдэгт тогтмол оруулах, экспоненциал хэлбэр хэрэглэх,
16-тын формат, тогтмол өргөн ба нарийвчлал
 Хэлбэр
◦ printf( хэлбэржүүлэлтийг удирдах тэмдэгт мөр, бусад
аргументууд);
◦ Хэлбэржүүлэлтийг удирдах тэмдэгт мөр: гаралтын
хэлбэрийг зааж өгнө
◦ Бусад аргументууд: хэлбэржүүлэлтийг удирдах тэмдэгт
мөрөнд байгаа хувиргалтын тодорхойлогчид харгалзана
 Тодорхойлогч бүр хувийн тэмдэгээр (%) эхэлж хувиргалтын
заагчаар төгсөнө.

 Бүхэл тоо
◦ Бүхэл хэсэг (бутархайн таслалгүй): 25, 0, -9
◦ Эерэг, сөрөг эсвэл тэг
◦ Үндсэн тохиргооны үед хасах тэмдгийг л
хэвлэдэг (үүнийг өөрчлөхийг удахгүй үзнэ)

49
d ба i нь тэмдэгтэй бүхэл тоог заана
s нь short –ыг заана
l нь long–ыг заана
o нь 8–тын тооллын
системд байгааг заана
u нь тэмдэггүй бүхэл тоог
заана

Тайлбар: -455 утгыг %u гэж уншихад (15-р мөр)
тэмдэггүй тоо руу хувиргагдан 4294966841 гэсэн
утгатай болно. Иймд тэмдэгтэй бүхэл тоог
тэмдэггүй бүхэл тооны хувиргалтыг
тодорхойлогчоор унших нь алдаанд хүргэнэ.
50
x ба X нь 16-тын бүхэл тоог
заана

 Хөвөх таслалтай тоо
◦ Аравтын бутархайн таслалтай байна (33.5)
◦ Экспоненциал хэлбэр (ШУ-ны хэлбэрийн компьютер
дэх хувилбар)
 150.3 нь ШУ-ны хэлбэрт 1.503 x 102 болно
 150.3 нь экспоненциал хэлбэрт 1.503E+02 болно (E нь
экспенциал гэсэн үг)
 e эсвэл E-г хэрэглэнэ
◦ f – хөвөх таслалтай тоог таслалын урд ядаж нэг
аравтын оронтой байхаар хэвлэх
◦ g (эсвэл G) нь f буюу e хэлбэрээр, сүүлд байгаа
тэгүүдийг хасч хэвлэнэ (1.2300 нь 1.23 болно)
 Хэрэв зэрэг нь -4-өөс бага, эсвэл нарийвчлалаас их буюу
тэнцүү үед экспоненциал хэлбэрийг хэрэглэнэ
(нарийвчлалын үндсэн утга нь таслалаас хойш 6 цифр
байдаг)

53
e ба E нь зэрэгтэй бичиглэлийг
заана
f нь бэхлэгдсэн цэгтэй
бичиглэлийг заана
g ба G нь тооноос хамааран зэрэгтэй
эсвэл бэхлэгдсэн цэгтэй бичиглэлийг
хэрэглэхийг заана

 c
◦ char төрлийн аргументыг хэвлэнэ
◦ Тэмдэгт мөрийн эхний тэмдэгтийг хэвлэх зорилгоор
хэрэглэгдэхгүй
 s
◦ Аргументаараа char төрлийн заагчийг шаардана
◦ NULL („0‟) тэмдэгт хүртэл бүх тэмдэгтийг хэвлэнэ
◦ char төрлийн аргументыг хэвлэж чадахгүй
 Тайлбар
◦ Дан дусал нь тэмдэгт төрлийн тогтмолд хэрэглэгдэнэ
(„z‟)
◦ Давхар дусал нь “z” (энэ нь үнэндээ „z‟ ба „0‟ гэсэн
хоѐр тэмдэгтээс тогтоно) гэх мэт тэмдэгт мөрөнд
зориулагдсан

55
c нь тэмдэгт хэвлэгдэхийг
заана
s нь тэмдэгт мөр хэвлэгдэхийг
заана

 p
◦ Заагчийн утгыг (өөрөөр хэлбэл хаягийг) тодорхой
хэлбэрээр үзүүлнэ (ихэнх системүүдэд 10-тын тооллын
системээс 16-тын тооллын системийг илүү хэрэглэнэ)
 n
◦ Тухайн printf үйлдлийн хэвлээд байгаа тэмдэгтийн тоог
хадгална
◦ Аргументаараа бүхэл тоон төрөл руу заах хувьсагчийг
шаардана
◦ %n тодорхойлогчоор юуг ч хэвлэхгүй
◦ printf – ийг дуудах бүрд дараах утгыг буцаана
 Хэвлэж гаргасан тэмдэгтийн тоо
 Хэрэв алдаа гарсан бол сөрөг тоо
 %
◦ Хувийн тэмдэгтийг хэвлэх
◦ %%

57
p нь санах ойн хаяг хэвлэгдэхийг
заана
n нь хэвлэгдсэн тэмдэгтийн тоог хадгална
% нь хувийн (%) тэмдэгтийг хэвлэнэ

 Талбарын өргөн
◦ Өгөгдлийг хэвлэх талбарын өргөн
◦ Хэрэв өргөн нь өгөгдлөөс их бол үндсэн
тохиргоогоор өгөгдөл баруун талд
зэрэгцүүлэгдэнэ
 Хэрэв талбар нь жижиг бол өгөгдөл багтахаар
болгож томруулна
 Хасах тэмдэг нь талбарт нэг тэмдэгтийн зай эзэлнэ
◦ Бүхэл тооны өргөнийг % тэмдэгт болон
хувиргалтын тодорхойлогчийн хооронд бичнэ
◦ %4d – 4 тэмдэгтийн өргөнтэй талбар

60
Си хэл хасах тэмдгийг мөн тэмдэгтэд
тооцдогийг анхаар
4 өргөнтэй талбар зааж өгснөөр Си
өгөгдсөн тоог 4 тэмдэгтийн зайд
багтаахыг хичээх болно

 Нарийвчлал
◦ Өгөгдлийн төрлөөс хамааран утга нь өөрчлөгдөнө
◦ Бүхэл тоо (үндсэн утга нь 1)
 Хэвлэгдэх цифрүүдийн хамгийн бага тоо
 Хэрэв өгөгдөл нь бага бол өмнө нь тэгүүдийг нэмнэ
◦ Хөвөх таслалтай тоо
 Таслалын ард хэвлэгдэх оронгийн тоо (e болон f)
 g – гийн хувьд таслалаас хойш хэвлэгдэх оронгийн тооны
хамгийн их утга
 Хөвөх таслалтай тоог анхны утгынх нь нарийвчлалаас бага
нарийвчлалтайгаар хэвлэх үед утгыг нь тоймлоно
◦ Тэмдэгт мөр
 Тэмдэгт мөрөөс хэвлэх тэмдэгтүүдийн тооны хамгийн их утга
◦ Хэлбэр
 %-ийн дараа цэг тавьж, дараа нь нарийвчлалын утгаа бичнэ
%.3f

 Талбарын өргөн ба нарийвчлал
◦ Хоѐуланг нь зааж өгч болно
 %min_width.precision
%5.3f
◦ Талбарын өргөн сөрөг утгатай бол зүүн талд нь
зэрэгцүүлнэ
◦ Талбарын өргөн эерэг утгатай бол баруун талд нь
зэрэгцүүлнэ
◦ Нарийвчлал нь эерэг тоо байх ѐстой
◦ Талбарын өргөн болон нарийвчлалыг заахад
илэрхийлэл ашиглаж болно
 Талбарын өргөн буюу нарийвчлал заах байрлалд од (*)
тавих
 Аргументын жагсаалт дахь int утгыг авч хэрэглэнэ
 Жишээ:
printf( "%*.*f", 7, 2, 98.736 );

64
Бүхэл тооны хувьд нарийвчлал нь хамгийн
багадаа хэдэн тэмдэгт хэвлэхийг заана
g тодорхойлогчийн хувьд нарийвчлал нь
таслалаас хойш хамгийн ихдээ хэдэн цифр
хэвлэхийг удирдана
f болон e тодорхойлогчийн хувьд
нарийвчлал нь таслалаас хойш хэдэн цифр
хэвлэхийг удирдана

65
Тэмдэгт мөрийн хувьд нарийвчлал нь
хамгийн ихдээ хэдэн тэмдэгт хэвлэхийг
заана

 Флагууд
◦ Хэлбэржүүлэлтэнд туслах үүрэгтэй
◦ Флагийг хувийн тэмдгийн баруун талд тавина
◦ Хэд хэдэн флагийг хослуулан ашиглаж болно

67
- флаг нь талбар дахь тэмдэгтүүдийг
зүүн талд нь зэрэгцүүлнэ

68
+ флаг нь эерэг тоог заавал + тэмдэгтэй
хэвлүүлнэ

 Тогтмол тэмдэгт мөрийг хэвлэх
◦ Ихэнх тэмдэгтүүдийг хэвлэж болно
◦ “ гэх мэт тэмдэгтүүд дээр асуудал гарна
◦ Тусгай тэмдэгтүүдийг ашиглан дүрслэх ѐстой
 Ташуу зураасын ард тусгай тэмдэгтээ бичнэ

 scanf
◦ Оролтыг гаралттай төстэйгээр хэлбэржүүлж болно
◦ scanf-ийн хувиргалтын тодорхойлогчид нь
printf-ийнхээс бага зэрэг ялгаатай байна

74
d нь аравтын бүхэл тоо орж ирэхийг заана
i нь бүхэл тоо орж ирэхийг заана
o нь наймтын бүхэл тоо орж ирэхийг заана
u нь тэмдэггүй аравтын бүхэл тоо орж ирэхийг заана
x нь арван зургаатын бүхэл тоо орж ирэхийг заана

75
e, f, g нь бутархай тоо орж ирэхийг заана
l нь long эсвэл long double тоо орж ирэхийг заана

76
c нь тэмдэгт орж ирэхийг заана
s нь тэмдэгт мөр орж ирэхийг заана

77
2 урттай талбар нь Си хэлэнд оролтын эхний
хоѐр тэмдэгтийг уншихыг заана

78
scanf * ашигласан хоѐр оролтыг орхино

 Тэмдэгтийг боловсруулах сан
 Тэмдэгт мөрийг хувиргах функцууд
функцууд

u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Destaque

Destaque (20)

Semelhante a u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7

Semelhante a u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7 (10)

Mais de Khuder Altangerel

Mais de Khuder Altangerel (18)

u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7